Mogelijke belastingverlaging
Huisjes diep in den grond
Debat over
Heemskerkerduin
Post vluchten op Indij
m.
De „Hannah" is
getorpedeerd
De politieke moord
te Rotterdam
Het aanstaande regeerings-
jabileum van H.M. de Koningin
De Zuiderzeesteunwet
Deensche gaspakken voor
onze soldaten
Konovalec werd door
verschillende mannen belaagd
Drie boerderijen verbrand
Spoedig blikvleesch verkrijgbaar
Groote Amerikaansche
vlootmanoevres
En 's morgens een koe voor de deur****
PROVINCIE NOORD-HOLLAND.
Pro«l met medezeggenschap.
Pe Provinciale Staten van Noord-Holland
kwamen gisteren bijeen onder voorzitter
schap van den Commissaris der Koningin.
De heer Vermeulen (a.r.) vond in de re
sultaten van de rekening over 1936 aanlei
ding te vragen of nu de regeering belasting-
.verhooging heeft aangekondigd. Gedeputeer
de Staten geen reden meenen te hebben
de opcenten op de Inkomstenbelasting te
iverlagen.
De heer Polak (Ged. Staten)
merkte op, dat de heer Vermeulen
feitelijk buiten de orde is. De opcen
ten voor '38 zijn al vastgesteld. Maar
spreker wil wel zeggen, dat Gedepu
teerde Staten bij het opmaken van
de begrooting voor 1939 zich gaarne
opmerkingen van den heer Vermeu
len zullen herinneren. Een belofte
is dit niet, maar de mogelijkheid
van verlaging der belasting is niet
uitgesloten. Het is nu echter enkele
maanden te vroeg.
De rekening werd, aldus het Hsbl., ver-
Volgens vastgesteld.
Hierna kwam in behandeling de voor
dracht van Gedeputeerde Staten tot vast
stelling van een verordening betreffende
commissies van medezeggenschap.
De meeste leden waren van oordeel( dat
de benaming niet geheel juist is en zooals
door den heer Asscher (lib.) opgemerkt
werd, verwachtigen konden worden opge
wekt, waaraan niet voldaan kan worden.
Medezeggenschap wil zeggen: medelei
ding en spr. is er niet van overtuigd, dat
de aangewezenen uit het personeel vol
doende commercieel zijn om mede te lei
den en daarom vraagt spr. wat de bedoe
ling is van deze commissies.
De heer Meijer (S.D.) vindt het begrijpe
lijk, dat de noodige voorzichtigheid in acht
wordt genomen, maar de voorzichtigheid
van Gedeputeerde Staten gaat wel wat erg
yer. Waarom willen Gedeputeerde Staten
den proeftijd handhaven? Bijzondere motie
ven zijn hem niet bekend. Hij vraagt, waar
om de Provinciale Ziekenhuizen zijn uitge
sloten. En voorts, wanneer een rapport over
de resultaten zal worden uitgebracht. Gede
puteerde Staten zeggen „Over eenigen tijd".
De opmerking van den heer Asscher over
gebrek aan commercieel inzicht hij het per
soneel acht spr. volkomen ongegrond.
„Kwakzalver Meijer".
De heer Van Kampen fN.S.B.) is er van
overtuigd, dat alle commissies van mede
zeggenschap een camouflage zijn en dat er
van medezeggenschap geen sprake is. Spr.
laat zich door den „kwakzalver Meijer" den
weg niet wijzen. Voor groote woorden is spr.
niet bang ("voorlijkheid). Wij nationaal-soci-
alisten, zegt hij, gaan voor scheldwoorden
niet uit den weg. De redding van dit land
moet komen uit den nieuwen geest.
De heer Witteman ("Ged. Staten) noemt het
onjuist de medezeggenschap af te wijzen,
omdat zij alleen in een corporatieven staat
tot haar recht kan komen. Dat nu een proef
genomen wordt zal niemand onjuist achten,
zegt hij. Het personeel moet eerst scholing
hebben, daarom is de proef tot de bedrij
ven beperkt. Het is z.i. juist dat de zieken
huizen niet in de proef zijn betrokken.
Wat de tijd betreft,'waarna een rapport
zal worden uitgebracht, noemt spr. een
jaar.
