«De Congo
van ons!
Tegenstand der
Chineezen
herleeft
Nieuws
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN-HOLLANDS NOORDERKWARTIER
blijft
Engeland één!"
zegt Eden
Tempo
Klooster in
Tirol gesloten
Felle aanval op
Britsche regeering
V R IJ D A G
4 NOVEMBER 1938
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
66e JAARG. No. 8456
Een bomaanslag?
De ondergang van het
s.s. „Cantabria"
Radio op school?
tt
Mandaat in Afrika ter
beschikking van den
Volkenbond
Schoolkinderen
ondervoed
Verdere successen der japanners
Minister vergrootte de
spelling chaos
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
IDERSCHE COURANT
Ultgav» der Uttg.-Ml|. Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Ontploffing op de
„Vancouver"
DE MACHINEKAMER STROOMT VOL MET
WATER.
HET SCHIP IN ZINKENDEN TOESTAND.
Tengevolge van een ontploffing,
waarvan de oorzaak onbekend is, is
een groot lek geslagen in de „Van
couver", een schip van de Hamburg-
Amerikalijn, juist toen het van Oak-
land zou vertrekken.
Het schip meet 8269 ton. Het was geladen
met goederen in blik. De ontploffing was
mijlen ver te hooren. Het schip is in zinken
den toestand en drijft af naar de kust.
Kustwachtschepen en andere booten heb
ben zich met spoed naar de plaats van het
onheil begeven.
Uit San Francisco is bericht ontvangen,
dat de ontploffing zich in de machinekamer
heeft voorgedaan, die daarop volstroomde
met water.
De boot aan den grond gezet. -
Omtrent de opvarenden nog
niets bekend.
Lloyds verneemt uit San F-ancisco dat de
„Vancouver" bij Oakland aan den grond is
gezet. De machinekamer staat onder water.
Men weet nog niet of opvarenden gedood
zijn, wel hebben mannen van de kustwacht
gemeld, dat zij menschen aan boord hebben
gezien, die gewond waren. Verscheidene
vrouwen moeten aan boord van de „Van
couver" zijn.
Een kolom water spoot naast
het schip omhoog.
Nader wordt uit Oakland gemeld:
De kapitein van de „Vancouver" heeft
medegedeeld, dat een kolom water naast het
schip omhoog spoot, waarna de ontploffing
werd gehoord. De kapitein vond dit zeer
verdacht. Een ander ooggetuige verklaarde
dat hij een ontploffing hoorde als van een
bom, waarna aan stuurboord het water op
spoot.
De „Nadir" gistermorgen in het
Kanaal gesignaleerd.
De geheimzinnige „Nadir" van de vloot
van Franco, welke Woensdag het s.s. „Can
tabria" tot zinken heeft gebracht, is Don
derdagmorgen voor de kust bij Hastings ge
signaleerd. Vliegtuigen hebben waargeno-
men, dat het schip met groote snelheid
door het Kanaal voer. Uit de door vlieger-
Waarnemers gemaakte foto's blijkt, dat het
schip eruit ziet als een Kanaalboot. liet
)s voorzien van een promenadedek, waar
op zich een groote houten kist bevindt,
waaronder blijkbaar een kanon verborgen
is. De Spaansche ambassade deelt mede-
dat de „Nadir" een dier trawlers is. die
door Franco naar Duitschland worden ge
zonden om daar van kanonnen te worden
voorzien.
Geredden van de Cantabria
bij hun aankomst te Londen
door aroote menigte toegeiuicht.
Gisteravond zijn de opvarenden van de
•.Cantabria" te Londen aangekomen.
Bij aankomst in het Liverpoolstreet-stati-
on werden zij door een groote menigte,
waaronder vele Spanjaarden toegejuicht.
Tot de geredden behoort behalve de ste
ward, ook de kok van de „Cantabria". Diens
vrouw, die de reis meemaakte, is echter
door de „Nadir" aan boord genomen.
Ter bevordering van het saam-
hoorigheidsgevoel.
Sommige Tweede Kamerleden vragen in
nota over de onderwijsbegroting of de
wiinister een onderzoek wil instellen naar
de mogelijkheid van toepassing van radio
uitzending bij het onderwijs, opdat in de
scholen nationale uitzendingen zouden kun
nen worden beluisterd, hetgeen het gevoel
van saamhoorigheid in hooge mate zou be
vorderen.
Belgische ministers leggen verkla
ringen af.
In de Belgische Kamer heeft Graaf
Carton de Wiar*, minister van Staat,
verklaard, dat Relgië van het man
daat in Afrika slechts kan afzien in
overleg met degenen, die het 't man
daat hebben toevertrouwd. Wat den
Belgischen Congo betreft, aldus zei
de de minister onder toejuichingen,
zelfs van afstand van een deel daar
van kan zelfs geen sprake zijn.
