Oost is Oost
en West is West...
Schulte, van Nek en Dominicus
uitgeschakeld
Ook niet op
Terschelling
En zij zullen elkaar nimmer ontmoeten
Geen Joodschc venters
meer in Duitschland
Terwijl de chauffeur een
praatje maakte
Een stuwdam onder water
Kostcloozc opleiding voor
vliegenier
TOUR DE FRANCE
Pyreneeën den Hollanders te machtig
Vervaecke thans leider
De oude zede van Oost-Ter
schelling kan zich héél slecht
aanpassen hij het mondaine
gedoe van West-Terschel
ling.
De rechter heeft nog nooit een
echte Terschellinger jutter kun
nen bekeuren.
Het jutten op Terschelling is trouwens
geoorloofd, als men zich maar houdt aan
het reglement van den strandvonder. Daar
om ziet de politie toe en zoo gebeurt het een
enkele keer. aat een jutter zich te buiten
gaat. Als in den stormnacht hij in den
greep komt van wat men een oerinstinct
zou kunnen noemen, dan staat er in dien
,vermoedelijken jutter een strandroover op,
die het met de bepalingen van het geijkte
recht zoo nauw niet neemt.
Er loopt hier het verhaal van een ouden
standjutter, die het heel armoedig had.
Met jutten viel er voor hem nog een aar
dige duit te verdienen. Eens vertelde hij aan
een badgast welke een moeitevol bestaan
hij had. Maar zoo zei hij ik ben
zoo vrij als een vogeltje in de
lucht,
ik behoef geen menscfi naar de oogen te
zien. En als ik in den nacht, moederziel al
leen» langs den waterkant ga, en ik zie naar
boven, dan zeg ik tegen Onzen Lieven Heer:
kijk maar gerust, Oude, ik hoef niet voor
U uit den weg te kruipen". En hij voegde
er wijsgeerig aan toe: „Diróm is it epen
stran gyn plak for slochte minsken: se
ikane dir üs lieve Hear net ontronne".
(Daarom is het open strand geen plaats
ivoor slechte menschen: zij kunnen er onzen
lieven Heer niet ontioopen).
Waar de menschen in den diepsten
grónd zijn als deze oude jutter, daar. wijst
cte geestelijke peilschaal nog zoo laag niet!
Trouwens, vervolgt de N.H.C., aan welk
blad wij dit artikel ontleenen, er is een
eeuwenoude zede en cultuur,, die er waakt
tegen de invloeden van nivelleering en den
mondainen levensstijl, die van den vasten
wal naar Sint Brandarislcercke gelijk
(West-Terschelling oudtijds heette komen
overwaaien. Maar geen enkele eilandsche
samenleving, hoe ook beschermd door den
status van haar isolement, kan in onzen mo
dernen tijd doelmatige tegenweer bieden te
gen de allervreedzaamste indringing van
uit, het Zuiden, die op velerlei wijze, in al
lerhande vormen, onzichtbaar maar onaf
wendbaar, werkend als zuurdccsem, het ei
landsche gemeenschapsleven doortrilt en
doorwoekert tot in het binnenste der gele
dingen, tot in bet diepste en fijnste der ze
nuwen.
Niets op aarde blijft ongeschonden,
want niets is onkwetsbaar. Schellingerland
is in den loop der tijden niet in allen deele
zichzélf gebleven; toch is de oude zede er
nog even vast verankerd als in vroeger eeu-
Wön, toen de kruising van contrastecrcnde
werkingen en invloeden niet zoo hevig was
als in onzen tijd.
Wie land en volk eenigermate kent, hier
ionder de menschen verkeert en goed rond
ziet, heeft volop gelegenheid zich een denk
beeld te vormen van de vergroeiing dezer
gemeenschap, van den neerslag van verwor-
dingstendenzen in de volksziel, van den stil
len maar vaak in hevige botsingen verloo-
ipcnden strijd der opvattingen. Het gaat wel
iswaar niet op om te zeggen, dat de men
schen „om Aast" dat is in het Oosten van
liet eiland rustiger en degelijker zijn dan
die van West, maar wel staat het zoo, dat
Oost veel minder beroerd is geworden door
[vastewalsche invloeden en dientengevolge
Bich beter heeft kunnen verweren tegen een
oneigen cultuur, terwijl
West altijd de invoerhaven van
goed en kwaad
is geweest, die er allebei bczinkingsslib heb
ben afgezet.
