Japanschc spionnagc in
onzen Archipel?
r
Vrouwen bij de Turksche luchtmacht
Na zonsondergang in Soerabaja
Autokoningen
wispelturig
Nieuw arbeidsveld voor
St. Bernardshonden
Parijsche zwervers
plunderen hotel
B
H
B
H
10.000 menschen vestigen
zich in de Harz
Kousen van stroo
Onvoorzichtige huisvrouw
Scherper controle
op werkloozenkassen
Lugubere vondst te Kethel
DE „VISSCHERIJ" IN DE VERBODEN
WATEREN.
GEMEENSCHAPPELIJK GEVAAR VOOR
NEDERLAND EN ENGELAND.
SOERABAJA.
Als de zon is ondergegaan en de
avond koelte schijnt te beloven,
maar haar gewoonlijk niet brengt,
zijn de straten van Soerabaja vol
met ronddrentelende marine-matro
zen en mariniers, over het algemeen
stevige kerels, keurig in witte uni
formen, de tropenkleeding, gestoken.
Soerabaja is namelijk het belangrijkste
steunpunt der Nederlandsche oorlogsvloot
in Nederlandsch-Indië, zooiets, maar dan in
kleineren maatstaf, wat in dit deel van de
wereld Singapore is voor de Engelsche vloot.
Deze kleinere maatstaf behoeft niet te ver
bazen. Te Singapore bij voorbeeld bestaan
dokken, waarin tegelijkertijd twee groote
slagschepen ter reparatie kunnen worden
opgenomen. Te Soerabaja vindt men zulke
dokken niet om de eenvoudige reden, dat
Nederland ook geen slagschepen bezit en
niet het minste plan heeft zulke oorlogs
bodems van tienduizenden tons te laten bou
wen.
Er bestaat eenige overeenkomst tus-
schen den toestand te Soerabaja en
dien te Singapore. Bij beide plaat
sen ligt een eiland dicht onder de
kust. De Engelschen hebben hun
vlootbasis en al wat ertoe behoort,
gebouwd op het eiland, de Nederlan
ders hebben te Soerabaja hun vloot-
steunpunt op de Javaansche kust
en niet op het ervoor liggende ei
land Madoera.
Er is nog een ander verschil tusschen
Singapore en Soerabaja. Om de Engelsche
vlootbasis te naderen moet men een zee
engte doorvaren, die niet breeder is dan
drie tot vijf kilometer. De Straat van Ma
doera echter, waardoor men tot het Neder
landsche vlootsteunpunt kan komen, is on
geveer zestig kilometer breed, zoodat hier
in de Engelschen in het voordeel zijn. Zelfs
indien op de twee kusten van zoo'n zee
arm zwaar geschut staat opgesteld (wat het
geval is) kan men toch zoo'n breed vaarwa
ter niet voldoende bestrijken om het een
vijandelijke vloot onmogelijk te maken er
binnen te loopen.
Een nadeel voor Engeland is even
wel, dat er dicht onder de kust en
voor een gedeelte zelfs zichtbaar
vanaf de kust, eilanden liggen, die
geen Engelsch, maar Nederlandsch
gebied zijn, namelijk de Riouw-
eilandengroep. Zou een vijandelijke
mogendheid, bij voorbeeld Japan,
zich van deze eilanden mees
ter maken, dan zou dit een hoogst
ernstige bedreiging vormen voor de
Engelsche vlootbasis.
Het is in en om deze eilandengroep, dat
de laatste tijden herhaaldelijk Japansche
visschersvaartuigen, die er in dit voor hen
verboden water de visscherij beoefenden,
door Nederlandsche oorlogsbodems werden
in beslag genomen.
Peilingen?
