BID (DEI 8110 BS® (DB
u
■ió veMukfeettjk.'
heeft reclame ook
cultureele waarde?
Nieuwe burgemeester
te Urk
Uit Hellevoetsluis
11 December Singelloop
Een nieuw motorschip voor de
Ned- Ver. Scheepvaartmij
bij JUWELIER
I
Texelsch nieuws
Vischafslap Den Helder
De motie-Verboom inzake de Defensie
De regeering heeft, zoo schrift het Hbld., een
uitvoerige verklaring uitgegeven naar aanlei
ding van de motie-Verboom cs„ waarin de re
geering wordt uitgenoodigd een becijfering op
te stellen van de kosten, welke gemoeid zullen
zijn met opvoering van de Defensie tot een zoo
danig peil als de regeering onder de huidige
omstandigheden geboden acht en op basis daar
van met den Volksraad in overleg te treden
omtrent de wijze, waarop deze uitgaven zullen
moeten worden gefinancierd.
In deze uitvoerige verklaring deelt de regee
ring mede, dat zij het gewenscht acht het over
leg met den Volksraad terzake van de voor
1940 en volgende jaren ten opzichte van de fi
nanciering der Defensie te treffen bijzondere
voorzieningen, uit te stellen tot de eerste ge
wone zitting 19391940, bij de behandeling van
de begrooting voor 1940.
De verklaring wijst er op, dat, behalve
de reeds eerder uiteengezette plannen met
betrekking tot leger en vloot, nog voor
zieningen ten aanzien van de Indische De
fensie in overweging zijn, omtrent welker
noodzaak en aanvang nog geen duidelijk
inzicht is verkregen.
Inschrijving Handelsregister
25 October tot 1 November 1938.
Nieuwe zaken.
Den Helder:
Bouw- en Aanneembedrrjf „Cero. N.V.", Spoor-
gracht 37, bouw- en aanneembedrijf.
Wijzigingen.
Anna Paulowna:
Coöp. Boerenleenbank, Molenvaart 132, sta
tuten gewijzigd.
Den Helder:
Firma M. H. Klercq en Zoon, Spoorstraat 8
meubelen, enz.; uittreding vennoot.
Textl:
Sigarenmagazijn ,,Mooi Texel", Weverstraat
30, Den Burg, verkoop tabak, enz.; overge
gaan aan P. Spanjer.
KON. NED. JACHTVEREENIGING.
Z. K. H. Prins Bernhard is benoemd tot
eerelid der Kon. Ned. Jachtvereeniging en zal
a.s. Zaterdag den St. Hubertusjacht meerijden.
TANDPASTA
UUtaAom
Misschien zullen onze lezers de bewering erg
boud vinden, maar reclame brengt de cultu
reele verdiensten naar voren, die handel en
industrie ondanks al haar gebreken wel
degelijk ook aankleven.
Ofschoon haar doel is het maken van winst,
draagt de zakenwereld ongetwijfeld ook bij
tot den vooruitgang van de beschaving.
Bij sommige ondernemingen treedt dit dui
delijk voor het publiek naar voren bij de
meeste andere valt dit niet zoo dadelijk op
maar juist de reclame die gemaakt wordt,
doet het ons herkennen.
Radio, gramofoons, „beter licht", boeken,
piano's, toerisme, het is duidelijk, dat zulke
zaken kunnen bijdragen tot opheffing van het
cultureele leven.
Bij auto's en rijwielen wordt het al minder
voor de hand liggend, maar vaak is het juist
de reclame, die als koopmotief naar voren
brengt, dat men met een dergelijk vervoer
middel meer van de wereld kan zien, zijn geest
kan ontwikkelen en verheffen.
Zulke en nog andere adverteerders, zooals
ze dagelijks in de Heldersche Courant voor
komen, hebben door hun reclame een nieuwe
waardeering in ons doen ontwaken voor de
mooiere dingen van het leven.
Millioenen menschen leiden een hygiënischer,
gezonder levenswijze, om dat adverteeren hun
geleerd heeft, hoe het eigenlijk moest. Waarde
volle inlichtingen omtrent voedselbestanddee-
len en vitaminen zijn door reclame meer alge
meen goed geworden dan door welk ander
middel ook.
De menschen van tegenwoordig, die van
school af zijn, leeren nog een heeleboel uit de
krant en niet alleen uit het redactioneele
gedeelte, maar evenzeer uit de advertenties.
