Gemeentebestuur neemt
afscheid van Hr» Ms» „Java'
D.OUWE EGBERTS
7)üJt
Brand aan den
Rijksweg
Leven en dood
Dinsdag 3 Mei 1938
Tweede Blad
ficuiLnieiuuLd
Drukbezochte gala-avond ten raadhuize
De aankomst van de leger-
deputaties
"803"*
*ert
tnyn
•V
ECHTE FRIESCHE HEEREN-BAAI
OUD-HOLLANDSCHE PIJPTABAK
Burgerlijke Stand van Den Helder
Langs de Straat
Een vertrouwd en zorgvuldig
expediteur: „ESONA"
De gevarenhaard voor
Europa
Nationale Reclasseeringsdag
Morgen vertrekt Hr. Ms. „Java" naar
Oost-Indië, een vertrek waarvoor groote be
langstelling bestaat, niet alleen bij de Helder-
sche burgerij, maar ook in het binnenland
is er voor dit afscheid van den kruiser van de
Nederlandsche marinebasis veel belangstel
ling. Honderden zullen uit alle deelen van het
land getuige zijn van het vertrek. Een kleine
tweehonderd militairen uit het binnenland zul
len morgen aan de haven staan, met hun eigen
muziekcorps uit Amersfoort. Dat is voor het
eerst in de geschiedenis van onze Marine.
Gisteronj, -.,n(3 heeft het Gemeentebestuur
van P°" Held 'r aan de officieren van Hr. Ms.
»>Java'' een afscheidsfeest aangeboden, waarbij
tal van marine- en legerautoriteiten genoodigd
waren. Ook de eerste burgers van Den Helder
waren tot dit feest genood.
De gastheer, burgemeester Ritmeester.
Onder de aanwezigen merkten wij o.m. op
den commandant van de marine, vice-admiraal
T. L. Kruys, met zijn adjudant luit. ter zee
der le kl. B. Velderman, schout-bij-nacht C. J.
Dikkers. Den garnizoenscommandant, overste
J. H. C. Bentz van den Berg; generaal De
Best van Amorsfoort en majoor Weber. Ook
was er de Engelsche marine-attaché, Mr. Hol
land.
Vrijwel alle commandanten van schepen en
inrichtingen waren aanwezig. Voorts tal van
doktoren, en katholieke zoowel als protestant-
eche geestelijken. De hoofden van dienst van
de verschillende gemeentelijke bedrijven en een
groot aantal subalterne officieren van land
en zeemacht, met hun dames.
Het gemeentebestuur is bij dergelijke
gelegenheden, die mede de bedoeling heb
ben den band tusschen Marine en burgerij
hechter te maken, niet zuinig met zijn
uitnoodigingen. De Raadszaal was over
vol, maar daardoor was het niet minder
gezellig. Biet eenige palmen en groen was
een feestelijk cachet aan de zaal gegeven.
Een geëngageerde band zorgde voor op
gewekte muziek en de Burgemeester
toonde zich een even charmant als royaal
gastheer. Met groote gemakkelijkheid be
weegt hjj zich onder zijn gasten en weet de
stemming er niet alleen in te houden, maar
deze ook op te voeren.
Burgemeester Ritmeester ontving met den
gemeente-secretaris de ongeveer 300 genoo-
digden.
Toespraak van de Burgemeester.
In een hartelijke toespraak riep de heer
Ritmeester zijn gasten het welkom toe.
Het is mij een zeer aangename taak aldus
de burgemeester U in het huis der gemeente
het welkom toe te roepen. Een aangename
taak in zooverre tenminste, dat er ook iets
schrijnends verbonden is aan dezen avond.
Het geldt immers een afscheid. En 't is, zooals
de Franschen het zoo juist uitdrukken; partir
c'est mourir un peu.
De marinemenschen gevoelen dit weemoe
dige van het afscheid niet zoo sterk. Zjj aan
vaarden het als vanzelfsprekend. Het behoort
immers tot hun taak.
