DAGBLAD VOOR DEN-HELDER EN-"HOLLANDS NOORDERKWARTIER
De gepubliceerde
lijst in strijd
met de Grondwet?
Vlootschouw
te Scheveningen
Hoe de werkloozen
te helpen?
Een dag van verschrikking
in Sjanghai
Ook bij de
aardrijkskundige
namen
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELETOON 50 (2 LIJNEN)
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DB BILT SEINTt
Brandweerdemonstratie
werd een ramp
Scherpe protesten van Japansche zijde
HE LDERSCHE COURANT
Uitgave der Uttg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V.'te Den Helder
V R IJ D A G
8 J U L I 1938
66e JAARG. No. 8354
Niet zoo*
maar zó!
De Spellingscommissie geïnstal
leerd.
DE VRIES EN TE WINKEL HEBBEN
NIET HET LAATSTE WOORD!
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, prof. dr. J. R. Slotemaker
'de Bruine heeft heden de ingestelde Spel
lingscommissie geïnstalleerd.
De minister zette in zijn installatierede de
taak uiteen, welke aan de Spellingscommis
sie is opgedragen en zeide hierbij o.m. het
.volgende:
Ten eerste, zeide hff, Heeft de re
geering besloten geen wijziging van
prïncipieelen aard aan te brengen
iri de voorgeschreven examenspel
ling, voorzoover deze betrekking
heeft op het woordbeeld, zij is inte
gendeel voornemens deze schrijf
wijze in de van haar uitgaande stuk
ken over te nemen. Echter staat zij
daarbij voor enkele vragen, die te
voren beantwoord moeten wezen.
Op 1 November 1934 verscheen een nota
van den minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen om aan te geven, op
welke wijze de regels inzake e, o en sch
moeten worden verstaan en toegepast. De
vraag rijst, of deze nota met zich brengt de
wenscheliikheid van redactiewijziging in de
regels 1, 2 en 3 van de Koninklijke Beslui
ten inzake de schrijfwijze der taal.
Ten tweede is er een boekwerk
verschenen, houdende een lijst der
aardrijkskundige namen van Neder
land, aan welke lijst de regeering ze
kere erkenning heeft verleend door
subsidieering. De vraag rijst, of de
bevoegdheid bestaat hetzij .hij Ko
ninklijk Besluit hetzij zelfs hij mi-
nisterieele beschikking de in deze
lijst voorkomende schrijfwijze der
aardrijkskundige namen over te ne
men en voor te schrijven, hoewel de
Grondwet en eenige andere wetten
een andere schrijfwijze kennen en
wellicht voorschrijven. Deze juridi
sche vraag vergt een antwoord.
Indien de vraag beantwoord wordt in de
zen zin, dat de schrijfwijze der aardrijkskun
dige namen, die in deze lijst gevolgd is, kan
worden overgenomen en voorgeschreven
door de regeering, dan vraagt een taalkun
dig onderwerp de aandacht. In deze lijst
namelijk worden e, o en sch anders behan
deld dan de zoo straks bedoelde spelling-re-
gels, eenheid van beleid te dezer zake is
intusschen onvermijdelijk. De vraag is, hoe
hier te handelen ware.
Eer de regeering het nieuwe woordbeeld
overneemt behoeft zij een antwoord op deze
vraag.
De bastaardwoorden.
Voorts rijst een vraagstuk, dat reeds eer
der de aandacht had, namelijk dit: hoe de
bastaardwoorden en de samengestelde
woorden moeten worden geschreven. Het
spreekt wel van zelf, dat op dit terrein
nauw overleg met België onmisbaar is.
Nederland en België moeten
lijn trekken!
Eindelijk doet zich een Vraagstuk van
geheel anderen aard voor. De regeering
heeft besloten met betrekking tot geslacht
en voornaamwoordelijke aanduiding de
schrijfwijze van de Vries en te Winkel te
handhaven of te herstellen.
Zij deed dit ten eerste, omdat naar haar
oordeel in deze schrijfwijze belangrijke ele
menten invloed oefenen, die niet kunnen
verwaarloosd worden. Ten tweede omdat,
ook indien te eeniger tijd wijziging zal
worden aangebracht, voorshands zekerheid
onmisbaar is. Tpn derde niet het minste,
omdat Nederland en België ter zake één
lijn moeten trekken.
