Chamberlain verdedigt zijn politiek DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER „Alle elementen waren voorhanden voor het uitbreken van een conflict Instorting in moutfabriek Verklaring van Lord Halifax Bewondering en eerbied voor Tsj echo-Slowakije Hulde aan Hitier, Mussolini en Daladier Een nieuwe Vier- mogendheden- conferentie Zwaar weer over Engeland KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) D I N S DAG 4 OCTOBER 1938 66e JAARG. No. 8429 Rede van Chamberlain N.V, W.A.C.O.-Autobusdiensfen Arbeider gedood UIT HET ENGELSCHE HOOGERHU1S Dit nummer bevat 8 pagina's EERBERICHT DE BILT SEINT: Nu ook moeilijkheden met de Slowaken? HELDERSCHE COURANT Uitgave der Ultg. Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder Gistermiddag is het Engelsche La gerhuis om kwart voor drie bijeen gekomen. Toen Chamberlain de zaal binnenkwam, bracht het Huis hem staande een ovatie. De afgetreden minister van marine Duff Cooper, die zooals we in ons nummer van gister hebben gemeld, zich niet kon vereenigen met de bui- tenlandsche politiek der regeering, en daarom zijn ontslag nam, werd door de oppositie toegejuicht, toen hij het woord nam om te spreken over, wat hij noemde, een zeer pijn lijke en delicate taak. Het Lagerhuis was geheel gevuld. Duff Cooper begon met te zeggen, zich er zeer wel van bewust te zijn, dat er verleden week reden was voor opluchting. Hij was er minder zeker van, dat er aanleiding be stond om zichzelf geluk te wenschen. „Ik heb altijd geloofd", zeide hij, „dat een van de meest belangrijke beginselen bij de behan deling van de buitenlandsche politiek Was, anderen landen een duidelijk beeld van de eigen politiek te geven. Onze eerste plicht was duidelijk ons standpunt uiteen te zetten en te verklaren wat wij zouden doen. De groote nederlaag van onze buitenlandsche politiek in de laatste maanden en in de af- geloopen weken is,- dat wij hebben gefaald, dat duidelijk te maken." Cooper veroordeelde ook de voorwaarden van Munchen. Hij voegde hier aan toe: „Daar de Duitschers hun man onder heb ben, zullen zij niet het genoegen missen hem te slaan en het Duitsche leger zal zijn buit niet missen." Cooper critiseerde dat Chamberlain de En- gelsch—Duitsche verklaring had ondertee kend zonder overleg te plegen met het ka binet, de bondgenooten of de dominions. „Dit is niet de manier, waarop de buiten landsche aangelegenheden A an het Britsclie rijk moeten worden geleid." Als resultaat van Munchen, aldus Cooper, heeft Groot-Brittannie nu voor den eersten keer op zich geno men een grens in midden-Europa te verdedigen. Daarom zouden wij nu een leger op de basis van het Euró- peesche vasteland moeten op de been houden en onze herbewape ning versnellen. Cooper zeide nog, dat de minister-presi dent geloofde tot een redelijke regeling te kunnen komen van alle open kwesties. „Hij kan gelijk hebben. Ik hoop en bid, dat hij gelijk heeft, doch daar ik dat niet kan ge- looven, is het beter,, dat ik ga". Toen Chamberlain zich om half vier van zijn zetel verhief, zei hij, dat hij niets terug had te nemen of te betreuren. Hij vervolgde: Toen het huis verleden Woensdag bijeen kwam. waren allen onder den schaduw van een groote en naderende dreiging. Vandaag zijn allen in dankbaar heid vereend, dat de gebeden van millioe- nen zijn beantwoord en de wolken van be zorgdheid zijn weggetrokken. Alle elementen waren voorhanden voor het uitbreken van een conflict, dat tot een catastrophe zou hebben geleid. Vervolgens hesprak Chamberlain het me morandum van Godesbcrg. dat hij in feite een ultimatum met een tijdlimiet van zes dagen noemde. Voor hen, die het' ultimatum afkeurden en streefden naar een redelijke en ordelijke procedure was elk dezer wijzigingen een stap in de juiste richting. „Bij het doen van een uitspraak hierover, zouden wij er goed aan doen niet te spreken over een per soonlijke of nationale triumf voor iemand. Een waarachtige triumf is, dat aangetoond is, dat de vertegen woordigers