enlein stelt Praag
vier eischen
op de Noordzee
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Staat van beleg
blijft gehandhaafd
Frankrijk verhoogt
zijn weerkracht
Scheepsramp
Kinderverlamming in de
hoofdstad
Een geheime afspraak
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER." TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
WOENSDAG
14 SEPTEMBER 1938
66e JAARG. No. 8412
Ziek Europa
heeft weer
hooge koortsen
Een nieuwe Engelsche waarschuwing aan Hitier
Intrekking van alle door de
regeering genomen bijzondere
maatregelen geëischt.
Engelsche thuisvloot
vaart uit
Drie schepen gezonken
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINTi
Onderhandelingen tusschen
Sudetenduitschers en Tsjechen
afgebroken
Diesel sleurt jongen mee
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg. MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
r
Na een gistermiddag te Eger ge
houden conferentie onder leiding
van Henlein heeft de Sudetenduit-
sche afgevaardigde Frank aan mi
nister-president Hodza een ultima
tum overhandigd, binnen zes uren
door de regeering te beantwoorden.
De voornaamste eisch was intrek
king van alle genomen buitengewo
ne maatregelen in het Sudetenduit-
sche gebied, en hek houden van een
volksstemming. Praag heeft op de
ze eischen een ontwijkend antwoord
gegeven.
Andere berichten melden echter,
dat in het geheel niet is geantwoord.
Te Praag verwachten velen, dat
nog strenger maatregelen genomen
zullen worden, daar de incidenten,
waarbij reeds slachtoffers gevallen
zijn, steeds grooter omvang aanne
men.
Te Londen werd, volgens de N.R.C.
gisteravond een nieuwe dringende
waarschuwing van de Briksche re
geering aan Hitier voor waarschijn
lijk gehouden.
De vier eischen:
der Sudetenduitschers zijn de volgende:
1. De afkondiging van het „standrecht"
wordt terstond ingetrokken.
2. Uit alle districten met een Duitsche
meerderheid wordt de staatspolitie terug
genomen. De uitoefening van het politiege-
zag wordt opgedragen aan burgemeesters
en gemeentebesturen, die ook moeten zor
gen voor de samenstelling der vervangende
organen voor handhaving van orde en rust.
3. De gendarmerie en alle andere organen
van defensie moeten op hun normale sterk
te teruggebracht en tot hun normale func
tie beperkt worden. Zij moeten met de ge
meentebesturen in overleg treden om verder
bloedvergieten te voorkomen.
4. Alle militaire formaties moeten op zui
ver militaire terreinen teruggetrokken wor
den en van de burgerbevolking verwijderd
worden gehouden.
De acht punten van Karlsbad zouden, nu
de gebeurtenissen zich zoo snel ontwikkelen,
volgens ingewijden uit het Sudetenduistche
hoofdkwartier, niet langer als grondslag
voor de onderhandelingen kunnen dienen.
De Sudetenduitsche bevolking is daarvoor
te opgewonden. Slechts een volksstemming
zou haar tot kalmte kunnen brengen.
Een bericht uit Parijs meldt, dat de Tsje-
clio Slowaaksche regeering geantwoord heeft
en naar aanleiding van de eischen der Su
detenduitschers heeft verklaard dat indien
de in sommige districten genomen veilig
heidsmaatregelen op bezwaren stuiten, de
regecring te Praag bereid is, hierover met
een delegatie der Sudetenduitsche partij,
die naar Praag zou komen, te spreken.
Hieraan zou zijn toegevoegd, dat indien
de Sudetenduitsche leiders bereid zijn een
proclamatie tot hun aanhangers te richten,
waarin dezen worden aangespoord de wet
en de openbare orde te eerbiedigen, de re
geering er geen enkel bezwaar in zou zien,
de getroffen noodmaatregelen te herroepen.
DE ONTWIKKELING DER GE
BEURTENISSEN.
die de regeering te Praag tot krasse maat
regelen dreven, was als volgt: Na de rede
van Hitier geraakte op verschillende plaat
sen in het Sudetenduitsche gebied het volk
in beroering. Vooral te Eger werd de span
ning groot en gistermorgen werden volgens
het D.N.B. door de Tsjechische staatspo
litie schoten gelost toen de arbeiders de fa
brieken binnengingen. Ook melden uit ande
re plaatsen Sudetenduitsche bureaux plot
seling optreden der Tsjechische politie. De
berichten uit Praag ontkennen, dat de poli
tie provoceerend is opgetreden. Een juist
inzicht is uit de tegenstrijdige berichten niet
te krijgen. Vast staat dat zeven Tsjechen
en vier Sudetenduitschers zijn gedood. Te
Praag bewogen ongeveer 80.000 personen
zich door de hoofdstraten van de stad.