Deze bijzondere belangstelling van
Japansche visschers voor de Riouw-
sche wateren schijnt eenigszins ver
dacht. Waren en zijn deze Japan
sche visschers in werkelijkheid vis
schers of hadden ze bij hun aanwe
zigheid daar nog een ander doel dan
de visscherij? Deden ze daar mis
schien nog waarnemingen, opmetin
gen, peilingen in verband met een
later mogelijken aanval op Singa
pore, waarhij de Riouw-eilanden den
Japanners als steunpunt zouden
kunnen dienen?
Ieder hier denkt er zoo het zijne van,
maar er viel den visschers niets te bewijzen
en ze kwamen er steeds af met een betrek
kelijk lichte straf wegens het uitoefenen van
de visscherij in voor hen verboden water.
Uit den aard der zaak heeft Nederland
hier verplichtingen tegenover zijn machtigen
nabuur Engeland en krachtige maatrege
len werden genomen om aan die Japansche
visschers den arbeid in die streken onmoge
lijk te maken. Snel loopende marinevaar
tuigen werden er heen gezonden en de laat
ste weken hoort men niet meer van deze
Japansche visschers in de wateren van den
Riouw-archipeL
Wij kunnen niet Alle eilanden
verdedigen.
Nederland is uit den aard der zaak niet
in staat alle eilanden en eilandjes van Ne
derlandsch-Indië (het zijn er vele honder
den) met het Nederlandsch-Indische leger
te verdedigen, maarEngeland kan dit
evenmin met zijn Indisch gebied. Ook En
geland zal zich tevreden moeten stellen met
het in staat van tegenweer brengen van
enkele belangrijke strategische punten, eeni
ge groote havens en van den hoofdzetel der
regeering in Engelsch-Indië.
Echter, Engeland beschikt over een krach
tige vloot, die in staat is het met kans op
succes op te nemen tegen eiken mogelijken
tegenstander, die daarom er wel van af zal
zien te trachten ergens op Engelsch gebied
troepen te landen, daar zulke troepen al
heel spoedig volkomen afgesloten zouden
zijn van toevoer en dus tot ondergang ge
doemd.
Schade Inhalen.
Nederland beschikt niet over zoo'n vloot
en zou haar ook niet kunnen betalen.
Maar van wat het wèl zou kunnen betalen,
ontbreekt ook nog heel veel.
Jarenlang heeft Nederland, droo-
tnend van den Volkenbond en van
den eeuwigen vrede, zijn vloot ver
waarloosd en thans, nu dreigende
gevaren als donderwolken aan den
horizont opzetten, moet getracht
worden het verzuimde zoo snel
mogelijk in te halen.
Van deze verwaarloozing wordt gewoon
lijk de schuld gegeven aan de regeering
en sommige ministers, maar de schuld
ligt niet daar, doch bij het Nederlandsche
volkskarakter, dat uit zuinigheid of vrede
lievendheid of beide steeds weinig heeft
gevoeld voor de militaire uitgaven. Zoo
was het zelfs in de zeventiende eeuw,
Nederlands grootsten tijd. Bij de zee-oorlog
tegen Frankrijk of tegen Engeland of tegen
beiden tegelijkertijd bleek meestal de vloot
in een wanhopigen staat van verval te ver-
keeren. In dien tijd evenwel bezat Neder
land de grootste handelsvloot ter wereld,
een handelsvloot aanmerkelijk grooter dan
die van Engeland en Frankrijk tezamen.
En het was toen nog mogelijk binnen en
kele maanden, desnoods binnen enkele
weken, een handelsschip te veranderen in
een oorlogsbodem.
Dit is thans anders geworden. Met den
besten wil ter wereld kan men van een
koopvaardijschip geen oorlogsbodem ma
ken en zelfs de bouw van een betrekkelijk
kleinen kruiser vordert een paar jaar.
Indo-Europeanen voor de marine
noodig.