der vier groote mogend heden de mogelijkheid kunnen vin den tot overeenstemming te komen over de wijze waarop zij door mid del van een beraadslaging uit ee'n moeilijke en delicate aangelegenheid kunnen komen in plaats van met verlies van menschenlevcns en aldus een ramp hebben afgewend, welke een einde zou hebben gemaakt aan de beschaving, zooals wij die heb ben gekend". „Uit naam van dit huis en de bevolking van dit land zeg ik. aldus Chamberlain, dat Tsjecho-Slowakije onze bewondering en eer bied heeft verdiend voor de zeifbeheersching waardigheid en prachtige discipline tegen over een dergelijke beproeving, waarvoor slechts weinig naties zich geplaatst hebben gezien. (Applaus). Chamberlain werd herhaaldelijk van de Labourbanken af heftig ge- interrumpeerd. Een keer heeft hij scherp geantwoord op het geroep schande". Hij zeide: „Ik heb niets, waarover ik mij zou moeten scha men". Een leening aan Tsjecho-Slowakije. Vervolgens deelde Chamberlain mee, dat de Britsche regeering overweegt, de garan tie te verleenen voor een leening van 30 millioen pond sterling ten behoeve van Tsjecho-Slowakije. Het voorstel komt van de Tsjechen. De bijdrage van Mussolini. Sprekende over de andere deelnemers aan de conferentie van Münchcn, zeide Cham berlain: Er zijn vandaag harde dingen ge zegd over den Rijkskanselier in het heden en in het verleden. Ik ben van meening. dat het Huis de moeilijkheden moest er kennen van iemand van die positie om krachtige verklaringen, zooals h:: reeds had afgelegd, terug te nemen en te erkennen, dat door toe te sternen, hoewel op het laat ste oogonblik, in een bespreking met ande re landen over kwesties, waarover hij reeds eens voor al had besloten, een wer kelijke en substantieele bijdrage vormde. Wat Mussolini betreft, diens bijdrage was zeker van groot belang en misschien beslissend. Hof was op diens voorstel, dat de laatste schikkingen voor een mobilisatie 21 uur werden uitgesteld om ons gelegen heid te geven over den toestand te be raadslagen en op de conferentie zelve wa- waren zoowel hij als graaf Ciano zeer be hulpzaam bij de besprekingen. Zij waren het, die reeds spoedig na het be gin der onderhandelingen voor den dag kwamen met - een memorandum, dat Dala dier en ik als een basis voor de besprekin gen konden aanvaarden. Ik ben van mee ning, dat Europa en de geheele wereld re den hebben om het hoofd der Italiaansrlm regeering dankbaar te zijn voor hetgeen hij heeft gedaan om bij te dragen tot een vreedzame oplossing. Daladier had in sommige opzichten dc moeilijkste taak van ons alle vier, met het oog op de speciale betrekkingen die zijn land met Tsjechoslowakije verbonden. Ik stel er prijs op te verklaren, dat zijn moed, zijn bereidwilligheid en verantwoordelijk heid te aanvaarden,, zijn volharding en zijn altijd goede humeur, gedurende den gebee- len duur van onze besprekingen van on schatbare waarde waren. Ook de Vereenigde Staten, aldus zei Cham berlain verder, hadden voortdurend een steeds toenemenden invloed uitgeoefend. De ze boodschappen van Roosevelt, zoo krach tig en zoo overtuigend, toonden, dat de mee ning van het machtigste land ter wereld zich over 3000 mijlen Oceaan kon laten hoo- ren aan de menschen in Europa." Tsjechoslowakije, zoo vervolgde Chamberlain, was wellicht de ge vaarlijkste hinderpaal op den weg naar den vrede. Doch nu men deze belemmering te boven gekomen is, is het wellicht mogelijk, nieuwe vorderingen te maken op den weg naar gezondheid. Sprekende over zijn onderhoud met Hit- Ier van j.I. Vrijdag, zeide Chamberlain: „Ik weet niet waarom deze bespreking aanlei ding zou geven tot achterdocht en nog min der tot critiek. Ik heb geen pact gesloten, ik heb geen nieuwe verplichtingen aange gaan, er is geen geheime afspraak en ons onderhoud was geen ander land vijandig." De premier zette uiteen, dat het doel. dat hij met deze bespreking had betoogd, was. te trachten, het persoonlijk contact met Hitier verder uit te breiden en te zien, of he hoofd van