't Olde Laandschap Drenthe PATS! BOEM! Schssst! Nöööh Volle kracht vooruit Beroemd horlogemaker overleden „Hittepetit" had geen bezit in de vuurwerkindustrie Geen Fransche wapenen aan Spanje Dc bouw van ons paviljoen op de Wereldtentoonstelling Onze sociale voorzieningen Prijs is prijs! Een duur doosje sigaretten VooruitMaar 't ging achteruit... Een verkwikkend bericht Duitsche winkeliers Duitsche klanten! Enorme drukte met het oog op 't a.s. regeeringsjubileum „De baas ls dood", fluisterde men de bijenkorven toe... Zonder de ze aanzegging zou de bijenkolonie uitsterven. DE GOEDE BUUR WAS ER BETER DAN DE VERRE VRIEND. We hebben onlangs kunnen lezen, hoe een gedeelte van Drente uit zijn betrekkelijk isolement verlost zal worden doordat er kris-kras rij wielpaden worden aangelegd. Onge- t wij fel 'n verbetering omdat de toe risten ook deze provincie zullen kun nen leeren kennen. Echter met het verdwijnen van t' isolement zullen zeker ook vele ouderwetsche gebrui ken verdwijnen. Gebruiken waar aan sommige thans nog afgelegen streken van ,,'t olde laandschap" nog zoo rijk zijn. En eigenlijk zijn hier de echte gebruiken ook reeds aan het verwateren. Maar, in de „jachtweide": de intieme gelagkamer van het gemoderniseerde hotel Braams te Gie ten, oudtijds het „Scholtenshuis" ,waar de Scholt ischout) woonde, die tevens boer was, kan men, aldus de N.R.C. nog om de gezel lige tafel gezeten, smeuige verhalen hooren, uit den tijd toen het snelverkeer nog niet suisde langs de breede asphaltwegen en de dorpen en buurtschappen slechts onderling verbonden waren door ongebaande wegen en rulle zandpaden, 't Spreekt vanzelf, dat In die dagen nu 50 a 75 jaar geledon de bewoners uit den aard der zaak vrijwel op elkaar waren aangewezen. En zoo ont stond er die warme -gemeenschapszin welke het ontstaan heeft gegeven aan eigen aardige zeden en gewoonten, ongetwijfeld uit een oogpunt van folklore de vermelding waard. Een paar oudere boeren „goed klaar", (met helder verstand) gaven in dorp of buurtschap de leiding. Bij deze zoogenaam de „volmachten' berustte dan ook de „boer- hoorn": een groote koehoorn met mond stuk, waarop krachtig kon worden gebla zen. Door middel van dezen hoorn werd men opgeroepen tot het „boerwerken", het in orde houden der wegen. De grootte der boer derij vormde den maatstaf, hoeveel man iedere boer bij het gezamenlijke werk moest leveren. Ieder was verplicht tot het „boer werken"; bij verzuim werd de betrokkene beboet. In de kom van het dorp was de weg ge plaveid met zoogenaamde „flinten": kei- steenen, in het veld opgedragen Het onderhoud der dorpsstraat werd be taald uit de „boerkas", waaruit tevens werd bekostigd de primitieve straatverlichting met petroleumlampen. De inkomsten der boerkas werden verkregen door 't verhuren van 't jachtveld. Een paar maal in het jaar werden de boe ren door de volmachten met eigenhandig ge schreven briefjes ter boervergadering op geroepen om de verschillende dorpsbelan gen te bespreken. Voor den aanvang der vergadering werd de boerhoorn geblazen eveneens bij verhuur en verkoop van vas te goederen. We wezen op den gemeenschapszin, wel ke vooral tot uiting kwam bij het onderling dienstbetoon. De bewoners van ieder dorp of gehucht vormden in kleine groepen van elf aangren zende perceelen een zoogenaamde „naober- schap": een vijftal buren ter weerszijden, zoodat ieder gezin beschikte over de hulp van de naobers (naburen) met hun wederzijd- sche vex*plichtingen. Dit onderling dienstbetoon was niet vastgelegd in geschreven wetten of geschriften, doch berustte op tradi tie en niemand dacht er aan deze eeuwenoude gewoonten