De voordracht werd aangenomen met 54
tegen 7 stemmen.
In bespreking kwam hierna het prae-ad-
vies van Gedeputeerde Staten op het voorstel
van den heer De Miranda om de korting van
10 sinds 1934 op het provinciaal subsidie
toegepast in te trekken. Gedeputeerde Staten
adviseeren met ingang van 1 Juli a.s. aan de
vereenigingen welke koloniehuizen voor
zwakke en prae-tuberculoose kinderen ex-
ploiteeren de oorspronkelijke subsidie te
herstellen.
Uitspraak van den Raad voor
de Scheepvaart. De kapitein is
afgeweken van zijn veilige route
De Raad voor de Scheepvaart heeft gis
termiddag uitspraak gedaan inzake het ten
gevolge van een ontploffing verloren gaan
van het stoomschip „Hannah" onder de Mid-
dcllandsche Zeekust van Spanje, ter hoogte
.van Kaap San Antonio, op 11 Jan. 1938.
De Raad is van oordeel, dat de „Hannah"
ter hoogte van de Spaansche kust verloren
gegaan is, na door een torpedo te zijn ge
troffen.
Volgens de verklaringen van den kapitein
en den uitkijk, kan er niet anders dan van
een torpedo gesproken worden, daar door
hen een hellcnbaan is gezien.
De kapitein verklaarde nog, dat hij
slechts een oogenblik het genoemde ver
schijnsel en wel op een afstand, welke hij
op 300 meter schat, heeft waargenomen en
dat hij toen dadelijk de noodige maatrege
len heeft getroffen en o.a. de telegraaf op
„stand bv" heeft gezet en eerst bij de ont
ploffing op „stop."
Dit wijst wel zeer sterk op een torpedo
en deze handelwijze zou met een ontplof
fing door een mijn in het geheel niet zijn
overeen te brengen.
De Raad komt tot de conclusie, dat naar
alle waarschijnlijkheid de „Hannah" is ge
torpedeerd.
Op de na de ontploffing door den kapi
tein getroffen maatregelen heeft de Raad
geen aanmerkingen. Het was zeer zeker een
zeer gunstige omstandigheid, dat nagenoeg
de geheele equipage beneden was. Wan
neer de equipage aan dek was geweest,
zouden, gelijk de kapitein verklaarde,
werkzaamheden op of bij luik 2, waar het
schip is getroffen, zijn verricht en zouden
er dus zeker dooden te betreuren zijn ge
weest.
Wel echter maakt de Raad aanmerking
op het feit, dat de kapitein is afgeweken
van de in de berichten aan zeevarenden
aanbevolen veilige routes. Het is den Raad
niet duidelijk geworden, waarom de ka
pitein zich aan die voorschriften niet heeft
gehouden.
Pro en contra wateronttrekking
aan de geestgronden. „Of het
IJsselmeer blijvend goed zal
zijn, kan niemand zeggen."
In de middagvergadering van de
Prov. Staten van N.-Holland kwam
o.m. in behandeling de voordracht
van Ged. Staten om voor f 600.000
aan te koopen het Heemskerkerduin
te Heemskerk en Castricum, groot
718 ha.
De heer van der Wal (s.d.) verdedigde, al
dus het Hsb., den aankoop in hoofdzaak om
het belang van het behoud van dit duin
gebied voor de gemeenschap. Er is een
adres aan de Staten gericht door belang
hebbenden in den tuinbouw en de bollen-
cultuur, waarin voor uitdroging van het
duingebied wordt gewaarschuwd en ge
vraagd wordt eerst het IJsselmeerwater te
gebruiken, alvorens weer tot boringen in de
duinen wordt overgegaan. Spr. wijst er op,
dat Ged. Staten al toezeggingen hebben ge
daan; maar overigens meent hij, dat wan
neer het water noodig mocht zijn, verzet
tegen boringen in de duinen niet verhinderd
mag worden.
De heer Valkering (r.k.) zette de bezwa
ren van tuinders en bollenkweekers tegen
verdere wateronttrekking aan de geestgron
den uitvoerig uiteen en verklaarde tegen
de voordracht te zullen stemmen.
