om het Europeesche kruithuis
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
„Eva" is Duitsch,
„Estber" is Joodsch
Rechtschen vorderen
langzaam
vJ^/EERBERICHT
Een spel van bluf
en intimidatie
r De Duitsche herfstmanoeuvres
houden de aandacht angstig
gespannen. Londen acht den
vrede niet in gevaar. Loopt
de Duitsche militaire machi
ne te stroef?
Rijdend treinstel
raakte onklaar
J
REISBUREAU WACO
De keizer van Japan
is tevreden
Twee raenscheo sterven
door gasverstikkiog
D I N S DAG
16 AUGUSTUS 1938
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
66e JAARG. No. 8387
SPANJE
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT:
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Mtj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Nieuwe brandstof
De Duitsche herfstiegeroefeningen in
een omvang, die zijns gelijke nog niet
heeft gehad, zijn begonnen. Hoewel
te Londen en Parijs geen bepaalde
ongerustheid heerscht, omdat men
Duitschland tenslotte het recht moet
toekennen zijn manoeuvres te hou
den naar eigen inzicht, volgt men
een en ander toch nauwkeurig. Uit
een commentaar van de Daily Tele-
graph zou men kunnen opmaken,
dat het gematigde optimisme in of-
ficieele Engelsche kringen is vermin
derd. Echter geven dezelfde kringen
te kennen, dat zij den vrede niet in
gevaar achten.
Verder merkt men te Londen op, dat de
oefeningen gekenmerkt worden door spe
ciale trekken, die noodzakelijk een toestand
,van spanning moeten wekken in de nabu
rige landen en dit wordt veroordeeld in het
belang van een Europeesche kalmeering,
welke het doel vormt der Engelsche poli
tiek. Tusschen vele min of meer juiste bij
zonderheden, die de laatste twee of drie da
gen in de pers gepubliceerd zijn, komen
schattingen voor van het aantal manschap
pen, dat voor den dienst in Duitschland is
opgeroepen, welke ten zeerste overdreven
zijn. Het totaal aantal, actieve troepen en
reservisten tezamen, blijit een stuk bene
den een millioen. volgens betrouwbare En
gelsche berichten en deze troepen zijn ver
spreid over verschillende streken.
De vraag is nu maar: of de Duitsche
regeering slechts een eenvoudige de
monstratie wil geven van zijn oor
logsmacht, dan wel of hij zich voor
bereidt op de risico's, die haar poli
tiek van druk op Tsjecho Slowakije
haar zouden kunnen doen loopen,
wanneer zij zoo ver ging, dat zij ge
weld gebruikte. Engelsche politieke
kringen zijn van meening, dat het
beste is de grootste waakzaamheid te
toonen. De algemeene belangstelling
is veel meer op Berlijn gericht, waar
men den waren sleutel ziet van het
probleem van Centraal Europa, dan
op Praag.
De militaire machine nog stroef!
Het is een feit, aldus het Hsb., dat de ma
noeuvres in elk geval voor een groot deel
worden gehouden, omdat de Duitsche mili
taire machine nog niet volmaakt werkt. Er
zijn fouten aan den dag gekomen bij de
gemechaniseerde afdeelingen, cn de reser
visten zijn nog niet goed getraind. In dit
opzicht slaat Duitschland achter bij andere
landen die hun reservisten reeds jarenlang
hebben kunnen opleiden.
Zoowel in Frankrijk als elders maken, ei
genaardig genoeg overigens, de militaire
deskundigen zich dan ook minder bezorgd
dan de diplomaten. Deze laatsten zien in
het houden der Duitsche manoeuvres vooral
al het opstapelen van brandstof rondom een
kruithuis. Op zichzelf leidt dat niet tot een
ontploffing. De openbaarheid welke aan de
manoeuvres wordt gegeven, en de bijkomsti
ge omstandigheden, die berekend schijnen
te zijn op intimidatie en bluf, vormen ech
ter een politiek spel, een gevaarlijk spel,
waarbij het tot wrijving zou kunnen komen.
