Joegoslavische visschers «=1=111 tot den bedelstaf bouwwonderen glU Gruweltafreelen op een gewijde plek Jubileum-tafellaken voor de Koningin Rotterdamsche scholen voorloopig gesloten OP WEG NAAR DEN STAL Een temperamentvol gastheer Fantastische reis op het „zingen de schip". Meer dan één vrouw is den Mo hammedanen te duurl Men beweert, dat apen in een kooi zich verbeelden, dat zijzelf vrij zijn en dat de menschen die grinnikend voor hun hok blijven staan, achter de tralies zitten. Aan dat feit moet ik vaak denken, als ik me hier ver lustig aan geborduurde hemden en verscheurde broeken, maar tegelijk door de Macadoniërs ook als een bij zonder beest wordt aangegaapt. Dan vraag ik mezelf wel eens af: wie is nu de aap? en wie is er eigenlijk vrij Want ik zelf voel me niet erg vrij tus- schen die nieuwsgierigen, die zich geen en kele van mijn bewegingen laten ontgaan en ik zucht dan wel eens hardop: „oh men schen kijk nu eens een poosje den anderen kant op", maar daarmee doe ik ze eigenlijk een groot plezier, zooals (om met m'n beeld spraak nu maar in den dierentuin te blij ven) een papagaai, die tot vreugde der om standers eindelijk „kopje krauw" zegt. Een amusante morgen. Zoo was half Bitolj er getuige van toen ik op een morgen in den bus stapte om verder Zuidwaarts te reizen. Kellners, Venters, sol daten en zelfs een barbier, die z'n ingezeept slachtoffer in den steek had gelaten, redeka velden over mijn nationaliteit, keken aan dachtig toe hoe ik een kaartje kocht en her haalden elkaar lachend het gebroken Ser visch, dat ik daarbij sprak Het was werke lijk een amusante morgen voor de Bitolje- naren, waaraan een eind kwam, toen de bus vertrok. Ik had geen gelukkige plaats ge troffen. Links van me had ik een ouden Turk met een lange, onhygiënische snor, die verdraaid op den bank zat om met z'n achterbuurman te praten en gemakkelijker uit het raampje te kunnen spuwen, waar bij hij zijn elleboog gedurig tusschen mijn ribben boorde. Hechts van me zat een boer in met een baby, die ze onderweg 2 x de borst gaf en verder zoolang kuste en on haar kiu,eën liet .wippen, tot het schaap begon te HcTireeViwen. Niets hielp: geen fopspeen, geen gekauwd brood en geen der andere liefdevolle, maar niet altijd smakelijke mid deltjes die de moeder bedacht: het kind krijschte zich onverstoorbaar rood en snot terig en liet bezorgde mij een gevoel van op luchting 'toen ik tenslotte kon uitstappen. In de „badplaats" Ohrid. En toen was ik in Ohrieen stad je met ontzettende kinderkop-straat- jes, Oostersche winkeltjes, gore eet huizen en vele in aanbouw zijnde huizen, waarbij je steeds in twijfel bent of ze worden opgebouwn of af gebroken. Ohrid ligt aan een meer, dat gelegenheid biedt tot zwemmen en roeien en waaraan je op planken kunt liggen zonnebaden en heeft derhalve de pretenties van badplaats ofschoon het zijn gasten nog niet veel comfort kan bieden. Er is slechts één korte promenade waar je niet de hakken onder je schoenen vandaan wandelt. Maar het meer ij bijzonder mooi, met steeds wisselende kleurschakeoringen en donker schemerende bergen rondom en het bijzondere is, dat het geheel op een hoog te van 695 M. ligt. In dit eigenaardige meer, dat 30 k.m. lang en 14 k.m. breed is. zwem men allerlei buitenissige visschcn, die. ver der nergens ter wereld worden gevonden en waarvoor dan ook een museum is ingericht Ze worden gevangen door de visschers, op dezelfde manier en met hetzelfde soort boo ten als in praehistorische tijden Die booten zijn onder breeder dan boven en hebben geen zitplaatsen. Van de fi a 7 visschers die de bemanning uitmaken stuur* er 1 met een riem, terwijl de anderen ..an den anderen kant staan te roeien. Zoo vertrekt bij 't eer ste niorgcngrauwen de heele vloot en komt 's avonds in de schemering terug, waarbij de booten vreemde silhouetten vormen tegen den stemmigen avondhemel. Maar het leven dezer lieden is hee- lemaal niet zoo poëtisch. Ze hebben het door die vele eeuwen