Laatste waarschuwing
aan Duitschland
Ernstige taal van
Chamberlain
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN-1 HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Stapelloop van 's werelds
grootste passagiersschip
„Onredelijke houding
van Duitschland''
Nog altijd hoop
op vrede
Versterking van onze
grenstroepen
Minister Colijn bij
H.M. de Koningin
IN WERKELIJKEN
DIENST
EERBERICHT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER.' TELEFOON 30 (2 LIJNEN)
WOENSDAG
28 SEPTEMBER 1938
66e JAARG. No. 8424
DE BILT SEINT»
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Mtj. HoUandi Noorderkwartier N.V. te Deo Helder
„WANNEER EENIG LAND VOORNE
MENS IS, DE GEHEELE WERELD TE
OVERHEERSCHEN DOOR MIDDEL VAN
DE VREES VOOR ZIJN MACHT, DAN BEN
IK VAN MEENING, DAT TEGENSTAND
MOET WORDEN GEBODEN!"
Gisteravond hebben mannen en vrouwen
in alle landen der wereld met spanning ge
luisterd naar de rede, welke de Engelsche
minister-president Neville Chamberlain in
zijn werkkamer in Downingstreet No. 10
heelt uitgesproken.
Chamberlain begon met te verklaren, dat
hij morgen (dus vandaag) in het parlement
een verklaring af zal leggen over de ge
beurtenissen, welke hebben geleid tot den
huidigen angstigen en critieken toestand.
Hij voegde hieraan toe:
„Het was niet mogelijk eerder een ver
klaring af te leggen, toen ik heen en terug
over Europa vloog en de toestand zich ieder
uur wijzigde. Doch vandaag is het voor kor
ten tijd kalm en ik wensch een paar woor
den te zeggen tot de jonge mannen en vrou
wen van Engeland en het Britsche rijk. en
misschien ook wél tot anderen.
Eerst moet ik iets zeggen tot hen, die
of wel mij of mijn vrouw hebben geschre
ven in deze weken, om ons te zeggen, dat zi.1
dankbaar waren voor mijn pogingen en ons
hun hoop op mijn succes verzekerden. De
meesten van deze brieven waren afkomstig
van vrouwen, moeders en zusters van onze
eigen landgenooten. Doch er waren ook on
telbare brieven van anderen, behalve uit
Frankrijk. België en Italië, zelfs uit Duitsch
land. Het was hartverscheurend de groeien
de bezorgdheid, welke hieruit bleek te lezen
en de groote opluchting, wanneer zij te
vroeg dachten, dat het gevaar voor oorlog
geweken was.
Op het oogenblik zie ik niet wat
ik mogelijk nog zou kunnen doen
door bemiddeling".
Met merkwaardige ontroering vervolgde
de minister-president: „Hoe verschrikkelijk,
hoe ongelooflijk fantastisch is het, dat wij
loopgraven graven en gasmaskers beproe
ven, omdat volken in een afgelegen land
twisten. Volken van wie we niets weten.
Het schijnt bijna onmogelijk dat een twist,
welke in beginsel reeds is bijgelegd, een
reden tot een oorlog zou worden. Ik kan
begrijpen, waarom de Tsjechische regeering
zich niet in staat achtte de voorwaarden
aan te nemen, welke haar zijn voorgelegd,
in het Duitsche memorandum. Ik voel even
wel, na mijn besprekingen met Hitier, dat
indien slechts tijd werd gelaten het mogelijk
zou zijn een regeling te treffen. Ge weet
reeds, dat ik alles heb gedaan, wat een
man kan doen om dezen twist bij te leggen.
Na mijn bezopken aan Duitschland y°e' ik
zeer goed hoe Hitier zich voelt. Hij moet
de voorvechter zijn van de zaak der Duit-
schcrs, aan wier grieven tot nu toe niet is
tegemoet gekomen.
Hij heeft mij persoonlijk gezegd en Maan
dagavond heeft hij het herhaald, dat wan
neer het vraagstuk der Sudeten gcrege d
zal zijn, de territoriale eisehen van uuitscn-
land in Europa vervuld zullen zijn
Na mijn eerste bezoek aan Berchtesgaden
deed ik aan de Tsjechoslowaaksche regee
ring voorstellen toekomen, die de kein gaten
van wat hij verlangde en ik was zeei vei-
rast bij mijn terugkeer in Duitschland te
vernemen, dat hij er op stond, dat het ge
bied, dat hij verlangde, onmiddellijk aan
hem zou worden overgedragen en onmid
dellijk zou worden bezet door Duitsche tine
pen, zonder dat eerst een regeling werd ge
troffen voor de besclierming van de inwo
ners van dit gebied, die geen Duitscliors
zijn en niet in liet Duitsche rijk wilden vot-
den- opgenomen.