Prof. Dr. Slotemaker de Bruine
Minister Yan Onderw., K. en W.
Ik zinspeel daar echter ou mo
gelijkheid, dat op den duur zekere
wijzigingen vrij algemeen zullen
worden aanbevolen. Wel niemand
verdedigt, dat ook voor een verre
toekomst met de schrijfwijze de
Vries en te Winkel inzake geslacht
en voornaamwoord het laatste
woord zou zijn gesproken. Maar om
te voorkomen, dat hier min of meer
willekeurig gehandeld wordt, acht
de regeering het noodzakelük te
beschikken over een instantie, die,
hetgeen op dit erf zich voltrekt, met
groote belangstelling volgt en te zii-
ner tijd daaromtrent wenken geeft
of voorstellen doet.
Ook dan, gelijk wel van zelf spreekt, zal
een zeer nauw contact onmisbaar zijn met
hetgeen in België ter zake geschiedt. In
dien in de toekomst zekere wijziging zou
moeten worden overwogen, zou dat zeker
niet kunnen geschieden dan alleen in vol
ledige overeenstemming met België.
Waar wij allen bezield zijn met de har
telijke begeerte om eenheid en klaarheid aan
gaande de schrijfwijze der taal te bevorde
ren, de groote schatten ons daarin gegeven
te bewaren en ons voor alle verstarring te
hoeden, daar zie ik u met groot ver
trouwen aan den arbeid gaan, aldus besloot
de minister.
De rede van den minister werd beant
woord door den vqorzitter der commissie,
dr. J. P. Fockema Andreae.
GROOT MARINE—DéFILé OP
DEN BOULEVARD.
Naar het Hsb. verneemt zal in
het kader, der feestelijkheden, welke
worden georganiseerd ter viering
van het veertigjarig rp""">":,""r'"!u-
bileum van H. M. de Koningin voor
de kust te Scheveningen een groote
vlootschouw worden gehouden door
de Koninklijke Marine, met mede
werking van den Marine-vliegdienst.
Aan deze vlootschouw zullen o.a.
deelnemen de kruiser „Sumatra" en
de nieuwe flottielje-leider „Tromp."
Het initiatief tot deze vlootschouw gaat
uit van de Haagsche afdeeling van het Na
tionaal Jongeren Verbond, welke zich daar
toe in verbinding had gesteld met de
marine-autoriteiten. -
Het is de bedoeling, dat deze vlootschouw
niet uitsluitend tot onze oorlogsmarine zal
worden beperkt, doch dat ook schepen van
de handplsmarine en de vissrhersvloot eraan
zullen deelnemen. Daartoe is reeds con
tact gezocht met onze groote reederijen, die
echter nog geen beslissing hebben genomen.
Het ontmoet natuurlijk moeilijkheden een
aantal mailschepen voor dezen vlootschouw
ter beschikking te stellen.
Het programma van dezen mari
ne-dag zal voorts een groot défilé
op den Scheveningschen boulevard
omvatten. Hieraan zal worden deel
genomen door de Kon. Marine Ka
pel. de adelborsten, mariniers, ma
trozen. landingsdivisies, leerlingen
van opleidingsschepen, leerlingen
van Kweekscholen voor de Zeevaart,
de deelnemers aan het zeekamp
van het Nat. Jongeren Verhond en
andere.
Tenslotte wil het comité, zulks in navol
ging van de bekende vlootrevue's op de cee-
de van Spitshead van eenige oorlogsschepyen
vuurwerk doen afsteken.
Duitschland heeft een voor
sprong door zijn gesnenvelden!
Arbeidsspreiding of prijsopdrij
ving
In een bijeenkomst van den werkloos-
heidsraad is gedebatteerd over het prae-
advies van den heer A. N. van Mill, ad
junct-directeur v. d. gemeentelijken dienst
voor Maatschappelijk Hulpbetoon te Rotter
dam, over het vraagstuk der blijvende
werkloosheid.