Ongetwijfeld zal die taak nóg beter door boe
ken kunnen worden vervuld, maar zulke boe
ken worden nu eenmaal maar door enkelen
gelezen... gelukkig, dat zij ook gelezen worden
door de mannen, die de reclame voor de hier-
bedoelde producten samenstellen. Deze weten
schap uit boeken wordt door hun stelselmatig
adverteeren ter kennis van onze lezers ge
bracht. En heeft men er ook al eens werkelijk
bewust acht op geslagen, hoeveel talent aan
de advertenties, die U eiken dag in de
krant ziet, wordt besteed? Hoe de bekende
adverteerders gebruik maken van werkelijk uit
stekend beeldende kunstenaars en teekenaars,
zoowel als fotografen? Ja, dat er ook vele
advertentieteksten worden geschreven, die
zelfs den literairen fijnproever deugd doen?
Ook wat dat betreft, kan er op het credit van
de reclame veel goeds worden geboekt.
Natuurlijk valt er ook veel op haar debet te
schrijven, doch voor welk menschenwerk geldt
dat niet?
Behalve dat geregeld adverteeren in de
Heldersche Courant, met haar Intensieve
verspreiding ter plaatse, een geweldige
hulp is voor den bloei van den plaatseljjken
handel, kan men dus ook aan de reclame
de verdiensten niet ontzeggen bjj te dra
gen tot de ontwikkeling en beschaving der
menschen, en zelfs tot verhooging van het
cultureele plan.
YïlaAmt-fóMcM&ti
Officier van den Marinestoomvaartdienst
der 2e kl. T. Vos, zal naar Ned.-Indië reizen
per m.s. Indrapoera, dat 2 November a.s. uit
Rotterdam zal vertrekken.
£e^ï&4AicMeti
Overplaatsing.
De eerste-luitenant J. Gips, werkzaam ten
bureele van den Commandant in de Stelling
van Den Helder, is overgeplaatst naar 's-Gra-
venhage.
Urk heeft gisteren zijd' nieuwen burgemees
ter, den heer G. Keqzer van Amersfoort, op
waardige wijze ontvangen. Van bijna alle hui
zen- en schepen wapperde de vlag en de geest
drift onder de bevolking was algemeen.
Toen de burgemeester oip kwart voor 12
voet aan wal zette op den Urker bodem,
scheen aan het gejuich van de toegestroomde
bevolking geen einde te zullen komen. De bur
gemeester was met zijn gezin en een aantal
oud-collega's en vrienden, samen vormende
een gezelschap van ongeveer veertig personen,
door een speciale boot van Kampen gehaald.
Twee versierde motorbotters waren deze boot
tegemoet gestoomd en kwamen met de boot
de haven weer binnen. Aan het einde van den
havendam, bij het begin van het dorp, was
door het huldigingscomité een eerepoort opge
richt en op deze plaats werd aan mevrouw
Keijzer een bouquet bloemen aangeboden.
De burgemeester werd, na in de versierde
raadszaal te zijn binnengeleid door de com
missie van ontvangst, begroet door de reeds
aanwezige raadsleden en genoodigden. In deze
plechtige vergadering werd het woord gevoerd
door den loco-burgemeester, den heer M. Kra
mer, die o.a. wees op de gunstige financieele
positie van de gemeente, doch tevens waar
schuwde voor de telken jare terugloopende.
Voorts sprak de loco-burgemeester over de
moeilijkheden, waarin de Noordzeevloot van
het eiland op het oogenblik verkeert; ook de
ontwikkeling van de IJsselmeervisscherij zal
sterk de aandacht van den burgemeester vra
gen.
Met een „God zegene U" bood de heer Kra
mer den nieuwen burgemeester voorzitters
zetel, hamer en ambtspenning aan.
Burgemeester Keijzer bracht vervolgens
dank aan H. M. de Koningin voor de benoe
ming. Hij verklaarde zich bewust te zijn van
de vele nieuwe en belangrijke plichten, die hij
als burgemeester zal hebben te vervullen. Ten
aanzien van de toekomst van Urk, verklaarde
de burgemeester zich optimistisch gestemd.