„Wij behoeven niet te praten"!
De Congo is van ons!
Minister-president Spaak heeft den spre
kers geantwoord, die zich gemengd hadden
in de debatten over de begin October door
de regeering afgelegde verklaring en daarbij
ten aanzien van het koloniale vraagstuk ge
zegd
„Wanneer men zeker is van zijn recht,
discuteert men er niet alle dagen over Het
is onnuttig herhaaldelijk garanties te vragen
aan de Quai d'Orsav. in de Wilhelmstrasse
of op het Foreign Office.
De heer Spaak heeft vervolgens herinnerd
aan de tegenover den Belgischen gezant te
Berlijn afgelegde verklaring, nu een jaar ge
leden, kort na het bezoek van Lord Halifax,
Hij heeft voorts herinnerd aan de door Eden
in het Lagerhuis afgelegde verklaring.
„De regeering, aldus de premier, verliest
niet de verdediging van onze kolonie uit hel
oog. Daarvoor zijn, van de 50 millioen der
buitengewone begrooting, elf millioen be
stemd voor de organisatie van de verdedi
ging van onze kolonie."
Toegejuicht door de Kamer, eindigde de
heer Spaak: „De Congo is van ons. Onze
rechten op den Congo zijn onbetwistbaar en
wij zullen alle krachten in het werk stellen
voor de verdediging onzer kolonie."
SPAAK.
Het begin van een anti-kerkelij
ke actie in Oostenrijk?
Het klooster van de orde der Servieten,
de belangrijkste in Tirol, is door de Gestapo
gesloten op bevel van Buerckel. Negen mon
niken en een dertigtal burgers van Inns-
bruck zijn gearresteerd, terwijl nieuwe ar
restaties verwacht worden. Als motieven
worden opgegeven overtredingen tegen de
zeden en politieke actie tegen den staat. Een
ambtenaar verklaarde, dat de voorvallen in
het gesloten klooster de sluiting van alle
Oostenrijksche kloosters zouden rechtvaar
digen. In Roomsch-Katholieke kringen heeft
men sterk den indruk, dat de gebeurtenis
sen te Inssbruck slechts het begin van een
antikerkelijke actie in Oostenrijk zijn.
En gebrekkig gekleed
zullen de ministers doen?
Wat
Verscheidene Tweede Kamerleden vesti
gen er in het voorl. verslag over de On-
derw.begrooting de aandacht op, dat van tal
van kinderen de voedingstoestand ongunstig
en de kleeding gebrekkig is. Zij vragen of
de minister bereid is door middel van een
rondschrijven de gemeentebesturen op te
wekken aan deze zaak aandacht te beste
den. Voorts geven zij den minister in over
weging. met zijn ambtgenoot van Economi
sche Zaken in overleg te treden, ten einde
zich gezamenlijk te beraden over de vraag
wat gedaan kan worden ter bevordering
van het gebruik van melk op de scholen.
Naar het Chineesche persbureau meldt,
hebben de Chineesche troepen in het zui
den van Hoepeh hun eerste overwinning
na den val van Hankau behaald. Zij heb
ben te Sjauling een eeheel Japansch re
giment op de vlucht gedreven. Dinsdag
was een Japansche aanval op de stad af
geslagen en gisteren gingen de Chineezen
tot den tegenaanval over. Zij sloten den
vijand aan drie zijden in. Vijftienhonderd
.Tapanneezen sneuvelden; de rest vluchtte
in wanorde. Het was de bedoeling van
den vijand op te rukken naar Toengsjan.
dat een der sterkste steunpunten in Hoe
peh is. De Japansche opmarsch in deze
richting is voorloopig ernstig belemmerd.
Chineesche troepen lokten 200 .Tapannee
zen nabij Kwanling in een hinderlaag,
waar de helft hunner omkwam. Later ver
sloegen de Chineezen de ter versterking
gezonden Japansche troepen. Tevens mel
den zij een belangrijke hoeveelheid oor
logstuig te hebben buitgemaakt,
Japansche successen.
Uit Tokio wordt gemeld, dat de Japan
sche troepen, die van Sienning naar het
zuiden waren opgerukt. Sjauling op den
weg naar Toengsjan hebben eenomen. Een
andere afdeeling. die van Tsekausiih was
vertrokken, heeft Taifansjih. 20 kilometer
ten noordoosten van Toengsjan. bezet. Bei
de veroverde steden liggen in het oosten
van Hoepei.
De troepen, die langs den spoorwetr Han
kau—Kanton naar het zuiden oprukken,
hebben een eedeelte van de wallen van
Poetsii hezet. Verder i« het strategisch be
langrijke Kiajoe aan den Jangtse geno
men.