een democraische mogendheid en de leider van een totalitairen staat pun ten gemeen konden hebben. Hij gaf als zijn meening te kennen, dat deze door den Duitschen rijkskanselier en hemzelf getee- kende verklaring wel iets meer was dan een vrome meeningsweergave en dat aan beide zijden oprechtheid en goede wil bestond. „Indien er. zoo voegde spr. eraan toe, één les is, die wij, naar ik meen uit de gebeurtenissen der laat ste weken kunnen putten dan is het wel deze, dat een duurzame vrede niet bereikt kan worden door stil te zitten en erop te wachten. Daad werkelijke en positieve pogingen zijn hiertoe noodig." Chamberlain zeide teveel realist te zijn om te gelooven, dat thans in één dag het para dijs kan worden verwezenlijkt. Slechts de fundeeringen zijn gelegd, doch met den bo venbouw is nog in het geheel niet begonnen. Laat niemand, omdat nu te München dit accoord tusschen de vier mogendheden is geteekend, denken, dat men zich kan ver oorloven de hand te lichten met de uitvoe ring van het groote bewapeningsprogramma die van dag tot dag in snelheid en om vang toeneemt. Indien er ontwapening moet komen, zal dit stap voor stap moeten geschieden, in overeenstemming en in daadwerkelijke sa menwerking met andere landen. Totdat wij weten, dat wij deze samenwerking tot stand kunnen brengen, en totdat wij het eens zijn over de werkelijke stappen, die genomen moeten worden, moeten wij hier op onze hoede blijven." Chamberlain vervolgde: „Terwijl wij vast besloten moeten blijven, de tekortkomingen van onze bewapening en defensie toebereid selen aan te vullen, opdat wij gereed zijn om ons te verdedigen en onze diplomatie kracht bij te zetten, zie ik nieuwe mogelijk heden om de kwestie der ontwapening ter hand te nemen, en ik geloof, dat zij thans op zijn minst even hoopvol zijn als ooit te voren. Aan zulk een taak, het terugwinnen van het vertrouwen, het geleidelijk wegne men van de vijandelijke gevoelens tusschen de naties, zoodat zij voelen, dat zij veilig haar wapens stuk voor stuk kunnen af schaffen, zou ik alle eneigie en tijd willen wijden, die mij nog resten vóór ik mijn ambt aan een jongere overdraag." Regeering dient motie in. Nadat ook andere sprekers het woord had den gevoerd en daarbij critiek op Chamber lain niet hadden gespaard (zie daarvoor de volgende pagina) hebben Chamberlain, Sir John Simon en Macdonald een motie inge diend, waarin het Lagerhuis de politiek der regeering, waardoor een oorlog werd afge wend tijdens de recente crisis, goedkeurt, en haar streven naar de verwerving van een duurzamen vrede steunt. Deze motie zal morgen. Woensdag, in stemming worden gebracht. De algemeene debatten worden vandaag voortgezet. Men verwacht, dat Woensdag avond over de motie gestemd zal worden. WINTERDIENST op al onze autobusdien sten gaat in op 9 OCTOBER 1938. DE GROND ZAKTE WEG Gistermiddag omstreeks twee uur heeft te Swalmen een instortings ongeluk plaats gegrepen, in de mouterij der firma J. Hendrickx- Crijns, waarbij twee personen kwetsuren hebben opgeloopen, van wie één vrij ernstig. De moutfabriek bestaat uit twee gedeel ten, een oud en een nieuw. In dit laatste deel. dat drie jaar geleden gebouwd werd en een oppervlakte bestrijkt van vüftig bij dertig meter, is het ongeluk gebeurd. Tegenwoordigheid van geest. Twee arbeiders waren hier aan het werk. Zij waren bezig met het „omzetten" van gerst. Eén van hen, P. Walenberg, bevond zich op de bovenste étage van het uit vier verdiepingen bestaande gebouw. Even vóór de instorting, voelde hij den grond lichtelijk trillen. Hij schonk hier weinig aandacht aan. Op een gegeven oos-enblik evenwel hoorde de man een hevig gekraak. Tegel'ikertiid zakte de grond onder hem weg. Gelukkig bezat hij nog de tegenwoor digheid van geest om zich aan een balk vast te griinen, welke slechts langzaam doorzakte. Hierdoor bereikte de man zon der noemenswaardig letsel den beganen grond. De tweede arbeider, de 32-jarige LI. Geer- lings, die zich op het gelijkvloersche ge deelte