Wij allen realiseeren ons zoo slecht, dat
Indië een deel van Nederland is, waar ons land
zoo groote belangen heeft. Het is daarom van
zoo groote waarde, dat menschen daar hun
post innemen. Het is meermalen gezegd, dat
de dames het eigenlijk het zwaarst hebben
door de taak van hun mannen. Zij toch blijven
achter en staan voor de zorg van het gezin
alleen. Dat is het schrijnende.
Toch hebben we gemeend aan dit afscheid
iets feestelijks te moeten verbinden, temeer
waar de minster van Defensie besloten heeft
het vertrek van de „Java" met eenige plech
tigheden gepaard te doen gaan en daarvoor
o.m. heeft toegestaan, dat militairen van de
landmacht het vertrek mogen bijwonen.
De burgemeester verzoekt generaal De
Best den Minister daarvoor den dank van
het gemeentebestuur over te brengen.
Bij dit vertrek blijkt ook sterk, dat de volks
geest aan het veranderen is. Wij gevoelen ster
ker, dat wij voor alles Nederlander zijn en
Nederlander wenschen te blijven.
Als men dat gevoelt, dan voelt men ook de
behoefte om getuigenis van zijn belangstelling
af te leggen, als een gedeelte van ons volk
vertrekt om die belangen te verdedigen.
Wanneer wij willen blijven vrije Nederland-
ders, moet die vrijheid steunen op een krach
tige weermacht. Het doet ons daarom genoe
gen, dat wij de „Java" als een volwaardigen
kruiser naar Indië kunnen sturen.
Spr. wenscht den commandant geluk met
zijn schip en wenscht hem, zijn officieren en
bemanning een goede reis en een tot weerziens.
Met een driewerf hoera op de Hoogste
Draagster van ons gezag, H. M. de Koningin,
besluit burgemeester Ritmeester zijn met
krachtig applaus beantwoorde rede.
De commandant van Hr. Ms. „Java", kapi
tein ter zee L. F. Klaassen, spreekt een woord
van dank tot het hoofd der gemeente voor zijn
vriendelijke ontvangst, die op hoogen prijs
wordt gesteld en voor zijn goede wenschen.
waarvan hij hoopt, dat ze verwezenlijkt mogen
worden.
In een gezellig samenzijn werd de avond
verder doorgebracht
Om. pl.m. 1 uur werd het feest besloten
door het gemeenschappelijk zingen van het
Volkslied.
Gistermiddag, met den trein van 17.51
arriveerden de circa 150 vertegenwoor
digers van het Nederlandsche leger, welke
toestemming verkregen om het afscheid
van Hr. Bis. Java op a.s. Woensdag mede
te maken. Het gezelschap bestaat uit een
detachement artillerie, cavalllerie en in
fanterie uit Amersfoort, een detachement
genie uit Utrecht, terwijl eveneens de
stafmuziek van het 5e regiment-infan-
terie uit Amersfoort aanwezig is. Het
geheel staat onder commando van majoor
Weber van het vjjfde regiment infanterie
Op het perron was aanwezig de garnizoens
commandant, overste J. H. C. Benz van den
Berg ter verwelkoming.
De opstelling van de troep had plaats op
het perron, zoodat men te 6 uur, keurig in 't
gelid geschaard, het Stationsplein opmar
cheerde.
Voor de belangstellenden was dit te meer
een evenement, aangezien het stafmuziek
korps van het vijfde direct een pittige marsch
inzette, welke muziek uit den aard der zaak in
Den Helder hoogelijk geapprecieerd werd.
Via de Prins Hendriklaan is de troep naar
fort Erfprins gegaan, al waar zij voor 3
dagen is ondergebracht.
De feest-avond in het Tivoli-
theater.
Om 8 uur des avonds vond in het Tivoli-
theater een door hei gemeentebestuur
georganiseerde af scheids-avond plaats,
waarvoor groote belangstelling bestond.