Tenslotte zag de regeering zich
genoodzaakt in vijf gebieden den
noodtoestand af te kondigen, zij stel
de het standrecht in, verbood open
bare samenkomsten, en kondigde
tenslotte den staat van beleg af in
acht districten. Aan de grenzen zijn
speciale maatregelen genomen. Te
Praag nam volgens Reuter de politie
een circulaire in beslag, welke in
hield een
opruiing tot verzet.
In de circulaire wordt gezegd, dat alle
Sudetenduitschers gewapend zijn en dat het
mogelijk moet kunnen zijn, dat zij zich van
de openbare gebouwen kunnen-meester ma
ken en de verbindingen met de centrale au
toriteiten afsnijden.
De circulaire zegt verder, dat, indien de
verspreide actie niet tot het gewenschte ge
volg, de volksstemming, leidt, over veertien
dagen een collectieve demonstratie en aan
vallen op grootere schaal in het geheele Su
detenduitsche gebied georganiseerd zullen
worden.
De toestand gunstiger?
Volgens een bericht uit Praag, in tegen
stelling met wat Reuter uit Londen meldt,
namelijk dat Henlein onderhandelen onmo
gelijk acht, beteekent het antwoord der re
geering geen inwilliging van het ultimatum,
maar is de deur niet gesloten voor verdere
onderhandelingen.
Volgens Ilavas beoordeelt men in be
voegde kringen den toestand gunstiger.
Welingelichte kringen hebben verklaard,
dat naar de meening van den ministerraad
de onderhandelingen zouden kunnen wor
den voortgezet zoodra de orde in de Sude
tenduitsche gebieden is hersteld.
Uit Eger wordt gemeld, dat op het oogen-
blik in het Sudetenduitsche gebied rust
heerscht. De bevolking bevindt zich in huis.
Slechts met een vrijgeleide van de politie
mag men zich op straat bevinden.
Raadselachtig.
De teostand was aanh et einde van den
avond, die zich zoo dreigend heeft laten
aanzien, ecnigszins raadselachtig.
DE MIDDEN FtJROPEESCHE KWESTIE TSJECHQ-SLOWAKIJE
LANDEN WELKE ZICH NIET AFZIJDIG ZOUDEN HOUDEN BIJ HET TSJECHO-
(AS LONDEN-PARUS-PRAAG-MOSKOU) SLOWAAKSCHE PROBLEEM
DE AS ROME-BERL L'N KNS WA A R S'JDETEN-DUITS:~=>-z IW.r V
De regeering te Praag ver
klaart, dat in den toestand eenige ontspan
ning is ingetreden ondanks haar ontwijkend
antwoord op het ultimatum dus. Wat is er
gebeurd? In de eerste plaats moet worden
opgemerkt, dat Gwatkin, de medewerker
van Runciman, zich naar Karlsbad bege
ven heeft, dat niet ver van Asch. het hoofd
kwartier van Henlein is gelegen. Verder
hebben de gezanten van Frankrijk en En
geland gisteravond een bezoek aan Hodza
gebracht. Men zou mogen veronderstellen,
dat tusschen de beide partijen bemiddelend
is opgetreden, om de standpunten, waar-
tusschen de kloof op het eerste gezicht niet
te overbruggen scheen, nader tot elkaar
te brengen.
Hoé dit alles zij: ziek Europa had giste
ren weer hooge koorts-
UITVOER VAN BELANGRIJKE GROND
STOFFEN STOPGEZET.
Met het oog op den tegenwoordigen
internationalen toestand heeft de
Fransche regeering het besluit geno
men den uitvoer van zekere produc
ten, welke van belang zijn voor de
landsverdediging, te verbieden.
Het betreft: ruwe wol en huiden,
bewerkte huiden, zijde, lappen, ka
toen, linnen, hennep, jute, sisal,
ijzer, blik, staal, enz.
Een groot deel van de Engelsche thuis
vloot heeft gisterochtend Cromarty verlaten
om den herfstkruistocht te aanvaarden.