Ik moet zeggen, dat ik deze hou
ding onredelijk vindt. Indien de re
den hiervan is, dat Hitier twijfelt
aan de bedoelingen van de Tsjechi
sche regeering in het uitvoeren van
de belofte en het overgeven van het
gebied, dan heb ik aangeboden om
nit naam van de Britsche regeering
de woorden van de Tsjechische re
geering te garandeeren en ik ben er
zeker van, dat de waarde van onze
belofte nergens wordt onderschat.
Ik zal de hoop op een vreedzame
regeling niet opgeven, of mijn pogin
gen voor den vrede staken, zoolang
hoop bestaat. Ik zou niet aarzelen
een derde bezoek te brengen aan
Hitier, indien ik zou meenen, dat het
iets zou helpen, doch op het oogen
blik zie ik niet, wat ik verder voor
nuttigs zou kunnen doen op den weg
van bemiddeling.
Toch zijn er enkele dingen, welke wij kun
nen en moeten doen, thuis. Nog steeds wor
den vrijwilligers gevraagd voor de verdedi
ging tegen aanvallen uit de lucht, voor
brandweer en politie en de territoriale een
heden."
De minister-president vroeg vervolgens
mannen zoowel als vrouwen hun diensten
aan te bieden.
„Weest niet bevreesd, wanneer ge hoort
van mannen, die onder de wapenen zijn ge
roepen voor de verdediging tegen luchtaan
vallen of om de schepen te bemannen. Dit
zijn slechts voorzorgsmaatregelen, welke de
regeering in tijden als thans moet nemen
Zij beteekenen geenszins, dat wij besloten
zijn oorlog te gaan voeren of dat de oorlog
voor de deur staat.
Wij moeten evenwel sympathie ge
voelen voor 'n klein land, dat door 'n
Minister-president Chamberlain.
groote, krachtige buurstaat wordt
bedreigd.
We kunnen evenwel niet in alle
omstandigheden het gcheele Brit
sche imperium in een oorlog storten
alleen voor dit land. Als we moeten
strijden, dan moet het om belang
rijker redenen zijn. Ik ben zelf een
man des vredes in het diepst van
mijn ziel. Het conflict tusschen mo
gendheden is voor mij een nachtmer
rie, doch wanneer ik overtuigd was,
dat eenig land voornemens was oin
de geheele wereld te regeeren door
de vrees voor zijn kracht, dan ben
ik van meening, dat tegenstand
moet worden geboden. In een derge
lijke overheersching zou het leven
van volken, die in vrijheid gelooven,
het leven niet waard zijn.
Oorlog is een vreeselijk ding en
we moeten wel overwegen, voor wij
ertoe overgaan, dat werkelijk groote
belangen op het spel staan en dat de
roep, om alles te riskeeren in de
verdediging, onweerstaanbaar is, na
dat alle gevolgen zijn overwogen.
Op het oogenblik vraag ik u, wacht zoo
kalm als ge kunt op de gebeurtenissen van
da eerstkomende dagen. Zoolang de oorlog
nog niet is begonnen is er nog hoop, dat
hij voorkomen zal worden en ge weet, dat
ik tot het laatste oogenblik voor den vrede
zal werken.
Voornamelijk infanteristen en
luchtdoelartilleristen opgeroepen
De regeeringspersdienst meldt:
In verband met den internationalen
politieken toestand heeft de regee
ring maatregelen getroffen tot ver
sterking van de grenstroepen. Des
betreffende waarschuwingen zijn
verzonden. De reeds onder de wa
penen zijnde grenstroepen hebben
haar opstellingen ingenomen.
Het A.N.P. verneemt dat het hier
betreft oudere lichtingen, waaruit
troepen worden gerecruteerd van
verschillende wapens, voornamelijk
infanterie en luchtdoelartillerie, ter
versterking van de grensbeveiliging.