Leger en vloot kon men hier broederljjk
vereend zien, terwijl ook het zwakke ge
slacht behoorlijk vertegenwoordigd was.
Behalve de opvarenden van Hr. Ms. „Java"
waren daar de onderofficieren van het regi
ment Kustartillerie, de stafmuziek van het
vijfdi en de Marine-kapel, terwijl wij even
eens vertegenwoordigers der militaire bonden
opmerkten. De tijd werd gekort door een
orkest, gerecruteerd uit eenige leden van de
Koninklijke Marine Kapel, hetwelk na het
spelen van ieder nummer een hartelijk applaus
in ontvangst mocht nemen.
Te half negen verscheen burgmeester Rit
meester op het podium, in gezelschap van den
commandant van Hr. Ms. „Java", kolonel
L. F. Klaassen, den garnizoensoverste en
overste Weber, welk gezelschap met een dave
rend applaus begroet werd.
cOor> yj
Rede burgemeester.
Direct nam de burgemeester het woord
en heette daarbij allen, namens het ge
meentebestuur, hartelijk welkom op dezen
avond. Het verheugt spr. ten zeerste thans
als Nederlanders bijeen te kunnen zijn,
teneinde afscheid te nemen van een deel
van Nederland, dat Woensdag naar Indië
zal vertrekken. Het is prettig aldus de
burgemeester, dat dit deel een volwaardig
deel is.
Spr. uit voorts zijn dankbaarheid aan den mi
nister van Defensie, die zoo welwillend was
een 4-tal regimenten, met de staf van het 5e
naar Den Helder te zenden, opdat op deze
wijze ook het leger in de gelegenheid gesteld
werd dit afscheid mede te maken. Laat ons
paraat zijn als het aankomt op onze verdedi
ging, vervolgt spr. zijn rede, want het is niet
de verdediging van een klein volk, maar van
een groot. Onze Koningin regeert over meer
dan 70 millioen onderdanen en laat ons met
alle krachten zorgen dat we voor hen de on
afhankelijkheid bewaren.
Nadat door den burgemeester nog het aan
staand regeeringsjubileum van*H.M. de Ko
ningin gememoreerd is, dankt hij den com
mandant van de „Java" voor de door hem
gegeven toestemming aan het personeel van
den kruiser om op dezen avond present te
zijn.
Hierna wordt een aanvang gemaakt met
het filmprogramma, het welk de aanwezigen
enkele zeer prettige uren bezorgde. Ook de
inwendige mensch werd niet vergeten daar
men enkele malen getracteerd werd.
Een geslaagde avond, waarop zoowel door
de gasten van buiten als de Nieuwediepsche
genoodigden ten volle genoten is.
Programma voor vandaag.
Wat het programma voor vandaag betreft,
dat men den militairen van buiten aanbiedt,
o.a. zal een bezoek gebracht worden aan Hr.
Ms. „Java", terwijl voorts een bezoek aan ver
schillende marine-instellingen o.a. den Onder
zeedienst, vermeld staat.
Ook zal waarschijnlijk per autobus een
tocht naar de Dnkere Duinen gemaakt wor
den.
Hedenavond is men vereenigd in Casino, al
waar „Tavenu" nog eens een opvoering van
,,'n Wespennest" zal geven.
Garage uitgebrand. De heer
Schipper licht gewond.
Opnieuw werd gisteren alarm geblazen voor
de brandweer. De eerste berichten luidden
zelfs zeer alarmeerend: „Uitslaande brand in
de graanmaalderij „De Hoop". Met al het mo
torisch materiaal werd de tocht naar de
Spoorbrug ondernomen en opnieuw bleek, welk
een groot voordeel de auto-brandspuit betee-
kent. Een kwartier na de alarmeering im
mers was de brandweer aanwezig en in min
der dan geen tijd waren de slangen uitgerold
en werd water gegeven. Gelukkig bleek niet
de malerij in brand te staan, maar een daar
naast gelegen woning van den vrachtrijder
A. Vader, Rijksweg 64.
Door onbekende oorzaak was de brand ont
staan in het achterhuis boven, dat een door
verbinding heeft met de naast de woning ge
legen garage. Deze garage heeft het wel het
zwaarst te verantwoorden gekregen en was
na korten tijd totaal uitgebrand.
