Boeiend Marine-ceremoniëel
\«L
Ag£nda
Dinsdag 2 Augustus 1938
Tweede Blad
Wisseling van het Marine-commando
Onder vice-admiraal Kruys werd de
Nederlandsche Marine innerlijk versterkt
Beteekenisvolle woorden van den aftredenden
en benoemden vlootvoogd
Eigen gebakken brood
op duikbooten
ITLvUnefeAiMen
Nog
eens
Japan
Gistermorgen heeft aan boord van Hr. Ms.
Wachtschip de plechtige overdracht plaats
gevonden van het marine-commando. De
scheidende vlootvoogd, vice admiraal T. L.
Kruys droeg, na zijn functie bijna 4 jaar be
kleed te hebben, het commando over aan den
schout bij nacht H. Jolles, welke wisseling
van commando gepaard ging met een uiter
mate boeiend marine-ceremonieel.
Zooals wij reeds in ons nummer van giste
ren meldden, was aan 'alles op den „buiten
kant" te zien, dat er iets bijzonders wachtte.
De geus wapperde vroolijk op Hr. Ms. Wacht
schip, „Sumatra", O 8, O i5, „Gruno", Z 6 en
M 4 en bij een overdaad van zon was het te
verwachten dat het de plechtigheid aan luister
niet zou ontbreken.
Laatste inspectie.
Om 10 uur stonden de officieren, de equipage
en het stafmuziekkorps der Koninklijke
Marine o.l.v. kapelmeester Leistikow opge
steld op Hr. Ms. Wachtschip. Het was hier
dat de overdracht plaatsvond, welke onder
leiding stond van den commandant van dit
schip, overste Brouwer.
Aangetreden stonden behalve tamboers en
pijpers, de gewapende wacht en een afvaardi
ging der schepen en inrichtingen, bestaande
uit een officier, 2 onderofficieren en 8 man
schappen. Vertegenwoordigd waren deputa
ties van Hr. Ms. vliegkamp de Kooy, vlieg
kamp de Mok, Onderzeedienst, van Speyk, de
Marine-kazerne, Gruno, Marine-Hospitaal en
Sumatra. Het geheel stond keurig aangetreden.
De zon wierp flonkeringen in het vele goud
der uniformen en het koper der instrumenten,
terwijl de zwaluwen van het Wachtschip voor
eenige entourage buiten het programma om,
zorgden.
Om vijf minuten voor half elf arriveerden
de hooge officieren. Aan boord van het schip
staan allen, van hoog tot laag, stram in de
houding.
Aan den valreep worden vice admiraal Kruys
schout bij nacht Jolles, de chef staf, overste J.
J. A. van Staveren, de adjudant van den vice
admiraal, de luitenant ter zee le kl. B. J.
Velderman en de staf-officieren ontvangen
door overste Brouwer en den waarnemend
lsten officier van het Wachtschip, de luitenant
ter zee 2e kl. G. J. Platerink. Aan de valreep
staan de 4 valreepgasten opgesteld.
Drie roffels ratelen over het schip, drie
maten van het „Wien Neerlands Bloed" klin
ken plechtig op, de schipper fluit een signaal
en direct hierna houden de vlagofficieren met
hun gevolg een korte inspectie. Inmiddels zorgt
de Marinekapel voor een pittigen marsch en
wel de marsch „Vice Admiraal T. L. Kruys"
van den heer Leistikow.
Rede van den scheidenden vloot
voogd.
Het is na de inspectie dat vice admiraal
Kruys het woord neemt, voor het uitspreken
van de volgende rede:
Officieren, onderofficieren en manschappen.
Ik deel U mede, dat het Hare Majesteit de
Koningin bij besluit van 2 Juli 1938 No. 87
heeft behaagd met ingang van heden mij eer
vol te ontheffen van dg betrekking van Com
mandant der Marine te Willemsoord, tevens
Commandant van de stelling van Den Helder
en deze betrekking op te dragen aan den
Schout-bij-Nacht H. Jolles.
