De tragische overgave
Oorlog in de Betuwe
ïèennieuwe
*]VinteuvedóUifd
Heldersche Courant!
DAGBLAD VOGR DEN-HELDER EN 'HOLLANDS NOORDERKWARTIER
van Tsjecho-Slowakije
Bewogen
tooneelen
in Praag
I
1
I
I
I
Eden zegt: Sta pal!
Europa prijsgegeven aan
de Nazi's!
Nieuwe vliegboofen voor de
Indische Marine
Spaansche regcering frekt
alle buitenlandsche
vrijwilligers terug
REIST PER WACO AUTOBUSDIENSTEN
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
Inzet voor nieuwe Duitsche eiscben?
Krachtige industrialisatie-politiek
Chamberlain's
voorstellen
aan Hitier
2c. Onmiddellijke demobilisatie.
Niet wijken voor geweld!
van de
Voor meer dan driehonderd
gulden aan prijzen
Ook voor abonné's buiten de stad
Een hoofdprijs van honderd
gulden in contanten
Zie pagina 1 van het 2de blad
Dit nummer bevat 8 pagina's
Vl/EERBERICHT
DE BILT SEINTt
Marine-matroos bekneld
geraakt
CHE COURANT
22 SEPTEMBER 1938
66e JAARG. No. 8419
Zooals Christus de
menschheid redde, red
den wij de wereld, zegt
de regeering.
Het volk eischt militai
re dictatuur en weigert
gebiedsafstand.
Wij hebben toegegeven om grootere
verliezen, ellende en bloedvergieten
te voorkomen, aldus verklaarde gis
teren de Tsjechische regeering in
een radio-mededeeling. Op ons is een
pressie uitgeoefend die haar voor
beeld in de geschiedenis niet kent
en den vorm aannam van een dic
taat, zooals dat aan een overwon
nen volk werd voorgelegd. Wij offer
den ons op om den vrede te redden,
zooals Christus deed om de mensch
heid te redden. Wij staan alleen,
doch wij, Tsjechen, zullen stand
houden. Een nieuw leven ligt thans
voor onsl
De2e tragische verklaring van algeheele
capitulatie, heeft bij de bevolking groote ver
bittering gewekt. De radiomededeeling werd
in een indrukwekkende stilte aangehoord.
Velen waren tot tranen toe bewogen en me
nigeen kon de zenuwspanning niet verdra
gen.
Korten tijd daarna kwam het tot demon
straties, die nog voortduren.
Een militaire dictatuur!
schreeuwde de opgewonden menigte en er
werd geroepen; Leve het leger! Wij willen
geen duim grond afstaan. Ook werd de
kreet gehoord: Weg met Frankrijk en En
geland! Nu en dan werd het volkslied
gezongen.
Een mededeeling van het officieele
Praagsche persbureau „Cetekaluidt:
Gistermiddag heeft de minister van bui-
tenlandscbe zaken, Krofta, de gezanten
van Frankrijk en Engeland ontvangen en
hun namens de Tsjecho-Slowaaksche re
geering het antwoord overhandigd op hun
gemeenschappelijken stap bij den presi
dent der republiek gedaan.
Dit antwoord beteekent het begin der
onderhandelingen over de formeele proce.
dure voor de concrete regeling der ont
werpen, die de regeeringen van Frankrijk
en Engeland hebben noodig gevonden aan
de Tsjecho-Slowaaksche regeering voor te
leggen.
In den tuin van den president.
Om tien uur gisteravond slaagde de me
nigte, die zich rond het slot van den Pie-
sident bevond, erin, den tuin binnen te
dringen, onafgebroken roepend- „Leve Si-
rovy, leve het leger". Om kwart over tien
verscheen generaal Sivory op het balkon
van het slot, en zich tot de menigte rich
tend zeide' hij: Ik dank u voor uw uiting
van liefde voor het leger en voor den
president der repuhliek. Tn de ernstige
oogenblikken, die de republiek doormaakt,
dient de kalmte bewaard te worden.
Slechts de discipline van het goheele volk
kan ons helpen bii het tot stand bron
gen van hetgeen wij noodig hebben. gn
kent niet de redenen, die de regeering er
toe gebracht hebben, de jongste beslissin
gen te nemen. Tk houd evenveel van de
repuhliek als gij. Tk hen mii van miin ver
antwoordelijkheid bewust. Heb vertrouwen
in mij. Een dictatuur zon ons niet helmen.
Wij kunnen het volk niet tot zelfmoord
brengen.
Dc menigte rien daarop: Wit willen
zelfs zelfmoord. Wij willen strijden.