Urk zal een belangrijk achterland krijgen en
daardoor komt er expansiemogelijkheid, al zal
daardoor het karakter van het eiland mis
schien verloren gaan. Ik weet, aldus de bur
gemeester, dat mijn voorganger met Urk mee
leefde en dat de Urker belangen hem lief wa
ren. Ik hoop, dat het mij gegeven mag zijn,
een waardig opvolger van dezen uitnemenden
burgervader te worden.
Hierna werd de burgemeester nog toege
sproken door de raadsleden Gnodde en Metz,
voorts door den heer A. van Urk, eersten
ambtenaar ter secretarie, en door den ge
meente-arts, ds. Vonk. Hierna werd de ver
gadering met dankzegging gesloten.
Na deze vergadering werd door het huldi
gingscomité een lunch aangeboden. Nadat de
schooljeugd den burgemeester had toegezon
gen, werd in een 's middags door het huldi
gingscomité belegde bijeenkomst nog het
woord gevoerd o.a. door de burgemeesters van
Amersfoort en Kampen, den chef van de af-
deeling financiën ter secretarie van Amers-
foorten ds. De Jong, van Bunschoten. Ook
ds. Munnik, van Zwolle, sprak als schoonvader
van den burgemeester eenige woorden.
De Urker muziekvereeniging heeft bij de
huldiging haar medewerking verleend.
AGENT VAN POLITIE DUISTERHOF
VERDWIJNT VAN HET TOONEEL.
Door den Raad dezer gemeAite werd door
B. en W. het voorstel gedaan om den 63-jari-
gen agent van politie Duisterhof te ontslaan.
5 jaar geleden werd een dergelijk voorstel uit
den Raad gedaan en dit is toen afgestuit op
verzet van betrokkene aangezien hij veronder
stelde, dat op de v.m. Marinewerf een of andere
industrie zou worden gevestigd.
In de plaats van den agent, zal een nacht
waker kunnen worden aangesteld op een jaar
wedde van 700.wat een besparing zal
geven van 1228.50.
Verschillende leden maakten hierover in den
gemeenteraad bezwaren.
Het voorstel van B. en W. werd aangeno
men met 6 stemmen. Tegen stemde de heer
Otte.
Hierna werd nog besloten stappen te doen
om de in de gemeente gevestigde gesitueerde
vreemdelingen, waartegen door het Dep. van
Justitie bezwaren zijn gemaakt, deze alhier ge
vestigd te houden.
Enkele van hen willen hier een bedrijf stich
ten, terwijl anderen over voldoende kapitaal be
schikken om rustig te kunnen leven.
Er moet, aldus de heer de Geus, hard wor
den gewerkt om deze bron van inkomsten nog
te behouden.
VLET VERDWENEN.
Een vlet, toebehoorende aan de Zeevaart
school en liggende in de Binnenhaven, werd
als vermist aangegeven.
Georganiseerd door de Heldersche
Athletiek Vereeniging.
Naar wij vernemen, zal, behoudens goedkeu
ring van Burgemeester en -Wethouders, op 11
December rond den Singel een wedloop wor
den gehouden waaraan een ieder kan deel
nemen. De start is bepaalt op 12 uur. Het ligt
in de bedoeling deze loop ieder jaar te houden,
waarbij dan buiten de prijzen een wisselprijs
zal worden beschikbaar gesteld. Het is wen-
schelijk, dat ook de militairen niet achter zul
len blijven en dat een groot aantal deelnemers
voor dit niet alledaagsch sportevenement acte
de présence zal geven. Men zal hiervoor de
komende advertentie en de circulaires welke
zullen worden toegezonden
Voorts zijn inlichtingen te bekomen bij den
heer J. Dekker, Kanaalweg 5.
De bedoeling is start Raadhuis tot Timor-
park en terug.
Nieuwe commandant 21 R.
Dinsdag aanvaardde de nieuwe commandant
van het 21ste Regiment Infanterie, luitenant
kolonel J. de Vries, zijn functie. Tot nu toe
was hij commandant van het 20ste te Har
derwijk, en in zijn toespraak uitte de luit.-kol.
zijn dankbaarheid voor deze benoeming.