De heer Thomassen (s.d.) vraagt of uit
breiding van de prise d'eau niet mogelijk is
in de duinen ten N. van Bergen, die in het
bezit zijn van het rijk. Dan was waarschijn
lijk het IJsselmeerwater niet nooclig. Wat de
schade aan teeltgronden betreft, wijst spr.
er op, dat Ged. Staten immers schade wil
len vergoeden aan hen, die aanwijsbare
schade hebben geleden.
De heer Korff (Lib.) bepleitte aanvaar
ding van deze voordracht, al zou het al
leen zijn in het belang van de watervoor
ziening.
De heer Vlekke (N.S.B.) verdedigde een
voorstel om nadrukkelijk te bepalen, dat,
alvorens tot exploitatie van dit duingebied
voor waterwinning over te gaan, eerst ge
tracht zal worden het water van het IJs
selmeer voor dit doel te gebruiken.
De heer Var Dok (S.D.) vroeg of het
mogelijk zou los van dezen aankoop,
water uit b -eestermeer naar de dro
ge cultuur- te brengen. Hij zou
wenschen da 'erzocht werd of den gedu
peerden tuinders kan worden tegemoet ge
komen.
De heer Groen (R.K.) concludeert uit
de toelichting, dat Ged. Staten zich, wat de
watervoorziening uit het IJsselmeer aan
gaat, aan het terugtrekken zijn. Den koop
prijs acht spr. volstrekt niet laag, integen
deel vrij hoog. Urgent is de aankoop niet;
Ged. Staten mogen eerst onderzoeken of dè
watervoorziening uit het IJsselmeer moge
lijk is. Hij vraagt terugneming van de
voordracht; anders zal hij tegenstemmen.
De heer Van der Waerden (S.D.)
acht het in hooge mate gevaarlijk
alleen het IJsselmeer voor water
voorziening te gebruiken. Of het
IJsselmeer blijvend goed zal zijn,
kan niemand zeggen. Het water is
goed, maar het moet regelmatig
gecontroleerd worden; in een peri
ode, waarin het niet goed is, moet
over het duingebied kunnen wor
den beschikt.
Historische optocht In Amsterdam.
De afdeelingen der Tweede Kamer zullen
heden te kwart voor één vergaderen tot het
benoemen \an de leden eener commissie van
redactie (uit en door elke afdeeling een lid)
voor het samenstellen van een ontwerp-adres
van hulde en gelukwensching aan Hare Ma
jesteit de Koningin, ter gelegenheid van het
40-jarig regeeringsjubileum.
Historische optocht in Amster
dam op Zaterdag 10 September.
Onder de auspiciën van de huldigingscom
missie 1938 worden te Amsterdam door het
Centraal Comité van Oranje en nationale or
ganisaties voorbereidingen getroffen voor de
organisatie van een grootcn optocht op Za
terdag 10 September a.s.
De artistieke leiding is in handen van den-
heer Joh. de Meester.
Minister op inspectie.
Naar wij vernemen heeft de Minister van
Waterstaat, Mr. Dr. Ir. J. A. M. van Buu-
ren, gisteren bezoeken gebracht aan eenige
gemeenten in Noordholland, langs de Zui
derzee, teneinde zich ter plaatse op de hoog
te te stellen vai. aangelegenheden, verband
houdende met de uitvoering der Zuiderzee
steunwet. De minister begaf zich omstreeks
5 uur met het jacht van den rijkswaterstaat
van Marken naar Monnikendam, waar hij
eenigen tijd vertoefde o.a. op de scheeps
werf van de firma Van Goor, en vandaar
ging de minister naar het gemeentehuis
van Monnikendam, waar een bespreking
met vertegenwoordigers van belanghebben
den inzake de Zuiderzeesteunwet werd ge
houden.
Zooals men weet, is het met de beproe
ving van gaskleeding ten behoeve van de
ontsmettingsploegen van ons leger een wa
re lijdensgeschiedenis geweest. Buitenland-
sche gaskleeding bleek, aldus de N.R.Ct., of
te duur of niet deugdelijk genoeg. Gaspak
ken naar binnenlandsche procédé's vervaar
digd, konden al evenmin den toets der kri
tiek doorstaan. En al dien tijd beschikten
onze ontsmettingsploegen noch voor oefe
ning en noch met het oog op een eventu-
eele mobilisatie over gaskleeding, zonder
welke het onschadelijk maken van besmet
tingen, door den vijand met blaartrekken
de strijdgassen gesteld, niet mogelijk is, om
dat de vloeistof en dampen dezer strijdgas
sen door gewone kleeding en schoeisel heen
dringen.
