Japanschc spionnagc in onzen Archipel? r Vrouwen bij de Turksche luchtmacht Na zonsondergang in Soerabaja Autokoningen wispelturig Nieuw arbeidsveld voor St. Bernardshonden Parijsche zwervers plunderen hotel B H B H 10.000 menschen vestigen zich in de Harz Kousen van stroo Onvoorzichtige huisvrouw Scherper controle op werkloozenkassen Lugubere vondst te Kethel DE „VISSCHERIJ" IN DE VERBODEN WATEREN. GEMEENSCHAPPELIJK GEVAAR VOOR NEDERLAND EN ENGELAND. SOERABAJA. Als de zon is ondergegaan en de avond koelte schijnt te beloven, maar haar gewoonlijk niet brengt, zijn de straten van Soerabaja vol met ronddrentelende marine-matro zen en mariniers, over het algemeen stevige kerels, keurig in witte uni formen, de tropenkleeding, gestoken. Soerabaja is namelijk het belangrijkste steunpunt der Nederlandsche oorlogsvloot in Nederlandsch-Indië, zooiets, maar dan in kleineren maatstaf, wat in dit deel van de wereld Singapore is voor de Engelsche vloot. Deze kleinere maatstaf behoeft niet te ver bazen. Te Singapore bij voorbeeld bestaan dokken, waarin tegelijkertijd twee groote slagschepen ter reparatie kunnen worden opgenomen. Te Soerabaja vindt men zulke dokken niet om de eenvoudige reden, dat Nederland ook geen slagschepen bezit en niet het minste plan heeft zulke oorlogs bodems van tienduizenden tons te laten bou wen. Er bestaat eenige overeenkomst tus- schen den toestand te Soerabaja en dien te Singapore. Bij beide plaat sen ligt een eiland dicht onder de kust. De Engelschen hebben hun vlootbasis en al wat ertoe behoort, gebouwd op het eiland, de Nederlan ders hebben te Soerabaja hun vloot- steunpunt op de Javaansche kust en niet op het ervoor liggende ei land Madoera. Er is nog een ander verschil tusschen Singapore en Soerabaja. Om de Engelsche vlootbasis te naderen moet men een zee engte doorvaren, die niet breeder is dan drie tot vijf kilometer. De Straat van Ma doera echter, waardoor men tot het Neder landsche vlootsteunpunt kan komen, is on geveer zestig kilometer breed, zoodat hier in de Engelschen in het voordeel zijn. Zelfs indien op de twee kusten van zoo'n zee arm zwaar geschut staat opgesteld (wat het geval is) kan men toch zoo'n breed vaarwa ter niet voldoende bestrijken om het een vijandelijke vloot onmogelijk te maken er binnen te loopen. Een nadeel voor Engeland is even wel, dat er dicht onder de kust en voor een gedeelte zelfs zichtbaar vanaf de kust, eilanden liggen, die geen Engelsch, maar Nederlandsch gebied zijn, namelijk de Riouw- eilandengroep. Zou een vijandelijke mogendheid, bij voorbeeld Japan, zich van deze eilanden mees ter maken, dan zou dit een hoogst ernstige bedreiging vormen voor de Engelsche vlootbasis. Het is in en om deze eilandengroep, dat de laatste tijden herhaaldelijk Japansche visschersvaartuigen, die er in dit voor hen verboden water de visscherij beoefenden, door Nederlandsche oorlogsbodems werden in beslag genomen. Peilingen? Deze bijzondere belangstelling van Japansche visschers voor de Riouw- sche wateren schijnt eenigszins ver dacht. Waren en zijn deze Japan sche visschers in werkelijkheid vis schers of hadden ze bij hun aanwe zigheid daar nog een ander doel dan de visscherij? Deden ze daar mis schien nog waarnemingen, opmetin gen, peilingen in verband met een later mogelijken aanval op Singa pore, waarhij de Riouw-eilanden den Japanners als steunpunt zouden kunnen dienen? Ieder hier denkt er zoo het zijne van, maar er viel den visschers niets te bewijzen en ze kwamen er steeds af met een betrek kelijk lichte straf wegens het uitoefenen van de visscherij in voor hen verboden water. Uit den aard der zaak heeft Nederland hier verplichtingen tegenover zijn machtigen nabuur Engeland en krachtige maatrege len werden genomen om aan die Japansche visschers den arbeid in die streken onmoge lijk te maken. Snel loopende marinevaar tuigen werden er heen gezonden en de laat ste weken hoort men