De "-eneraal spoorde daarop de, menigte
tot kalmte aan. Betoogingen van Hezen
aard, zeide hij, komen slechts aan Hitier
ten goede.
En steeds wil Hitier meer
„Duitschland kan en wil niet langer wach
ten". aldus was de kern van de berichten
en artikelen in de Duitsche ochtendbladen
die het publiek doelbewust op een directe
actie tegen Tsjechoslowakije voorbereiden.
Gemeld wordt immers niet minder
dan dat de Tsjechen zich opmaken
om de Sudetenduitsche bevolking
met gifgassen te vermoorden en dat
alles wordt voorbereid om Manen
bad, Karlsbad en Franzensbad met
ecrasict in de lucht te laten sprin
gen.
Daartegen moet het Duitsche volk maat
regelen nemen, heet het. Nu ook en
Hongarije gebiedsafstand eischen wordt
ronduit geschreven, aldus de N. rt. Ct.:
„Te Londen en te Parijs verbeeldt men
zich ruimer te kunnen ademhalen, omdat
Praag thans zonder voorbehoud heeft ge
accepteerd. In Duitschland deelen wij dit
kinderachtig optimisme over de duurzaam
heid van 't Tsjechische regime allerminst
Verschillende Duitsche bladen loggen ei
Generaal Sirovy, commandant
van het Tsjechische leger.
den nadruk op, dat met den eisch tot zelf
beschikking der Hongaarsche en Poolschc
minderheden in Tsjechoslowakije een ver
haasting van de Tsjechische crisis is inge
treden. Wanneer het waar is, zoo merkt de
Börsenzeitung op. dat Benesj op de Londcn-
sche voorstellen eindelijk toestemmend ge
antwoord heeft, dan kan men daarvan
slechts zeggen, dat hij over dit antwoord
veel te lang overlegd heeft, zoodat de ge
noemde voorstellen naar wezen en inhoud
reeds lang zijn achterhaald.
Het Tsjechische vraagstuk vertoont zich
bij de tweede Britsch-Duitsche ontmoeting
nog ondubbelzinniger, radicaler en ruimer,
dan een week geleden. De internationale
ontwikkeling is sneller voortgeschreden,
dan in overeenstemming was met de ver
twijfelde uitstelmanoeuvres van de regee
ring te Praag.
De volledige revisie is op weg.
Zij begint een Europeesche gebeurtenis
te worden. Daarmee is het vraagstuk van
de toekomst van oen Tsjechoslowaakschen
staat in vollen omvang gesteld.
Iedere crisis voert ons dichter
tot den oorlog.
De Engelsche oud-minister Eden heeft te
Statford on Avon gezegd, dat de interna
tionale toestand nog steeds slechter wordt.
Ongetwijfeld is het Engelsche volk zeer on
gerust over den gang van zaken. De over
tuiging wint veld, dat een voortdurend te
rugwijken slechts kan leiden tot 'n groeien
de verwarring. Men weet, dat men thans
moet stand houden, en hoopt, dat het nog
niet te laat zal zijn. Er zijn eenige menschen
geweest, die geloofden, dat, indien de on
middellijke kwesties konden worden opge
lost zonder wapengeweld, men in rnime ma
te zou zijn tegemoet gekomen aan de ver
langens van alle Europeesche mogendheden
en de crisis voorbij zou zijn. Ik acht die
hoop niet gerechtvaardigd.
De waarheid is, dat iedere crisis ons dich
ter tot den oorlog brengt. Wij glijden steeds
meer naar den afgrond af."
Eden herinnerde er aan, dat hij in Juni
gezegd heeft, dat hoewel men moet streven
naar ontspanning in den toestand, men
toch ergens stand moet houden.
Om niet het zelfrespect en het respect van
anderen te verliezen, als de gevaren van
thans vermeden kunnen worden, zullen er
nieuwe oprijzen, omdat het geweld den
voorrang heeft en recht en orde op den ach
tergrond worden gedrongen.
Als een dergelijke toestand zou voortdu
ren, zou hij spoedig ondragelijk worden. De
toestand is thans reeds zeer gevaarlijk.
Het is nog niet te laat. voor het brengen
van verandering in de opvattingen, neer
gelegd in de woorden van Huil, die gezegd
heeft, dat alle volken een groot belang heb
ben bij een vrede met gerechtigheid. Indien
men deze waarheid geweld blijft aandoen,
zal men niet kunnen ontkomen aan de uit
eindelijke ramp en het is dc hoogste taak
der staatslieden, die ramp af te wenden!