Druk op Hitier.
Van verschillende zijden wordt krachtige
aandrang op Hitier uitgeoefend, de lont niet
in het kruit te steken.
Het is bekend, dat extremistische politie
ke kringen in Duitschland er bij Hitier op
aandringen, te trachten den gang van de
politieke fortuin nogmaals te forceeren.
Militaire deskundigen in Engeland en
Frankrijk gelooven echter beslist dat hun
Duitsche colega's niet anders kunnen doen
dan met alle kracht probeeren Hitier te
weerhouden van onberaden stappen. Zij
zullen er op wijzen, dat Duitschland econo
misch allerminst in staat is tot avonturen.
Zij hebben ook van buiten steun gekre
gen. Maarschalk Balbo heeft bij zijn bezoek
aan Hitier eveneens aangedrongen op mati
ging en verzekerd, dat Italië geen hulp zal
bieden.
Bij de wisseling van verklaringen van
steun tusschen Duitschland en Japan is on
langs onderstreept, dat deze landen elkan
der niet meer te bieden hebben dan mo-
reelen steun.
De. befaamde Anti-Komintern-driehoek
oefent dus geen gecoördineerden druk op
een eventueele Duitsche „coup'' uit, evenmin
als de even befaamde spil Berlijn-Rome.
Er is nog een kracht in Duitsehland die
Engeland niet voor liet hoofd wil stooten:
Maarschalk Göring. Hij heeft daar op zijn
jongste reis naar Scandinavië nog bewijzen
toe gegeven.
Engeland gateen advies.
Te Berlijn zijn van Engelsche zijde wen
ken gegeven, dat het vermijden van prik
keling en provocaties zeer aanbevelings
waardig zou zijn. Er is b.v. geadviseerd de
manoeuvres niet achter elkaar, maar op
verschillende tijden en in verschillende
districten te houden. Berlijn schijnt zich
van die adviezen niets aan te trekken, en
dat is wellicht de onmiddellijke reden dat
de officieele woordvoerders van het Fo-
reign Office plotseling meer ontmoedigd
zijn dan een paar dagen geleden, toen al
les omtrent de Duitsche manoeuvres toch
ook reeds bekend was.
Londen heeft daarom in politieke krin
gen te Parijs en te Praag op kalmte aange
drongen, -en concentreert verder alle ener
gie op het bereiken van een compromis door
bemiddeling van Lord Runciman.
Op politiek gebied verloopen de onderhan
delingen geheel achter de schermen, omdat
nog niet bekend is met hoeveel Henlein ge
noegen wil nemen en hoeveel hem geboden
kan worden.
De kans op een voorloopige oplossing
schijnt in kringen weike in nauw contact
staan met Lord Runciman, niet gering te
worden geacht, en zou daardoor inderdaad
tijd worden gewonnen, dan is in dit geval
reeds veel gewonnen!
Geen bijbelsche voornamen
meer in het Derde Rijk.
Een proces over het gebruik van bijbel
sche voornamen werd naar aanleiding van
een bijzonder geval (een ambtenaar van
den burgerlijken stand weigerde den naam
Jozua als voornaam in te schrijven) tot in
de hoogste instantie in Duitschland uitge
vochten en is thans beslist.
De rechtbank besloot dat een Duitsch kind
ook recht heeft op een Duitschen voornaam
dat echter vele namen die uit den bijbel
stammen of uit andere oude talen welis
waar niet Duitsch van herkomst zijn, maar
toch als Duitsch worden aangevoeld. Hier
toe rekende de rechtbank namen die tot
den Persoon des Stichters van den Christe-
lijken godsdienst in nauwe relatie staan
en in het. Nieuwe Testament genoemd wor
den als bv. Johannes, Maria, Elisabeth.