Na gedefileerd te hebben langs het ad
miraalschip N'elson begaven de torpedo
jagers zich in formatie naar zee. Een uur
later vertrokken de kruiser Southampton,
met de vlag van den vice admiraal in top,
en de kruiser New Castle, geëscorteerd door
vliegtuigen, van de marinebasis van Evan-
ton. De slagschepen Ileve'nge, en Royal So-
vereign hebben vervolgens het anker ge
licht, tenslotte gevolgd door de Nelson, welk
schip de operaties leidde. Het flottielje
mijnvegers en verscheiden hulpschepcn blij
ven te Invergordon.
Ook de Zaanstreek aanqetast.
Naar het Hsb. verneemt, zijn in de
afgeloopen twee weken drie gevallen
van kinderverlamming binnen de
grenzen van Amsterdam geconsta
teerd. Er bestaat een vermoeden
van nog een vierde geval, doch de
diagnose bij den desbetreffendon
patiënt heeft nog geen duidelijke
bewijzen opgeleverd.
Patiëntje te Krommenie qeslor-
ven.
In Krommenie is een geval van kinderver
lamming geconstateerd, dat den dood ten
gevolge had.
In het ziekenhuis te Zaandam zijn een
kind uit Assendelft en een uit Wormervecr.
beiden lijdende aan kinderverlamming, in
de barak opgenomen.
In Waddinxveen zijn vier nieuwe geval
len van kinderverlamming voorgekomen,
waarvan één met doodelijken afloop. In de
ze gem. zijn reeds elf patiënten aan deze
ziekte lijdende, vijf zijn overleden.
In Gouda heeft de kinderverlamming
zich weer met één geval uitgebreid. Hier
zijn thans sinds het uitbreken van de ziek
te negentien cevallen waargenomen.
In Moercapelle is eveneens aangifte ge
daan van een geval van kinderverlamming
terwijl te Hillegersberg een 38-jarige vrouw-
door de gevreesde ziekte werd aangetast.
Ned. sleepboot pikt de beman
ning van de Zweedsche „Nip-
pon" op.
Het Fransche stoomschip „Aisne"
rapporteerde hedennacht, dat, op on
geveer drie tot vier mijl, ten oosten
van het vuurschip „Wandelaar", 't
Zweedsche motorschip „Nippon" in
aanvaring is geweest met een onbe
kend vaartuig cn is gezonken.
Het schip was op weg van Ant
werpen naar Rotterdam. De beman
ning schijnt gered te zijn. Althans
zijn 20 personen, waaronder de eer
ste officier, in Zeebrugge geland en
zijn 27 anderen, onder wie de kapi
tein, aan boord genomen van den
sleepboot „Goliath", welke zich thans
op weg naar Vlissingcn bevindt.
Omtrent de toedracht der aanvaring
wordt nog het volgende vernomen:
De „Nippdn" is eerst in aanvaring geweest
met een onbekenden, doch vermoedelijk Bel
gischen, treiler, welke gezonken is, en
vervolgens met het Fransche stoomschip
„Aisne", dat op weg was van Le Havre
naar Antwerpen. De „Aisne" heeft zijn reis
kunnen voortzetten en is vanmorgen om
7.45 uur, met een ingedrukten voorsteven,
Vlissingen gepasseerd.
Ook een Belgisch visschersvaartuig
heeft eenige leden van de beman
ning opgepikt.
Zoowel dit vaartuig als de „Zwarte Zee"
zijni n de omgeving van het wrak, waarvan
de mast nog gedeeltelijk boven water uit
steekt, gebleven voor eventueele hulpver
leening.
De oorzaak der botsing is vermoedelijk aan
den mist te wijten.
De „Aisne" gezonken?
Hedenochtend werd te Vlissingen bericht,
dat ook het Fransche schip zou gezonken
zijn. Behalve de beide vorengenoemde sleep-
vooten zijn ook de „Baltic" en de „President
John P. Best" uitgevaren om assistenie te
verleenen.
Sir Deterding wist het, de Re
geering wist het, maar het depar
tement van Landbouw en Vis-
scherij wist het niet
Meestbegunstigingsafspraak er
kend.
- Dezer dagen heeft naar aanleiding van de
nog bestaande verschillen inzake de uitvoe
ring van de zg. „Transactie Deterding" een
bespreking plaats gehad,, waarbij tegen
woordig waren de ministers dr. Colijn en
mr. Steenberghe en de heeren dr. Deterding
en ir. Louwes.
Zooals men weet. ging het hierbij vooral
om de vraag, of kon worden aangenomen,
dat de eerste besprekingen van den heer
Deterding niet de Nederlandsche regcering
in dien geest waren gevoerd, dat dr. De
terding met recht aanspraak kon maken op
berekening van de laagste prijzen voor het
buitenland.