De Chineesche tegenstand
voortduren.
zal
Naar aanleiding van de Japansche ver
klaring over de blokvorming in het Verre
Oosten heeft de officieele woordvoerder der
Chineesche regeering gezegd: „Deze ver
klaring is een ernstige beleediging voor de
menschelijke intelligentie. Zij zet het Chi
neesche volk nog tot grootere vastberaden
heid aan en vernietigt de hoop dat er wel-
ira een einde zou komen aan het verwoes
tende conflict. De bewering, dat de centra
le regeering nog slechts een plaatseliik be
wind is. is een ongegronde uitlating, die
sleehts ten doel heeft het Japansche volk te
misleiden. De Japansche oorlogsheeren zeg
gen. dat zij de helft van het Chineesche ge
bied hezet hebben, doch zij verzuimen daar
aan toe te voegen, dat er maar weinig .Ta-
nansche soldaten veilig zijn. dat driekwart
van het gebied achter de Japansche li-
mes nog door de wettige Chineesche auto-
-"eiten beheerscht wordt en dat de hand-
'•«ving van het politietoezicht zelfs in de
'■Mette gebieden een finaneieele last betee-
kent. die het Japansche volk niet goed kan
dragen.
De nationale rcgcering blijft het
centrale gezag in China uitoefenen.
De zeehavens mogen verloren gaan,
de verbindingen verbroken worden:
de Chineesche tegenstand zal voort
duren, tot de Japansche actie door
uitputting ineenstort."
Wat Japan reeds aan de Jangtse
offerde.
Naar het Chineesche persbureau meldt
heeft generaal-majoor Tanihoetsji bij een
herdenkingsplechtigheid voor de dooden te
Linten in Zuid-Siansi te kennen gegeven
dat aan den Jangtse alleen 340.000 Japan-
neezen den dood hebben gevonden. Tot de
gesneuvelden behoorden een luitenant-ge
neraal. zes generaal-majoors en 103 andere
hooge officieren. Tanigoetsji deelde volgens
bet Chineesch persbureau verder mede. dat
de strijd tegen de guerillatroepen in Zuid-
Sjansi den Japanneezen 15.000 dooden heeft
gekost
Haast met de horbewapening
dringende eisch.
Oudminister Eden heeft een schrijven ge
richt tot zijn kiezers in Warwick en Leaming-
ton, waarin hij een krachtige oproep richt
tot de Engelschen ten behoeve van nationale
eenheid „zonder aanzien der partij". Hij
schrijft o.iii.:
„De waarheid is, dat wij niet een zoo vol
ledig mogelijke vergrooting der nationale
kracht tot stand kunnen brengen, zelfs niet
in de materieele kwestie der bewapeningen,
wanneer wij het niet eens zijn zoowel ten
opzichte van het doel der politiek, waarvoor
deze bewapeningen noodig zijne, als ten op
zichte van de richtsnoeren om dat doel te
bereiken.
OUD-MINISTER EDEN.
„Ten aanzien van het doel bestaat er geen
verschil van opvatting, het is niet anders
dan een duurzame vrede. Het is thans onze
dringende plicht, om zonder onderscheid
van partij, een essentieele mate van over
eenstemming tot stand te brengen betref
fende de richtsnoeren ter bereiking van dit
doel. z
„De meesten onzer zijn het er over eens,
dat alleen een Groot-Brittanje. dat sterk is
in doelstelling en defensie, zijn volledige
rol kan spelen voor het herstel en de hand
having van een systeem van internationale
orde. Vandaar de dringende noodzaak haast
te maken met de herbewapening „in het bij
zonder wat de luebtbewapening en de lucht
afweer in al zijn aspecten betreft."
De zevende commissie aan het
werk...
Pleidooi voor spelling-Marchant.
Vrij algemeen is de Tweede Kamer, blij
kens het Voorloopig Verslag over de begroo
ting van Onderwijs 1939, van oordeel, dat
's ministers beleid ten aanzien van de spel
ling van de Nederlandsche taal de verwar
ring eerder heeft doen toe- dan afnemen. De
zevende spellingscommissie is thans haar
arbeid aangevangen. Men mag dus wel aan
nemen, dat dit vraagstuk thans voldoende
belicht is en rijp voor een beslissing. Er moet
op het stuk van de schrijfwijze eenheid en
vastheid komen en wel zeer spoedig.