Men is thans bezig den achterstand in te
halen. Druppelsgewijs komt nieuw materi
aal in Indië aan, ook op het gebied dor
militaire en marine-luchtvaart. Nederland
zelf kan voor den aanbouw van oorlogs
vaartuigen zorgen, maar voor vele andere
dingen, vliegtuigen, tanks, geschut, moet
het een beroep doen op het buitenland,
waar men echter overhoopt is met bestel
lingen, zoodat de aflevering veel vertra
ging ondervindt. Wat het marine-hospitaal
aangaat heeft men ook een beroep gedaan
op de Indo-Europeanen en kort geleden zijn
eenige tientallen Indische jongens van
gemengd ras naar Nederland vertrokken
om daar hun opleiding te krijgen. Ook voor
de marine-luchtvaart tracht men Indo-Eu-
ropeesche jongelui te werven op buitenge
woon gunstige voorwaarden.
Intusschen heeft Nederland weder eens
geluk gehad. Het dreigende gevaar voor
Nederlandsch-Indië is wel niet geweken,
maar dan toch „uitgesteld" door den te
genslag der Japanners in China.
Uitstel is in dit geval misschien nog geen
afstel, maar is tenminste tijdwinst en deze
heeft men in verband met de versterking
der weermiddelen in Nederlandsch-Indië
juist noodig.
..cderlandsche oorlogsbodem in de h aven van Soerabaja, ons belangrijkste
vlootsteunpunt.
De beteekenls van bet bezoek
van den Australischen gouver
neur.
Het behoeft wel geen betoog, dat Enge
land een verovering van de Nederlandsche
koloniën door Japan niet gaarne zou zien
en vermoedelijk niet toe zou laten. Suma-
tra, Java en vooral de Riouw-eilanden in
Japansche handen zou niet alleen voor
Singapore, maar voor geheel Engelsch-
Indië een doodsbedreiging vormen. De En
gelschen zien dit zeer goed in en vermoe
delijk hiermede in verband staan de be
zoeken van Engelsche autoriteiten aan Ne
derlandsch-Indië. Er waren reeds de gou
verneur van Australië en verschillende
marine-autoriteiten, die er door de Neder
landsche overheid met bijzondere eer en
vriendelijkheid werden ontvangen. Onder
handelingen van diplomatieken aard wer
den niet gevoerd, maar het is allerminst
onwaarschijnlijk, dat bij vertrouwelijke
gesprekken tusschen Engelschen en Neder
landers ook de mogelijkheden en gevaren
der naaste toekomst onder de oogen zijn
gezien. Integendeel, vreemd zou het zijn,
indien dit niet het geval ware.
Een bondgenootschap bestaat er
zeer zeker niet, maar een gemeen
schappelijk gevaar is vaak een
sterker bindmiddel dan een op pa
pier neergeschreven verdrag van
bondgenootschap.
En het gevaar, dat zoowel Engelsch-In
dië of tenminste Singapore, en Neder
landsch-Indië bedreigt, komt uit denzelf
den hoek.
Op dit oogenblik zijn het de Chineezen,
die dit gevaar zooal niet vernietigen, dan
toch ophouden en tenminste tijdelijk ver
zwakken.
Te Soerabaja heerschen vertier, leven
digheid; de duizenden marinemenschen la
ten er hun geld rollen. Hoog in de lucht
snorren er telkens marine-vliegtuigen en
ook daar worden nachtelijke luchtoefenin-
gen gehoud met verduistering der stad.
Het is niet alleen Europa, dat aan oor
logskoorts lijdt.
J. K. BREDERODE.
Amerikanen brengen voor 1939
geen nieuwe modellen op de
markt!
Een groot aantal Amerikaansche
automobielfabrieken heeft onlangs
'besloten om in tegenstelling tot de
oorspronkelijke bedoeling voor
1939 geen nieuwe modellen op de
markt te brengen.
De Ford-, Buick- en Nash-fabrieken heb
ben zich echter nog niet hierbij aangeslo
ten. Het feit in aanmerking genomen, dat
de zaken in April, vergeleken met het on
gunstige verloop in Maart beter waren, is
men door deze beslissing zeer verrast.