De keuken van de woning heeft veel brand
en waterschade gekregen, terwijl ook de
woonkamer en de gang dreven van het water,
't Was een zielig gezicht voor de bewoonster,
die juist vorige week de schoonmaak achter
den rug had.
De schade wordt door verzekering gedekt.
De heer Schipper gewond.
De heer Schipper, inspecteur van politie,
trof nog een ongelukje. Op een onzalig oogen-
blik viel een brandslang van het dak van de
woning en deze trof den heer Schipper tegen
het dijbeen, met zulk een kracht, dat een
spier scheurde. Dr. Rienks, die bij iederen
brand present is. verleende eerste hulp, waar
na de heer Schipper in een auto werd gedra
gen en naar zijn woning vervoerd.
Op het terrein van den brand waren o.m.
aanwezig de heer Dokter, hoofdbrandmeester,
de commissaris, hoofdinspecteur en inspec
teurs van politie en de heer Teune, directeur
van de Water- en Lichtbedrjjven.
van 2 Mei 1938.
BEVALLEN: T. Snitjer—Backer, d. M. H.
OkkerseStoltz, d. W. van ManenReijs. 2 z.
A. de BoerBruinsma, z. A. Kuipervan der
Wijk, d. J. A. A. Gouwenbergvan Beusekom,
d. J. A. BierstekerRiedeman, d.
(Voor schooljongens).
Velen van ons kennen de beroemde „bocht
van de Heerengracht". Maar wij Jutters ken
nen allen „de bocht van de Keizersgracht",
van „onze" Keizersgracht. Hij is weer aan het
mooi worden. Wanneer de donkere stammen
en takken van de forsche boomen als 't ware
bestrooid worden met duizende teer lichtgroene
tipjes vap ontluikende blaadjes.
Wanneer de doorzichtige sluier van fijngroen
over en tusschen de takken en twijgen zweeft,
dan zien wij 't hoe nieuw leven na dood en
starheid van den winter ontspruit.
De Meizon giet rijk en uitbundig haar stra
len over 't komende leven uit.
Onder ligt 't donkere water, stil en roerloos.
Breed strekt 't zich van over tot oever uit.
Een troepje meeuwen, hun aantal wordt al
kleiner, drijft er rustig rond.
De hongerige gejaagdheid in den winter en
het onrustig speuren naar voedsel, heeft plaats
gemaakt voor het bewustzijn van den over
vloed. die de naderende zomer belooft.
Zij gaan den tijd der belofte, het Licht tege
moet. Maar even verder naar de brug wordt
mijn opmerkzaamheid getrokken door een
meeuw alleen.
Toch trekt hij de aandacht.
Telkens duikt hij in 't water, draait snel om
en om. Als ik dichterbij kom, tolt 't dier als
een razende dwars over zijwaarts onder water.
't Is een gespat en geplons van belang.
Heeft hjj soms een prooi, die hij niet los wil
laten?
Weer draait en plonst de meeuw met razend
geweld om zijn lengteas. Ik stap van mijn fiets
en zie hoe de vogel langzaam, maar in schee
ven stand naar den Keizersgracht oever zich
voortbeweegt.
Nu fiets ik de brug over en gelijk komen
we daar aan den waterkant aan: De jutter en
de meeuw.
Nu zie ik 't goed, 't is een droevig schouw
spel. De meeuw is bijna tot de paaltjes gena
derd. Eén vleugel hangt wjjd uit. slap in het
water. Een ruk en het krachtelooze aan
hangsel floddert doelloos door het water.
Schrijnend echt steekt op de plaats, waar
de vleugel uit 't lichaam komt, kaal en bloe
derig, een vleugelbeen st\jl omhoog!