niet meer van deze Japansche visschers in de wateren van den Riouw-archipeL Wij kunnen niet Alle eilanden verdedigen. Nederland is uit den aard der zaak niet in staat alle eilanden en eilandjes van Ne derlandsch-Indië (het zijn er vele honder den) met het Nederlandsch-Indische leger te verdedigen, maarEngeland kan dit evenmin met zijn Indisch gebied. Ook En geland zal zich tevreden moeten stellen met het in staat van tegenweer brengen van enkele belangrijke strategische punten, eeni ge groote havens en van den hoofdzetel der regeering in Engelsch-Indië. Echter, Engeland beschikt over een krach tige vloot, die in staat is het met kans op succes op te nemen tegen eiken mogelijken tegenstander, die daarom er wel van af zal zien te trachten ergens op Engelsch gebied troepen te landen, daar zulke troepen al heel spoedig volkomen afgesloten zouden zijn van toevoer en dus tot ondergang ge doemd. Schade Inhalen. Nederland beschikt niet over zoo'n vloot en zou haar ook niet kunnen betalen. Maar van wat het wèl zou kunnen betalen, ontbreekt ook nog heel veel. Jarenlang heeft Nederland, droo- tnend van den Volkenbond en van den eeuwigen vrede, zijn vloot ver waarloosd en thans, nu dreigende gevaren als donderwolken aan den horizont opzetten, moet getracht worden het verzuimde zoo snel mogelijk in te halen. Van deze verwaarloozing wordt gewoon lijk de schuld gegeven aan de regeering en sommige ministers, maar de schuld ligt niet daar, doch bij het Nederlandsche volkskarakter, dat uit zuinigheid of vrede lievendheid of beide steeds weinig heeft gevoeld voor de militaire uitgaven. Zoo was het zelfs in de zeventiende eeuw, Nederlands grootsten tijd. Bij de zee-oorlog tegen Frankrijk of tegen Engeland of tegen beiden tegelijkertijd bleek meestal de vloot in een wanhopigen staat van verval te ver- keeren. In dien tijd evenwel bezat Neder land de grootste handelsvloot ter wereld, een handelsvloot aanmerkelijk grooter dan die van Engeland en Frankrijk tezamen. En het was toen nog mogelijk binnen en kele maanden, desnoods binnen enkele weken, een handelsschip te veranderen in een oorlogsbodem. Dit is thans anders geworden. Met den besten wil ter wereld kan men van een koopvaardijschip geen oorlogsbodem ma ken en zelfs de bouw van een betrekkelijk kleinen kruiser vordert een paar jaar. Indo-Europeanen voor de marine noodig. Men is thans bezig den achterstand in te halen. Druppelsgewijs komt nieuw materi aal in Indië aan, ook op het gebied dor militaire en marine-luchtvaart. Nederland zelf kan voor den aanbouw van oorlogs vaartuigen zorgen, maar voor vele andere dingen, vliegtuigen, tanks, geschut, moet het een beroep doen op het buitenland, waar men echter overhoopt is met bestel lingen, zoodat de aflevering veel vertra ging ondervindt. Wat het marine-hospitaal aangaat heeft men ook een beroep gedaan op de Indo-Europeanen en kort geleden zijn eenige tientallen Indische jongens van gemengd ras naar Nederland vertrokken om daar hun opleiding te krijgen. Ook voor de marine-luchtvaart tracht men Indo-Eu- ropeesche jongelui te werven op buitenge woon gunstige voorwaarden. Intusschen heeft Nederland weder eens geluk gehad. Het dreigende gevaar voor Nederlandsch-Indië is wel niet geweken, maar dan toch „uitgesteld" door den te genslag der Japanners in China. Uitstel is in dit geval misschien nog geen afstel, maar is tenminste tijdwinst en deze heeft men in verband met de versterking der weermiddelen in Nederlandsch-Indië juist noodig. ..cderlandsche oorlogsbodem in de h aven van Soerabaja, ons belangrijkste vlootsteunpunt. De beteekenls van bet bezoek van den Australischen gouver neur. Het behoeft wel geen betoog, dat Enge land een verovering van de Nederlandsche koloniën door Japan niet gaarne zou zien en vermoedelijk niet toe zou laten. Suma- tra, Java en vooral de Riouw-eilanden in Japansche handen zou niet alleen voor Singapore, maar voor