Hieruit blijkt dat de Amerikaansche auto
mobielindustrie de toekomst weinig opti
mistisch inziet. In ieder geval wil men de
hooge kosten voor nieuwe machinerieën
en dergelijke besparen en zich beperken tot
kleine veranderingen aan de huidige mo
dellen. Enkele weken geleden heerschte in
Detroit nog koortsachtige bedrijvigheid,
doch reeds thans is men in de aanverwante
industrieën van meening dat van de auto
mobielindustrie in de eerstkomende maan
den niet veel te verwachten valt.
Spatborden, motorkappen, radiator
mantels en versierselen zullen
waarschijnlijk het eenige zijn dat
bij de 1939-modellen veranderd is.
Verwarring.
Deze plotselinge ommekeer heeft, nadat
men oorspronkelijk van plan was een groot
aantal nieuwe modellen op de markt te
brengen, groote verwarring onder de fa
brieken van accessoires veroorzaakt en
heeft de hoop op groote opdrachten doen
vervliegen. Een blad, dat nauwe relaties
onderhoudt met de zware industrie, is van
meening, dat de plannen van de Ameri
kaansche automobiel-industrie tot de onbe-
rekenbaarste zaken ter wereld behooren.
Deze tak van industrie staat den eenen
dag geheel stil, om den anderen dag alles
als een wervelwind in beweging te zet
ten!
Het is zeer wel mogelijk, dat de verbete
ring in den gang van zaken dér laatste
weken den verantwoordelijken personen
aanleiding zou kunnen geven hun plannen
nogmaals te herzien en te elfder ure voor
1939 een programma op te stellen waar
bij vergeleken met 1938, de modellen radi
caal zou worden gewijzigd.
Industrialisatie op groote schaal.
In een zitting van het vreemdclingenver-
keersverbond van den Ilarz deelde de mi
nister-president van Brunswijk, Klagges,
mede, dat de bodemonderzoekingen aan het
licht hadden gebracht, dat het Harzgeberg-
te veel meer ijzererts bevat dan oorspron
kelijk werd aangenomen. Met de uitbuiting
van deze ertslagen zal onmiddellijk een be
gin worden gemaakt, waardoor zich om
streeks 100.000 menschen in de Harz zullen
vestigen. Ondanks deze industrialisatie,
vooral in het district Ralzgitter, zal het
landschapsbeeld niet lijden en de hotels in
den Harz hebben het hunne er reeds toe
bijgedragen tot bevordering van het vreem
delingenverkeer, doordat zij goedkooper ge
worden zijn, terwijl de invoering van een
uniform tarief voor den geheelen Harz me
de aan het vreemdelingenverkeer zal ten
goede komen,
ZIJ NEMEN DEEL
AAN DE GROOTE
MANOEUVRES.
Een aantal Ameri
kaansche bombarde
mentsvliegtuigen, dat
door Turkije is aange
kocht, zal worden be
proefd door de eenige
vrouwelijke vliegeroffi
cier der wereld, Sabiha
Guektsjen. In de eerste
weken van Juni zal lui
tenant Guektsjen met
een van de toestellen
alleen een vlucht ma
ken naar de verschil
lende hoofdsteden van
de Balkan. Vervolgens zal zij als comman
dante van een escadrille vliegtuigen allen
bemand met vrouwen, een proefvlucht ma
ken naar de hoofdsteden van de Balkan om
te toonen wat de Turksche vrouwelijke pi
loten kunnen.
Luitenant Guektsjen zal ook deelnemen
aan de groote manoeuvres van het Turk
sche leger, vloot en luchtmacht, welke bin
nenkort in de omgeving van de zee van
Marmora zullen worden gehouden.