Weer tracht 't arme dier door wanhopig
rukken en draaien zijn vleugel, zonder welke
hjj zijn dood tegemoet gaat, kwijt te raken.
't Lukt niet.
De anders zoo fel ronde oogen staren mij
lijdend en half geloken aan.
De meeuw is geheel uitgeput.
Wacht, ik zal probeeren hem voorzichtig te
grijpen en een mogelijke oplossing voor het
stervende dier te helpen zoeken.
Voorzichtig laat ik mij langs den kant zak
ken. Maar juist op het moment, dat ik mijn
hand ernaar uitstrek, trekt 't dier zich instinct
matig terug en roeit met zwakke roebewe
ginkjes scheef weg naar 't midden. De rechter
vleugel trekt hij als een bootje achter zich aan.
Natte veertjes zijn tezamen gepiekt op z'n kop.
Twee kleine meisjes komen dichterbij en
leggen mij uit, dat „die jongens" met een
grooten steen de meeuw hebben gegooid en...
geraakt. 't Laatste blijkt helaas overdui
delijk.
Ik kan niets meer doen nu en begeef mij
naar het adres waar ik zijn moet.
Een half uur later word ik, door innerlijken
drang weer naar „de bocht van de Keizers
gracht" getrokken.
Na ijverig zoeken ontwaar ik tusschen de
drijvende manden-en-takjesrommel in den hoek
van de Botbrug een stille vuilgrijzige veeren-
massa... eens een fiere zwevende koning der
lucht.
De vleugels liggen nu beide breed uit, de
kop onder water gericht naar den bodem, die
al wat dood is naar zich toe trekt...
„Jongens van onze Jutterij, die zoo graag
met steenen gooit. En nog liever naar „iets"
dat beweegt.
Als je dèt gezien had! In gedachten steek
ik die wreed gedoode meeuw omhoog, dat je
hem allemaal zien kunt. Nu vraag ik je. eerlijk
en op den man af: „Is dat leuk of goed?"
„Is dèt je bedoeling?" Geef voor jezelf
dan maar stil het antwoord. Ik geloof, dat
ik dan wel weet, welk antwoord dat zijn zal.
Vergelijking met 1914.
In ons overzicht van gisteren hebben we
gewezen op de eenstemmigheid tusschen
Engeland en Frankrijk, ten opzichte van
het Tsjechoslowaaksche probleem. Een
eenstemmigheid, die zich van den kant
van Engeland uitte in de mededeeling van
Chamberlain, dat een aantasting van de
zelfstandigheid van Tsjechoslowakije,
Engeland niet onverschillig zou laten.
Frankrijk heeft zich, men weet het, in
deze vrij wat positiever uitgesproken en
heeft gezegd, dat het Tsjechoslowakije
direct ter hulp zou komen, als het in
oorlog geraakte. Beide verklaringen, zoo
wel de positieve van Frankrijk, als de
voorzichtige van Engeland, zijn als een
waarschuwing aan Duitschland bedoeld.
Moge het deze waarschuwing ter harte
Er is op het oogenblik een merkwaardige
overeenstemming ini Europa met den toestand
van 1914. Het Hbl. maakte dezer dagen een
interessante vergelijking met de periode voor
1914. Wij zullen hieronder een en ander aan
deze beschouwing ontleenen.
De staatkundige positie van Europa van
het oogenblik vertoont groote gelijkenis met
die, welke in 1914 tot den Europeeschen
oorlog heeft geleid, zoo schreef het blad. Ook
al leeft de Volkenbond nog latijd voort,
Europa heeft zich feitelijk verdeeld volgens de
oude militair-politieke bondgenootschappen:
Eenerzijds de as-RomeBerlijn, die het
tegenwoordige equivalent vormt van de Triple
Alliantie (Duitschland, Oostenrijk en Italië),
anderzijds de concentratie van Engeland,
Frankrijk en Rusland, het equivalent van de
Triple Entente (Engeland, Frankrijk en Rus
land). Rome en Groot-Duitschland zijn op het
oogenblik naar het schijnt vaster aaneenge
smeed dan in 1914 het geval was, de ver
houding tusschen Engeland en Rusland koeler,
maar die tusschen Frankrijk en Rusland nor
maal en die tusschen Frankrijk en Engeland
veel inniger dan in 1914.