te schenden, welke van groote betcekenis waren in het dorpsleven. Bij sterfgeval verleenden de „naobers" vol gens oud gebruik hun diensten bij het kis ten, het grafwaarts dragen van den over ledene, het luiden der kerkklok enz. Ook hierbij werden familie en bekenden genood, waaronder meestal „de meester" en de dorpsscheper behoorden. Stemmig in het kerkezwart gekleed kwam men reeds 's- morgens te tien uur in het sterfhuis te za- men, waar dan voorloopig koffie met stoet werd genuttigd. Meermalen brachten de ge- noode mannen in 'n mandje een stuk boter mede ter tegemoetkoming in de kosten aan de begrafenis verbonden. Was de betreurde doode een landbouwer, dan werd de kist, op den gewonen ladder wagen geplaatst door de eigen paarden van den boer naar het kerkhof vervoerd. Per sonen tot den deftigen stand behoorende werden wel in de kerk begraven. Teneinde aan de plechtigheid meer luister bij te zet ten, werd zelfs een enkele maal de verricht. uitvaart bij fakkellicht Na de begrafenis met lijkdienst begaf men zich naar het sterfhuis, om aan het „groevehieren". den be grafenismaaltijd deel te nemen, 't zijn vooral de godsdienstleeraren ge weest. die hevig te velde zijn getrok ken tegen deze „groevebieren", waarbij somtijds bovenmatig werd gegeten en gedronken, zoodat lang zamerhand ook hierbij meer een voud en stemming werd betracht. In die jaren werden de uiterlijke teekenen van rouw nauwkeurig in acht genomen. De naaste mannelijke bloedverwanten kleedden zich gedurende dien tijd in zwartlakensch pak met hoogen h((fd. De vrouwen waren eveneens in 't zwart gestoken: een zwarte hoed bedekte het oorijzer, hetwelk met een donkere stof was bekleed. Ook bij verhuizing verrichtten de naobers belangrijke diensten. Moest een familie uit een naburig dorp bij de buurtschap worden ingehaald, dan hielp de geheele „naotrerschap" aan de ver huizing ijverig mee. Iedere bezitter van een paard was verplicht een „voer" (vracht) te halen. De overigen buren waren behulp zaam bij het op- en afladen der wagens. Stond de oogst in de vroegere woonplaats nog te veld, dan hielpen ook hier wederom de naobers om het*koren binnen te halen. Bij het bouwen van een nieuwe boerderij werd eveneens de hulp der buren ingeroe pen voor het aanvoeren der materialen, wel ke oudtijds van verre moesten worden aan gevoerd. „De boas is dood." ,Een zeer eigenaardig gebruik bestond on der „iemkers". Oudtijds was de bijenhoude- rij een geliefd en loonend bedrijf in Dren the. Was de oude bijenman overleden, dan ging de zoon, die in 't bedrijf was opge leid, naar den bijenstal en klopte zachtkens tegen iederen korf, waarbij hij aanzegde „dat de baas dood was, overtuigd, dat bij verzuim van deze plechtigheid zijn bijen kolonie zou uitsterven. De bewoners van dorp of buurtschap voelden zich in hun isolement feitelijk één groote familie. Niet te verwonderen, dat men volkomen op de hoogte was met den levenswandel der dorpsgenooten, waarop dan ook meestal nauwlettend werd toege zien. Bij overtreding van moraal en zeden wer den niet zelden strenge maatregelen toege past. Veel van deze traditie is in den moder nen tijd verloren gegaan. Toch blijft ook heden ten dage de provincie Drenthe een eigenaardige landouwe, waar nog veel te genieten valt op het gebied der folklore. Uitvinder van het blindenhorloge. Een oud Amsterdammer, de heer L. Kiek in leven directeur der Elka Match Cy., is gistermiddag te Bussum overleden. Met den heer Kiek is een oude figuur en een bekend horlogemaker heengegaan, die niet alleen in den lande, inaar ook in het buitenland, vooral Zwitserland, bekend stond als een horlogemaker met een