Mattha. In de tweede plaats noemde de
rechtbank namen die uit het Oude Testa
ment afkomstig zijn maar toch nog in min
of meer verwijderd verband staan met het
Christendom en niet als on-Duitsch worden
gevoeld, bijv. Eva en Ruth. Ongeoorloofd
noemde de rechtbank namens van zuiver
•Toodschen klank en wezen, als bijv. Abra
ham, Israël, Samuel, Salomon, Judith,
Esfher, enz., namen welke een ambtenaar
van den burgerlijken stand met recht wei
geren kon in te schrijven indien het de
naamgeving van een Duitsch kind betrof.
Wilt U een heerlijke vacantietocht? Dan
een meerdaagsche reis van het
Reisgidsen gratis verkrijgbaar. Reisbureau
W.A.C.O., Den Helder, Kanaalweg 132.
Tel. 773.
En slechts ten koste van groote
verliezen. Elke dag brengt
nieuwe bommenregen.
Aan het front van Estramadura
gaat het rechtsche offensief voort in
de sectoren Herrera del Duque en
Cabeza de Buey. De rechtsche vorde
ringen worden slechts behaald ten
koste van zware verliezen. Gisteren
zijn bloedige gevechten geleverd
langs de rivieren Guadiana en Gua-
dalupeja. De rechtschen slaagden er
in het dorp Val de Caballeros te be
zetten. In den sector van Cabeza del
Buey hebben de regeeringstroepen
den rechtschen opmarsch ten zuid
oosten van het dorp gestuit.
De dagelijksche bombardemen
ten.
Gisteren heeft Alicante het weer duchtig
moeten ontgelden. Reeds om drie uur in
den morgen hebben vijf Savoia vliegtuigen
de haven gebombardeerd. Ook Valencia is
gebombardeerd. Eenige hommen ontploften
bij het Britsche schip „Noemi Julia", waar
door het schip lek raakte. De bemanning
wist de gaten te dichten.
Even later werden bommen geworpen op
de wijken Mernabua en Florida. Twee hui
zen werden vernield. Het aantal slachtof
fers is nog niet bekend.
Een radiotelegrafist, Amery genaamd, en
lid van de bemanning van het Engelsche
schip Hillforn, is aan de kade gedood, toen
Valencia gebombardeerd werd. Voorts is
een Britsch officier der nietinmengingscon-
trole gewond aan boord van het Finsche ss.
Fredavoro. Geen van beide genoemde sche
pen bekwam echter schade.
Fransch schip liep op een mijn.
Het Fransche s.s. Artois, metende 400 Ion, is
ten zuiden van Gibraltar op een mijn geloo-
pen en gezonken. De bemanning is door twee
reddingsbooten in veiligheid gebracht. La
ter werd uit Gibraltar gemeld, dat het Duit
sche stoomschip „Theresa" vanmiddag van
Algiers aldaar was aangekomen met den
kapitein en dertien andere opvarenden van
het Fransche schip „Artois.' aan boord'
Werk voor de bombardementen
commissie.
Het dorpje Blanes aan de kust, op 50 k.m.
ten noorden van Barcelona, is gisteren om
zes uur zwaar gebombardeerd.
Later hebben verscheidene watervliegtuigen
het bombardement herhaald. Er werd vrij
aanzienlijke schade aangericht.
Gezaghebbende kringen denken, dat de
Spaansche regeering de commissie van on
derzoek, die te Toulouse is aangekomen, zal
verzoeken zich terstond naar Blanes te be
geven. Het is nog niet nekend hoeveel slacht
offers gevallen zijn.
ZIJ MAKEN ELKAAR HET LEVEN WEL
ZUUR!
Nieuw incident in
wakije.
Tsjecho-Slo-
Bij liet politiebureau te Podmokly hebben
zich twee Sudetenduitschers aangemeld, om
zich Ie beklagen over een incdent, waarvan
zij 13 Aug. het slachtoffer zijn geweest.
Naar zij vertelden, werden zij, toen zij per
fiets door Cesku reden, aangevallen door
een zestigtal lieden, volgens hun zeggen
sociaal-democraten, die hen den weg ver
sperden. Zij lieten hun fietsen in den steek
en poogden te vluchten. Zij werden even
wel achtervolgd en geslagen. Toen zij hun
fietsen weer wilden nemen, bleken de ban
den leeggeloopen en de ventielen weggeno
men. Een onderzoek is ingesteld.