Het leven op West heeft een fris-
schen inslag; daar trilt de arbeidszc-
nuw, groeien de initiatieven cn hot
sen de meeningen. Om Oost gaat het
agrarisch kleinbedrijf van de acht
tiende en negentiende eeuw nog
zijn doodgewonen gang. Daar leven
de tientallen volksliederen heerschen
de zeden van grootvadcr's tijd nog
onverlet; daar stappen nog altijd
de hooge Friesche gestalten rond,
zwijgzaam, in zichzelf gekeerd; ge-
ontmoet er de struische vrouwen met
de blauwe oogen, het hoofd gevat in
het bekoorlijke zwarte kapje.
Als gij hun vertrouwen hebt gewonnen,
kunt gij in gesprekken met zulke menschen
uw hart verkwikken en uw geest verster
ken, en als zoo een hoofsrhc boerin u ge
negen groet, voelt ge uw dag als goed. Maar
daar is ook een bestendie gebrek aan levens
durf en levensvernieuwing, en ge zult waar
lijk uw hoofd schudden over deze boeren met
hun belachelijk versnipperd grondbezit, die
tot dusver zich tegen een ruilverkaveling
bleven verzetten. Voelt ge, lezer, dat Oost
en West elkander niet zoo van harte kun
nen bewonderen? Zij zullen elkander nog
wel dadelijk niet onimocten want West
leeft van de zeevaart. Oost is agrarisch
en in de zeehaven floreert een andere filo
sofie dan op den akker.
Oude zede en nieuw cultuurgoed bij
iederen voetstap op Schellingerland ontmoet
ge beide. Als ge te West met uw vrouw in
de bus van Cupido stapt, biljetten enkele
reis nemende voor een ritje naar Hoorn; als
ge er met uw beiden een paar uren hebt
rondgestapt en ge besluit toch maar niet
langs het strand naar huis terug te wan
delen, maar ook nu weer van de bus ge
bruik te maken; als Cupido u vriendelijk
verwelkomt en tóch voor u en uw vrouw
den retourprijs berekent, zie dan zegt ge ver
rukt: dat is oud-Terschelling! Maar nieuw-
Tersclielling ontmoet ge bij de dienstmeisjes
op West, clie zich liever niet voor den na
middag verhuren, omdat zij er de voorkeur
aan geven,
vermomd als dames
op straat te flaneeren en de boot uit Har-
lingen met de nieuwe badgasten te zien aan
komen. Dat zij enkel voor de morgenuren
willen dienen en niet blijven eten, omdat dan
nog de afwasch voor haar rekening zou ko
men
Oud is: de tuinierende zeekapitein,
die, bolhoedje op den grijzen kop,
tuingerei in de handen, door de
dorpsstraat laveert en zich van het
spektakel der bontgekleede bad
gasten niets aantrekt. En het nieu
we ontmoet ge weer in den zeerob,
die door den man van Polygoon is
gehuurd om op het dak te klimmen
en daar, met den kijker in de hand,
naar do Karimata moet turen, hoe
wel hij heel goed weet, dat het groo-
te, hooge Galgeduin vlak voor zijn
neus zit, maar toch doet alsof...
Zie, voor zoo'n karweitje zou een Oost-Ter-
schellinger zich nooit laten- vinden! Nieuw
is ook de manier van den man van 'tVlie,
die per advertentie „kamers met uitzicht op
het Lutine-wrak(!)" aanbiedt. Oud als de
wereld zelf is de rustige manier van den
Schellinger barbier, die u volkomen en ern
stig vraagt, of gij wenscht dat hij u op-
scheert. Zegt ge eenvoudig „liever niet", dan
zal de man argeloos repliceeren: „dan is u
ook vijf centen goedkooper uit." Zie, dat is
dat heerlijk dorpsche, waarvoor schrijver de
zes altijd op de knieën zou gaan, als de
dorpsche scheermessen ook altijd de scherpe
snede hadden van die in de stad Nieuw
is weer de manier van de Schellinger win
keliers omdiun leverancier een half jaar (of
langer) na levcringstijd te betalen. Nieuw
is ook het thema van de staking, dat enkele
weken geleden vele Schellinger hoofden heet
maakte. Als de hotelmeisjes er nu nog zoo
iets als een
sit-downstaklng
organiseeren, dan ontbreekt er aan het mo
derne beeld op Terschelling niets meer!
Doch Terschelling zij er om geprezen!
het goede oude is er gelukkig heel wat ster
ker dan het nieuwe van minder gehalte.
Het eerste zal er blijven dominee-
ren, zoolang er rechtgeaarde Ter-
schellingcrs blijven, die voor de volk-
schc zede waken van uit het besef,
dat elk volk de kracht is ingescha
pen om volgens eigen aard en be
stemming te kunnen leven en dat er
zich schoonheid en ethische waarden
in de samenleving manifesteeren,
waar die kracht, aan welke de voor
geslachten hoorig bleven, bewust en
in trouwe toewijding wordt gediend.