Minister heeft meer geld noodig
De noodzaak, om op het gebied van de
industrialisatie nog meer te doen dan tot
dusverre, staat zonder meer vast, aldus le
zen wij in de begrooting van Economische
Zaken 1939. Krachtige industrialisatiepoli-
tiek is een der middelen, waarmede de le-
geering een bijdrage zal moeten leveren
voor oplossing van de werkloosheid. In dit
lirht is een aangevraagde verhooging yan
f 02.500 lot f 92.500 nog van uiterst beschei
den aard. F.r zal op moeten worden gere
kend, dat in de toekomst grootere bedragen
moeten worden aangevraagd,
De „Times' zegt uit bevoegde
bron te hebben vernomen, dat
Chamberlain aan Hitier de volgen
de voorstellen zal doen:
le. Een internationale commissie
voor de afbakening van de
nieuwe grenzen van Tsjecho-
Slowakije en voor de uitwisse
ling en" overplaatsing van be
volkingsgroepen.
3e. Een gezamenlijk beroep van
Hitier en alle betrokken par
tijen voor den vrede en de orde
in den tusschentijd, noodzake
lijk om een zoo groot mogelij
ke overeenstemming tot stand
te brengen.
■ie. Zekere garanties voor de hand
having van de integriteit van
den nieuwen Tsjechoslowaak
schen staat.
Waarschijnlijk zullen in dit vier
de punt zekere economische garan
ties worden opgenomen.
De weg naar de Zwarte Zee staat
voor het nationaal socialisme
open.
WINSTON CHURCHILL BE
TREURT DEN GANG VAN
ZAKEN.
Winston Churchilh die per vliegtuig uit
Parijs teruggekeerd is, zeide tot den verte
genwoordiger van Reuter: „Ce verdeeling
van Tsjechoslowakije onder Fransch-Brit-
schen druk staat gelijk met een volledige
capitulatie der gewestelijke democratieën
aan de nationaal-socialistische gewelddrei-
gementen.
De weg naar de Zwarte Zee staat
voor het triumfeerende nationaal-
socialisme wijd open. Dat Hitler's
voorwaarden aanvaard zijn, houdt in,
dat Europa is prijsgegeven aan de
nazi's, die daar zeker het volle ge
bruik van zullen maken. Er is daar
om niet sprake van een bedreiging
van Tsjecho-Slowakije alleen, maar
van vrijheid en democratie in ieder
land. Het denkbeeld dat veiligheid
gekocht kan worden, door een klein
land voor de wolven te werpen, is
een noodlottig waandenkbeeld.
Als de vrede op blijvenden grondslag ge
organiseerd moet worden, kan dat geschie
den door het samengaan van alle krachten,
welker overtuiging en levensbelangen in
strijd zijn met de overheersching der natio-
naal-socialisten".
Gedekt door de duisternis trok
ken de troepen op.
Gistermiddag om zes \iur trad in
de Betuwe de oorlogstoestand in.
Daar oefende nl. de lichte brigade
onder bevel van kolonel H F. M.
baron van'Voorst tot Voorst-
Men veronderstelde, dat pogingen
van Roodc (zuid) troepen, die ver-
verrassend over Nijmegen oprukten,
om den Nederrijn tusschcn Arnhem
en Heelsum te overschrijden, door
snel aangevoerde blauwe (noord)
troepen werden verijdeld.
Bij de Blauwe partij zijn ingedeeld het
eerste eskadron wielrijders, een eskadron
van het eerste regiment huzaren motorrij
ders en het tweede bataljon van het tiende
regiment infanterie, daarbij een bataljon
wielrijders, een peleton pantserwagens, een
regiment huzaren en een "rijdende en een
motorbatterij van hot korps rijdende artil
lerie.
Deze partij staat onder commando van
overste A. J. E. Mathon.
De roode partii bestaat hoofdzakelijk uit
het regiment wielrijders, de tweede verken-
ners-afdecling, het tweede regiment huza
ren, het eerste eskadron pantserwagens en
een afdeeling artillerie van het korps rij
dende artillerie met acht stukken.
De roode partij staat onder commando
van overste H. C. v. d. Bijl.
Rood ligt ten zuiden van de Lek hij
Wijk bij Duurstede en kreeg gistermiddag
om 16.30 uur opdracht zich in het bezit te
stellen van de pontveren bij Amerongen
en Wijk bij Duurstede, waarna de gevechts
groep in den nacht over de rivier moest
gaan bij Wijk bij Duurstede. Daarna
moest deze groep oprukken over Lcersum
en Amerongen in de richting Ede, ten
einde den terugtocht van den vijand over
deze plaats af te snijden.
De vijand komt!
De Blauwe partij geniet intusschen van
rust aan de oevers van den Rijn tusschen
Wageningen en Arnhem.
Maar deze rust werd verstoord door de
mededeeling, dat de roode „vijand" den
Rijn is overgetrokken, gedekt door de duis
ternis- van den nacht.