heen lang zamerhand tot den bedelstaf ge bracht en vooral sinds de grenzen naar Albanië en Griekenland zijn gesloten is hun handel bijna onmo gelijk geworden, daar Ohrid naar het Noorden 5 uur por bus van het dondgestorven stadje Bitoli is ver wijderd en 10 uur van Skoplie. Toch zouden zij hun posith kunnen verbe teren. wanneer ze zich organiseerden en den tusschcnhan.iel uitschakel den. Momenteel ontvangen zij voor een kilo gram der fijnste visch sléchts 8 a 10 dinar, terwijl de consument in Beograd daarvoor 30 tot 40 dinar belaalt. Martelaren zonder oogen Voor wie van historische gebouwen houdt is er in Ohrid veel te zien. In de eerste plaats de vele oude kerken, waarin je de op goud geschilderde ikons vindt, de al taarwanden met antiek snijwerk en de oude, zwart geworden fresco's, zóó oud en zóó zwart, dat je in de donkere ruimten wel eerst een kaars moet konpen om er de wanden mee te belichten. En dan ontdek je steeds meer van die melancholieke re- Ome Hollandsche reiscorrespon- dente in Joegoslaviëmaakt het volksleven aldaar van zeer nabij mee. Zij knoopt gesprekken aan met arme visschers en Mohamme danen en is de gast van een zeer temperamentvol Joegoslavisch gees telijke, die een dronk wijdt aan Holland. Be volksliederen maken diepen indruk op onze medewerkster en op boeiende wijze weet zij haar im pressies in bijgaand artikel weer te geven. stallen, portretten van Heiligen en Konin gen, met vreemd uitgerekte lichamen, lange gezichten en weemoedige oogen, voor zoo ver ze tenminste hoog aan den muur zijn geschilderd, want van de laagste zijn in den Turketijd vaak de oogen uitgekrast. Maar daarom zijn ze nu ook heilige martyren en worden door de oude vrouwtjes, die hier biddend een kaarsje komen offeren, devoot gekust. Onder den duizendjarigen boom Behalve de christenkerken zijn er ook moskeeën, mohammedaansche kerkhoven en het heele Oostersche gedoe in de straatjes. Het aantrekkelijkste plekje is op het plein tje onder den 1000-jarigen boom. Ik weet tot m'n spijt niet meer wat soort boom het was, maar de Turksche koffie die ik onder z'n blarendak genoot, zal ik nooit vergeten. Je hebt er bovendien gelegenheid het Ohrider leven te leeren kennen. Want op dit pleintje stoppen de autobussen en hier komen dus de vreemdelingen en de nieuwtjes van de wereld daar buiten aan en daarom krioelt hier heel Ohrid na den heeten dag samen, om van den koelen avond te genieten, een krant te lezen, iets te drinken en vooral veel te redeneeren.. Om er eenstoe] te bemachtigen moet je dan ook eerst door een Oricntaalsch straat publiek heenworstelen, ettelijke venters met Turksche zoetigheden, zeep en veters afsnauwen, een paar ezels op hun onwilli ge achtereinden slaan en vooral ook goed opletten waar je stapt; maar dat hoort al les bij de juiste stemming. Onder dien eerwaardigen boom kwam ik in gesprek met 3 voorna me muzelmannen, welke voornaam heid bleek uit den witten tulband die zij om hun fez droegen. Ze waren alle drie oud, hadden baard- looze, ingevallen gezichten, borste lige wenkbrauwen en magere hal zen. De één, die mij met z'n ouder- wetsch brilletje en een paar verge ten tanden op de een of andere manier aan Ghandi deed denken, was rechter. Er is in Ohrid ook een gewone Joegoslavische rechtbank, maar daarnaast hebben de Islamie ten nog hun eigen gericht, vooral om hun nogal ingewikkelde familie kwesties te behandelen. De Mohammedanen genieten hier alle vrijheid en hun godsdienstig leven wordt in geen enkel opzicht belemmerd, zooals zij zelf indertijd wel den christelijken gods dienst hebben belemmerd. Ze mogen b.v. ook nog meer dan 1 vrouw hebben; maar dat komt zelden voor, eenvoudig omdat het te duur is. Zóóveel melk uit één koe. De rechter vond het heel bijzonder, dat er een juffrouw heel alleen van Holand naar Zuid-Joegoslavië was gekomen. Zoo onder nemend waren de meisjes hier niet, zei hij en grijnsde met z'n spaarzame tanden te gen me, terwijl de anderen beurtelings