groote liefde voor zijn vak. Een speciaal gemaakt horloge met automatische opwinding, aangebo den aan Hare Majesteit de Konin gin, bij haar 25-jarig huwelijks feest, was een staaltje van fijn/en ouderwetschen handenarbeid. Een van zijn eerste practische werken was het blindenhorloge. Het eerste blindenhorloge door hem ge maakt, is nog in het bezit van den heer Roodenfourg te Amsterdam. Dit tvne hor loge is nog niet gewijzigd en alle blinden- horloges worden nog volgens het eerste model vervaardigd. De electrische klokken namen ook een eerste rol in bij zijn werkzaamheden. Op de Parijsche tentoonstelling 1893 werden deze als nieuwste snufje op dit gebied ge ëxposeerd. De geheele ontwikkeling van de electrische klokken heeft hij medegemaakt en het laatste door hem geconstrueerde hoofdklokje toont dan ook, vergeleken met het eerste model van 1891, 'een groot ver schil daarmee. Overzicht van invaliditeits en ouderdomsrenten. Op 1 Juli 1938 werden 39765 weduwenren- ten en 14263 weezenrenten krachtens de invaliditeitswet genoten, terwijl op ge noemden datum krachtens artikel 373 dier wet 121756 personen in het genot waren van een als vrucht hunner verzekering ver kregen ouderdomsrente van drie gulden per week. Voorts genoten 57390 personen een invali- diteitsrente, als bedoeld in artikel 71 dier wet. Krachtens artikel 24 der ouderdomswet 1919 waren op vorengenoemden datum 112589 personen in het genot van een als vrucht hunner verzekering verkregen ouder domsrente van drie gulden per week. Het aantal renten, voortvloeiende uit krachtens artikel 10 van genoemde wet ge sloten verzekeringen (self-supporting verze keringen) met rentebedragen van drie tot twintig gulden per week, bedroeg 5088. Strafbaar de winkelier, die er onder verkocht. De president van de Amsterdamsche recht bank, heeft vonnis gewezen in een kort ge ding, aanhangig gemaakt door den impor teur van Kruschen Saltz. De importeur eischte een verbod tot verkoop van Kru schen Saltz, beneden den vastgesteldcn de tailprijs, waaraan een drogist zich had schuldig gemaakt. De drogist had aange voerd, dat hij de pakken licht beschadigd had overgenomen van iemand tegen lagen prijs en dat hij zich niet gebonden achtte door de prijsbepalingen. De president was echter van oordeel, dat de prijzen, vastgesteld door den pharmaceu- tischen groothandel, dienen te worden ge handhaafd. Aan deze prijzen is iedere klein handelaar contractueel gebonden, ook wan neer hij zijn voorraad aan derden over doet, blijven de vastgestelde prijzen van kracht. De president wees de vordering toe en be paalde de dwangsom op f 25 voor iedere overtreding. Zakkenroller slaat zijn slag. Gistermiddag is een vacantie-ganger, die in een automatenportiek in de Potterstraat te Utrecht een doosje sigaretten haalde, door een zakkenroller beroofd van zijn porjemonnaie, waarin zich o.m. vier bank biljetten van honderd gulden bevonden. De politie stelt een onderzoek in. Operettevoorstellingen gestaakt, Verleden week Zaterdagavond, 31 Juli, vond in het Rika Hopper theater te Am sterdam de première plaats van een reeks opvoeringen der reeds een tiental jaren ge leden ten tooneele gebrachte Xederlandsche operette „Hittepetit". Toen de artisten bijna een week gespeeld hadden voor dóór de hitte niet al te volle zalen, bleek op den betaaldag, Vrijdag j.1 dat de leider van het gezelschap, die de menschen geengageerd had, niet over de middelen beschikte om aan zijn verplich tingen te kunnen voldoen. In de hoop, dat er voor de gedupeerde artisten, die een ge heele week voor niets hadden gewerkt, nog iets te redden viel, heeft toen de directeur van het Rika