Zeer vele leden keuren het af. dat de mi
nister aan het onderwijs een andere spelling
dan de spelling-Marchant wil opdringen, hoe
wel deze laatste reeds aan millioenen kinde
ren is onderwezen en ook buiten de school
meer en meer gebruikt wordt. De overgroote
meerderheid der Kamer heeft zich hierom
trent duidelijk in een motie uitgesproken,
maar de minister gaat ook tegen deze uit
spraak in. Naar het oordeel dezer leden is
er geen andere oplossing dan deze. dat de
regeering er ten spoedigste toe overga, zelf
de spelling-1934 te bezigen.
Sommige andere leden komen tegen dezen
aandrang op.
Churchill aan het woord.
In zijn gisteren in het Britsche Hooger-
huis uitgesproken redevoering heeft Lord
Stanhope ernstige critiek uitgeoefend op de
houding van Winston Churchill. zeggende
dat de vroegere minister „meer dan wie ook
verantwoordelijk is voor den toestand, waar
in wij ons thans bevinden".
In een aan de pers verstrekte verklaring
dient Churchill thans Lord Stanhope van
Verwachting: Matige, in het
Westen later wellicht krim
pende W. tot Z. wind,
zwaar bewolkt tot betrok
ken, aanvankelijk weinig
of geen regen, weinig ver
andering in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Toene
mende kans op regen.
VROEGER KOSTTE DE BERICHTGEVING
UREN, NU SLECHTS ENKELE
MINUTEN
NIEUW GEBOUW VAN HET ALG. NED.
PERSBUREAU PLECHTIG GEOPEND.
Heden werd het nieuwe gebouw van het
Algemeen Nederlandsch Persbureau op de
Heerengracht te Amsterdam officieel ge
opend. Het gebouw is eenvoudig, doch stijl
vol ingericht, bevat keurige ontvangstzalen,
ruime redactievertrekken, een telexkamer,
waar de toestellen staan voor het seinen op
de beide telexnetten van het A.N.P.; een
radio-afdeeling, waar al het buitenlandsche
nieuws per Heli-machines en in morse wordt
opgevangen en twee omroepcellen (kleine
studio's), van welke uit de berichten des
avonds worden omgeroepen door de redac
teuren van 't A.N.P. Op het dak is een net
van veertien antennes aan zilvergrijze mas
ten gespannen, door hetwelk het A.N.P. ver
binding heeft met het Verre Oosten en Wes
ten, Bandoeng en Europa.
Onder degenen, die de openingsplechtig
heid bijwoonden, bevonden zich tal van
autoriteiten uit de ners-, radio- en P.T.T.-
wereld, terwijl als eeregasten aanwezig
waren de minister-president en verschei
dene ministers.
De heer H. H. J. van de Pol, president
directeur van het A.N.P. hield een rede,
waarin hij de enorme vooruitgang schetst©
in de techniek van de nieuwsoverhrenging.
Vroeger werden de berichten eerst per
stencil vermenigvuldigd en per radio uitge
sproken, of per spoorpakje verzonden. Wan
neer vroeger een schokkend bericht bin
nenkwam in den sluitingstijd van den za-
kelijken zender, dan moesten honderd tele
foongesprekken en meer worden gevoerd en
't duurde uren voordat de laatste krant be
diend was. Thans werkt het A.N.P. met twee
eigen telextelegraafnetten, welke dag en
nacht ter beschikking staan van het bedrijf.
De overbrenging van nieuws uit buiten- en
binnenland naar alle aangesloten tachtig
bladen in Nederland vergt nu slechts enkele
minuten en tientallen seconden.
Dr. Colijn tevreden over de pers.
Van de verdere sprekers, die nog
het woord voerden, noemen wij dr.
Colijn. die zeide. er van overtuigd
te zijn. dat de Nederlandsche pers in
het algemeen op hoog peil staat.
Moge dit. aldus spr.. in de toekomst
steds kunnen worden gezegd van een
in vrijheid tegenover de regeering
staande pers.
Nadat de minister van Financiën het
A.N.P. nog gecomplimenteerd had met het
nieuwe gebouw, werd de plechtigheid ge
sloten.
repliek. Hij doet een weergaloos feilen aan
val op de regeering: „De verklaring van
Lord Stanhope toont, hoe moeilijk bot voor
de regeering is om zich vrij te pleiten van de
beschuldigingen wegens verwaarloozing an
slecht beheer van de zaken des lands. die
tegen haar worden ingebracht. Ik heb sinds
tien jaar geen zitting meer in de regeering.
De nationale regeering is zeven jaar aan het
bewind. Sedert vijf jaar heeft de Duitsche
herbewapening groote afmetingen aangeno
men. Deze strooptocht van lord Stanhope
in een polemiek van in de hoogste mate pri
mitieven aard, moedigt ons niet aan te ho
pen. dat de eerste Lord der admiraliteit zich
op dien hoogen post zal onderscheiden".