geheel Engelsch- Indië een doodsbedreiging vormen. De En gelschen zien dit zeer goed in en vermoe delijk hiermede in verband staan de be zoeken van Engelsche autoriteiten aan Ne derlandsch-Indië. Er waren reeds de gou verneur van Australië en verschillende marine-autoriteiten, die er door de Neder landsche overheid met bijzondere eer en vriendelijkheid werden ontvangen. Onder handelingen van diplomatieken aard wer den niet gevoerd, maar het is allerminst onwaarschijnlijk, dat bij vertrouwelijke gesprekken tusschen Engelschen en Neder landers ook de mogelijkheden en gevaren der naaste toekomst onder de oogen zijn gezien. Integendeel, vreemd zou het zijn, indien dit niet het geval ware. Een bondgenootschap bestaat er zeer zeker niet, maar een gemeen schappelijk gevaar is vaak een sterker bindmiddel dan een op pa pier neergeschreven verdrag van bondgenootschap. En het gevaar, dat zoowel Engelsch-In dië of tenminste Singapore, en Neder landsch-Indië bedreigt, komt uit denzelf den hoek. Op dit oogenblik zijn het de Chineezen, die dit gevaar zooal niet vernietigen, dan toch ophouden en tenminste tijdelijk ver zwakken. Te Soerabaja heerschen vertier, leven digheid; de duizenden marinemenschen la ten er hun geld rollen. Hoog in de lucht snorren er telkens marine-vliegtuigen en ook daar worden nachtelijke luchtoefenin- gen gehoud met verduistering der stad. Het is niet alleen Europa, dat aan oor logskoorts lijdt. J. K. BREDERODE. Amerikanen brengen voor 1939 geen nieuwe modellen op de markt! Een groot aantal Amerikaansche automobielfabrieken heeft onlangs 'besloten om in tegenstelling tot de oorspronkelijke bedoeling voor 1939 geen nieuwe modellen op de markt te brengen. De Ford-, Buick- en Nash-fabrieken heb ben zich echter nog niet hierbij aangeslo ten. Het feit in aanmerking genomen, dat de zaken in April, vergeleken met het on gunstige verloop in Maart beter waren, is men door deze beslissing zeer verrast. Hieruit blijkt dat de Amerikaansche auto mobielindustrie de toekomst weinig opti mistisch inziet. In ieder geval wil men de hooge kosten voor nieuwe machinerieën en dergelijke besparen en zich beperken tot kleine veranderingen aan de huidige mo dellen. Enkele weken geleden heerschte in Detroit nog koortsachtige bedrijvigheid, doch reeds thans is men in de aanverwante industrieën van meening dat van de auto mobielindustrie in de eerstkomende maan den niet veel te verwachten valt. Spatborden, motorkappen, radiator mantels en versierselen zullen waarschijnlijk het eenige zijn dat bij de 1939-modellen veranderd is. Verwarring. Deze plotselinge ommekeer heeft, nadat men oorspronkelijk van plan was een groot aantal nieuwe modellen op de markt te brengen, groote verwarring onder de fa brieken van accessoires veroorzaakt en heeft de hoop op groote opdrachten doen vervliegen. Een blad, dat nauwe relaties onderhoudt met de zware industrie, is van meening, dat de plannen van de Ameri kaansche automobiel-industrie tot de onbe- rekenbaarste zaken ter wereld behooren. Deze tak van industrie staat den eenen dag geheel stil, om den anderen dag alles als een wervelwind in beweging te zet ten! Het is zeer wel mogelijk, dat de verbete ring in den gang van zaken dér laatste weken den verantwoordelijken personen aanleiding zou kunnen geven hun plannen nogmaals te herzien en te elfder ure voor 1939 een programma op te stellen waar bij vergeleken met 1938, de modellen radi caal zou worden gewijzigd. Industrialisatie op groote schaal. In een zitting van het vreemdclingenver- keersverbond van den Ilarz deelde de mi nister-president van Brunswijk, Klagges, mede, dat de bodemonderzoekingen aan het licht hadden gebracht, dat het Harzgeberg- te veel meer ijzererts bevat dan oorspron kelijk werd aangenomen. Met de uitbuiting van deze ertslagen zal onmiddellijk een be gin worden gemaakt, waardoor zich om streeks 100.000 menschen in de Harz zullen