Gelukkig zal in dezen onhoudbaren toe
stand thans verandering komen.
Het legerbestuur heeft namelijk den knoop
doorgehakt en is er na beproeving toe over
gegaan een aantal Deensche. gaspakken aan
te schaffen, voldoende om in een eerste
behoefte te voorzien. Deze gaspakken zijn
ook bij het Deensche leger in gebruik en
moeten daar uitstekend voldoen.
Do Deensche gaspakken zijn van zeer
goed rnbber vervaardigd. Zij zullen uit een
pantalon en een jas met capuchon be
staan, aangezien gebleken is, dat deze draag
wijze zich beter dan een overall leent voor
gemakkelijk aan- en uittrekken. Bovendien
beschermen ook een pantalon en een jas 't
lichaam voldoende tegen de inwerking van
vloeistof en damp van blaartrekkende strijd
gassen. Het ligt in de bedoeling van ons
legerbestuur voortaan jaarlijks gelden op
de defensiebegrooting uit te trekken voor de
aanschaffing van beschermende kleeding,
opdat de achterstand zoo spoedig mogelijk
kan worden ingehaald.
Signalement van den moorde
naar bekend. Hollandsche en
Duitsche politie werken samen.
De Rotterdamsche politie is er in
geslaagd, uitvoeriger gegevens om
trent den dader van den bomaanslag
te Rotterdam te verzamelen. Onder
meer heeft men een foto, welke ech
ter van twee tot drie jaar geleden
dateert.
Het nadere signalement luidt:
leeftijd ongeveer 32 jaar, lengte 1.76
tot 1.78 meter, gladgeschoren gelaat,
donkerbruin, achterover gekamd
haar, donkerbruine oogen, gave tan
den, zeer zelfbewust maar elegant
optreden, wenkbrauwen, welke naar
den neus doorgroeien, spreekt Rus
sisch, Oekrainsch, een weinig Duitsch
en vermoedelk ook wat Fransch.
Bij Konovaleek en diens vrienden stond
hij bekend als Waluch. Hij is echter ook be
kend onder de namen Dissinov en Petro-
bitch. In werkelijkheid zal hij wel geheel
anders heeten.
Uit het onderzoek is nog, volgens het Hsb.
gebleken, dat er eenige mannen bij den
moordaanslag betrokken moeten zijn ge
weest; zij hebben Konovalec van de aan
komst aan het station te Rotterdam af tot
aan het hotel „Atlanta" gevolgd en be
waakt.
Gistermiddag zijn enkele Neder-
landsche inspecteurs van politie
naar Duitschland vertrokken. De hee-
ren zullen vermoedelijk ook nog
een bezoek aan Polen brengen. Den
heer Broekhof, commissaris van de
Centrale, tot Opsporing van Interna
tionale Misdadigers, te Amsterdam,
is om medewerking verzocht.
O.a. zal worden nagegaan, wie de man
is wiens naam wordt genoemd in de cor
respondentie, die men zoowel op Konova
lec als op Boranowski heeft gevonden.
Dertig menschen dakloos.
Tijdens een korten, doch feilen brand
zijn gisteravond omstreeks half zeven in
de buurtschap de Mortel onder Gernert drie
boerderijen in de asch gelegd.
De brandweer van Gemert verscheen
spoedig ter plaatse, doch kon weinig tegen
het hoog oplaaiende vuur uitrichten. De
drie boerderijen brandden, evenals een
schuur tot den grond toe af. De inboedels
gingen in vlammen op. Het vee kon men
tijdig in veiligheid brengen.
Naar schatting bedraagt de totale schade
f20.000. Zij wordt door verzekering gedekt.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men in het duister. Dertig menschen zijn
dakloos geworden.
H. W. BRUGMANS t
Te Amsterdam is overleden de heer H. W.