Zooals men weet, heeft ook Sabiha, de
dochter van den Turkschen Staatspresident
Kemal Ataturk, haar sporen op het gebied
van de militaire vliegkunst verdiend. Bij
een opstand van de Koerden in den zomer
van het vorig jaar onderscheidde luitenant
Sabiha zich door haar grooten moed en te
genwoordigheid van geest. Men ziet hier de
dappere pilote bij het machinegeweer van
haar gevechtsvliegtuig.
Van een Tibetaansch klooster
nit, zullen zij voortaan in de Hi-
malaya werken.
Gisteren is een aantal St. Bernard-
honden te Marseille aan boord van
een schip gebracht om naar Britsch-
Indië te worden gebracht, waar zij
onder leiding van hun verzorger,
broeder Cyril van het Sint Bernards-
hospitium, zullen werken in het Hi-
malayagebergte.
Hun standplaats zal worden het klooster
van de Fransche Augustijnen in den Latsa-
pas in Tibet. Dit klooster ligt ongeveer 5000
meter boven den zeespiegel en er is een
hospitium aan verbonden voor de karava
nen, die stofgoud en bont van Tibet naar
Britsch-Indië brengen. Tot nu toe beschik
ken de monniken alleen over een hoorn om
de reizigers de ligging van het klooster be
kend te maken gedurende sneeuwstormen.
Thans zullen de honden worden gebruikt
voor het redden van verdwaalden.
Zooals men zich zal herinneren werden
de honden in den vorigen zomer ter dood
veroordeeld, omdat zij een klein meisje had
den aangevallen dat aan de gevolgen is
overleden. Dit vonnis is niet uitgevoerd,
doch de honden bleven opgesloten in een
sterke omheining.
Broeder Cyril, die de honden vergezelt,
heeft ze jarenlang verzorgd en hoewel hij
niet meer zoo jong is, heeft hij zijn over
sten verzocht zijn honden naar Tibet te
mogen vergezellen.
Den twijfelachtigen roem, een geheel ho
tel leeg gehaald te hebben, zonder dat
iemand daar iets van bemerkte, kunnen
twee lieden uit dat deel van de Parijsche
bevolking, dat men in den volksmond
„clochards" noemt, voor zich opeischen. De
ze weinig nuttige leden van dej Parijsche
maatschappij zijn de beroeps-werkloozen,
die 's zomers op de Seinekade en 's winters
onder de bruggen slapen en voor alles, be
halve dan behoorlijk werk, te vinden. Het
kleine hotel, waarom het hier gaat, bevat
te dertig volledig ingerichte kamers alsme
de een café. Het was wegens het faillisse
ment van den eigenaar sinds eenigen tijd
gesloten. Buren vestigden er de aandacht
van de politie op, dat er iets in het hotel
niet in orde was en toen daarop de politie
beambten met den deurwaarder het huis
betraden, stonden zij perplex.
Niet slechts, dat al het meubilair
was gestolen zelfs de metalen be
slagen van de toonbanken in het ca
fé waren verdwenen, terwijl aan de
verwijdering van vaste waschtafels,
lampen, enz. Klaarblijkelijk nog ge
werkt werd.
De beide bandieten liepen des nachts,
toen zij ook de laatste rest van het bruik
bare materiaal wilden weghalen, den be
ambten, die zich in het huis hadden ver
stopt, in de armen.
„DE LOTGEVALLEN VAN
HOMPI SMEERGRAAG".
Wij ontvingen van de Eru-Kaasfabrieken
te Woerden het door haar zooeven uitgege
ven Jeugdboekje „De Lotgevallen van Hom-
pie Smeergraag". Hierin wordt verhaald hoe
de kleine Woerdensche Hompie op zijn we
reldreis met zijn koe „Mekkie-Boe" verschil
lende volksstammen laat genieten van de
Eru smeerkaas.