vestigen. Ondanks deze industrialisatie, vooral in het district Ralzgitter, zal het landschapsbeeld niet lijden en de hotels in den Harz hebben het hunne er reeds toe bijgedragen tot bevordering van het vreem delingenverkeer, doordat zij goedkooper ge worden zijn, terwijl de invoering van een uniform tarief voor den geheelen Harz me de aan het vreemdelingenverkeer zal ten goede komen, ZIJ NEMEN DEEL AAN DE GROOTE MANOEUVRES. Een aantal Ameri kaansche bombarde mentsvliegtuigen, dat door Turkije is aange kocht, zal worden be proefd door de eenige vrouwelijke vliegeroffi cier der wereld, Sabiha Guektsjen. In de eerste weken van Juni zal lui tenant Guektsjen met een van de toestellen alleen een vlucht ma ken naar de verschil lende hoofdsteden van de Balkan. Vervolgens zal zij als comman dante van een escadrille vliegtuigen allen bemand met vrouwen, een proefvlucht ma ken naar de hoofdsteden van de Balkan om te toonen wat de Turksche vrouwelijke pi loten kunnen. Luitenant Guektsjen zal ook deelnemen aan de groote manoeuvres van het Turk sche leger, vloot en luchtmacht, welke bin nenkort in de omgeving van de zee van Marmora zullen worden gehouden. Zooals men weet, heeft ook Sabiha, de dochter van den Turkschen Staatspresident Kemal Ataturk, haar sporen op het gebied van de militaire vliegkunst verdiend. Bij een opstand van de Koerden in den zomer van het vorig jaar onderscheidde luitenant Sabiha zich door haar grooten moed en te genwoordigheid van geest. Men ziet hier de dappere pilote bij het machinegeweer van haar gevechtsvliegtuig. Van een Tibetaansch klooster nit, zullen zij voortaan in de Hi- malaya werken. Gisteren is een aantal St. Bernard- honden te Marseille aan boord van een schip gebracht om naar Britsch- Indië te worden gebracht, waar zij onder leiding van hun verzorger, broeder Cyril van het Sint Bernards- hospitium, zullen werken in het Hi- malayagebergte. Hun standplaats zal worden het klooster van de Fransche Augustijnen in den Latsa- pas in Tibet. Dit klooster ligt ongeveer 5000 meter boven den zeespiegel en er is een hospitium aan verbonden voor de karava nen, die stofgoud en bont van Tibet naar Britsch-Indië brengen. Tot nu toe beschik ken de monniken alleen over een hoorn om de reizigers de ligging van het klooster be kend te maken gedurende sneeuwstormen. Thans zullen de honden worden gebruikt voor het redden van verdwaalden. Zooals men zich zal herinneren werden de honden in den vorigen zomer ter dood veroordeeld, omdat zij een klein meisje had den aangevallen dat aan de gevolgen is overleden. Dit vonnis is niet uitgevoerd, doch de honden bleven opgesloten in een sterke omheining. Broeder Cyril, die de honden vergezelt, heeft ze jarenlang verzorgd en hoewel hij niet meer zoo jong is, heeft hij zijn over sten verzocht zijn honden naar Tibet te mogen vergezellen. Den twijfelachtigen roem, een geheel ho tel leeg gehaald te hebben, zonder dat iemand daar iets van bemerkte, kunnen twee lieden uit dat deel van de Parijsche bevolking, dat men in den volksmond „clochards" noemt, voor zich opeischen. De ze weinig nuttige leden van dej Parijsche maatschappij zijn de beroeps-werkloozen, die 's zomers op de Seinekade en 's winters onder de bruggen slapen en voor alles, be halve dan behoorlijk werk, te vinden. Het kleine hotel, waarom het hier gaat, bevat te dertig volledig ingerichte kamers alsme de een café. Het was wegens het faillisse ment van den eigenaar sinds eenigen tijd gesloten. Buren vestigden er de aandacht van de politie op, dat er iets in het hotel niet in orde was en toen daarop de politie beambten met den deurwaarder het huis betraden, stonden zij perplex. Niet slechts, dat al het meubilair was gestolen zelfs de metalen be slagen van de toonbanken in het ca fé waren verdwenen, terwijl aan de verwijdering van vaste waschtafels, lampen, enz. Klaarblijkelijk nog ge werkt werd. De beide bandieten liepen des