BEHOUDEN THUIS! Het Duitsche Focke
Wulf vliegtuig „Condor" na de landing op
Tempelhof te Berlijn na de recordvlucht
Berlijn New York en terug. De kranige
bemanning viel een enthousiaste ontvangst
ten deel.
Vrede tot iederen prijs! Tokio
verrast over het terugtrekken der
troepen.
De commandant van het Koreaansche le
ger, generaal Nakamoera, heeft zich in een
boodschap tot tolk gemaakt van de waardee
ring van den keizer van Japan voor de hulp
van regeering en volk van Korea bij het
grensincident met Rusland. De Japansche
troepen aldus zegt de boodschap, hebben hoe
wel zij in getalssterkte verreweg de minde
ren waren, de aanvallen der Russen, welke
drie divisies met 200 tanks en 100 vliegtui
gen sterk waren, met succes weerstaan.
De woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandsche Zaken heeft ver
klaard, dat het jongste incident bij
Tsjang Koe Feng, waarbij de Rus
sische en Japansche troepen tot en
kele meters tot elkaar genaderd wa
ren en vervolgens terugtrokken, van
geen beteekenis was.
Vrede tot iederen prijs!
Het terugtrekken der Japansche troepen
heeft te Tokio verrassing gewekt, aangezien
herhaaldelijk verklaard was, dat Tsjangkoe-
feng strategisch onmisbaar is voor Japan.
Welingelichte kringen zien hierin het bewijs
dat Japan, van meening zijnde, dat zijn mili
taire prestige veilig is, tot iederen prijs een
heropleving van het incident wil vermijden.
De woordvoerder van het ministerie van
oorlog, wien men de vraag stelde of de Ja-
panneezen zich het recht hadden voorbe
houden de streek van Tsjangkoefeng, die op
13 Augustus ontruimd is, opnieuw te be
zetten, dan wel of zij den Sowjet gevraagd
hadden zich te verbinden den heuvel niet
zelf te bezetten, heeft hierop geantwoord,
dat Japan vertrouwde, dat de Sowjet nauw
keurig den wapenstilstand van 11 Augustus
zou nakomen.
DOOR TREKKEN AAN DEN NOODREM
BLEVEN ONGELUKKEN UIT.
Gistermiddag omstreeks half zes
namen reizigers, die zich in het ach
terste treinstel van trein 534, kamen
de uit Arnhem, bevonden, waar, dat
er iets niet in orde was. Onder de
rijtuigen liet zich een hevig gekraak
hooren Een der passagiers trok aan
de noodrem, waarop de trein spoe
dig stil stond .Men bevond zich toen
nabij het station Ede.
Het onderzoek, dat het treinpersoneel in
stelde. bracht aan het licht, dat een balk
van een der truckstellen was afgebroken
en in den grond was gedrongen. Het was
het stooten en bonken van deze gebroken
balk, dat de reizigers hadden gevoeld.
Het defecte treinstel werd afgekoppeld
en de reizigers, die zich hier in bevonden
werden zooveel mogelijk in de voorste
stellen ondergebracht, waarna de ingekor
te trein met vertraging haar reis vervolgde.
De passagiers, die geen plaats hadden
kunnen vinden, begaven zich te voet naar
het slation Ede. waar zij wachtten op een
inmiddels uit Arnhem ontboden extra
treinstel.
Daar de losgeraakte balk de spoorbaan
over een afstand van 1700 m. had ontzet,
werd de extratrein uit Arnhem over het
iinkerspoör naar Ede gedirigeerd. Ook ript
verdere treinverkeer werd over één spoor
onderhouden, hetgeen uiteraard vertraging
in den dienst ten gevolge had.
Met man en macht is men doende het
euvel te herstellen.