Brugmans. oud-leeraar aan de Rijks H.B.S.
te Hoorn en vervolgens te Semarang, aldus
de E. C. Na zijn terugkeer in Nederland
werd hij schoolopziener, achtereenvolgens
in de arrondissementen Helder, Alkmaar,
Texel en Amsterdam.
Vertrek ran Aaakaaut ta
(hesereis) I?inRap' 31 Mei'Band- 31 Mei
Buizerd Athene 31 Mei A'dam 31 Mei
(terugreis) I •T,ei
Pelikaan Jodhp. si Mei Akyab. 31 Mei
(heenreis) I el
Valk I Jodhp. 31 Mei 'Basra 31 Mei
(terugreis) I I
Torenvalk A'dam 31 Mei .Athene 31 Mei
(heenreis) I I e'
Wielewaal |B d 31 Mei j.\iedan 31 Mei
(terugreis) 1 lel
De Pelikaan vloog wegens slecht weer niet
verder dan Akyab.
Negen ons voor 3714 cent.
Deze week begint de fabricage.
Naar het Hsb. verneemt, zal, na de „proef-
order" van 100.000 stuks deze week wor
den begonnen met het aanmaken van blik
vleesch, te distribueeren via de gemeente
besturen aan werkloozen en behoeftigen.
Het product wordt, zooals bekend, bereid
van bevroren vleesch, dat eerst door ruil
tegen industrieproducten door Duitschland
uit Argentinië is verkregen en vervolgens
door ruil tegen stroo, boter en groenten
door onze regeering uit Duitschland is be
trokken.
Het blad verneemt tevens, dat de regee
ring aan de vleeschwarenfabrikanten een
vergoeding betaalt van 11.4 cent per blik,
waarvoor dezen het vleesch moeten verwer
ken, benevens het blik, de doozen en de
étiketten moeten leveren.
Het is de bedoeling, dat de deelnemende
bedrijven 800.000 blikken per week maken
netto-inhoud circa negen ons: verkoopsprijs
aan gegadigden 3714 cent).
Het Amerikaansche departement van ma
rine heeft aangekondigd, dat begin van het
volgend Jaar de vloot van den Stillen Ooe-
aan naar de Oostkust zal komen om ten
Oosten van het Panamakanaal manoeuvres
te houden, tezamen met de vloot van den
Atlantischen Oceaan.
Op de persconferentie is Cordell Huil, den
minister van buitenlandsche zaken, ge
vraagd, of de Zuid-Amerikaansche staten op
de hoogte waren gesteld van deze plannen.
Het antwoord van den minister was: „Dat
zal wel."
Sinds 1934 is de vloot van den Stillen
Oceaan niet aan de oostkust geweest, aldus
bet Hsb., en de zeemacht, welke zich bij
West Indië zal verzamelen, zal de grootste
zijn, die er ooit bijeen is geweest. De ma
noeuvres zouden eigenlijk onder de kust
van Brazilië worden gehouden en senator
Borah en vele andere politici zien er een
waarschuwing in aan het adres van de fas
cistische staten in Europa om zich niet ts
bemoeien met Amerikaansche zaken.
De manoeuvres moeten ook den Zuid-
Amerikaanschen republieken den indruk
geven, dat de Vereenigde Staten op grond
van hun „politiek van goede nabuur
schap" bereid zijn de omverwerping van de
grondwettige regeeringen in de Zuid-Ame
rikaansche landen te voorkomen.
Na de manoeuvres zal de vloot in Mei
naar New York komen voor de internatio
nale tentoonstelling en in Juni zal de Pa
cific Fleet terugkeeren naar den Stillen
Oceaan.
In totaal zullen er twaalf slagschepen
zijn, vijf vliegtuigmoederschepen met vijf
honderd vliegtuigen, 25 kruisers, 50 torpe-
dobootjagers en 30 onderzeeërs, bemand
met 58.000 man.
Zóó leefden de Urkers in vroe
ger tijden. - Verdronkende
sombere inscriptie op vele graf-
steenen.
„Onze visschers oefenden op hun
kleine scheepjes hun bedrijf bij al
le weer en wind uit en verrichtten
vaak wonderen van dapperheid,"
zoo getuigde burgemeester Grave-
stein, toen wij, aldus schrijft de N.
B.er hem spraken.