tegen elkaar en mij knikten om dit te bevesti gen. Ik maakte 't geval nog onbegrijpelijker, door te vertellen, dat ik een boerendochter was, waarom ze erg moesten lachen, omdat ze waarschijnlijk nooit andere boerendoch ters hadden gezien dan de Macedonische. Hierdoor kwam het gesprek op veeteelt, waarbij ik foto's liet zien van Hollandsche koeien. Toen werden ze heelmaal opgewon den en staken hun handen in de lucht van verbazing, dat er zóóveel melk uit één koe kon komen. De foto's gingen de heele „ka- fana" door en verwekten veel opzien en toen ik tenslotte afscheid nam, stonden m'n tafelgenooten op en bogen herhaaldelijk maar ik weet niet, of dat voor mij of voor onze koebeesten was. Stommen leeren spreken 's Zondags maakte ik een boottocht mee naar het klooster Sveta Naom, dat op den anderen oever van het meer zich in het klare water spiegelt. Het is reeds in het jaar 905 door den Heiligen Naom gesticht, die hier zelf 10 jaar moet hebben gewoond In het vertrekje waar zijn relieken lig gen, gebeuren nog steeds wonderen; daar leeren stommen weer spreken en kreupelen weer gaan. Zoover ik de gevallen uit de laatste jaren heb kunnen nagaan, betrof 't steeds menschen die niet hun geheele le ven stom of mank waren geweest. Om kippenvel van te krijgen. Voor de geloovigen is Sveta Naom een gewijde plek en voor hen is alles daar een wonder; ook, dat de fresco's er zoo goed zijn bewaard gebleven. In werkelijkheid zijn ze echter in 1806 vernieuwd, door een man die blijkbaar wel het eenvoudige gemoed van zijn antieke voorgangers bezat, maar bet talent misfe om ook de mystieke uil drukking aan zijn figuren te geven. Met kinderlijke stunteligheid zijn de verschrik kelijkste tafereelen op den wand geteekend: menschen met afgeslagen hoofden waaruit breede stroomen bloed gulpen, heiligen die in stukken worden getrokken of levend worden verbrand; het is om er kippenvel van te krijgen; maar ook hiervoor staan de menschen met verheerlijkte gezichten en fluisteren tegen elkaar, dat het „vrlo, vrlo lepo" is (heel, heel mooi). In 1915 werd er bij het klooster een nieuwe toren gebouwd, die het oude geheel wel bedierf, maar waarin een Rus bijzonder mooie fresco's heeft geschilderd, waarbij hij tus schen de bijbelsche martelaren ook den laatstcn Russischen Tsaar een plaatsje gaf. Een sensationeele disch Ieder die Sveta Naom bezoekt is er gast en wordt 3 dagen gratis verzorgd. We wer den dan ook als vrienden verwelkomd door den Iguman, een geestelijke met witte baard en lange haren, die hij nu, met het oog op de hitt,e, in een knoetje tot onder z'n hoed had opgebonden, 's Middags bij den kosteiijken vischmaaltijd troonde hij breed en gastvrij aan het hoofd van de tafel. Hij was een Albanees met heftig temperament, werd af en toe plotseling kwaad en sloeg met z'n vuist op het tafelblad, dat het grove aardewerk over het hout daverde. Dat was maar lastig voor mij, omdat ik niet verstond wat hem zoo woedend maak te; maar even later was hij weer vergenoegd lachte, rookte sigaretten, draaide handig een nieuw knoetje in z'n haar, hief z'n glas hoog en riep: „sdravo, Gospodjitse Ghollan- dia!" "Prosit", riep ik dan terug en nipte bescheiden aan mijn glas wijn, want er wil den zoovele op het welzijn van Holland klin ken, dat ik de gezondheidsdronken niet al te groot durfde te nemen. En vreemd, hoe vaker we klonken, hoe meer menschen er één van de moderne talen bleken te spre ken. Wijn is werkelijk spraak-water! Herinnering aan leed De middag gebruikten we om de prachti ge omgeving te verkennen. Het klooster ligt aan de grens met Albanië en hier was ik dan ook op het verste punt dat ik dit jaar Op het meer van Ohrid worden nog steeds de eigenaardige prae-historische visschersbooten gebruikt. zou bereiken. Tegen don avond gleden we weer over het spiegelgladde meer van Sve ta Naom weg en toen, terwijl de zon begon weg te zinken achter de Albaneesche bergen wci'd er plotseling een kring gevormd rond om