Hopper theater, de artisten finantieel in staat gesteld, ook Zaterdag avond nög te spelen. Aangezien de leider van het gezelschap ook toen echter noch de theaterhuur, noch de gages der artisten kon uitbetalen, zijn de voorstellingen ge staakt en is 't Rika Hopper Theater voor loopig gesloten. Een onaangename vergissing. Gistermorgen was een chauffeur bezig op de Keizersgracht te Amsterdam zijn auto te keeren, toen hij bij vergissing in plaats van op vooruit over te schakelen zijn auto op achteruit schakelde, w.d. de wagen in het water reed. De man wist uit de auto te springen en kwam in een roeiboot te recht. Het slachtoffer is later door een par ticulieren kraanwagen op het droge ge bracht. Plaats wereldkampioenschap pen schaatsenrijden vastgesteld. Een verkwikkend bcriciht bij deze tempera- ratuurl In de bestuursvergadering van de I.E.V. (Internationale Eislaufvereinigung) zijn ook de plaatsen en data der wereld kampioenschappen kunstrijden op de schaats vastgesteld. Op 11 en 12 Februari 1939 worden te Praag de wereldkampioen schappen kunstrijden voor dames gehou den, op 18 en 19 Februari de wereldkampi oenschappen kunstrijden voor heeren en paren te Boedapest Wie van een Pool koopt is een verrader. De leiders van de „Jung Deutsche Partei" de organisatie van de Duitsche jeugd in Po len, hebben tijdens een openbare vergade ring te Wlodislaw een boycott van Pool- sche winkeliers gelast. „Ieder Duitscher, die een Poolsch winkelier een stuiver laat verdienen, is een verrader van zijn volk," wordt gezegd in de resolutie, welke aan het eind van de vergadering werd aangenomen. Reeds geruime» tijd bereidt Ne derland zich voor op de luister rijke viering van het veertigjarig regeeringsjubileum van Koningin Wilhelmina, een jubileum, dat door het Nederlandsche volk terecht be schouwd wordt als een nationale aangelegenheid van de eerste orde. Overal zijn uitgebreide feestelijkhe den in voorbereiding, die in zeer vele gevallen worden besloten met een groot vuurwerk. arbeiders der vuurwerkindustrie. Want een vuurwerk moge in korten tijd aangestoken kunnen worden, men heeft er geen idee van, hoeveel arbeid er aan besteed wordt om een vuurwerk tot stand te brengen. De vuurwerkindustrie is wel een der merkwaardigste takken van bedrijf, die er bestaan. Een bezoek, dat wij dezer dagen aan een vuurwerkfabriek brachten, heeft ons doen inzien, dat dit bedrijf niet alleen groote vakkennis, maar bovenal groote liefde voor het vak vereischt. Men moet een vuurwerkmaker persoonlijk hooren vertellen om dit te kunnen begrijpen. Deze keuze is logisch, want er zijn wei nig middelen die zoo geschikt zijn om een feest decoratieven luister bij te zetten als juit een vuurwerk. Duizenden stroomen op diverse plaatsen in het land tezamen om gedurende enkele oogenblikken te genieten van het bombastisch vertoon, de schitteren de kleurenpracht en de aaneenschakeling van verrassingen, die een vuurwerk steeds weer biedt. In korten tijd is zoo'n vuur werk afgestoken, maar er wordt dikwijls nog dagen lang over gesproken. Dit mag dan de belooning genoemd wor den van den arbeid, die velen gegeven heb ben om een vuurwerk tot stand te bren gen. En wij denken hierbij niet alleen aan de fallooze organisatoren en besturen van feestcommissies, maar vooral ook aan de Het zijn ware kunstenaars in hun vak, bij wie wetenschap en kunst gevoel op verrassende wijze samen gaan. De wetenschap stelt hen in staat iedere gewenschte kleurnuan ce of knaleffect te bereiken, die aan, het ongelooflijke grenst. In zekeren zin is het een ondankbaar werk, want welke kunstenaar kan er be vrediging in vinden scheppend