Blauw maakte zich gevechtsklaar en trok
ten strijde om rood „ergens" te ontmoeten.
De strijd tusschen Rooden en Blauwen
was ontbrand.
Krijgsgedruisch klonk over de vredige Be
tuwe. Tot hedenmiddag duren de oefenin
gen voort.
„Het recht moet in eere worden
hersteld.
Engelsche arbeiderspartij laakt
de politiek der regeering.
De Engelsche arbeiderspartij heeft een
manifest gepubliceerd, waarin krachtig ge
protesteerd wordt tegen het „beschamende
wijken voor Hitiers eischen en de goedkeu
ring van Engeland van hetgeen practisch
neerkomt op vernietiging van den Tsjecho
slowaakschen staat". In het manifest wordt
voorts nog gezegd: „lederen keer, dat men
voor geweld wijkt, is de vrede verder af.
Indien oorlog moet worden voorkomen en
de beschaving gered, moeten de naties on
verwijld een gezamenlijke poging doen, do
regels van het recht in eere te herstellen."
Verwachting: Meest matige Z.O.
tot Z.W. wind, zwaar be
wolkt tot betrokken met
waarschijnlijk eenigen re
gen en kans op onweer,
aanvankelijk zelfde tempe
ratuur, later iets koeler.
Verdere vooruitzichten: Iets
koeler.
Een dozijn Dorniera.
N'aar de N. R. Ct. verneemt zal het
aantal Dornier-vliegbooten van het
type Do 24, welke op het oogen-
blik in aanbouw zijn hier te lande
bij de Aviolanda te Papendrecht
en de Kon. Maatschappij De Schel
de te Vlissingen en te Friedrichs-
hafen bij de Dornier-fabriek met 12
vliegbooten worden uitgebreid.
Met dit getal meegerekend zullen 60
Dorniervliegbooten in de naaste toekomst
ter beschikking van de Indische marine
komen. Dertig daarvan zijn in Duitsch
land in aanbouw. Eenige zijn er reeds in
Indië afgeleverd.
Verwacht wordt dat het dozijn vliegbooten
waarvan we hierboven gewag hebben ge
maakt hier te landen in licentie zal wor«
den gebouwd.
Doodelijk ongeluk te Vlissingen.
Gisteren werden vanwege de marine in
de Buitenhaven te Vlissingen werkzaamhe
den verricht.
Een zware balk is daarbij aan het rollen
gegaan, waardoor de 24-jarige matroos 1ste
klasse W. S. bekneld geraakte en een bek
kenfractuur opliep. Het slachtoffer werd, al
dus de N. R. Ct„ onmiddellijk per zieken
auto naar het ziekenhuis Bethesda ge
bracht
Hoewel men eerst niet voor zijn leven
vreesde, is de toestand van den man plot
seling verergerd, 's Middags is hij aan zijn
verwondingen overleden.
S. die gehuwd was, was kort geleden met
Hr. Ms. Sumatra uit Indië teruggekeerd.
Mededeeling van Negrin te Ge-
nève.
Negrin heeft te Genève meegedeeld
dat de Spaansche regeering heeft be
sloten de onverwijlde terugtrekking
van alle niet-Spaansche strijders aan
de zijde der regeering te bevelen.
Negrin verklaarde voorts, dat het besluit
zijner regeering geldt voor buitenlandsche
vrijwilligers van welke nationaliteit ook,
zelfs voor degenen, die sedert het uitbreken
van den burgeroorlog de Spaansche nationa
liteit hebben aangenomen. De regeering wil
door haar besluit een bijdrage tot een alge-
meene ontspanning leveren.
Er is slechts één vrede!
In de uitzending van Radio Nacional is
het volgende commentaar geleverd op de
verklaringen van den leider der Spaansche
regeering.
De houding van Negrin is volkomen be
grijpelijk, want enkele dagen geleden heeft
hij aan een correspondent van de buiten
landsche pers verklaard: Indien er geen Eu
ropeesche oorlog uitbreekt, zijn wij verloren.
N'u de oorlogsdreiging afgewend schijnt, be
gint Negrin met andere wapens te strijden
en zoekt hij bemiddeling. Dit is een nieuwe
manoeuvre. Doch Negrin dient niet te ver
geten, dat er slechts één vrede is, slechts
één overwinning: de vrede en de overwin
ning van Franco.
VLUG—VEILIG—GOEDKOOP
Verenigingen en Clubs, moderne WACO
ioeringcars Uw vervoermiddel.
Vraagt prijsopgaaf.
REISBUREAU WACO, KANAALWEG 132,
DEN HELDER TEL. 773.