De heer van Dugteren, van het N.V.V.,
was het niet eens met de stelling, dat ver
korting van den arbeidstijd geen prikke
lende werking zou hebben tot verhooging
van de bedrijvigheid. Met name met het
prijsopdrijvend gevolg der verkorting van
den arbeidstijd mag rekening worden ge
houden.
Wat de bevolkingsaanvang betreft,
Amerika en het Ruhrgebied narrfen
voor 1914 veel van het overschot op.
Dit geschiedt thans niet meer. De
bevolkingsaanwas kan niet worden
opgenomen door de bedrijven, ten
zij er verkorting van arbeidsduur
kome.
Het prae-advies, dat overeenstemming ver
toont met het Plan van den Arbeid, biedt
volgens den heer Bouman, van het Nationaal
Arbeidssecretariaat, geen oplossing. Ook de
ze spr. pleitte voor verkorting van den ar
beidstijd.
Optimisme.
De heer M. de Vries, referendaris aan het
departement van Sociale Zaken, is getroffen
door de stelling van den prae-adviseur, dat
er geen blijvende werkloosheid behoeft te
zijn. Tegenover het heerschende defaitisme
is dit een verheugend geluid. De maatschap
pij die blijvende werkloosheid aanvaardt, is
ten ondergang gedoemd. Daarentegen be
twist spr. de stelingen, dat de prijsval de
oergrond der werkloosheid is, en dat inter
nationale samenwerking uitgesloten is. De
prijsval is een gevolg van een internationale
vertrouwens- en geestescrisis en van de in
ternationale handelsbelemmeringen. Vrij
ruilverkeer sta voorop op elk program. Ge
noemde stellingen van den praeadviseur zijn
dan ook niet te aanvaarden.
Te weinig aandacht besteedde het
praeadvies, aldus spr., aan de ar
beidsspreiding. Deze is te bereiken
door straffere toepassing van de ar
beidswet, niet het minst bij over
heidslichamen, door verbindendver
klaringen der C.A.O., door handels
politieke en andere maatregelen. Of
fers zullen moeten worden gebracht
door ons volk, dat rijk genoeg is.
De verhouding tusschen het arbeidende
deel der bevolking en het slechts consu-
meerende deel groeit in dier voege, dat het
eerstgenoemde deel percentsgewijze steeds
sterker is. aldus de heer Bongaerts, lid der
Tweede Kamer. De percentageverhouding,
dat Duitschland thans bereikt heeft, had
Nederland vijf jaar geleden bereikt.
Duitschland heeft een voorsprong
ten deze door zijn gesneuvelden.
Het gesignaleerde verschijnsel eischt
arbeidsspreiding met name ten
gunste van de intellectueele werk- -
loozen en verkorting van arbeids
tijden. Ook de mechanisatie dwingt
daartoe.
Wanneer wij niet betere maatregelen ne
men dan het omringende buitenland, zul
len wij een blijvende werkloosheid houden
door het verschil in de bevolkingsstructuur
met de landen met veel gesneuvelden, door
het verlies van afzetgebieden in de eertijds
bloeiende industriedistricten rondom ons
en door het steeds blijvende kleine aantal
arbeidsschuwen en zieken. Een zekere ar
beidsreserve (3 pet., d.i. 10.000) kan niet
als ongezonde toestand worden beschouwd.
Dr. C. Bakker, wnd. chef der afdeeling
Sociale en Economische statistiek van het
Centraal Bureau van de Statistiek, meent,
dat een prijsregeling aan de grens met het
doel het binnenlandsche prijspeil te doen
stijgen tot cevaarlijke gevolgen, leidt. Om
het prijspeil van 1929 voor het daarop vol-
erend jaar met 5% te verhoogen, zouden de
invoerrechten 40% moeten zijn verhoogd,
hetgeen thans na gelijke jaarlijksche ver
hoogingen invoerrechten van 400 pet. zon
hebben opgeleverd.
Antwoord van den prae-advi
seur.
De heer van Mill, de prae-adviseur, zegt
dat de arbeidsspreiding alleen in verband
met de blijvende werkloosheid ter sprake
kwam en in dat verband is zij geen op
lossing, daar zij aan de Nederlandsche pro
ductiviteit een belangrijke procentueele ver
mindering toebrengt. Arbeidsspreiding im
mers kan moeilijk ongedaan worden ge
maakt.