werk te verrichten voor den tijdsduur van eenige seconden! Dat is het lot van een vuurwerkmaker. Vele dagen besteed hij aan het ontwerp van een teekening. Dagen lang wordt er door verscheidene arbeiders gewerkt met rotan om deze teekening in hout na te bootsen. Dan ligt daar het nor- tret van één der leden der Koninklijke Familie en met zeer eritischen blik stelt de ontwerper zich op een verhoogd punt op, om de geringste afwijking op te speu ren, totdat er een werkelijk zeer goed ge lijkend portret overblijft, bestaande uit ro tan, dat gespijkerd wordt op houten ramen. Is men eenmaal zoover, dan worden op korten afstand van elkaar in het rotan spijkertjes geslagen, waaraan de smalle kokertjes worden bevestigd, waarin zich de chemische stoffen bevinden, die straks de kleureffecten te weeg brengen. Alles is handwerk! Vele honderden lichtjes worden er aan één stuk op deze wijze bevestigd, en al die lichtjes zijn volledig met de hand vervaar digd. Want de vuurwerkindustrie is een bedrijf van volledigen handarbeid. Alle onderdeden, vuurpijlen, bommien, Bciv gaalsch vuur, sterren, zonnen, draaiende schijven, ene. enz. worden met de hand vervaardigd. Do kartonnen huieen worden met de hand met het gewenschte gas ge vuld, de lonten, die eveneens met de hand worden vervaardigd, worden één voor één in het sas gebracht en zoo werkt deze ge heele industrie met koortsachtiger ijver cm straks het publiek te laten genieten van de wonderlijke kleurschakeeringen, die deze samenwerking van fantasie en we tenschap wist voort te brengen. Dagen, ja weken wordt er aan een slotstuk, het hoogtepunt van ieder vuurwerk, gearbeid en tenslotte zal deze moeizame arbeid in luttele seconden met veel lawaai en gesis verloren gaan. Maar het bewonderend hèéèèè! van het dicht saamgepakte publiek klinkt ierieren vuurwerkmaker steeds weer als muziek in de ooren en het inspireert hem tot het uitdenken van nóg mooiere resultaten en nog machtiger knaleffecten! De vuurwerkindustrie werkt thans op volle capaciteit. Men kan het werk haast niet af. Overal wil men een vuurwerk. Ge durende de eerste week van September zullen er honderden vuurwerken tegelijk afgestoken worden, niet alleen hier te lan den. maar ook in de overzeesehc gewesten. De lucht zal daveren van de donderbussen en knalbomimen. In enkele uren wordt de arbeid van vele maanden van een hon derd arbeiders verwerkt. Maar dat is nu eenmaal het lot van den vuurwerkmaker en hij neemt hiermede gaarne genoegen, want in October wacht hem reeds nieuwen arbeid, want dan moet alweer begonnen worden met het maken van nieuwe voor raden voor de nationale feestdagen van het volgend jaar! Een pertinente ontkenning van de Fransche regeering. Het ministerie van buitenlandsche zaken ontkent, dat oorlogsmateriaal is afgestaan aan de regeering van Barcelona, De aandacht van den mi nister van buitenlandsche zaken werd gevestigd op de inlichtingen in de pers over de levering van oor logstuig aan de regeering van Bar celona en het zenden van vrijwilli gers naar Spanje. Eenkele buitenlandsche bladen hebben on langs medegedeeld, dat twee wagens met 4S Ocrlikon luchtdoelmitrailleurs met mu nitie van Zwitserland naar Barcelona zou den zijn vervoerd over Fransoh gebied met toestemming van de Fransche regeering. Te Barcelona zouden deze mitrailleurs zijn in gedeeld bij de luchtbescherming van de stad. Dezelfde bladen berichten, dat 360 mi trailleurs van 8 milimeter en zestig kanon nen van 35 milimeter door de fabriek Kotchkiss aan Barcelona zouden zijn gele verd en 28 Juli over zee zouden zijn ver voerd. Bovendien zou de Fransche inten dance, volgens dezelfde