De opgeroepenen zijn meerendeels
bewoners van de grensstreken.
Op den Generalen Staf.
Op den Generalen Staf zijn bij wijze van
voorzorgsmaatregel dag en nacht posten aan
wezig, ten einde de bevoegde autoriteiten in
staat te stellen, te allen tijde op iedere ge
beurtenis voorbereid te zijn. Maar ook dit
laatste is in geen enkel opzicht te beschou
wen dan als een teeken van paraatheid en
waakzaamheid.
Grootcndecls zijn de manschappen, die in
aanmerking komen voor de grensbewaking,
individueel per telegram opgeroepen.
Langs de grenzen.
Het bericht dat de regeering in verband
met den internationalen toestand besloten
heeft eenige oudere lichtingen van de grens
troepen onder de wapenen te roepen, is over
het algemeen in de grensplaatsen kalm en
rustig ontvangen.
Reeds kort nadat het desbetreffende bevel
gegeven was, zag men de dienstplichtigen
in uniform en voorzien van uitrustingstuk
ken, zich naar de plaatsen waar zij zich be
hooren aan te melden, begeven.
In een reportage van een tocht, gisteren
langs de grens gemaakt, deelt een verslag
gever van het Hsb. mede. dat van eenig
militair vertoon aan Duitsche zijde niets
merkbaar is. Wel hebben de Duitschers het
toezicht zeer verscherpt.
Men heeft de laatste weken ook
hier en daar draadversperringen
aangebracht, terwijl het overschrij
den van de grens met heel wat groo-
ter moeilijkheden gepaard gaat dan
vroeger het geval was toen men van
een bewijs van Nederlanderschap en
zgn. dagpasjes gebruik kon maken.
Koningin Elisabeth verricht de
plechtigheid. De „Oneen Eli
sabeth" in haar element.
Gistermiddag is de nieuwe oceaanstoomer
van de CnnardWhite Star T.inc, de „Queen
Elisabeth" op de werf van Tohn Brown
Co. te Clydebank van stapel geloopen.
De Engelsche Koningin, die de plechtig-
hcid verrichtte, heeft bij deze geleeenliei
Haar leedwezen betuigd, dat de Koning op
het laatste oogenblik genoodzaakt was co
weest zijn eigen reis naar den oever van
de Clyde af te zeggen. Dc boodschap luiut.
„De Koning verzoekt het volk ian
dit land vol goeden moed te zijn,
ondanks de donkere wolken, welke
hoven hun hoofd hangen en in feite
boven dc geheelb wereld hangen.
Hij weet wel dat zij. zooals steeds
in kritieke tijden, dc hoofden knel
zullen houden en dapper zullen
zijn. Hijweet, dat zij hun geltce-
le vertrouwen zullen geven aan
hun leiders, die. onder Gods voor
zienigheid. er lot het uiterste naar
streven, een- rechtvaardige en \ieod
zame oplossing te vinden voor de
ernstige problemen, waarvoor zij
zich geplaatst zien.
Vrijheid en geloof.
De boodschap vervolgt: Ik ben gelukkig,
wanneer Ik er aan denk. dat Engeland en
Vmerika hechter dan ooit met elkander
verbonden zijn door dc gemeenschappelijke
traditie van vrijheid en geloof.
Wij geven uitdrukking aan ons geloof,
dat door Gods gratie en het geduld en den
goeden wil van den mensch thans orde
mogen voortkomen uit de verwarring en
vrede uit dc onrust.
Dc Koningin was vergezeld door de I nn-
cessen Elizabeth en Margaret,
De eigenschappen van het schip.
Het nieuwe schip is 311 meter lang, dus
nog 3 meter langer dan het zusterschip
de „Queen Marv" en meet ongeveer 85.000
ton. De „Queen Mary" heeft een tonnemaat
van 81.235).
Een vergelijking tusschen de beide sche
pen toont duidelijk den vooruitgang van
de scheepsbouwteehniek in de vier jaren
sedert het van stapel loopen van de
„Queen Mary" aan. Hoewel heide schepen
op dezelfde werf gebouwd z.ijn. lijken zij
toclt nauwelijks op elkaar. Vooral valt het
op, dat de „Queen Elisabeth" slechts twee
De Queen Elisabeth" 's werelds grootste
passagiersschipeven vóórdat het in lijn
element gleed.
schoorsteencn heeft, terwijl de „Queen Ma
ry" er 3 bezit. Daardoor is meer ruimte be
schikbaar gekomen voor de dekken en de
cabines.