De bevolkingsaanwas kon tot 1929
wel worden opgevangen, al was er
sinds 1918 geen arbeidsverkorting ge
weest. Daar lag het dus niet aan.
De prijsstijging, die spr. in zijn prae-ad
vies bedoelde, was niet direct een prijsstij
ging van eindproducten, maar van grond
stoffen, hetgeen de ondernemers prest een
grootere productie op stapel te zetten.
Werkt die stijging door in de eindproduc
ten, dan is de daarin gelegen koopkracht
vermindering intusschen al opgevangen
door de conjunctureele opleving.
De voorzitter van den Werkloosheidsraad,
de heer H. de Bordes, prees in den prae-
adviseur het optimisme en de evenwichtig
heid. Hij zeide te overwegen aan praeadvies
en debat uitvoerige bekendheid te geven.
Verwachting: Krachtige tot ma
tige Zuidoostelijke tot Zuid
westelijke wind, bewolking
toenemend tot betrokken
met regen- of onweersbuien,
later tijdelijk opklarend,
warmer des nachts, kouder,
overdag.
Verdere vooruitzichten^ Koel
weer.
Tien dooden en talrijke zwaar
gewonden in PortugaL
Tijdens een brandweerdemonstratie te
Coimbra ter gelegenheid van de feesten ter
eere van de Heilige Koningin Isabella van
Aragon, zijn tien personen om het leven ge
komen en talrijke levensgevaarlijk gewond.
Op het plein van de republiek was een
houten bouwwerk opgetrokken, dat een
huis van drie verdiepingen moest voorstel
len. Op de derde verdieping waren twaalf
gemeenteambtenaren en een kind van
twaalf jaar bijeen, terwijl het plein vol
nieuwsgierigen stond.
Het bouwwerk werd in brand gestoken
en de vlammen grepen zoo snel om zich
heen, dat de brandweer erdoor werd ver
rast. De figuranten op de derde verdieping
riepen om ladders en gek van angst spron
gen zij omlaag. De slachtoffers werden door
ambulance-auto's naar het ziekenhuis ge
bracht. Toen het vuur was gebluscht be
merkte men. dat nog twee personen in het
bouwsel verbrand waren.
De ramp ontstond, doordat het ruur te
vroeg ontstoken werd.
Moordaanslagen in de interna
tionale nederzettingen. Japan
sche en internationale troepen
tegenover elkander. Een Chi-
neesch complot in de Fransche
nederzetting?
De verjaardag van de Chineesch-
Japansche vijandelijkheden In China
ift een dag van vreschrikking in de
internationale nederzetting te Sjang
hai geworden. Er zijn niet minder
dan vijftien aanslagen gepleegd. De
Japansche troepen rukten de neder
zetting hinnen, maar werden door
Schotsche hooglanders gekeerd.
Den geheelen dag heeft de internationale
nederzetting onder scherpe militaire bewa
king gestaan. Sterke afdeelincren Russische
en Schotsche troepen patrouilleerden met
pantserwagens en tanks door de straten der
stad. Chineesche politie-agenten doorzoch
ten onder leidiner van huitenlandsche poli
tie de hnizenhlokkpn naar verdachte per
sonen. Duizenden Chineesche voetgangers
werden aan de grens van de internationale
nederzetting en de Fransche concessie op
wapens gefouilleerd. Tn de Fransche con
cessie werden de politieposten verdubbeld.
Japan protesteert.
De Japansche autoriteifen te Sjang
hai hebhen hij de autoriteifen van
de internationale en de Fransche
concessie geprotesteerd naar aan
leiding van de bloedige incidenten,
die zich op den verjaardag van het
uitbreken der vijandelijkheden heb
ben voorgedaan. Zij hebben zich
voorbehouden, zoo noodig maatrege
len te nemen om herhaling van der
gelijke incidenten te voorkomen.