bevond, werd onder het vallende hout en ijzer bedolven. Op zijn hulpgeroep en het lawaai, waarmede de instorting ge paard ging, schoten de arbeiders uit bet oude fabrieksgedeelte onmiddellijk te hulp. De redding. Men nam dadelijk een aanvang met het reddingswerk, waaraan ook werd deelge nomen door enkele inwoners van Swalmen, de rijks- en gemeentepolitie en den burge meester dien men spoedig na het ongeluk gewaarschuwd had. Dit ging evenwel met groote moei lijkheden gepaard, aangezien men een ijzeren balk en twee houten dwarsbalken electrisch moest door zagen om het slachtoffer te bereiken Met dit karwei was meer dan twee uur gemoeid. Inmiddels had het slachtoffer kans gezien zich zoodanig los te werken, dat zijn lichaam vrij kwam. De man bleek een bekkenfractuur te hebben opgeloopen. terwijl zijn rechterbeen bijna geheel verbrijzeld werd. Verder had hij een bloedende wonde aan het hoofd. Het slachtoffer werd naar het Sint Laurentius- ziekenhuis te Roermond overgebracht, waar hij in den loop van den avond is overle den. Omtrent de oorzaak van de instorting tast „Nooit was een meer wreede of meedoogenlooze verminking van een staat geëischt, dan die van Tsjecho-Slowakije" In het Engelsche Hoogerhuis heeft Lord Halifax de jongste Europeesche crisis aan een terugblik onderworpen. O.a. zeide hij, dat naar zijn meening van den aanvang af in de Britsche opvattingen twee beginselen met elkaar in conflict waren geweest. Het eerste was de noodzaak op eenigerlei wijze tegemoet te komen aan de eischen, die na mens de Duitsche bevolking van het Sude- tenland werden gesteld. In de tweede plaats was er het gevoel geweest, dat hoe men ook over deze abstracte eischen zou denken, een beslissing door geweld op den langen duur fnuikend zou ziin voor de Europeesche orde en die betrekkingen tusschen de natie® waarop de veiligheid alleen gebaseerd kan zijn. Wij waren bereid, ongewoon ver te gaan. door druk uit te oefenen op een onafhanke lijke en bevriende regeering, om deze te be wegen tot aanvaarding van de voorstellen tot volledigen afstand van het Tsjechische grondgebied met een Duitsche bevolkings meerderheid. Waarom de Sovjet-Unie nief bij de besprekingen was betrokken. Voortgaande zeide Halifax, dat men hem zou vragen, waarom de Soviet-lTnie niet bij de besprekingen omtrent Tsjechoslowakije was betrokken. Hij was zoo vrij te herhalen wat hij een paar dagen geleden tegen den Sovjet-ambassadeur had gezegd. Het was wilde men een oorlog vermijden, van het grootste belang, dat een basis voor onder handeling moest worden gevonden, het was noodig, snel te handelen. De regeering was gedwongen te erkennen, dat de hoofden van de Duitsche en de Italiaansche regeering vrijwel zeker zouden weigeren, te onderhan delen in een conferentie, waarin de Sovjet- regeering vertegenwoordigd zou zijn. Hali fax voegde hieraan nog toe: „Het feit, dat het, wilden wij met de Duitsche en Italiaan sche regeering tot een bespreking komen, on mogelijk was, de Sovjet-regeering recht streeks bij deze besprekingen te betrekken, beteekende geenszins een verslapping van onzen wensch, ongetwijfeld evenmin als die van de Fransche regeering, de goede ver standhouding en betrekkingen met de Sov- jetregeering te bewaren. Halifax sprak de hoop uit, dat het Huis bereid zou zijn, het standpunt der regeering te deelen, rlnt zij juist handelde door de nieu we moreele vernlichting tot waarborging van de nieuwe Tsjechische grenzen op zich te nemen. Halifax zeide vervolgens, dat er wel geen' lid van het Huis zou zijn, die niet aan pre sident Benesj hulde zou willen brengen en hem zijn sympathie betuigen. Nooit was een meer wreede of meedoogen looze verminking van een staat geëischt. Doch Renesi heeft, gesteld voor een wreed dilemma, zijn rol vervuld en de geschiedenis zou hem een sneciale plaats inruimen van wege de wijsheid van zijn keuze, want zon der zijn besluit had een Europeesche oor log onmogelijk voorkomen kunnen worden. Halifax bracht hulde aan Runciman