Bijna 1000 meter aan buizen.
Het schip heeft 16 Parsons-turbines, die
de vier schroeven aandrijven. Iedere ma-
chinegroep. bestaande uit vier turbines,
heeft haar eigen condensator met de daarbij
In aansluiting op het nevenstaan
de kan worden medegedeeld, dat
heden het personeel, bestemd voor
versterking van de grenstroepen,
waarvoor reeds waarschuwingen
waren verzonden, in werkelijken
dienst is geroepen.
Dat is. wij merkten het op, sinds
eenige maanden afgeloopen. Men
komt de grens niet meer over zon
der in bezit te zijn van een volle-
digen en geldigen pas.
Het verkeer had overigens zijn normalen
gang.
De taak der grenstroepen.
Wat is de beteekenis en functie
van onze grenstroepen?
De minister van Defensie heeft zich hier
over als volgt uitgelaten:
De Regeering acht het noodzakelijk, steeds
een troepenmacht in werkelijken dienst te
hebben van ozodanige sterkte en zoodanig
peil van geoefendheid, dat hiermede ook
in vollen vredestijd aan verrassende aan
slagen aanvankelijk het hoofd kan worden
geboden en dat zij tevens de onontbeerlijke
kern kan vormen van de in tijden van ern
stige spanning op te roepen grensbeveili-
gingstroepen.
De „grensbeveiligingstroepen" zul
len in tijden van ernstige spanning
worden gevormd door de alsdan
op te roepen plaatselijke georgani
seerde dienstplichtigen, meest van
oudere lichtingen, in de grensstre
ken ter sterkte van ongeveer 25.000
man.
De kern
Voor wat de ekrn betreft, het volgende:
Wil deze troepenmacht aan het gestelde
doel beantwoorden, dan moet zij én een
zekere sterkte én een zekere mate van ge
oefendheid bezitten. Wanneer men de lengt©
van de Rijksgrens beschouwt en bedenkt,
dat de bedoelde troepenmacht zoowel in
een Oostwaarts als in een Zuidwaarts ge
richte bewaking moet kunnen voorzien (he
melsbreed kan de afstand VaalsNieuwe
Schans op 280 k.m. en de afstand Vlissin-
genMaastricht op 160 k.m. worden ge
steld) zal het duidelijk zijn, dat de door de
Regeering noodig geachte sterkte van 10.000
man, inderdaad een minimum is.
De Regeering vestigt er de aandacht op,
dat juist de grenstroepen reeds enkele uren
na het alarm geroepen kunnen worden een
vijandelijken inval te keeren.
Minister Colijn bij H. M. de
Koningin.
De Ministerraad welke in deze dagen van
politieke spanning meer dan in normale
omstandigheden bijeen komt heeft ook gis
termorgen naar de „Stand", meldt een
vergadering gehouden.
Na afloop heeft de Minister-presi
dent. dr. H. Colijn, zich naar paleis
Soestdijk begeven, waar hij door
H.M. dc Koningin in audiëntie is
ontvangen.
I
Verwachting: Zwakke tot mati
ge wind uit Z. tot W. rich
tingen ,in het N.O. half tot
zwaar bewolkt of betrokken,
weinig of geen regen, vrij
warm, in het ZAV. en W.
zwaar bewolkt tot betrok
ken, tijdelijk regen, zelfde
temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Wat
koeler weer.
behoorende pompen. In vier ketelhuizen be
vinden zich twaalf ketels, die den stoom
voor de zestien turbines leveren. Het zijn
de grootste ketels, die ooit voor een schip
vervaardigd werden en zij bevatten 71.000
buizen. Het voornaamste buizensysteem
zal bijna 1000 meter lang zijn.
Naast de I belangrijkste machinekamers
bezit de „Queen Elisabeth" een eigen elec-
trische centrale. Vier Turbo-generatoren
zullen hier een stroom opwekken, die in
staat zou zijn een stad van 200.000 inwoners
van voldoende licht te voorzien.
Het schip zal 29 zalen voor gemeenschap
pelijke bijeenkomsten hebben.
De „Queen Elisabeth" zal zijn eerste reis
vermoedelijk eerst in 1910 maken.