Daarom is het ook onze stellige overtui
ging, dat Schellingerland een ergeren tijd
dan deze kan verduren. Moge het wakend
ook onder de Brandaris dit schoone, blonde
land nog vele eeuwen vrij houden van „de
gevaren"!
De nieuwe Duilsche Rijkswet tot 'Wijzi
ging van de Handelsverordeming, die Joden
van werkzaamheid in een zestal beroepen
uitsluit, brengt ook een wijziging mee van
par. 57 dezer verordening. Dienovereen
komstig zoo bericht de Frankfurter Zei-
tung van 13 Juli j.1. zullen aan Joden
voortaan geen vergunningen worden uitge
reikt voor het uitoefenen van ambulante
handel. Het zelfde geldt voor de gemeente
lijke ventvergunningen en legitimatiekaar-
ten. Daarmede worden de Joden van de
geheele venthandel uitgesloten, en daar
mede tegelijkertijd van alle handelsbedrij
ven, waarvoor een gemeentelijke ventver
gunning vereischt is, en tevens van het
beroep van handelsvertegenwoordiger, in
zooverre daartoe een legitimatiekaart ver
plicht is gesteld.
Reeds verleende vergunningen verliezen,
voor zoover het om Joodsche gegadigden
gaat, per 30 September 1938 haar geldig
heid. De zelfde datum geldt voor de legiti-
matiekaarten en stedelijke ventvergunnin
gen.
Zelfs de vele werklooze Joodsche advoca
ten en artsen en andere intellectueelen, die
door het venten langs de huizen een levens
onderhoud trachten te verdienen, zullen
deze laatste mogelijkheid moeten verliezen.
SCHOMMEL AFGEBROKEN.
Kermis aantier levensgevaarlijk
gewond.
Op het kermisterrein te Bleyerheide, ge
meente Kerkrade, is Woensdagavond de
25-jarige M. van Laar uit Bakel bij het
afbreken van een schommel, van een ladder
ter hoogte van zes meter gevallen.
Met zware inwendige kneuzingen is de
man op medisch advies naar het ziekenhuis
te Kerkrade vervoerd.
Zijn toestand is levensgevaarlijk.
Kostbare juweelen gestolen -uit
auto te Londen.
Juweelen, ter waarde van 5000
pond werden uit een auto gestolen,
toen de chauffeur van den wagen,
dezen een oogenblik verliet bin een
praatje te maken met den hoofdpor
tier van een flatgebouw in Mans-
fieldstreet te Londen.
De juweelen waren- het eigendom van
mevr. Jacques Cartier em bevonden zich
met drie diamanten broches in twee hand
koffers.
Mvr. Cartier was juist teruggekeerd van
een vacantiereisje naar Parijs en begaf zich
naar haar flat in Mansfieldstrect, om zich
te verkleeden, daar zij naar haar landhuis
je in Korking wilde gaan, schrijft de Daily
Express.
Misschien heeft de chauffeur den wagen
niet langer dan een halve minuut onbeheerd
gelaten en in die korte spanne tijds heeft
een dief gelegenheid gezien de handtasschen
weg te nemen.
Maandage werd bij Stcinbach in Beiersch
Zwaben de nieuwe stuwdam ingewijd in den
Iller, die zich van andere werken van dit
soort onderscheidt, doordat hij het geheel
onder water is geconstrueerd, zoodat, wan
neer men van de stijle oevers van den Il
ler niets anders ziet dan een waterval over
de geheele breedte van de rivier, men be
zwaarlijk kan vermoeden, dat men hier een
werk voor zich heeft, dat jaarlijks 25 mil-
lioen kilowatt clectriciteit vermag te leve
ren. Een groot voordeel van deze construc
tie, die hier voor het eerst is toegepast, is,
dat het hoogwater en kruiend ijs, evenals
drijfhout, wat ook tot stouwing kan voeren,
doet afvloeien, terwijl verder zoowel, wat
den bouwtijd betreft, als het verbruik aan
materiaal, meer dan 50% gespaard wordt
en de praestatie dezelfde blijft als die van
de stuwdammen boven water.
In den loop van de eerstvolgende jaren
wil men thans nog negen zulke siuwdam-
men bouwen. De thans gereedgekomen
stuwdam levert zijn stroom aan het elec-
triciteitsnet der „Lechwerke," die op hun
beurt weer Zuid-Beieren, Allgau en Würt-
temberg van electriciteit voorzien.