Het is een alleraardigst verhaal met
geestige illustraties in kleuren, dat door de
jeugd zeker op prijs zal worden gesteld. Het
verkrijgen van dit boekje, dat alle goede
kruideniers en zuivelwinkels in voorraad
hebben, stelt de jongens en meisjes in staat
aan een leuken kleurwedstrijd mee te doen.
waaraan tal van mooie prijzen verbonden
zijn, w.o. 50 fietsen.
Men zie overigens de advertentie in dit
blad,
Nabij Berlijn is een fabriek ge
bouwd, welke proeven neemt met
het vervaardigen van kunstwol en
kunstzijde uit cellulose, welke
wordt verkregen uit stroo. De jaar
lij ksche opbrengst van de fabriek
wordt geraamd op 20.000 ton cellu
lose, waarvan de helft zal worden
gebruikt voor het vervaardigen
van kunstwol. Voor deze 20.000 ton
cellulose zullen 50.000 ton stroo ver
werkt moeten worden.
Gezin ternauwernood aan
verstikking ontkomen.
gas-
DEENSCHE SCHOOLKINDEREN STAKEN,
Scfwol U te ver,
Te Aalborg (Denemarken) is een aantal
schoolkinderen in staking gegaan, omdat
zij een uur moesten loopen naar school en
een uur terug naar huis. De ouders van de
kinderen verlangen, dat de gemeente hun
kroost per auto heen en terug zou brengen,
doch de gemeenteraad heeft dit geweigerd.
Het geschil is thans voorgelegd aan den
Raad van Onderwijs.
De directeur van den Rijksdienst der
Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbe
middeling heeft aan de gesubsidieerde ver
eenigingen met werkloozenkas een circu
laire gezonden, waarin op scherper toezicht
en een nauwgezette handhaving der voor
schriften wordt aangedrongen. Op het ia
acht nemen der tijdstippen van aanmel
ding wordt de aandacht gevestigd.
Tevens wordt opgemerkt, dat geen uit-
keering mag worden verstrekt zonder dat
de juistheid van een ontslag uit loondienst
is gebleken.
Een gezin, wonende aan de Schalkburger
straat te Amsterdam, bestaande uit man,
vrouw en twee kinderen is gisternacht ter
nauwernood aan den gasverstikkingsdood
ontsnapt. Midden in den nacht werden de
ouders gewekt door het geroep van de twee
kinderen, dat het zoo naar gas rook.
De man waarschuwde onmiddellijk den
G.G.D. en bij onderzoek bleek, dat de moe
der 's avonds laat in de keuken bezig was
geweest en vergeten had de muurkraan
dicht te doen. De versleten gasslang is toen
uit de muur gevallen, waardoor het gas
vrijelijk door het huis stroomde. Dank zij
het geroep der kinderen is het gezin voor
erger bewaard gebleven. Niemand heeft let
sel bekomen,
LIJKEN VAN MOEDER EN KIND
UIT DE POLDERVAART OPGE
HAALD.
Donderdagavond ontdekte een persoon, die
langs de Poldervaart te Kethel wandelde,
op de kade enkele kleedingstukken. Hij
verzocht voorbijgangers de politie van
Kethel te waarschuwen. Deze verscheen
spoedig ter plaatse en ging tot dreggen
over.
Na eenigen tijd vond zij het lijk
je van een zevenjarig meisje en op
korten afstand het lijk van een 30-
jarige vrouw. Later bleek men hier
te doen te hebben met moeder en
dochter. De politie staat hier voor
een volkomen raadsel.
De burgemeester van Kethel en Spaland
verzoekt in verband mét deze kwestie op
sporing en aanhouding van een man, die
gisteravond per fiets met groote vaart,
langs de kade reed. De man was gekleed
in een donker colbertcostuum en was
blootshoofds. Voorts verzoekt de burgemees-
Ier den persoon, die voorbijgangers verzocht
de politie te waarschuwen, zich ten ge
meentehui ze van Kethel t© willen melden»