Agenda De verdediging van Nederlandsch-Oost-Indië rfiiih iiüiiflii ma i lÈiuBjkMÈi „juwelier QOOifflSïïoaBïïQa Maandag 7 November 1938 £tacUnieuuM Bij alle denkbare conflicten heeft de marine steeds een hoogst belangrijke taak vervuld Slechts een krachtige vloot schept de kans dat onze neutraliteit wordt geëerbiedigd Elke Pacific-oorlog is een zee-oorlog Visscherij JwUii bij U&et^dig, Tweede Blad Tegen Slapeloosheid, Overspanning, Gejaagdheid, Onrust en Zenuwachtigheid, gebruike men de Zenuwstillende en Zenuwsterkende Mijnhardt s Zenuwtabletten Volksuitvoering van „Boefje" Cabaret-avond M.S.F* In Den Helder helpt men elkaar Feestavond van het „Noorderlicht' Een Heldersche roman Maansverduistering H.D. 25 proefgevaren Jongen te water Expeditie is vertrouwenswerk iii De oorlogsgevallen kunnen zeer veel onder ling verschillen en het lot van Nederlandsch- Indië kan daarbij worden beslist, zoowel in de Noordzee als in den Pacific of ergens anders. Alle denkbare conflicten met Neder land als neutrale of als oorlogvoerende hebben slechts dit gemeen, dat de Marine daarbij steeds een hoogst belangrijke taak zal hebben te vervullen. Zelfs bij den bur geroorlog in Spanje en bij het conflict tusschen China en Japan heeft de Marine een taak, terwijl de overige deelen der weermacht, gebonden als zij zijn aan een bepaald rayon, geen rol vervullen bij de handhaving van Nederlandsche belangen buiten dit rayon. Reeds de vraag of wij in een Pacific conflict neutraal zullen kunnen blijven of daarin als oorlogvoerende zullen worden betrokken, wordt in hoofdzaak beheerscht door de relatieve waarde, welke de oorlogvoerenden aan onze Zeemacht toekennen en niet door het aantal soldaten op Java of het aantal bommenwer pers, dat op een bepaalde plaats in onzen Ar chipel kan worden geconcentreerd. Geen van beiden hebben ook een taak bij de actieve handhaving der neutraliteit. Het Java leger niet, omdat Java nu eenmaal geen landgren zen heeft en de bommenwerpers niet, omdat het eenige argument, waarover deze landvlieg- tuigen beschikken, d.m.1. de bom wel een kos telijk middel is om ons ongewild in het conflict te betrekken, doch niet om neutraal te blijven. Wanneer zich ergens in onzë wateren een schip ophield, tijdens den wereldoorlog, begon de Marine niet met op dit schip te schieten, doch met aanhouden en onderzoeken, het is duidelijk, dat men voor dit werk schepen en desnoods zeevliegtuigen gebruiken kan, doch in geen geval landyliegtuigen. En nu het oorlogsgeval. Men zal steeds zien, dat de verdedigers van het legerluchtmacht- idee een bepaalde gedragslijn van den vijand moeten veronderstellen om hun bommenwer pers daartegen te kunnen inzetten. Het onge lukkige is echter, dat niet wij, doch de vijand uitmaakt welke maatregelen hij zal nemen om Nederlandsch-Indië in zijn bezit te krijgen. In een zeeoorlog is bezetting van bepaalde punten of eilanden nu eenmaal niet het normale begin en evenmin beslissend voor het einde. Niet geschikt Een wapen dat slechts bruikbaar is, in dien een vjjand een in den landoorlog nor male-, doch in een zeeoorlog abnormale gedragslijn volgt is reeds daarmede ver oordeeld als kern van de verdediging van een eilandenrijk als de Oost-Indische Archipel. Degenen, die voor het behoud van ons kolo niaal Rijk een zoo krachtig mogelijke zee gaande vloot in de allereerste plaats noodig achten, behoeven aan den vijand geen bepaalde gedragslijn voor te schrijven om te kunnen bewijzen dat een krachtige Marine altijd doel treffend is, in elk oorlogsgeval waarbij ons koloniaal bezit op het spel staat. Een krachtige zeegaande vloot, welke niet aan een bepaald gebied gebonden mag zijn, kan zich overal concentreeren, niet alleen in doch ook buiten den Archipel en zij zal dit moeten doen, waar concentratie noodig is, d.w.z. daar waar over Neêrlands rechten met de wapens wordt beslist. De beslissende vraag voor het ge heel of gedeeltelijk behoud van onzen Archipel. Welke rol de Koninklijke Marine bij een conflict zal kunnen vervullen, onverschillig of Nederland daarbij betrokken wordt of neutraal kan blijven, hangt geheel af van de middelen welke haar worden toebedeeld. Slechts een krachtige vloot schept de kans dat onze neu traliteit wordt geëerbiedigd en worden wjj niettemin in het conflict betrokken, dan zal de invloed van