„Nationaal-Socialisten
leven van haat
in Duitschland
Cholera-epidemie
in Waitsjau
Beroep op Amerika
Dc moord op
Greta Groen
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
vrijheid te redden
De Prins en ons
reddinqwezen
Dienstplicht in
Japan verlengd
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) Uitgave der UHg.-Ml). Holland* Noorderkwartier N.V. te Den Helder
om dc
Dictatuur is een
monsterlijke be
dreiging der or
delijke vooruitgang
Dc dader geen vreemde?
De strijd in Zuid-China
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT?
De vliegramp in Duitschland
HELDERSCHE COURANT
MAANDAG
17 OCTOBER 1938
66e JAARG. No. 8440
Felle aanklacht van
CHURCHILL
IJ
De Engelsche staatsman Churchill
heeft gisteravond een voor Amerika
bestemde radioredevoering uitge
sproken, waarin hij van repliek dien
de op de door Hitier op hem, Eden
en Duff Cooper uitgeoefende critiek
tijdens zijn recente redevoering te
Saarbruecken.
Churchill verklaarde, dat hij niet
wist hoe lang nog zulke vrijheden
veroorloofd zullen zijn. „Er is nog
'n tijd voor hen, voor wie de vrijheid
eener parlementaire regeering iets
beteekent, om gezamenliik overleg te
plegen.'.' Churchill bracht daarop
den rampspoed ter sprake die over
Europa is gekomen en herhaalde dat
hij ervan overtuigd is, dat, wanneer
maanden geleden Groot-Brittannië,
Frankrijk en Busland gezamenlijk
een verklaring zouden hebben afge
legd, dat zij tezamen zouden optre
den, wanneer Duitschland een niet-
geprovoceerden aanval pleegde op
Tsjecho-Slowakije, en Polen, Zuid-
Slavië en Boemenië hadden uitge-
noodigd zich aan te sluiten bij de
combinatie van de vrede-verdedigen-
de mogendheden. Hitier dan tegen
over een zoo geweldige strijdmacht
zou hebben gestaan, dat de krachten
der gematigdheid in Duitschland zou
den zijn opgeleefd. Terwijl echter de
parlementaire democratieën en de
vreedzame krachten- overal een ne
derlaag hebben geleden, die ze ver
zwakt heeft voor het weerstand bie
den aan de gevaren, heeft de zaak
der vrijheid in zich een kracht tot
herstel, welke nieuwe hoop en nieu
we kracht kan putten uit tegenslag.
De geheele wereld wil vrede en veiligheid,
maar zijn die verkregen door het opofferen
van Tsjechoslowakije, dat verlaten, vernield
en verslonden is en dat thans verteerd
wordt?"
„Is ooit eenig voordeel of eenige voort
gang door het menschdom bereikt door on
derwerping aan georganiseerd en berekend
geweld?" Integendeel, aldus Churchill, de
roem der naties werd gegrondvest op den
geest van weerstand tegen tyrannie en on
rechtvaardigheid.
Na vervolgens te hebben gesproken over
„nieuwe onderwerpen, die uit duistere tijden
te voorschijn springen", over de rassenver-
volging. de godsdienstige onverdraagzaam
heid, de verheerlijking van den oorlog, ver
klaarde Churchill,
dat de nationaal socialisten evenals
de communisten „leven van haat en
van tijd tot tijd moeten trachten een
nieuw doelwit te yinden, een nieu
wen prijs, een nieuw slachtoffer."
Sprekende over ,de macht der doeltref
fendheid van den totalitairen staat, waar
een heele bevolking van beminnelijke en
goedhartige, vredelievende menschen in den
nek gegrepen wordt, door communistische
of nationaal socialistische tyrannie", zeide
Churchill. dat daarbij nog een luchtmacht
kwam, „die er aanspraak op maakt de vrou
wen en kinderen van naburige landen te
martelen en te terroriseeren". Dit is de meest
monsterlijke „bedreiging voor den vrede en
den ordelijken vooruitgang sedert de Mon-
goolsche overweldigingen der veertiende
euw." Moet de wereld deze bedreiging tege
moet treden met onderwerping of met weer
stand?
„Europa ligt thans neergeslagen en ver
strooid voor de triumfcerende aanmatigin
gen van de dictatoriale macht", zelfs in
WINSTON CHURCHILL,
Zuid-Amerika begint, het intrigeeren der na-
tionaal-socialisten de structuur der Brazili-
aansche maatschappij te ondermijnen.