En een van de oude en nota
bele bewoners van Urk, de heer
Koffeman, de vader van Mariap, de
dorpsdichteres, met wien wij op
een avond een praatje gingen ma
ken, bevestigde nos: De Urkers zijn
niet bang!
Zij durfden al van ouds even goed met
kleine als met grootere schepen op de
Noordzee te visschen, en de grootste vaar
tuigen van vroeger waren loch niet gronter
dan de middelmatige van nu- Vandaar
ook, dat. naar hij ons vertelde, de zee heel
wat slachtoffers maakte. De ergste ramp
jaren voor het eiland waren: 1868, toen er
24 mannen verdronken, die 13 weduwen
en natuurlijk tal van weezen achterlieten
(dp Urkergezinnen zijn vaak zeer kinder
rijk); 1881, toen er 26 visschers omkwamen,
waarvan er 17 gehuwd waren en die 52
kinderen hadden, en 1904. toen er 12 man
nen den dood in de golven vonden. Waarbij
dan nog kwamen de vele rampen met één
vaartuig. Wij herinneren ons nog heel goed.
hoe wij, bij ons eerste bezoek aan Urk. ve
le jaren geleden, getroffen werden door de
herhaling, telkens weer. van: „verdronken"
als doodsoorzaak op de grafsteenen \an
het kerkhofje bij de Ned. Herv. Kerk, steeds
dit spreekt vanzelf in dit streng geloovig
dorp, zonder uitzondering, vergezeld van een
vertroostend Bijbelwoord.
De trek naar buiten.
Een aanrakingspunt met de buitenwe
reld heeft bet eiland niet alleen door de
visschers, die de vangst elders aan de
markt brengen, doch ook door het groot
aantal Urker meisjes, dat op den vasten
wal een dienst pleegt te zoeken. Het blad
vertelt verder, dat ook de jonge mannen
in de jaren na den oorlog, werk zochten
buiten hun gehoortenlaats. O.a. werden in
IJmuiden en Den Helder Urker kolonies
gevestigd.
De inheemsche klccdij.
Wij lazen ergens, dat het dragen van de
inheemsche kleedii op Urk nu al achteruit
gaat. Hef is ons. eerlijk gezegd, niet opge
vallen. Wel trof ons al dadelijk hij de
aankomst hef beeld van een paar visschers
in de oude dracht, die een kind in „mo
derne" spullen aan de hand hielden. Over
het algemeen dragen de Urkers echter nog
bet deftige donkere pak der eeuwen her:
het nauwsluitend baaifie met aan den hals
de twee gouden knoopios en de korte, tot
over de knieën reikende, betrekkelijk smal
foelnonende broek, aan de voorzijde (op den
band) versierd met een naar groote. nlalte
zilveren knoopen. On die knoonen komen
Biibelscbe voorstellingen voor. Zoo bewon
derden wii bijv. bij Loosman, den vuurtoren
wachter, die zijn ambt al in het derde ge
slacht vervult hii is een prachtig tvpe
van den onvelvalschten Urker knoopen
met daarop de voorstelling van Folifar's
huisvrouw en Josef. Bii het pak behoort
de karnoetsmufs. op Urk van achteren met
zwartziiden lintjes dichtgemaakt. Zoo'n
muts, die wat achter op het hoofd wordt
gedragen, zdó dat de kuif er branieachtig
uitkomt, kost soms wel f 10, verzekerde
men mij. Ze is van grof duffel gemaakt en
bij wijlen van binnen met leder bekleed.
De vrouwen en meisjes dragen nog steeds
een hulletje over een zilveren oor-ijzer, om
den hals eenige snoeren granaatjes. Het
gekleurde lijfje (kroplap) verleent aan haar
costuum bijzondere verve. De onderarmen
worden bloot gedragen; de rokken zijn wijd
en lang.