Alvorens het bevel neer te leggen wil
ik in Uw herinnering terugroepen, dat ik
bij het aanvaarden daarvan vóór vier
jaren in de eerste plaats Uwe medewer
king vroeg om de Koninklijke Marine te
herstellen van de zware slagen, die zy
zich kort te voren had toegebracht. Het is
mij thans een voldoening te constateeren,
dat wjj allen te urnen er Inderdaad in
geslaagd zjjn om niet alleen onze inner
lijke kracht door onderling vertrouwen te
versterken, maar ook om het vertrouwen
der Natie te herwinnen, zooals moge
blijken uit de met den dag toenemende
belangstelling, die het Nederlandsche Volk
weer voor zijn Marine toont.
Gelukkig valt de laatste jaren ook een be
langrijke versterking van de uiterlijke kracht
waar te nemen. Veel nieuw materieel is of
wordt aangebouwd, alle opleidingen van per
soneel werden tot maximale sterkte uitge
breid. Zeer dikwijls was het uiterst moeilijk
om met het beschikbare personeel zoowel het
nieuwe materieel te bemannen als de oplei
dingen te encadreeren en het spreekt vanzelf,
dat hierbij aan U allen zeer hooge eischen
van plichtsbetrachting, ijver en toewijding zijn
gesteld.
Met groote dankbaarheid herdenk ik de
medewerking die ik in deze steeds van U
heb moge ondervinden en spreek de verwach
ting uit, dat ook mijn opvolger hetzelfde moge
ondervinden.
Schout-bij-Nacht Jolles ik wensch U geluk
met het belangrijke Commando, dat U is op
gedragen. Ik hoop, dat U steeds de kracht
zult vinden om met den steun van Uw onder
geschikten, de vele en ernstige moeilijkheden,
die Uw taak zeker zal medebrengen te over
winnen en Uw bevel met voldoening tot heil
van ons Vaderland te voeren.
Ik geef U thans de betrekking van Com
mandant der Marine te Willemsoord,
tevens Commandant van de Stelling van
Den Helder, over.
Na het uitspreken van deze rede wordt
front gemaakt, terwijl overste Brouwer het
sein K.V.B. aan Hr. Ms. „Sumatra" doet
geven. De drie-sterrige admiraals vlag, wap
perend op het Wachtschip, wordt dan met 15
schoten gesalueerd. Ver weg plant zich het
geluid van de losbarstingen voort, wegster
vend langs de loodsen en gebouwen aan den
buitenkant. De meeuwen vliegen verschrikt
op en blauwig weeft de rook zich tusschen de
strakgespannen hemel en het zilveren haven
water.
Het is een zeer plechtig moment, hetwelk
z'n hoogtepunt bereikt als na het laatste
schot de admiraalsvlag neergehaald wordt.
Sympathiek idee.
Aan deze vlag is een bijzonderheid verbon
den. Na het neerhalen werd ze opgerold en
opgeborgen in een mooi houten doosje, dat
gevoerd is met oranje fluweel. Aan de bin
nenzijde van het deksel bevindt zich een zil
veren plaatje, waarop gegraveerd staat:
„Als herinnering aan den tijd geduren
de welke vice admiraal T. L. Kruys,
commandant van de Marine te Willems
oord was. 27 Augustus 19341 Augustus
1988.
Aangeboden door de bjj zijn vertrek tot
dat commandement behoorende officie
ren."
Een sympathieke geste der officieren, d:e
zonder twijfel op hoogen prijs gesteld zal
worden door den scheidenden vlagofficier.
Schout bij nacht Jolles aanvaardt
het commando.
Het is vervolgens schout bij nacht Jolles,
die de volgende rede uitspreekt:
De gewezen Vice-Admiraal verlaat het
Wachtschip.
Sta mij toe in de eerste plaats eenige woor
den tot U te richten Admiraal, om U te
danken voor Uwe gelukwensch U hebt hier
nu 4 jaren het roer in handen gehad en in
dien tijd de Marine zich zien herstellen. Alle
teekenen wijzen erop dat de vloot een reeds
zoo lang gewenschte uitbreiding zal onder
gaan, en waar deze opbloei onder Uw bevel
begon, daar vertrouw ik, dat de terugblik op
de 4 afgeloopen jaren U een gevoel van vol
doening zal geven.