Spr. noemde in dit verband nog Spanje,
China en Abessinië.
Churchill richtte zich tot de Vereenigde
Staten als tot „ver af zijnde toeschouwers,
die, wanneer ik dat er aan mag toevoegen,
steeds meer betrokken toeschouwers zijn van
de tragedies en misdaden."
Niemand twijfelt er aan, aan welken kant
de sympathieën van Amerika liggen en spr.
vroeg:
„Wilt gij wachten tot de Britsche
vrijheid en onafhankelijkheid het on
derspit heeft gedolven en wilt gij al
leen dan de zaak opnemen, wan
neer zij voor driekwart geruïneerd
is?" „De nog over zijnde krachten
der beschaving zijn overweldigend.
Wanneer zij vereenigd zijn in een
gemeenschappelijke opvatting van
recht en plicht, zou er geen oorlog
zijn."
Integendeel,.het vlijtige, dappere, Duitsche
volk zou, bevrijd van de tegenwoordige
nachtmerrie, een eervolle plaats innemen in
de voorhoede der menschelijke maatschap
pij en verklaren, dat de wereldkrachten aan
onzen kant overwegend zijn."
Voortgaande verklaarde Churchill, dat
Groot Brittannië zich zou wapenen voor den
nationalen dienst. Daarbij moet echter ge
voegd worden de kracht der denkbeelden,
want de dictatoren zijn bevreesd voor de
woorden, die in het buitenland worden ge
sproken en de gedachten, die in het binnen
land in beweging worden gebracht.
„Is dit een oproep tot den oorlog?" zoo
vroeg Churchill vervolgens, om dan voort te
gaan: „Ik verklaar, dat de eenige waarborg
voor den vrede gelegen is in een snelle en
vastberaden aaneensluiting van krachten om
dc militaire en moreele agressie het hoofd
te bieden, een vastberaden aanvaarden van
hun plicht door de Engelsch sprekende vol
keren en door alle naties, groot en klein, die
met hen willen optrekken."
TE WEINIG STEUN, OOK AAN NEDER-
LANDSCHE BEHOEFTIGEN.
EEN BROOD VAN THANS IS NIET MEER
EEN BROOD VAN VROEGER.
Op de dezer dagen te Keulen gehouden
jaarvergadering van den Nederlandschen
Bond in Duitschland. vormde 't voornaam
ste punt van bespreking de steunverleening
aan de behoeftigen.
Een woordvoerder uit Duisburg
zeide, dat het in Duitschland voor de
behoeftigen hoe langer hoe slechter
wordt. Men kan daartegen, aldus de
ze woordvoerder, wel indexcijfers
aanvoeren, n.1. indexcijfers van le
vensonderhoud, maar men rekent er
dan niet mee, dat een brood van
thans niet meer een brood is van
vroeger. De gezinnen hebben thans
méér brooden noodig. Voorts begint
men van Duitsche zijde nu in te zien,
dat de Duitsche steunverleening op
'n peil heeft gestaan, die tot onder
voeding leidde en daaruit trok spre
ker de conclusie, dat óók de daar
aan gekoppelde steun aan Neder-
landsche behoeftigen te laag is.
Ook bleek ter vergadering eenige ontstem
ming over de, soms met den sterken arm
geëxecuteerde, terugvorderingen van verleen
de steunbedragen op grond van artikel 63
der Armenwet. Hierop waren de betrokke
nen zei men allerminst bedacht.
Aan het hoofdbestuur \#erd verzocht aan
te dringen op verhooging van den steun,
vooral aan invaliden en ouden van dagen,
te ijveren voor verstrekking van kleeding en
schoeisel door een rijkssteundienst aan wer
kende landgenooten met lage inkomsten
en voor hulp aan kinderrijke gezinnen.
Stemmen werden gehoord ten gunste van
een wettelijke regeling der steunverleening.
Al deze punten zullen door het hoofdbe
stuur te bevoegder plaatse worden gespro
ken.
Duitsche invloed.
Ofschoon het niet op de agenda voor
kwam, bracht het hoofdbestuur toch een
voorstel van de vereeniging te Bonn in be
handeling, dat wel een merkwaardig teeken
is van de kentering van de omstandigheden
en van de geesten. Hoewel het de Neder-
landsche Bond in Duitschland geweest is,
welke indertijd een jaar of tien geleden
voor de afschaffing van den dienstplicht
voor de verder dan 15 k.m. van de grens wo
nende Nederlanders in Duitschland, heeft
geijverd, noodigde de vereeniging te Bonn
thans het hoofdbestuur uit om er bij de re
geering op aan te dringen den dienstplicht
voor de Nederlandsche jongens in Duitsch
land weer in te voeren. De afgevaardigde
van Bonn verdedigde dit voorstel op grond
van het tegenwicht, dat de dienst in het
Nederlandsche leger biedt tegen verduit-
schende invloeden. Om dezelfde reden pleit
te hij voor een wettelijke verplichting voor
Nederlandsche kinderen tot het volgen van
onderwijs in de Nederlandsche taal.