Verwachting: Matige, later mo
gelijk krachtige Westelijke
tot Zuidelijke wind, aan
vankelijk gedeeltelijk be
wolkt, later toenemende be
wolking, aanvankelijk wei
nig of geen regen, iets kou
der in het Noorden, in het
Zuiden zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Toene
mende kans op regen.
Vreeselijk ongeluk in de Amster-
damsche haven. Redders da
len met gasmaskers in traan-
tank af.
Aan boord van den Noorschen
walvischvaardig „Terje Viking", lig
gende in het Hendrikdok van de
Amsterdamsche Droogdokmaatschap
pij te Nieuwendam, is gisteren in
den vooravond een zeer ernstig onge
luk gebeurd.
Twee personen, een 56-jarige Am
sterdamsche opkooper en een 30-ja-
rige Noorsche matroos zijn hierbij
om het leven gekomen.
Opkooper daalde in traantank af.
Omstreeks vijf uur gistermiddag klom de
opkooper aan boord van den walvischvaar-
der om zooals deze kooplui wel meer
doen eens ropd te neuzen of er op het
schip niets van zijn gading was. In één der
traantanks, die niet in gebruik is, ontdekte
de koopman een hoeveelheid oud-roest en
oude touwwerken. Om dezen ouden rom
mel van dichtbij te bekijken en nader op
hun waarde te taxeeren, daalde de koop
man in de 10 meter diepe traantank af,
zonder echter den kapitein van het schip
of één der andere opvarenden van zijn
voornemen in kennis te stellen.
Nauwelijks was de koopman een
tiental treden in het ruim afgedaald,
toen hij het evenwicht verloor en
naar beneden stortte, waar hij be
wusteloos bleef liggen. Een Noorsch
matroos, die het ongeluk zag gebeu
ren en die den koopman te hulp wil
de komen, onderging hetzelfde lot.
Ook hij viel naar beneden op het
moment, dat hij nog maar enkele
treden in de tank was afgedaald.
Een derde slachtoffer?
Een tweede matroos, die eveneens te hulp
was gesneld en zich ook naar beneden wil
de begeven, ontdekte nog juist bijtijds, dat
er iets bijzonder aan de hand moest zijn.
Reeds was hij enkele treden van
het trapje afgedaald, toen hij een
eigenaardige gaslucht waarnam. On
middellijk begreep hij toen, dat zoo
wel de koopman als zijn kameraad
door dit gas bedwelmd waren ge
raakt toen zij zich naar den bo
dem van de tank wilden begeven.
Deze tweede matroos wist zich nog Juist
bijtijds te herstellen. Hij werkte zich met
een uiterste krachtsinspanning naar boven,
waar hij bewusteloos op het dek neerviel.
Velen snellen te hulp.
Inmiddels hadden ook andere opvarenden,
bemerkt, dat er bij de bewuste tank iets
niet in orde was. Velen snelden te hulp en
nadat men gasmaskers had gehaald, daal
den enkelen in de traantank af. De twee
slachtoffers worden naar boven gehaald.
Hoewel onmiddellijk kunstmatige ademha
ling werd toegepast, bleken de levensgeesten
bij beiden reeds geweken te zijn.
De politie van het bureau Adeiaarsweg
heeft de brandweer, den gezondheidsdienst
en de havenautoriteiten van het ongeluk in
kennis gesteld.
Nauwgezet onderzoek.
De brandweer heeft een .easmonster ge
nomen, dat onderzocht zal worden en met
behulp waarvan men den aard van het gas
hoopt vast te stellen.
De namen der slachtoffers zijn: I.. Matte-
man, opkooper te Amsterdam, en H. See-
berg, matroos aan boord van den walvisch-
vaarder. Het schip, dat ter reparatie in het
dok is opgenomen, vaart onder Engelsche
vlag.
De officier van Justitie bij de arrondisse
mentsrechtbank fe Amsterdam zal heden
ter plaatse een onderzoek instellen. De lij
ken van de twee slachtoffers zijn in den
loop van den avond naar het Binnengast
huis vervoerd.