Naast de wenschen van geluk en voor
spoed in Uw verdere leven, die ik hierbij
overbreng namens alle officieren en
schepelingen, hoop ik dat U zult mogen
beleven dat wat onder Uw bevel begon,
zal gedijen tot een parate vloot en goed-
bemande schepen. Het ga U goed.
H.H. Officieren, onderofficieren en man
schappen.
Ik dank U voor Uwe aanwezigheid. Ik zou
U kunnen vragen mij bij te staan in de taak,
die ik zal gaan vervullen, door met blijmoedig
heid en plichtsbetrachting het Uwe te doen.
Ik vraag dit niet, overtuigd als ik ben, dat ik
op U kan rekenen.
Laat ons een ieder zijn best doende, ge
zamenlijk streven naar de opbouw van de
vloot; dat brengt arbeid mede, en arbeid is
de vreugde des levens. Waardeer de mogelijk
heid om voor de Marine te mogen arbeiden,
dit zal U ongetwijfeld voldoening schenken.
Ten overstaan van U allen verklaar ik het
commando over de Marine in Nederland te
hebben aanvaard.
Hierna wordt direct de 2-sterrige comman-
dovlag van den nieuwen vlootvoogd op Hr.
Ms. Wachtschip geheschen en ook zij wordt
door Hr. Ms. „Sumatra" gesalueerd. Dertien
losbarstingen verkonden, dat de Nederland
sche marine een nieuwe commandant heeft
gekregen.
Hierna wordt het ceremonieel besloten. Het
gezelschap verlaat het Wachtschip, terwijl de
Marinekapel zorgt voor een pittigen slot-
marsch, waarbij de tamboers hun beste been
tje voorzetten. De aanwezige AVRO-micro-
foon had waarschijnlijk een vuurproef te
doorstaan....
Door de commandeerende officieren der
schepen en inrichtingen werd vervolgens de
door den vice admiraal en diens opvolger uit
gevaardigde dagorders voorgelezen, welker
inhoud wij hier laten volgen.
Dagorder nieuwbenoemde
vlootvoogd
Officieren, Onderofficieren en Manschappen.
Het heeft Harer Majesteit de Koningin
behaagd mij met ingang van heden te benoe
men tot Commandant der Marine, tevens van
de Stelling van den Helder.
Ik aanvaard dit commando op een tijdstip,
dat de vloot de zoo lang verbeide uitbreiding
ondergaat en speciaal de ouderen onder U zijn
het van wie ik verwacht, dat zij hun kennis
en kunde tot het uiterste zullen geven, om de
eenheden der vloot te volmaken.
De opleidingen werken vol belast om te
zijner tijd het bemanningsvraagstuk onder de
oogen te kunnen zien; dit brengt uitteraard
opofferingen en moeilijkheden met zich, doch
draag die, in het bewustzijn, dat deze tijdelijk
zijn en er iets goeds uit, voort zal komen.
Ik wek U allen op om met toewijding en
yver, met algeheele overgave mede te
werken aan de paraatheid van de vloot,.
0|>dat het, onder welke omstandigheden
ook, een deel der weermacht zal z{jn,
waarop wij trotseh zjjn te mogen dienen,
en waarop Hare Majesteit onze geëerbie
digde Koningin, met vertrouwen zal kun
nen neerzien.
Leve de Koningin!
Dagorder aftredende vlootvoogd
Officieren, Onderofficieren en Manschappen.
Bij Koninklijk Besluit van 2 Juli 1938 No.
37 heeft het Hare Majesteit de Koningin be
haagd mij met ingang van heden eervol te
ontheffen van de betrekking van Comman
dant der Marine te Willemsoord, tevens Com
mandant van de Stelling van den Helder. Dit
bevel is door mij overgegeven aan mijn op
volger, den Schout-bij-Nacht H. Jolles.