nachts, toen zij ook de laatste rest van het bruik bare materiaal wilden weghalen, den be ambten, die zich in het huis hadden ver stopt, in de armen. „DE LOTGEVALLEN VAN HOMPI SMEERGRAAG". Wij ontvingen van de Eru-Kaasfabrieken te Woerden het door haar zooeven uitgege ven Jeugdboekje „De Lotgevallen van Hom- pie Smeergraag". Hierin wordt verhaald hoe de kleine Woerdensche Hompie op zijn we reldreis met zijn koe „Mekkie-Boe" verschil lende volksstammen laat genieten van de Eru smeerkaas. Het is een alleraardigst verhaal met geestige illustraties in kleuren, dat door de jeugd zeker op prijs zal worden gesteld. Het verkrijgen van dit boekje, dat alle goede kruideniers en zuivelwinkels in voorraad hebben, stelt de jongens en meisjes in staat aan een leuken kleurwedstrijd mee te doen. waaraan tal van mooie prijzen verbonden zijn, w.o. 50 fietsen. Men zie overigens de advertentie in dit blad, Nabij Berlijn is een fabriek ge bouwd, welke proeven neemt met het vervaardigen van kunstwol en kunstzijde uit cellulose, welke wordt verkregen uit stroo. De jaar lij ksche opbrengst van de fabriek wordt geraamd op 20.000 ton cellu lose, waarvan de helft zal worden gebruikt voor het vervaardigen van kunstwol. Voor deze 20.000 ton cellulose zullen 50.000 ton stroo ver werkt moeten worden. Gezin ternauwernood aan verstikking ontkomen. gas- DEENSCHE SCHOOLKINDEREN STAKEN, Scfwol U te ver, Te Aalborg (Denemarken) is een aantal schoolkinderen in staking gegaan, omdat zij een uur moesten loopen naar school en een uur terug naar huis. De ouders van de kinderen verlangen, dat de gemeente hun kroost per auto heen en terug zou brengen, doch de gemeenteraad heeft dit geweigerd. Het geschil is thans voorgelegd aan den Raad van Onderwijs. De directeur van den Rijksdienst der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbe middeling heeft aan de gesubsidieerde ver eenigingen met werkloozenkas een circu laire gezonden, waarin op scherper toezicht en een nauwgezette handhaving der voor schriften wordt aangedrongen. Op het ia acht nemen der tijdstippen van aanmel ding wordt de aandacht gevestigd. Tevens wordt opgemerkt, dat geen uit- keering mag worden verstrekt zonder dat de juistheid van een ontslag uit loondienst is gebleken. Een gezin, wonende aan de Schalkburger straat te Amsterdam, bestaande uit man, vrouw en twee kinderen is gisternacht ter nauwernood aan den gasverstikkingsdood ontsnapt. Midden in den nacht werden de ouders gewekt door het geroep van de twee kinderen, dat het zoo naar gas rook. De man waarschuwde onmiddellijk den G.G.D. en bij onderzoek bleek, dat de moe der 's avonds laat in de keuken bezig was geweest en vergeten had de muurkraan dicht te doen. De versleten gasslang is toen uit de muur gevallen, waardoor het gas vrijelijk door het huis stroomde. Dank zij het geroep der kinderen is het gezin voor erger bewaard gebleven. Niemand heeft let sel bekomen, LIJKEN VAN MOEDER EN KIND UIT DE POLDERVAART OPGE HAALD. Donderdagavond ontdekte een persoon, die langs de Poldervaart te Kethel wandelde, op de kade enkele kleedingstukken. Hij verzocht voorbijgangers de politie van Kethel te waarschuwen. Deze verscheen spoedig ter plaatse en ging tot dreggen over. Na eenigen tijd vond zij het lijk je van een zevenjarig meisje en op korten afstand het lijk van een 30- jarige vrouw. Later bleek men hier te doen te hebben met moeder en dochter. De politie staat hier voor een volkomen raadsel. De burgemeester van Kethel en Spaland verzoekt in verband mét deze kwestie op sporing en aanhouding van een man, die gisteravond per fiets met groote vaart, langs de kade reed. De man was gekleed in een donker colbertcostuum en was blootshoofds. Voorts verzoekt de burgemees- Ier den persoon, die voorbijgangers verzocht de politie te waarschuwen, zich ten ge meentehui ze van Kethel t© willen melden»

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 14