Het hoofdbestuur steunde het denkbeeld,
zeggende: wij hebben altijd geijverd om als
volwaardige Nederlanders te worden be
schouwd. Dan behooren wij ook den dienst
plicht te aanvaarden. Anderen in de verga
dering meldden zich niet zoo geestdriftig.
Iemand maakte de opmerking, dat de be
trokkenen dan ook het kiesrecht zouden
moeten hebben. Een voorloopige stemming
bij zitten en opstaan wees geen meerderheid
voor het voorstel-Bonn aan. Er werd beslo
ten de afdeelingen nog eens te raadplegen
alvorens definitief te beslissen.
TRAGISCHE TOONEELEN BIJ DE BE
GRAFENIS. DE POLITIE VOLGT
EEN NIEUW SPOOR.
Er is een enorme belangstelling geweest
bij de begrafenis van Greta Groen, het 15-
jarige meisje uit Den Haag, dat dezer da
gen op laaghartige wijze is vermoord. Dui
zenden waren op de algemeene begraaf
plaats aanwezig, de politie-agenten moesten
het publiek op een afstand houden.
Orn drie uur werd het stoffelijk over
schot, bedekt met bloemen, het kerkhof
opgedragen, gevolgd door de familie Groen
en zeer vele familieleden en kennissen,
die uit de geboorteplaats, Numansdorp.
waren overgekomen.
Aan de groeve voerde allereerst het woord
de oud-onderwijzer van Greta Groen, de
heer Kaperdijk, uit Numansdorp. die de
voortreffelijke hoedanigheden schetste van
haar, die op zulk een droeve wijze om het
leven was gekomen. Na hem sprak de heer
Reyzer, bij wien het meisje in betrekking
was geweest, woorden van waardeering
over haar werkzaamheid en oogewektheid.
waarna ds. van Tfterzon eenige verzen
voorals uit Psalm 139.
De plechtigheid werd besloten met het
bidden van het Onze Vader.
Diep onder den indruk verlieten allen de
begraafplaats.
Nieuwe gegevens.
vreemde man?
Geen
Bij den huidigen stand van zaken Is hot
zeer belangrijk, dat de politie niet in Den
Haag zoekt en zij meent met geen „vreem
den" man te maken te hebben.
Immers, uit het feit, dat Greta Groen niet
gegild heeft zou men nog kunnen afleiden,
dat zii niet geschrokken is van een hezoe-
ker. Hieruit meent de politie te mogen con-
ciudeeren, dat de dader in ieder geval eeen
..wildvreemde" is geweest. De politie heeft
inderdaad een oogenblik gemeend met een
ongeluk of met zelfmoord te doen te hpb-
ben. doch de verklaring van de moeder,
die als eenige de oorspronkeliike situatie
van het lijk gezien heeft en derhalve de
eenige getuige is, wijst uit. dat de trandeur
was vastgezet met een deksel. Wie zou de
zen deksel achter de deur hebben geklemd?
Greta Groen kan dit onmogelijk zelf heb
ben gedaan.
Nog een voorname getuige.
De voornaamste getuige na de naaste fa
milieleden. die door de politie is geboord in
de moordzaak, is ongetwijfeld de chauffeur
van de vrachtauto, die er in toestemde, dat
een man meereed naar Rotterdam. Deze
ehauffeur kon een signalement opgeven, dat
Zaterdag is gepubliceerd.
De politie heeft verschillende nieuwe aan
wijzingen gekregen, doch er is nog geen
getuige gekomen, die den man in Rotterdam
in de buurt van de Coolhavenbrug waar hij
zou zijn uitgestapt heeft opgemerkt ofwel
hetgeen natuurlijk evenzeer mogelijk is
een getuige, die hem verder naar Dor
drecht beeft laten meerijden.
Duidelijk is wel. dat bet spoor, dat door
de politie gevolgd wordt, niet in Den Ilaag
wordt nagezocht, maar zich uitstrekt aller
eerst naar Rotterdam en Dordrecht en
JAPANNERS RUKKEN NOG
STEEDS OP. CHOLERAEPI-
DEMIE IN EEN VERWOESTE
STAD.