Uitzending naar de Oost. Kog
eenige plaatsen beschikbaar.
Van de zijde van het Luchtverdedigings
fonds verzoekt men ons te willen mededeê-
len, dat er nog eenige plaatsen beschikbaar
zijn voor de kostelooze opleiding tot
het A-vliegbrevet en het M-vliegbrevet, on
der de voorwaarde, dat de candidaat een
overeenkomst met het Rijk aangaat voor
uitzending als adspirant-officier-vlieger naar
Nederlandsch-Indië. onder gunstige voor
waarden.
De gegadigden moeten Nederlander zijn,
ongehuwd, minstens 19 jaar en niet ouder
dan 24 jaar. Einddiploma H.B.S., gymna
sium, M.T.S. of een daarmede gelijkstaande
opleiding is vereischt. De candidaten moeten
gekeurd worden door den geneeskundigen
raad van het ministerie van Koloniën voor
uitzending naar de tropen en door den vlieg
medischen dienst te Soesterberg voor licha
melijke geschiktheid voor militair vlieger.
Beide keuringen zijn kosteloos.
Het secretariaat van het Luchtverdedi
gingsfonds, Vijverweg 2, Wassenaar, ver
strekt uitgebreide inlichtingen over deze
opleiding.
8f ETAPPE MJULt f93 KM
HET EERSTE BERGTRAJECT
HAUTES PYRENEES
tocoNTRÓLepwnsm
/aRPEXÉTS flj, SAINTE'MARIE-
<3 c0LOUm^D€ CAMPAN
TOtmUALEM*\ML°'ASm
2122
bareges «|\1
COL DB'
PBYRESOURCE
FRAAIE RACE VAN BARTALI.
Op de achtste étappe van de ron
de van Frankrijk, welke gisteren
van Pau naar Luchon over een af
stand van 193 K.M. is verreden,
moesten onze landgenooten Piet van
Nek en Gerrit Schulte den strijd sta
ken, tengevolge van een val, welke
zij op den Aubisque maakten en
waardoor zij te laat te Luchon aan
kwamen. De koerscommissarissen
hebben gisterenavond besloten om ze
ven renners, die meer dan één uur
en 20 minuten achterstand hebben
in het algemeen klassement, van ver
dere deelneming uit te sluiten. Hier
onder bevindt zich ook onze land
genoot Dominicus, zoodat dus na de
ze eerste étappe in de Pyreneeën is
Nederlandsche ploeg gehalveerd is
en thans nog bestaat uit Middel
kamp, Van Schendel en Hellemons.
Dc eerste Pyreneeën-étappe is achter den
rug cn heeft de omwenteling in het klasse-
DE BRANDARIS TE TERSCHELLING.
ment gebracht, welke men ook verwacht
had. De vier scherprechters, de Oubisque, de
Tourmalet, de Aspin en de Peyresourde, heb
ben hun werk gedaan en op zeer grondige
wijze.
Op deze achtste étappe hebben de klim
mers hun talenten kunnen ontplooien en de
favorieten, die tot nu toe op de vlakke ge
deelten eigenlijk zoo een beetje achteraf ble
ven, hebben van de gelegenheid gebruik ge
maakt om te tooncn, dat zij ook werkelijk
favorieten zijn.
Daar was in de eerste plaats de Ita
liaan Bartali. Op de eerste drie top
pen was hij steeds de eerste en al
leen door een val bij dc afdaling van
den Aspin is hem de zege in deze
étappe ontgaan en tevens het leider
schap in het algemeen klassement.
De Belgen Vervaecke en Vissers kon
den hem inhalen en toen was de
overwinning voor België niet meer
in gevaar.
Dc renners vertrokken onder fraai weer
welgemoed. Over een afstand van 17 K.M.
moesten zij naar den 1748 M. hoogen top van
den Aubisque klimmen. In Pau reeds kregen
de renners moeilijkheden doordat aan de we
gen, waarover zij reden, voor een gedeelte
werkzaamheden moesten worden verricht.