het stuurhuis en werd er een echt Maca- donische kolo gedanst, begeleid door een Macadonisch lied. De liederen zijn overal in het land verschillend; hier in het Zuiden, waar de strijd, de onderdrukking ■en het leed hef felst waren, zijn de zangen ook het meest droefgeestig. Ze hebben maar enkele tonen en worden half gesproken, maar toch kun je de vreemde melodie niet in je vasthouden of die nazingen. Ze zijn donker en geheimzinnig door het verdriet en de angst die er in is uitgezongen over vermoorde en ontvoerde familieleden en geroofde goederen. Ook de woorden zijn sim pel en herhalen steeds hetzelfde, zooals een bedroefd hart ook steeds om het ecne groote leed heendraait. Gezongen door de menschen van het land zelf, zijn ze echter inee- sleepend mooi, vooral als je dan zelf in de maat der melodie mee st amipt. Zoo kwamen we weer voor Ohrid aan, maar toen ik probeerde te zeggen, hóe fijn ik dit slot had gevonden, bedacht de kapi tein zich niet, maar liet de boot keeren om nog een poosje rond te varen en tot ver bazing van de honderden menschen die ons op de kade opwachtten, verdween het zingende schip weer in de duisternis. Ja, ik vraag me wel eens af „wie is de aap", maar ook dikwijls: „waaraan heb ik al die vriendelijkheid te danken", want ie der waarmee ik in nader contact kom, ver went me en probeert het me zooveel mo gelijk naar den zin te maken. M. T. BOEKEL. TRIBUNES, DIE AAN HONDERDDUIZEN DEN PLAATS BIEDEN. LEGER MAR CHEERT OP EEN WEG VAN 100 METER BREEDTE. (Van onzen correspondent). NEURENBERG, Sapt. 19:18. Wie Neurenberg van de vroegere Rijks partijdagen kent en sindsdien niet meer in de stad geweest is, zal getroffen worden door de vele veranderingen, die in deze plaats zijn aangebracht. Reeds maanden geleden is men er toe overgegaan de oude „Kaisertourg" te verfraaien. Nog voor kort konden wij aan de gevels en de torens van dit eerwaardige bouwwerk de teekons van een tijd opmerken, die gotischer dan de gotiek en romantischer dan de romantiek wilde zijn. Men heeft thans al deze „sehoo- nc" franje der negentiende eeuw verwijderd en 't machtige bouwwerk van de oude vrije rijksstad het aanzien gegeven, dat het in derdaad in vroeger tijden moet hebben ge had. Ook de langgestrekfe „Kaisersfallung", die zich naast de burcht verheft en door de folterkamer, die zich in den westelijken to ren bevindt, wereldberoemd geworden is, is geheel gerestaureerd. De leegstaande ge bouwen zijn thans als een jeugdherberg in gericht, die op het oogenblik natuurlijk overvol is. De rijksjcugdlcider Baldur von Schirach beeft hier met zijn staf zijn ten ten opgeslagen. Het pershotel en het partijdagterrein. Niet ver van het station, waar vroeger het Frankische Hof stond, is thans een modern, representatief hotel voor de pers, die ter gelegenheid van den partijdag in Neurenberg vertoeft, ontstaan. Het hotel heeft een groot aantal gemakkelijk inge richte kaniers, ontvangstzalen en eetzalen. Op iedere kamer is een telefoon aange bracht. Zijn de veranderingen in de. Neu- renbergsche „Altstadt" reeds ver rassend, wat men buiten op het partijdagterrein te zien krijgt, over treft in vergelijking met het vorige jaar de stoutste verwachtingen. Nog zijn alle nieuwe enorme bouwwer ken niet gereed, wat overigens tij dens den duur van den partijdag zoon eel mogelijk voor het oog ver borgen wordt. Maar toch kan men. reeds een indruk van den giganti- schen omivang van het wenk krij gen. Reeds van verre herkent men, van de stad naar de Luitpold-arena gaande, 't reusachtige gebouwencom plex der S.S.-kazerne, die hier ont staat. De gevel van het gebouw wordt eenige honderden meters lang en voor het begin van den partijdag werkte hier een legioen arbeiders om zoo snel mogelijk met den bouw op te schieten. Na afloop van den partijdag zal het werk oogcnblikkelijk worden hervat. 