Volgens een van het front in Zuid
China ontvangen bericht zou te Wait
sjau een cholera-epidemie heer-
schen. Meer dan 20-000 van de 100
duizend bewoners der stad zouden
lijdende zijn, terwijl meer dan 8000
personen overleden zouden zijn we
gens de slechte medische verzorging
Direct na de bezetting der stad
door de Japanneezen werden maat
regelen genomen om de epidemie te
bestrijden. De stad schijnt overigens
ongeveer geheel in puin te liggen.
Nieuwe Japansche successen.
De Japanneezen verklaren nieuwe succes
sen te hebben bereikt bij hun „nijptangbe
weging" naar Hankau. Berichten van het
centrale Chineesche front melden, dat aan
den rechterflank de Japansche troepen
Tiehtousjan ten noorden van Tsjangtsjoeyoe-
an hebben bezet en hun opmarsch voortzet
ten .naar Tsjangtsjoeyoean zelf, terwijl de
linkerflank van het Japansche leger oprukt,
ten noorden van Sintanfoe en in zicht is
gekomen van Jangsin, een der sleutelposi
ties voor de verdediging van Hankau.
Voortdurend worden Japansche troepen
van Formosa in de Biasbaai aan land gezet.
Men gelooft, dat de Japanneezen thans op
rukken naar den spoorweg Kanton-Kauloen,
teneinde contact te verkrijgen met de Ja
pansche eenheden, die oprukken van de
Biasbaai. De telefoonverbinding tusschen
Hongkong en Kanton is volkomen verbro
ken. Het is waarschijnlijk, dat de Japannee
zen reeds dwars op den spoorweg zitten.
De Japanneezen staan thans tegenover
bergachtig terrein, waarin de Chineezen
zich blijkbaar verschansen willen.
Te Kanton duurt de uittocht der bevol
king voort. De Chineesche autoriteiten heib
ben de bewoners aangeraden te vertrekken
met het oog op de dreigende vüandeliik-
heden.
Öp het oogenblik liggen er in de Bias
baai 120 Japansche oorlogsschepen, troe
pentransportschepen en andere vaartuigen,
meldt het Chineesche persbureau.
Tweehonderdduizend man Chineesche
troepen rukken op uit Kwangsi naar de
thans bedreigde gebieden.
Dienstplicht in Japan verlengd.
Bij beschikking van den minister van
oorlog is de militaire diensttijd voor alle
officieren en soldaten, die in Japan dienst
doen, verlengd. Voor hoe lang, deze ver
lenging geldt wordt echter niet medege
deeld.
De diensttijd van de officieren en soldaten
die'op de slagvelden in China strijden, was
reeds, zooals bekend, verlengd.
De O Kokumin Sjimbum onthult,
dat dringende vertoogen zijn gericht
tot K o n o y e, den Japanschen minis
ter-president om het Britsche voor
stel inzake een hervatting der onderhande
lingen van de hand te wijzen, daar „onder
handelingen geen zin zouden hebben op
het oogenblik, waarop Japan Zuid-China
aanvalt. Konove zou persoonlijk niet vij
andig staan tegenover het beginsel van een
hervatting der onderhandelingen, mits men
wachtte totdat de expeditie naar Kanton
aanzienlijke vorderingen heeft gemaakt.
Z.K.H. zal een nieuw station
Koord- en Zuid-Hollandsche Red
ding maats chappij in dienst stel
len.
Naar wij vernemen, zal Woensdagmorgen
19 October a.s. in tegenwoordigheid van
Z.K.H Prins Bernhard het nieuwe station
der Noord- en Zuid-Hollandsche Redding-
maatschappij bij paal 8 op de Noordkust
van Terschelling in dienst worden gesteld.
In het nieuwe boothuis zijn gestationneerd
de nieuwe motorstrandreddingboot „Nico-
laas Marius" en de waterdichte motortrac
tor „Het Zeepaard."
Het nieuwe station komt in de plaats
van hef station bij paal 7. waar tot nu toe
een reddingboot was gestationneerd.
Verwachting: Zwakke tot mati
ge Z.W. wind, aanvankelijk
betrokken met eenigen re
gen in het Noorden, in het
Zuiden weinig of geen re
gen, later opklarend, iets
zachter des nachts, over
dag kouder.