Eén lantaarn voor de heele
plaats-
Er zijn op Urk nog heel wat huisjes van
het oude type, zich kenmerkend door een
puntigen houten bovengevel, groengeschil-
.derd. waarin een groot luik voor het in-
en uitbrengen van de netten, maar de nieu
we, leelijke karnkterlooze bouwtrant dringt
al meer door. Toch zijn de onregelmatige
sfraaties. geleidelijk dalend naar het laag
ste gedeelte van het eiland en naar de ha
ven, nog van een bijzondpre bekoring,
vooral op de dagen als de lijnen met
waschgoed gesnannen zijn. Dat kan dwars
over de straatjes gebeuren, omdat, er toch
geen rijverkeer is en dus loopt men dan
onder ware eerenoorten. of wil men liever:
guirlandes, van Urker dessous door, die op
een heel aparte wijze zijn vastgeklemd tus-
scbpn twee ineen gestrengelde lijnen.
In de huisics is niets moer overgebleven
van het moois, dat er vroeger in aanwezig
schijnt te zijn geweest. Men sprak mij van
eikenhouten kasten met vier denrpn richels
met horden en zelfs van schilderijen. Als
dat alles er eeweest is .dan is het eiland
wel radicaal leeggeplunderd door de koop
lieden van den vasten wal. iets wat dezen
niet moeilijk mnet zijn gevallen door de
armoede van vele bewoners. Alleen muur-
tegels ziet men hier en daar nog. Overi-
eens moeten die oude woningen heel primi
tief van inrichting zijn geweest.
De beer Koffeman sprak mij van
buisjes diep in den grond, met heel
kleine raampjes en tamelijk hooge,
open bedsteden. In bet woon- en
slaapvertrek was een groote en wij
de schoorsteen voor het drogen van
de netten. Daar zaten de men
schen 's wintersavonds omheen en
soms gebeurde bet zoo vertelde
bij mij, dat de sneeuw naar binnen
stoof on degenen die om 't vuur
zaten. Men kan zich voorstellen
hoe, op stormachtige dagen, de
wind om en over die als weggedo
ken huisjes heen loeide,
De wegen (straatjes) waren nog ongepla
veid, dus modderig, en slecht verlicht. Er
is een tijd geweest, dat de gansche open
bare verlichting uit één petroleumlantaarn
bestond, welk minimum later is opgevoerd
tot 28. Als die dan nog geheel of gedeelte
lijk door den wind uitwoeien, was het bui
ten stikdonker. De kooien graasden nog tot
midden in het dorp. Menigmaal gebeurde
het dat men er 's morgens een op zijn erfje
vond.
Moderne zegeningen.
In dat alles is nu verbetering gekomen,
grootcndeels in de periode van 29 jaar, dat
de heer Gravestein er burgemeester was,
Er is thans een gemeentelijke electrische
centrale, een waterleiding, ofschoon me
nigeen nog regenwater schijnt te drinken
een riolering ja zelfs een... tuindorp,
maar dat is meer dorp dan tuin.
Tuin vindt men niet op Urk, daar is geen
ruimte voor op den beperkten leemklomp-
Fr is een modern raadhuisje, in oud-Hol"
landschen stijl, met twee vleugels; in den
eencn woont de burgemeester, in den an
deren de dokter; ook is er een groote school
met den bijbel. En dit brengt ons weer op
don godsdienst, 's Zondags' is alles er ge
sloten en vreemdelingenverkeer is er dan
ook weinig of niet.
3 oc'?. 'pont het wel de moeite om er eens
een kijkje te nemen desnoods dan in de
week ook naar de Zuiderzee-wcrken, dat
brok gigantischen arbeid van Nederland.
En een wandeling, zooals wij op een helde
ren lentedag om het eiland maakten, is on
vergetelijk. Het laaggelegen wei- en hooi
land van Urk, dat. het grootste gedeelte van
hef eiland uitmaakt en dat uitloopt in een
zandbank „De Staart" gehecten, was beste'
reld met bloemen: paardebloemen, madelief
jes on roze plassen bloeiend wolgras.
Buiten de palissaden die de weiden z00
goed mogelijk tegen het water beschermen,
lag liet eindeloos lijkende IJsselmeer
een gladde blauwe spiegel. Aan het ein
van den omringdijk van den toekomstige'
polder, de zand- en leemstrook die staag m
zee vooruitworstelt, roffelde bet werkeelu'
gedreun van staal, gebonk en gepuf-
wij bedachten opeens, dat al het water a-"
deze zijde van don dijk, zoover bet p0*
reikte, binnen enkele jaren land zal z'Jn