Tn een bericht uit Sjanghai wordt gezegd,
dat de jongste terroristische aanslagen wer
den beraamd door ongeveer duizend agen
ten van de Hankauregeering, die hun ope-
vHongofa
ratiebasis hebben in de Fransche concessie
te Sjanghai. Hun vertegenwoordigers kwa
men enkele dagen geleden op een bepaalde
plaats bijeen, om de gepleegde geweldda
den voor te bereiden.
Verder wordt gemeld, dat de nieuwe re
geering der Chineesche republiek officieele
nota's gezonden heeft aan den voorzitter
van den gemeenteraad der internationale
concessie en aan den Franschen consul-ge
neraal, waarin zij de aandacht van deze
heeren vestigt op het veelvuldig voorkomen
van terroristische bomaanslagen in de inter
nationale nederzetting en in de Fransche
nederzetting, welke aanslagen meestal ge
richt waren tegen personen, die met de nieu
we regeering in relatie stonden.
In de nota's spreekt de regeering haar
leedwezen erover uit, dat de autoriteiten van
de internationale nederzetting en van de
Fransche nederzetting in gebreke zijn geble
ven, dergelijke incidenten te voorkomen of
zelfs ook maar een van de aanslagplegers
te arresteeren. aldus de Msb. Zij verzoekt
haar daarom, de terroristische organisaties
te onderdrukken en in de toekomst een her
haling van zulke aanslagen te voorkomen.
Minutenstilte,
In geheel Japan is gisteren ter gelegen
heid van den eersten verjaardag van het
begin der vijandelijkheden een minuut
stilte in acht genomen.
De keizer heeft door bemiddeling Van
minister-president prins Konoje, een bood
schap gepubliceerd, waarin hij zijn voldoe
ning uitspreekt over de gelukkige wending
welke de toestand in China heeft genomen,
dank zij de dapperheid van de Japansche
soldaten.
Ook China heeft dit feit herdacht, 'dat
een jaar geleden de vijandelijkheden tus
schen Japan en China begonnen. In alle
niet door de Japanneezen bezette provin
ciën zijn betoogingen gehouden waarop de
nagedachtenis van de gevallenen geëerd
werd en het volk werd aangemaand het
verzet vol te houden. Te twaalf uur des
middags werden drie minuten stilte in acht
genomen.
Op ons kaartje is 'duidelijk te zien, welke
vorderingen de Japanners in dit eerste oor
logsjaar hebben gemaakt
De schuin gestreepte deelen van het kaar
tje met Peking als centrum dus stellen de
gebieden voor, waarin de Japanners thans
heer en meester zijn.
Van de fronten
is weinig nieuws. Aan het Noordelijk front
zijn de Japanners tot den aanval overge
gaan, zonder veel resultaat. De Chineezen
zouden gasgranaten hebben gebruikt, welke
voorloopig onder de Chineezen zelf de mees
te slachtoffers hebben gemaakt. Ook ten
Zuiden van Sjansi vallen de Japanners
weer aan.
Een afdeeling Chineesche guerflla-troepen
heeft gisterochtend een aanval gedaan op
de electrische centrale, die Peiping van
stroom voorziet en ongeveer 20 kilometer
buiten de stad ligt. De leidingen werden
vernield, zoodat het geheele verkeer in
Peiping gedurende verscheidene uren stil
stond. De aanvallers, die gewapend waren
met geweren en handgranaten, hebben 29
politie-agenten ontvoerd. Ongeveer o» het
zelfde tijdstip werden de ijzerfabrieken bij
Loengjen met veldgeschut beschoten.
Maarschalk Tsjang Kai Sj'ek heeft een
radio-omroep tot het geheele land gericht,
waarin hij er op aandringt, dat de mobili
satie tot een zoo hoog mogelijken graad
wordt opgevoerd, opdat China de eindover
winning zal behalen.
In een officieel communiqué wordt me
degedeeld, dat de Japansche troer>en sedert
7 Juli van het vorig jaar op de Chineesche
troepen hebben buitgemaakt: 180.000 gewe
ren, 0000 lichte mitrailleurs, 2800 zware
mitrailleurs. 218 zware kanonnen, 15 vecht-
wagens, 89 locomotieven, 8 pantsertreinep
en 2000 spoorwegwagons.