Verdere vooruitzichten: Onzeker
Concurrentie in
naar de Zuidhollandsche eilanden.
Men heeft zich wellicht afgevraagd, hoe
de dader van het misdrijf wist, dat Greta
Groen alleen thuis was. F.r is namelijk in
haar dienstbetrekking nooit naar haar ge
vraagd. Mogelijk blijft natuurlijk, dat hij
het vertrek der overige familieleden beeft
afgewacht op den dag van den moord, doch
ook dit is onwaarschijnlijk; omdat men in
de stille buurt, waar de bewoners elkaar
allen kennen en een vreemde zonder twij
fel zou opvallen, ook den bewusten man
zou hebben opgemerkt.
TUSSCHEN DE VER. STATEN EN
DUITSCHLAND. PLAN VOOR
MASSAPRODUCTIE VAN VLIEG
TUIGEN.
Hooggeplaatste ambtenaren te Was
hington spreken als hun meening
uit, dat de Vereenigde Staten wel
eens zouden kunnen gaan concur-
reeren met Duitschland door een
gelijk aantal vliegtuigen en dan
van betere kwaliteit te gaan pro-
duceeren.
De ambtenaren wijzen er op, dat er voor
het oogenblik geen sprake is van zulk een
concurrentie, miaar zij duiden aan, dat
de Ver. Staten om met Duitschland te con-
curreeren, 1000 vliegtuigen per maand zou
den moeten voortbrengen, terwijl thans
slechts een derde gedeelte daarvan ge
maakt wordt. Militaire deskundigen zijn
van meening, dat een totaal van 1000 toe
stellen gemakkelijk zou kunnen worden be
reikt door zekere types te standaardisee-
ren en door verscheidene fabrieken te ver
bouwen voor de vervaardiging van schroe
ven, vleugels, etc. Zij hebben gedetailleer
de plannen voorgelegd aan bet departe
ment van oorlog, behelzende, dat in geval
va.n noodzaak 10.000 fabrieken ongeveer
zouden werken voor de productie van mu
nitie en oorlogsmateriaal. De contraeten
zouden reeds zijn geteekend. Een program
voor indusfrieele mobilisatie, onder leiding
van den adjunct-secretaris Louis Johnson
zou de massaproductie van vliegtuigen om
vatten. De bijzonderheden van dit program
ma blijven echter vertrouwelijk.
Radicale luchtuolitiek.
Volgens de New York Heraid Tri
bune heeft het Amerikaansche de
partement van oorlog ter goedkeu
ring van president Roosevelt plan
nen ontworpen betreffende een radi
cale lüchtpolitiek. Deze plannen zou-
omvatten: massaproductie van vlieg
tuigen, experimenteele ontwikkeling
van nieuwe types snelle vliegtui
gen, opgeven van den houw van het
type bombardementsvliegtuigen be
kend onder den naam „vliegende for
ten", terwijl verder o.m. het ge
bruik van ballons, die van motoren
voorzien zijn, ontwikkeld moet wor
den.
Verder moet de nadruk gelegd worden
op snelle in plaats van lichte vliegtuigen
voor het gebruik in samenwerking met de
op den grond opereerende troepen en voor
het beschermen van de zware bombarde
mentsvliegtuigen. Edison, assistent secreta
ris van marine, heeft volgens de New He
rald Tribune verklaard dat de breede ves
tingsingels van den Atlantischen en Stillen
Oceaan versmald zijn tot de afmetingen
van grachten.
Het Belgische toestel was te
zwaar belast.
Het onderzoek naar het vliegtuigongeluk
bij Soest (Westphalent. waar. zooals gemeld,
op 10 October jl. een Belgisch verkeersvlieg
tuig is neergestort, heeft thans, naar de Msb.
meldt, het volgende uitgewezen: Het onge
luk is veroorzaakt doordat het toestel te
sterk belast was, hetgeen tot trillingen van
de vleugels leidde en tenslotte tot een breuk
in een der vleugels. Het onderzoek is ver
richt door Duitsche en Belgische deskundi
gen.
Hiermede zijn tevens ook de geruchten
weerlegd, als zouden twee met het toestel
reizende Duitsche scheikundigen chemische
stoffen-bij zich gehad hebben, wélke tot ont
ploffing zouden zijn gekomen.
KINDERVERLAMMING MET DOODELIJ-
KEN AFLOOP.
Te Haarlem heeft zich een vierde geval
van kinderverlamming voorgedaan. De pa
tiënte. een meisje van negentien jaar, is in
de Mariastichting overleden.