De waarnemende commandant, majoor Briët,
overhandigde na voorlezing van het Konink
lijk Besluit betreffende de benoeming, het
regimentsvaandel aan den nieuwen comman
dant. Overste de Vries aanvaardde het com
mando gaarne, omdat het 21ste regiment In
fanterie hem bijzonder sympathiek is, vooral
wegens den goeden geest, die er heerscht en
omdat de jonge mannen uit Hollands Noorder
kwartier zulke uitstekende soldaten zijn. Spr.
herinnerde aan den naam van Willem van
Oranje, waarna de kazerne van het 21 R. I.
genoemd is. Hij wees op het vaandel van het
regiment, met het opschrift: Waterloo 1815,
en zei, dat hij verlangde, dat de goede geest
in het regiment blijft bestaan. Spr. vroeg
daartoe aller medewerking en gaf de verzeke
ring, dat hij daarbij zelf al zijn krachten zal
inspannen om een goed aanvoerder te zijn en
zoo mogelijk de particuliere belangen te be
hartigen. Een aantal familieleden van den re
gimentscommandant en vele andere belang
stellenden woonden de plechtigheid bij.
VlóócA£Mfnieuup5
IN EEN DIERENTUIN.
VISCHSOUPERS
Bezoekers van den dierentuin van Belgrado
kunnen voor hun avondmaal visch vangen en
ter plaatse bereiden.
Groote hoeveelheden Caüforniscjie forel
werden in een vijver gelaten en vischlijnen
worden kosteloos aan de bezoekers geleend.
Voor een vangst betaalt de bezoeker acht
pence. Een dichtbijgelegen restaurant bereidt
de visch en dient ze op als avondmaal.
Het schijnt dat dit veel succes heeft en een
degelijke propaganda voor meer vischverbruik
uitmaakt.
VISSCHERIJVOORSPELLINGEN.
Als de visch uit de eieren komt, geljjkt ze in
't algemeen op kleine zachte draden, zeer be
weeglijk welgemaakt, met oogen, hart en her
senen, doch niet bestand om tegen den stroom
op te zwemmen.
Gewoonlijk worden de eieren gelegd op plaat
sen, waar de normale strooming ze naar veilige
bewaarplaatsen drijft. Doch is sommige Jaren
is de strooming niet normaal en slechts een
klein gedeelte van het broedsel blijft leven.
Men moet ook rekening houden met de
vijanden, onder anderen een soort worm, die
zeer gevaarlijk is.
Het is dus niet te verwonderen dat door al
deze omstandigheden de hoeveelheid visch in
somimge jaren wel de helft verschilt bij andere
jaren.
Dit maakt de basis uit voor de visscherij-
voorspellingen, omdat de natuurkundigen kun
nen nagaan hoe succesvol het broedsel, twee of
meer jaren voor dat ze voor de visscherij
waarde heeft, geweest is.
DE WETENSCHAP IN DIENST VAN DE
VISSCHERIJ.
Vroeger geloofde men niet, dat door na
tuurkundige opzoekingen men kon uitmaken
hoe visch, op den bodem der zee broedt en
leeft, welke hun vijanden waren, enz. Het is
natuurlijk veel gemakkelijker om dit vast te
stellen bq de dieren, welke aan land leven.
Dit bewijst eens te meer hoe veel moeilijker
de taak van den visscher is vergeleken bij
deze van den boer, omdat zijn werkterrein
onder de oppervlakte van de zee ligt.
Gelukkig heeft de geleerde zich in dienst
geste'! van de visscherij. Te Plymouth heeft
men het Zeelaboratorium dat van bijzondere
beteekenis is voor de wetenschap der zee en
die de heele wereld door bekend is. Beroemde
professors stonden er achtereenvolgens aan
het hoofd, onder anderen Dr. Kemp, die een
werk uitgaf over den vooruitgang in de vis
scherij sinds 1895. Dit boek is de vrucht van
een onvermoeibare en harde studie en geeft
bijna de volledige levensbeschrijving van vele
vischsoorten.
Te bouwen door P. Smit Jr. te
Rotterdam.
De Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart-
maatschappij, gevestigd te 's-Gravenhage,
heeft den bouw van een dubbelschroef-motor-
vracht- en passagiersschip opgedragen aan de
machinefabriek en scheepswerf van P. Smit
Jr. n.v. te Rotterdam.
Dit schip zal een zusterschip worden van
het in October 1937 bij dezelfde werf bestelde
motorschip „Klipfontein" en het motorschip
„Elandfontein", dat zich in Dantzig b(j de
werf Schi.chau in bouw bevindt.