Mocht ik voor vier jaren bij het aanvaar
den van het thans door mij neergelegde
Commando in de eerste plaats een beroep
doen op Uwe medewerking om de Koninklijke
Marine zich te doen herstellen van de ernstige
slagen, die zij zichzelf had toegebracht, daar
meen ik te kunnen constateeren, dat wij er
inderdaad in geslaagd zijn de innerlijke kracht
te versterken en het vertrouwen van het Ne
derlandsche volk in het Marinepersoneel te
herwinnen.
De laatste jaren is ook een aanvang ge
maakt om de weerkracht van onze Zeemacht
in belangrijke mate te versterken. Het gebrek
aan personeel deed zich hier dubbel voelen,
daar het meerdere materieel, zoowel als de
encadreering der zeer uitgebreide opleidin
gen meer geschoold personeel eischten, dan
ter beschikking was.
Ik ben mij dan ook terdege bewust, dat aan
U allen hooge eischen zijn gesteld en gedenk
met waardeering de toewijding en steun, die
ik steeds heb ondervonden en breng daarvoor
mijn oprechten dank.
Van harte wensch ik U toe, dat het U en
de Uwen goed moge gaan en gij steeds zult
blijken opgewassen te zijn tegen de zware
taak, die zeer zeker ook in de toekomst nog
voor U weggelegd zal zijn.
Ongetwijfeld zult gij hierbij slagen, als
U voor oogen staat het schoone doel van
Uw werk, het beveiligen van het erfgoed
onzer Vaderen tot heil van ons Vaderland,
onder leiding van ons dierbaar Vorsten
huis.
Leve de Koningin!
Vice-Admiraal Kruys neemt afscheid van dc Marine
Schout-bij-Nacht Jolles neemt afscheid van
den gewezen Vice-Admiraal.
Het afscheid.
Wat het vertrek van den afgetreden vloot
voogd betreft, dit geschiedde met den trein
van 12.53. Aanwezig waren tal van officieren
om hun oud-commandant uitgeleide te doen.
Een aardig moment was toen het dochtertje
van den gewezen adjudant van den vice admi
raal, den luitenant ter zee le kl. Velderman,
namens alle Officieren van het commando
Mevrouw Kruys bloemen offreerde.
In den namiddag werden de ondergeschikt
dienende officieren in het Paleis voorgesteld
aan den nieuwen commandant.
Enkele dagen geleden namen wij een artikel
op, geschreven door den heer Ressing in de
Nw. Rott. Courant.
Een luitenant ter zee le klasse schrijft
thans het volgende aan dit blad.
Mag ik U, naar aanleiding van hetgeen de
heer Ressing over de kruiser-duikboot schreef
in het Avondblad van 25 dezer, opmerken,
dat op alle Nederlandsche onderzeebooten,
óók de kleine, óók in Ned. Oost-Indië en
West-Indië, óók wanneer zij maanden lang
van hun bases zijn verwijderd, zelf brood ge
bakken wordt en dat dit kunststuk wordt ver
richt zonder gist, wegens het ontbreken van
koelinstallaties. Een van die koks-duivels
kunstenaars zeide mij eens, dat z ij n .beroep
aan boord van een duikboot het gevaarlijkst
was van alle, in verband met de gistende en
dus explosieve werking van de medegenomen
hop-in-flesschen!
Oost-Indië.
Tijdelijk belast met de wn. der betr. van
gezaghebber bij de Gouv. Marine, R. Troost,
lste officier by gen. dienst.
Het was een weinig opwekkend geluid, dat
wij in ons overzicht van gisteren deden hoo-
ren. En geen wonder. In het verre Oosten
waren donkere wolken op komen zetten, en
dat op een moment dat het politieke zwerk
toch al niet kan bogen op een bijster helder
vurenzicht.
D, berichten die gisteren zijn binnengeko
men zijn vrij kalmeerend. Het blijkt dat de
Russen een tegenaanval ondernomen hebben,
die evenwel prompt door de Japs is afgesla
gen. Overigens doet de Japansche minister
van Marine weten dat het aan alle fronten
rustig is. We zullen er het beste van hopen.