250.000 goederenwagons voor de congreshal. Terwijl in de Luitpoldarena en aan de oude .congreshal, die op het oogenlblik nog gebruikt wordt, geen veranderingen zijn aangebracht, blijft de blik meer naar voren hangen aan het geweldige bouwwerk van de nieuwe congreshal. Dagelijks werden hier 175 wagonladingen materiaal verwerkt. Voor het aanvoeren van steen, ijzer, staal, cement enz. voor het in aanbouw zijnde werk zijn 250.000 goederenwagons noodig. De hal zal een inhoud van 3 millioen ku bieke meter hebben en plaats aan meer dan 300.000 personen bieden. Geschenk van de Nederland- sclie liuisvrouwen. Ter gelegenheid van het 40-jarig regeeringsjubileum van H.M. de Koningin heeft de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen, ver tegenwoordigd door het dagelijksch bestuur in het Paleis op den Dam een huldeblijk aan H.M. de Ko ningin aangeboden van huisvrou- welijk karakter. De vereeniging heeft n.1. een herdenkingstafellaken niet bijpassende servetten laten weven, waarin verschillende oran- jemoticven zijn verwerkt. Van de congreshal leidt de weg naar het Zeppelinveld, dat ook dit jaar weer rijk met vlaggen versierd is. Een bezienswaardig heid is hier de tribune, die van schitterend mozaiekwerk voorzien is. Van deze tri bune valt de blik in zuidelijke richting op het Duitsche Stadion, dat, wanneer het. ge reed is, plaats aan niet minder dan 400:000 personen zal bieden. Wij hebben ons laten, vertellen, dat voor den bouw een half millioen baksteenen noodig zijn! Onmiddellijk langs het Duitsche Stadion loopt de groote weg, die de congreshal met het „Marzfeld" verbindt. Deze weg, die on langs gereed is gekomen, heeft een plavei sel van groene en grijze granieten platen en een breedte van niet minder dan hon derd meter. Hierop trokken de verschil lende legerformaties langs den „Führer". Het cijferwonder van het „Marzfeld". Terwijl het Duitsche Stadion nog lang niet voltooid is, is men óp het „Marzfeld" reeds aanzienlijk verder gekomen. Machtig verheffen zich reeds de pijlers, die de enorme tribunes zullen dragen. Geweldig teekenen zich de contouren der vlaggemas- ten tegen het grijs van den hemel af. De geheele Neurenbergsche Altstadt zou op het „Marzfeld" plaats kunnen vinden. 170.000 kubieke meter steen zijn noodig, om het gigantische bouwwerk te voltooien, 30.000 wagons worden in totaal gebruikt, om het materiaal aan te brengen, 26 to rens, ieder 26 meter hoog, omzoomen het terrein en steunen de tribunes. Rondom bet „Marzfeld" hebben de ver schillende formaties hun tenten opgesla gen. Voor het jaar 1940 zal hier een provi sorische barakkenstad voor den Rijkspa.rtij- dag ontstaan zijn, die 540.000 personen her bergen zal, terwijl de stad Neurenberg zelf slechts 400.000 inwoners heeft. De buiten'landsche gast, die tijdens deni partijdag in Neurenberg vertoeft, kan zijn oogen nauwelijks gelooven. Overal verrij zen nieuwe enorme bouwwerken en overal grijpt de ordenende hand van den archi tect in om het minder fraaie uit. te roeien en Neurenberg te maken tot de parel van het Duitsche rijk. Echter geen reden tot ongerust heid. De loco-burgemeester van R'dam heeft ge last, op advies van den geneeskundig in specteur van de Volksgezondheid, alle scholen voor voorbereidend onderwijs, alle scholen voor gewoon lager onderwijs (imet uitzondering van de afzonderlijke scholen* voor het 7e en Se leerjaar, d.z. de scholen voor G.L.O.B.), alle scholen voor buitenge woon lager onderwijs, alsmede alle kinderbewaarplaatsen in de gemeente Rot terdam, zulks met ingang van gisteren, voorloopig tot en met den 17den September a.s. te sluiten. Verder ontraadt de burgemeester, in over leg met de medische autoriteiten bijeen komsten met kinderen, alsmede uitzending van kinderen naar andere gemeenten. Uitdrukkelijk wordt hieraan toegevoegd, dat tot deze maatregelen alleen is over gegaan om de kans op uitbreiding der ziekte tot een minimum te beperken. Het aantal ziektegevallen, dat zich tot dusverre heeft voorgedaan, geeft overigens geen re den tot ongerustheid.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 8