Zoowel te Londen als te Rome leeft sterk
de wensch, de as-RomeBerlijn en het front
LondenParijs op een of andere wijze in
elkaar te doen ineenvloeien, met uitsluiting
van het bolsjewistische Rusland, tot een soort
viermogendhedenbond, dat voor het politiek
evenwicht in Europa waakt en het onverlet in
stand houdt, maar de vervulling van dezen
wensch is vooralsnog niet in zicht. Tusschen
Engeland en Duitschland staat de koloniale
quaestie, tusschen Frankrijk en Duitschland
Tsjechoslowakije, of er tusschen Frankrijk en
Italië niet wat staat, bijvoorbeeld, is de vraag.
Zoodat, zoolang deze Viermogendheden nog
tot de lijst der groote wenschen behoort, er
feitelijk sprake is van twee groote bond
genootschappelijke blokken, waarvan het eene
vertikaal, het andere horizontaal dwars door
Europa loopt.
Van de kleine staten is Tsjechoslowakije de
eenige, die openlijk partij heeft gekozen en
aldus tusschen Frankrijk en Rusland den
schakel vormt. De andere kleine mogendheden
koesteren alle in stilte hun sympathieën of
vrees, maar zijn tot dusverre niet ingegaan
op de uitnoodiging, zich bij de as of het front
aan te sluiten, zooals zij inderdaad ook niet
zijn ingegaan op de uitnoodiging van Moskou-
Parijs, zich aan te sluiten bjj het pact van
wederzijdschen bijstand. Zij zien toe en
wachten af.
Tsjechoslowakije is op het oogenblik de ge
varenhaard van Europa. In 1914 is het oor
logsgevaar voor Europa eveneens op den
Balkan gelegen, toen'niet in Tsjechoslowakije,
maar in Servië. Het incident dat tenslotte tot
den oorlog leidde, was de moord op aarts
hertog Franz Ferdinand te Serajewo, thans
zit in de spanning tusschen Duitschland en
Tsjechoslowakije over de staatkundige positie
der Sudetenduitschers het gevaar. De overeen
komst tusschen 1914 en thans is, dat een
groote buitenlandsche mogendheid zich dwin
gend mengt in de binnenlandsche zaken van
een kleine mogendheid.
Men kan niet ontkennen, dat Frankrijk en
Engeland strevend naar een vredelievende
oplossing van het probleem, Europa een fataal
conflict wilende besparen, datgene doen waar
toe de kritieke situatie van Europa aanleiding
geeft.
Wij hopen, dat beide landen daartoe in
staat zijn en dat Duitschland zijn expansie
neigingen in zal toornen. In verband
hiermee zijn de besprekingen, die Hitier
en Mussolini dezer dagen voeren, van
groote beteekenis. Het Tsjechoslowaaksche
vraagstuk zal een zeer belangrijk punt
van de agenda vormen tusschen beide
dictatoren.
Naar wij vernemen heeft de Minister van
Justitie aan de Centrale Leiding van de Na
tionale Reclasseeringsdag toestemming ver
leend tot het uitschrijven van een prijsvraag.
De eventueele baten hiervan komen, even
als de a.s. openbare collecte, ten goede aan
het werk van de Reclasseeringsinstellingen.
De prijsvraag wordt gepubliceerd in de ReT
classeeringskrant, die in de week van 2—7
Mei ook in onze gemeente huis aan huis zal
worden verspreid. Niet minder dan 600 prijzen
zullen voor de goede oplossers beschikbaar
worden gesteld.