Het kan inmiddels geen kwaad er op te
wijzen, dat Japan zich danig roert. Hoewel
men zou meer.en dat Nippon, gezien z'n
„actie" in China, zich er voor zou hoeden
andere naties te prikkelen en alle mogelijke
égards in acht zou nemen is dat toch niet
het geval, hetgeen ou kunnen wijzen op de
reeds eerder door ons geponeerde stelling, dat
Japan z'n beste troepen nog steeds in reserve
gehouden heeft.
Daarbij moet men niet vergeten dat de
imperialistische plannen van Japan zeer
ver gaan en dat men ongetwijfeld rekening
gehouden zal hebben met de mogelijkheid
dat de een of ,-ndere natie, waarbij men
natuurlijk in eerste instantie aan Rus
land denkt, wel eens van de gelegenheid
gebruik zou kunnen maken in het heetst
van den strijd een spaak in het wiel te
teken en van achteren aan te vallen. De
Japanners zouden hun n<.am van handige
diplomaten géén eer aandoen als ze deze
mogelijkheid niet onder oogen gezien had
den.
Overigens zou men kunnen zeggen dat Rus
land al maanden geleden den strijd met Japan
begonnen is. En wel in verband met het steu
nen door middel van gelden, vliegtuigen en
andere welkome giften. Dat dit de Japanners
hevig steekt, behoeft geen nader betoog. Voor
de houding die Japan, ook in de toekomst zal
aannemen, is echter van primair belang die
van Engeland.
Engeland toch heeft zijn vloot op een peil
gebracht dat door Japan als zeer verontrustend
beschouwd wordt, terwijl daarnevens het vorige
jaar de vlootbasis Singapore voltooid is, en
dat dusdanig, dat het den Japanners een
doorn in het oog is. Men is er van overtuigd
dat John Buil weliswaar sedert vele jaren
thans een voorbeeld van lankmoedigheid is,
doch op een kwaden dag zijn masker zeker
zal afwerpen en- zoo noodig stelling nemen
tegen iedere poging van Japansche imperia
listische expansie. En daarbij behoort ook
Rusland.
Dat alles zyn natuurlijk geen geringe zorgen
voor de Jap. regeering en ofschoon ook in dat
rijk de vrije meeningsuiting, en vrijheid van
drukpers sedert lang niet meer bestaat, is
het ons toch wel bekend, dat er thans regel
matig bittere klachten in het parlement geuit
worden, met name door diegenen, die meenen
dat het huidige avontuur, waarin het land zich
gestort heeft, onverantwoordelijk is en zal
eindigen in een catastrophe. Ze wijzen daarbij
op de steeds slechter wordende economische en
financieele positie van het rijk.
Van dezen kant wordt dus druk uitge
oefend en alhoewel Japan autocratisch gere-
geei wordt, zal men toch voor deze herhaalde
klachten niet doof kunnen blijven.
Juist als wij deze regels neerschrijven
vernemen wjj, dat boven Koreaansch
grondgebied een luchtgevecht tusschen
Russische en Japansche vliegmachine'»
heeft plaatsgevonden.
Lokt Rusland uit...?7? Zoekt Japan
incidenten Het feitenmateriaal is te
onvolledig, om er ook thans reeds een oor
deel over te kunnen vormen.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30—
17 u.. Zaterdag van 912 uur.
lederen Dag, 35, 79:
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Shall we dance".
Bialto, Spoorstraat half 8:
„Vorstelijke Emigranten" en „Misdadigers
der Lucht".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Het Kind van de Rekening" en „Cassidy'g
Razende Rit".
5, 6 en 7 Augustus:
Terrein Javastraat (achter Singel): Circus
Bouglione,
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 768.8
Temperatuur zeewater 19.8
Temperatuur lucht 19.0
Wind; richting N.O. kracht 5
Licht op g jg
Hoogste temp. lucht gisteren 20.8
Laagste temp. lucht gisteren 17.1
Hoogwater (heden) Q.55
Laagwater (heden) 18.50
Hoogwater (morgen) 13.00-
Laagwater (morgen) 6.50 - 19.30
Bjj het gisteren te 's-Gravenhage ge
houden examen Hoogduitsche taal (l.o.) is
geslaagd: mej. A. Liedmeier (Zuster Christi-
nia) geboren te Zaandam.