Het schip zal 110 passagiers kunnen ver
voeren in de kajuitsklasse, alsmede 40 pas
sagiers in de toeristenklasse. De voortstuwing
zal geschieden door twee 5-cylindermotoren
van het Burmeister en Wain-type, te bouwen
door bovengenoemde werf, welke motoren het
schip een dienstsnelheid van 17 mijl zullen ver
zekeren.
jiiijjijjjiji!^';;.';ii!;!i!i
jiiHimiii
mnmiiiigiiiiii
Mii li I
Oosterend
Weer hersteld
De onderwijzeres aan de School met den
Bijbel te Oosterend, mejuffrouw Klooster, die
voor ziekte geruimen tijd de school heeft moe
ten verlaten, zal a.s. Donderdag 3 November
haar werkzaamheden in school weer hervat
ten. Mejuffrouw T. Vlaming van Nieuweschild
heeft tijdelijk de functie van onderwijzeres
aan die school vervuld.
De oudste inwoonster van Texel
Vrijdag 4 November a.s. zal de oudste in
woonster van Texel, mej. Wed. Busselman
Puiman, haar 95sten verjaardag vieren. Hoe
wel mej. Busselman reeds langen tijd aan ver
val van krachten lijdt, heeft ze den wensch te
kennen gegeven,, dat ze hoopt, dien dag nog
te mogen beleven.
Uitvoering Tooneelvereeniging „Omhoog"
De R.K. Tooneelvereeniging „Omhoog" zal
op Donderdag 24 November a.s. in Pen's
schouwburgzaal een uitvoering geven, des
avonds te 7.45 uur. Opgevoerd zal worden
„De Gebroeders Kalkoen" vroolijk spel in drie
bedrijven door Gerard Nieken.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND
Johan van Oldenbarnevelt, 51 Oct. v. Belawan
Marnix v. l Aldegondc, 1 November te Am
sterdam.
Poelau Tello, 30 Oct. te Belawan.
Saleier, 1 Nov. v. Aden.
KON. NED. STOOMBOOT MAATSCHAPPIJ
Achilles, 31 Oct. te Bourgas.
Aurora, pass. 1 Nov. Lydd.
Ajax, 1 Nov. B'koog.
Berenice, 30 Oct. v. Barbados.
Ceres, pass. 1 Nov. Vli-singen.
Euterpe, 1 Nov. te Amsterdam.
Fauna, 31 Oct. v. Piraeus.
Iris, 31 Oct. te Gdynia.
Nereus, 1 Nov. te Amsterdam.
Orestes, 31 Oct. v. Niguero.
Perseus, 1 Nov. te Amsterdam.
Pygmalion, pass. 31 Oct. Ouessant.
Pluto, 1 Nov. ie Stettin.
Rhea, 1 Nov. te Civitavecchia.
Titus, 1 Nov. te Palermo.
Vesta, 1 Nov. nabij Ouessant.
Vesta, pass. 31 Oct. Finisterre.
Vulcanus, pass. 1 Nov. Lydd.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Binnendijk, 31 Oct. te Boston.
Drechtdijk, 29 Oct. te Vancouver.
Noordam, pass. 30 Oct. Lizard.
HOLLAND—WEST-AFRIKA LIJN.
Amstelkerk, 31 Oct. v. Santa Isabel.
ROTTEKDAMSCHE LLOYD.
Baloeran, 1 Nov. te Marseille.
Kedoe, pass. 31 Oct. Sagres.
Tanapoeli, pass. 31 Oct. Kaap Guardafui.
Tosari, 31 Oct. K. Guardafui.
STOOMVAART Ml.t OCEAAN.
Bellerophon, 1 Nov. te Penang.
Calchas, 1 Nov. te Singapore.
Deucalion, 30 Oct. v. P. Said.
Maron, 1 Nov. v. Belawan.
Neleus, 31 Oct. te Liverpool.
KON PAKETVAART MAATSCHAPPIJ.
Bontekoe, 29 Oct. te P. Natal.
Maetsuycker, pass. 30 Oct. Thursday Isles.
Nieuw Holland, pass. 30 Oct. Thursday Isles.
Ombilin, 30 Oct. te Auckland.
Rantaupandjang, 31 Oct. v. Bangkok.
Ruys, 30 Oct. te Tamatave.
KeA$c en T^enduiy
LIEFDADIGHEID ALS PROTEST.