In vorengenoemde bespreking is
komen vast te staan, dat de ziens
wijze van den heer Deterding in
deze juist is geweest.
Doordat een afspraak in dezen
geest aan de uitvoerende instantie,
het toenmalige departement van
Landbouw en Visschcrij en de daar
onder ressorteerende crisiscentrales,
niet bekend was. heeft zich het mis
verstand voorgedaan.
Verwachting: Matige, in het N
tijdelijk krachtige, W. tot
Z.W. wind, in het N. neve
lig tot zwaar bewolkt, wei
nig of geen regen, iets koe
Ier, in het Z. nevelig tot
licht bewolkt, droog weer,
zelfde temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
LAATSTE TELEXBERICHT.
Henlein ontheft onderhande
laars van mandaat.
Het Duitsche Nieuwsbureau beves
tigt, dat Henlein de Sudetenduitsche
delegatie, die de onderhandelingen
met de Tsjechoslowaaksche regee
ring heeft gevoerd, van hun man
daat heeft pntheven.
Dit beteekent dus, dat de onder
handelingen zijn afgebroken.
Men is bij deze bespreking tot algeheele
overeenstemming gekomen,, ook wat be
treft het eenige nog rcsteeiende practische
verschilpunt.
Het is vreemd..
Op verzoek van dr. Deterding worden in
dit stadium daaromtrent geen verdere me-
dedeelingen verstrekt.
Naar aanleiding van dit laatste besluit
merkt het Hsb. op, dat het vreemd aandoet,
dat ten aanzien van deze besprekingen,
waarbij een publieke zaak en eventueel ook
publieke geldmiddelen zijn betrokken, geen
publieke mededeelingen worden gedaan no
pens het resultaat dier besprekingen.
Het eenige nog resteerende geschilpunt is
aldus het blad, een rechtmatige vordering
van dr. Deterding op de Veehouderijcentra
le van f 150.000.
Dat de zienswijze van dr. Deterding no
pens de meestbegunstigingsafspraak ten aan
zien der prijzen de juiste was, zooals thans
eindelijk wordt toegegeven, behoefde feite
lijk geen bewijs, want waarom zou men hem
dan eerder f 132.000 hebben terugbetaald?
ZONDERLINGE DIEVEGGE.
Gisteravond is in het magazijn van de
Hema aan de Kinkerstraat te Amsterdam
een 67-jarige vrouw door het personeel op
heeterdaad betrapt op diefstal van een por-
temonnaie. Toen zij na overbrenging in het
bureau Raampoort werd gefouilleerd bleek de
vrouw ook nog in het bezit te zijn van een
vatenkwast, welke zij ontvreemd had. Het
was evenwel geen armoede, die haar tot
dit vergrijp aan andermans goed gedreven
had, want de vrouw was in het bezit van een
bedrag van meer dan honderd gulden, dat
haar toebehoorde. Na proces-verbaal is de
vrouw heengezonden.
DE „STER VAN POLEN". Op 20 Septem
ber a.s. gaat de „Ster van Polen", de nieuw
ste stratosfeerballon, de lucht in! Hier ziet
men den gondel, welke uit een nieuw me
taal, hydroneliam, vervaardigd is en naar
men verwacht, de moedige ballonvaarders
weer veilig op aarcle zal terugvoeren.
Doodelijk ongeluk op onbe-
waaktcn overweg.
Tusschen Geldrop en Tongelre in dc
buurtschap Doornakker is gisteravond de
twaalfjarige J. van Eyk uit Tongelre, toen
hij op dc fiels den onbewaakten overweg
wilde oversteken, gegrepen door den Diesel-
trein, uit liet Zuiden, welke om 19.45 uur
te Eindhoven moet aankomen. Hij werd
tien meter meegesleurd en op slag gedood.
Het stoffelijk overschot, dat ernstig ver
minkt was, is naar het politiebureau te
Eindhoven vervoerd. De trein had twintig
minuten oponthoud.
ELECTRICITEITSPRODUCTIE STEEG.
IN NEDERLAND.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
deelt mede dat de elcctriciteitsfabrieken,
die in de openbare stroombehoefte voor
zien, in de maand Augustus 1938 uit de
centrales 176.5 millioen kwh. hebben afge-
gegeven, in dezelfde maand van 1937 be
droeg dc afgifte 158.5 millioen kwh.
De toeneming in 193S was derhalve be- I
langrijk en bedroeg ca. 11.5 pcL 1