Aanvankelijk zag men den drager van de
gele trui, Leducq, hij dc bestijging in de
voorste gelederen, evenals Cosson, Gianello,
Vervaecke, Svlvcr Maes, Martano, Vissers
en Berrcndero, maar door valDartijen, waar
bij vooral Sylver Maes, Marcel Kint, Rossi,
Martano, Leducq cn ook Vervaecke betrok
ken waren, konden Bartali, Vissers en Cos
son langzaam maar zeker oprukken. Ook
Vervaecke voegde zich bij hen. Bartali bleek
prachtig in „klimvorm" te zijn, hij liep on
weerstaanbaar uit cn nam 20 seconden voor
sprong. Steeds grooter werd het verschil en
eindelijk bereikte hij als eerste den top met
10 seconden voorsprong op Vissers. Bij de
afdaling echter werd Bartali weer door een
groep van tien renners ingehaald, die in dui
zelingwekkende vaart door de scherpe boch
ten suisde. Sylver Maes kwam weer te val
len en geraakte achter. Nauwelijks waren de
renners heneden, of nu kwam de 2122 M.
hooge Tourmalet aan de beurt Gianello,
Bartali, Vissers, Disseaux en Vervaecke gin
gen het eerste er tusschenuit en weer bleek
Bartali de beste klimmer. Hij nam een flinke
vooi-sprong, maar toen liet Vissers schitte
rend werk zien en haalde zijn achterstand
tot op 15 seconden in. Weer was Bartali
het. eerst op dcii top. Bij de afdaling kwa
men de renners weer hij den Italiaan, maar
deze deed op den „Col" d'Aspin hetzelfde,
wat hij op dc andere bergen had gedaan, hij
klom als de beste en was weer het eerst bo-
I ven met een ruimen voorsprong.
Maar bij de razendsnelle daling
had Bartali het ongeluk in een bocht
een zijner wielen te breken, terwijl
hijzelf met een geweldigen smak op
den weg kwam. En voordat de scha
de aan man en rijwiel hersteld was,
hadden Vervaecke en Vissers van
hun achterstand een voorsprong ge
maakt, een voorsprong, dien zij niet
meer afstonden. Bartali zette de
vluchtelingen achterna, maar die wa
ren de Peyresourde (1545 M.) al op
en bereikten met een voorsprong van
bijna één minuut Luchon. In den
eindsprint liet Vissers, met het oog
op de minuut tijdvergoeding, zijn
landgenoot Vervaecke zonder strijd
winnen, zoodat Vervaecke tevens lei
der werd in het algemeen klasse
ment.
BARTALI.
Een kennismaking, welke niet
meeviel!
De Nedcrlansche rijders, uitgezonderd dan
Middelkamp en Van Schendel, hebben met
de grimmige ijzige Pyreneeëntoppen kennis
gemankt en deze kennismaking is niet mee
gevallen. Schulte en Piet van Nek kwamen
na sluiting van de controle te Luchon aan
en waren daarmede uitgeschakeld. Het
beste reed Hellemons, die een inderdaad
zeer goede prestatie leverde, door als 29ste
binnen te komen, waarbij hij talrijke inter
nationaal vermaarde renners achter zich
heeft gelaten. Niettemin bedroeg zijn achter
stand op den winnaar bijna een half uur.
Van Schendel en Middelkamp werden
beide ex-aequo op de 76ste plaats geklas
seerd met bijna 39 minuten achterstand op
Vervaecke en Vissers, terwijl Dominicus
nog drie minuten daarna als een der laat-
sten binnenkwam.
In het algemeen klassement is, zooals ver
wacht werd, een volkomen verandering ge
komen. Vervaecke. heeft ruim 2 minuten
voorsprong op Bartali, twee minuten
slechts, welke dc geweldige klimmer, die de
Italiaan is, heel gemakkelijk te niet kan
doen, maar Vervaecke doet niet veel voor
hem onder. Van de Nederlanders is alleen
Hellemons in het algemeen klassement
vooruitgegaan, nl. van de 80ste naar de
<2ste plaats. Maar dc anderen hebben hun
plaatsen moeten afstaan en vooral Middel
kamp en van Schendel hebben grooten ach
teruitgang moeten boeken. Middelkamp ging
van de 23ste naar dc 54ste plaats, van
Schendel van de 38ste naar de 58ste.
In het alg. klassement is dc stand der eer
ste tien:
1. Vervaecke (Belgiël 50 uur 17 min. 37
sec.: 2. Bartali (Italië) 50 uur 19 min. 55 sec.
3. Goasmat (rankrijk) 50 uur 22 min. 46
sec. 4. Vissers (België) 50 uur 23 min. 19
sec. 5. Cosson (Frankrijk) 50 uur 26 min. 54
sec. 6. Disseaux (België) 50 uur 27 min. 50
sec. 7. Gianello (Frankrijk) 50 uur 32 min.
54 sec. 8. Speicher (Frankrijk) 50 uur 33 min.
2 sec.; 9. M. Clemens (Luxemburg) 50 uur
33 min. 8 sec. 10. Mallet (Frankrijk) 50 uur
34 min. 58 sec.
Vandaag is het rustdag te Luchon.