Tegen rassenhaat in Indlg.
Naar aanleiding van een te Bandoeng ge.
geven liefdadigheidsvoorstelling ten bate van
de uit Duitschland en Oostenrijk verdreven
Joodsche kinderen, beschrijft de Herauthet
groote succes van deze bijeenkomst. Het blad
beschouwt dit succes als een indrukwekkende
demonstratie en tevens als een krachtig pro
test.
Het Europeesch publiek van Bandoeng heeft
hierdoor gedemonstreerd, dat het van de óók
onder ons, Nederlanders, gepropageerde ras
senhaat en het antisemitisme, dat overal de
afzichtelijke kop opsteekt, niets wil weten. Het
gaf met milde hand óók voor de ongelukkige
J oden-kinderen.
Tegelijkertijd protesteerde het door die daad
op de meest waardige wijze tegen de schande-
lijke Jodenvervolgingen in Midden-Europa
Zulk een protest is stellig van niet geringer
waarde dan de openlijke afkeuring in woord
of geschrift, waartoe nu eenmaal slechts wei
nigen in de gelegenheid zijn.
Deze liefdadigheidsvoorstelling zoo besluit
de „Heraut" heeft ons en vele anderen niet-
Joodsche bewoners van Bandoeng goed
daa,n.
ge-
OXFORD-GROEP.
Gezien de aandrang welke van vele zijden
werd uitgeoefend om inlichtingen en stof over
de Oxford-Groep hier en elders in de wereld
verkrijgbaar te stellen, is door het Neder-
landsch Christelijk Persbureau te Den Haag
een „Stofverzameling" in het licht gegeven
welke wekelijks met een omvang van 10 blad
zijden verschijnt en over de Oxford-Groep uit
binnen- en buitenland een breede reeks „knip
sels" brengt berichtenartikelen, rapporten,
toespraken, manifesten, enz.). Een en ander
wordt strikt objectief gegeven, n.l. zonder eenig
commentaar en dus zuiver informatief. De keus
van de stof wordt geleid door een der eerste
voormannen der Oxford-Groep hier te lande.
VAN TWEE GETUIGEN.
JAVANEW- VORK-LIJN.
City of Athens, 31 Oct. te Soerabaja,
Eurybates, 31 Oct. te Belawan.
Mapia, 31 Oct. v. Colombo.
Singkep, 30 October te Philadelphia
Talisse, 29 October te Colombo.
JAVA—CHINA—JAPAN LIJN
Tjibadak, 30 Oct. te Shanghai.
Tjinegara, 30 October te Manilla.
Tjisalak, 29 Oct. te Hongkong.
Tjisaroea, 29 Oct. v. Hongkong.
SILVER-JAVA PACIFIC-LIJN.
Djambi, 30 Oct. v. Batavia.
Madoera, 31 Oct. te Belawan.
Saparoea, 29 Oct. te Manilla.
Silverbelle, 29 Oct. v. Mombassa.
VEREENIGDE NED. SCHEEPVAART MIJ
(Holland—Afrika Ljjn).
Bloemfontein, 31 Oct. v. Hamburg.
Heemskerk, 31 Oct. te Beira.
Jagersfontein, 30 Oct. te Beira.
Melftkerk, 31 Oct. v. Dakar.
Nijkerk, 1 Nov. te Hamburg.
Radfotein, 1 Nov. v. A'dam.
Springfontein, 1 Nov. v. Dar-es-Salaam.
(HollandOost-Azië Hjn).
Meerkerk, u., 31 Oct. v. Singapore.
DEN HELDER, 1 November.
Aangebracht door Korders:
Tongen per kg 1.04—0.94
Ë,"P® 0.86—0.70
^b,0to 8.55—7.20
Schol 2e soort per kist 3.202.30
Scbar 1.80—1.50
Door garnalenvisschers:
Levende garnalen per lit 1.90—1.35
Gekookte garnalen per kg 0.15
Het was Si October 100 jaar geleden dat
Pastor Otto Stockmayer in Württemberg, het
kleine Duitsche land dat zoo veel groote man
nen in den arbeid in het rijk Gods heeft voort
gebracht, geboren werd. Hij was een man des
geloofs, met groote geesteskracht uitgerust;
gaarne tot ver over de grenzen gehoord en ge
zien. Vele onzer landgenooten bezochten hem
jaarlijks in zijn huis te Hautpwil in Zwitser
land. Aan de groote geestelijke opwekking in
het einde der vorige eeuw nam Stockmayer
hartelijk deel. Een vorst onder de géloovigen
is hij bij zijn verscheiden in April 1911 ge
noemd.