en zijn staf. Het heeft, zeide de minister, ongetwijfeld niet aan hen gelegen, dat de Runciman-mis- sie heeft gefaald. Runciman aarzelde niet. de verantwoordelijkheid voor don defini tieven breuk op de schouders te leggen van de Sudetenduitsehe leiders en degenen bin nen en buiten Tsjechoslowakije, die hen steunden. Halifax wijdde tenslotte eenige woorden aan minister-president. Chamberlain. De moed. aldus Halifax waarmede hij alle po litieke risico's nam zijn volharding en ge loof. zijn weigering mislukking te aanvaar den. zijn onuitputtelijkheid in het uitden ken van nieuwe middelen om succes te be halen wanneer alles scheen te mislukken, dit waren dingen die de geheele wereld wel heeft begrepen, doch wat de wereld nooit naar waarde zou kunnen schatten, is het vrijwel ondraaglijke gewicht, dat persoon lijk en nagenoeg al'een op de schouders van den minister-president rustte. -!■»— r -?l Verwachting: Zuidwester tot Weste-r storm, betrokken tot zwaar bewolkt met regen, later opklarend, des nachts iets zachter, guur overdag. Verdere vooruitzichten: Buiig en guur. men in het duister. Op den zolder van het nieuwe gedeelte lag een hoeveelheid gerst van 80.000 kg. opgeslagen. Het parket uit Roermond kwam eenigen tijd na het onge luk ter plaatse om een onderzoek in te stellen. De aangerichte verwoesting is zeer groot. Hitier zou Chamberlain, Musso lini en Daladier tot besprekingen willen uitnoodigen. Bijeenkomst op het jacht van den Duce. De Berlijnsche correspondent van het Hsbl. wijst er op, dat uit tal van uitlatingen der vier Europeesche kopstukken, die te Muenchen een ommekeer gaven aan den loop van het wereldgebeuren, blijkt, dat het hun bedoeling is om opnieuw bijeen te ko men, ten einde te trachten de nog hangen de kwesties te regelen, als daar zijn de bur geroorlog in Spanje, den Poolschen corridor, de inlijving tan den Vrijstaat Dantzig en de oplossing van het Koloniale vraagstuk. Als oplossing van de Spaansche kwestie zou men denken aan het herstel der mo narchie, terwijl men de moeilijkheid met den Poolschen corridor, die eigenlijk Duitsch land in twee stukken snijdt, zou willen op lossen door hét scheppen van een „Duit schen corridor", als verbinding van het Centrale gebied met Oost Pruisen (dus „een corridor door den Poolschen corridor!") Verder zou men de Vrijstad Dantzig bij het Derde Rijk willen inlijven en Duitsch- land willen tevredenstellen door afstand van Brrtsch en Fransch koloniaal bezit in West Afrika. Het schijnt, zegt de correspondent, dat over al deze belangrijke zaken reeds terloops te Muenchen is gesproken. De ^orr. van de Tel. weet over de komen de conferentie mede te deelen, dat zij zal plaats hebben in de Middellandsche Zee aan boord van het jacht van Mussolini. Ministers dreigen met aftreden. Volgens een bericht uit Praag dreigt de kwestie der betrekkingen tusschexr de Tsje chen en de Slowaken brandend te worden en dit terwijl de toestand reeds zoo met moeilijkheden overladen is. Volgens het orgaan van de Slowaaksche autonomistische partij heeft Cermak, de minister zonder portefeuille, die in het kabinet was opgeno men om zijn grondslag van volksvertegen woordiging te verbreeden tijdens de crisis, de regecring ervan in kennis gesteld, dat hij zal aftreden, tenzij de Slowaaksche auto nomistische eischen binnen 24 uur aan vaard worden. Storm over Engeland. Na tuurverschijnsel in Frankrijk. Gisteren heeft boven geheel Engeland een storm gewoed, die gepaard ging met zwaren regenval, vooral in de Oostelijke graafschappen. De stoombootdiensten tus schen het eiland Wight en Engeland moes ten stopgezet worden. In Frankrijk werd gisteravond omstreeks half negen bij Finisterre en Morbihan een opmerkelijk natuurverschijnsel waargeno men. Een groofe vuurbol ongeveer ;oo sroot als de volle maan. verscheen aan den hemel en liet bij verdwijnen een vurig spoor arhter. Na het verdwijnen werd een geluid als van de donder geboord.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 1