bladen, aan de re- geering van Barcelona 550.000 centenaar graan hebben afgestaan, welke in Augustus geleverd zouden moeten worden. Tenslotte zou de vice-minister-president van Frank rijk met den Spaanschen ambassadeur te Parijs overeengekomen zijn achtduizend vrij willigers naar Spanje te laten vertrekken. Het ministerie van buitenlandsche zaken spreekt deze geruchten met klem tegen. Hotchkiss heeft geen oorlogsmateriaal verkocht aan de Spaansche regeering, terwijl geen wapens tegen aanvallen uit de lucht over Fransch gebied zijn ver voerd. Hot gerucht, dat de Fransche vice-minister president of een ander lid van de regeering met den Spaanschen ambassadeur te Pa rijs overeengekomen zou zijn, vrijwilligers te laten passeeren, is reeds op 5 Aug. j.1. tegengesproken. Ook is onjuist, dat de Fran sche intendance van haar graanvoorraad aan Barcelona zou hebben verkocht. Hieraan wordt toegevoegd, dat het verkoopen van levensmiddelen op zichzelf niet in strijd is met de bepalingen van de niet-inmenging. Moet 15 December gereed zijn, Afgekeurde auto's als onder grond. Prof. Dr. Ir. D. F. Slothouwer, de archi tect van het Ned. Paviljoen, voor de wereld tentoonstelling te New York, die ruim een maand geleden naar Amerika is gegaan om daar de noodige maatregelen te nemen voor den bouw van dit paviljoen, is eenige da gen geleden van zijn reis, teruggekeerd. Do hoogleeraar-architect vertelde ons van zijn ervaringen en zijn algemeenen indruk van de komende expositie. Allereerst was hij verheugd over de bui tengewone medewerking, speciaal onder vonden van den heer Voorhees, hoofdarchi tect van de tentoonstelling, waaraan het feit dat de heer Voorhees van Hollandsche afkomst is, wel niet vreemd zal zijn. De verhouding met de buren is ook eeni geiukkige omstandigheid. Wij hebben Ita lië aan den overkant en Polen naast ons. Met Polen is de samenwerking van dien aard, dat er sprake van is zelfs geen af scheiding tusschen de terreinen te maken, maar een tuin, welke dan een onmerkba re overgang vormt tusschen ons domein en het kleinere van den goeden buur. De opzet is grandioos, maar het zou verkeerd zijn, die kwalifica tie alleen te noemen. De opzet is namelijk van expositiestandpunt bezien, bovendien! zeer gelukkig te noemen. Amerika, of liever de Vereenigde Staten, bebouwen namelijk het centrale terrein en! aan de allees en avenues, welke met dit terrein in verbinding staan, komen de bui tenlandsche naties. Het willekeurige, waar door vaak een tentoonstelling wordt ge kenmerkt, is hier dus uitgesloten. De bouw van ons paviljoen is gegund aan de zeer bekende aanne mersfirma Dullers en Co., die met den bouw nu wel reeds een aanvang zal heb ben gemaakt, want de -voorwaarde is, dat het op 15 December gereed zal zijn. Het kolossale terrein voor de tentoon stelling is geheel opgehoogd. Dat is geschied met de resten van afgekeurde auto's. Dit is echter geen zeer hechte ondergrond en daarom moet er voor het bouwen nog geheid worden. IIet_ merkwaardige daarbij is, dat wij, bij het Nederlandsche gebouw, de eenige zijn die den grond degelijk hebben onderzocht door middel van grondboringen, ten einde op de juiste diepte de vereischten weerstand te vinden. Andoren hebben dit niet gedaan ook do Amerikanen niet, hetgeen nogal verlies van materiaal (bij voorbeeld door gebruik van te lange palen) meebracht. Men toont dan ook groote belangstelling voor onze werk-methode. waarvan men algemeen nu de doelmatigheid wel inziet. In het algemeen zijn de voorteekens voor den bouw van het paviljoen gelukkig en dat stemt tot groote voldoening.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 6