De Siste October 1938, de 100ste geboorte
dag van Otto Stockmayer is de 25ste sterfdag
van Elias Schrenk. Hij werd in Württemberg
geboren en tot koopman opgeleid. Later kreeg
hij te St. Chrishona zijn opleiding tot zende
ling-evangelist. Door de Bazeler Zending werd
hij naar de Goudkust uitgezonden, vanwaar hij
na 13 jaren zwaren dienst om gezondheidsrede
nen zijner vrouw naar Europa terugkeerde.
Dan volgen zijn evangelisatiereizen: in Duitsch
land, Zwitserland, Engeland, Frankrijk, Rus
land. Hij bereikte jaarlijks met zijn prediking
ongeveer 25.000 menschen die 15 dagen lang
het evangelie hoorden. ,Jk heb in de lange
jaren van mijn arbeid nog niemand bekeerd,
maar wel heeft de Heer mij willen gebruiken
door van Hem te getuigen", heeft Schjenk eens
gezegd. De meest gezegende evangelisatie
samenkomst, die hij hield duurde 43 dagen (te
Frankfurt aan den Main). Verschillende ge
schriften van hem zagen het licht. Hij overleed
op 82-jarigen leeftijd.
HET LUTHERLIED.
in alle Proestantsche
kerken het feest der Hervorming gevierd wor
den en zal het Lutherlied „Een vaste Burg"
weerklinken.
Dit lied is overbekend, wat tekst en melodie
aangaat, maar toch weten slechts weinigen er
iets meer van. Het gedicht dateert van 1528 of
1529. De melodie met de „drie bazuinstooten
der Hervorming" waarmee het begint, is van
1529. Beide zijn van Luther zelf, met dien ver
stande, dat hij gelijk alle woord- en toondich
ters oude gegevens verwerkte. Hij deed dat
zóó vrij, dat het geheel beslist een eigen schep
ping genoemd moet worden. Beide, de woor
den en de melodie van „Een vaste Burg", zijn
dan ook zoo meesleepend, dat door alle eeuwen
heen dit lied zyn eerste plaats in het kerkge
zang heeft behouden. De melodie is zelfs meer
dan eens in groote koor- of orkestwerken op
genomen en verwerkt, zooals door den grooten
Bach in een koraal-cantate ter gelegenheid van
het tweede eeuwfeest der hervorming, door
Beethoven en Mendelssohn. Voor orgel en an
dere instrumenten zijn er tientallen bewerkin
gen. In het buitenland zingt men evenzeer het
Lutherlied als in Duitschland of bij ons. In het
Fransche gezangboek is er een vertaling van
opgenomen, er bestaat een Engélsche vertaling
en er zullen er in andere talen ongetwijfeld ook
zijn. De tekst, dien de Nederlandsch Hervormde
kerk heeft als Gezang 261, is van Ten Kate. Zij
is wel de bekendste, maar niet de mooiste Ne
derlandsche vertaling, al werd ze zelfs voor
kort door de Gereformeerde Kerken als num
mer 21, opgenomen in haar Eenige Gezangen.
De mooiste vertaling is die van het Lutliersche
gezangboek, waarin zij voorkomt onder num
mer 98. Voorts vinden wij het Lutherlied in
eenige Doopsgezinde bundels en natuurlijk,
zelfs tweemaal, in de Geestelijke Liederen van
ds. Hasper.
Over het Lutherlied is veel geschreven, ook
in ons land. Vooral dr. J. A. Rust heeft zich er
mee bezig gehouden, bijvoorbeeld in „Stemmen
voor Waarheid en Vrede" van 1912 en in ,Pe
Schatkamer" van 1911,. Het doet ons zien, van
hoe groote beteekenis de Hervorming ook is
geweest voor het kerkgezang en hoe omge
keerd het kerklied in het algemeen en dit in
het bizonder van belang zijn voor het Protes
tantisme. Dat wij het dan telkens weer aanhef
fen met dankbaarheid in ons hart jegens God,
die ons in Luther en in diens gaven van hart
1 en gemoed zoo rijk zegende.