onze Zeemacht op de uiteinde lijke beslissing, ook beslissend zijn voor de vraag of wij onzen Archipel geheel of ge deeltelijk zullen behouden. Omdat een oorlog om ons koloniaal bezit altijd in de eerste plaats een zeeoorlog moet zjjn en tevens omdat het geenszins zeker is dat een strjjd om Indië ook in de Indische wateren wordt gevoerd, is een sterke Zeemacht altijd de beslissende fac tor voor het behoud van ons koloniaal RÜk. Het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger welke zijn primaire taak zelf steeds zag in het handhaven van orde en rust op de eilan den (evenals trouwens elk koloniaal leger) kan ook geroepen worden om speciaal het z.g. hoofdeiland" Java, tegen bezetting te verdedigen, doch slechts in enkele der denk bare oorlogsgevallen komt zij hiervoor aan bod. Meesterschap ter zee bij aanval op Java. Wanneer er een aanval op Java komt, moet de vijand het meesterschap ter zee hebben. (Men kan nu eenmaal niet veronderstellen, dat een vijand in de 20e eeuw dezelfde blun der maakt als Philips de Tweede in 1588, bij de zending van zijn Armada). Heeft de vijand het meesterschap ter zee dan kan hij met een enorm leger komen (zooals b.v. nu in China). Wat doen wij dan met onze 2 divisies, al zijn zij nog zoo „duur" uitgerust? Een modern uitgerust K.N.I.L., met of zon der legerluchtmacht, verliest alle beteekenis wanneer het niet steunt op een voldoend, krachtige Zeemacht, omdat het afgesloten van de zee, spoedig tot machteloosheid ge doemd is en omdat de vijand de volle vrijheid heeft een veel sterker leger overzee te zen den en omdat het K.N.I.L. toch zonder Zee macht nergens anders kan laten gelden dan op Java. Voldoend sterke zeemacht nood zakelijk voor elk oorlogsgeval. Versterking van het K.N.I.L. kan wenschelijk zijn voor een bepaald oorlogs geval, een voldoend sterke Zeemacht is noodzakelijk voor e 1 k oorlogsgeval. Het is daarom kortzichtig en dus onjuist in Nederland zoowel als in Indië het leeuwendeel der defensiegelden te besteden aan locale en regionale verdedigingsmiddelen, zooals leger- wapens zijn. Wat Nederland betreft is deze verdeeling in zooverre begrijpelijk, dat het nu eenmaal een feit is, dat Nederlandsch-Indië geen be staansrecht of bestaansmogelijkheid meer be zit wanneer Nederland van de landkaart ver dwenen is. Wat Indië aangaat is het eenvoudig strijdig met elk begrip van normale logica een derde deel van de normale inkomsten van deze ge westen te zetten op één kaart, die in 9 van de 10 gevallen waarin onze weermacht moet wor den ingezet voor het behoud van eigen volks bestaan of van ons koloniaal Rijk; eenvoudig niet kan worden uitgespeeld. (Slot volgt). AANBIEDING GESCHENK RAADHUIS ANNA PAULOWNA. Zooals U bekend is, schrijven B. en W. aan den Raad, zouden de omliggende gemeenten gezamenlijk een geschenk aanbieden aan de gemeente Anna Paulowna voor haar nieuwe raadhuis. In overleg met den architect van dat gebouw, den heer D. Saai Czn., te Alk maar, is de keus voor het geschenk bepaald op een speciaal voor de raadzaal ontworpen verlichtingsornament. Het aandeel in dé kosten bedraagt voor de gemeente Den Helder 90.B. en W. verzoeken den Raad hun hiervoor thans een crediet te verleenen. Het tweede artikel werd opgenomen in ans nr. van Zaterdag 5 November. In „De Nederlandsche Vischhandel" lezen wij, dat sinds 1927 het aantal te IJmuiden inge schreven kooplieden met 100 gestegen is. Daarentegen is de omzet sinds dat jaar tot de helft verminderd! Het blad neemt daarover een beschouwing op van de hand van den heer KI. Lammers, Voorzitter van den Bond van Kleinhandelaren in het Visch- en Haringbe- drjjf, die aandringt op bedrijfsordening en samenwerking, althans eensgezindheid, tus schen de betrokken instanties, die verbetering van den toestand beoogen. ii». 'in ii 'pAxiclUcfi tlacüt pAifóiq, Een volkomen uitverkocht Casino. Volkomen uitverkocht, de heer Polak heeft zelfs verschillenden moeten teleurstellen, omdat tenslotte óók aan het aantal plaatsen in een zaal als „Casino" een einde komt. Maar 't bewijst, o.i., dat men de waarlijk goede volkskunst wel waardeert, en dat stemt, in den huidigen chaos van allerlei modern ge- experimenteer, tot blijdschap. Zevenhonderdja, hoeveelste opvoering, waarin Annie van Ees haar boefjesrol vervult, en dan een meer-dan-uitverkocht huis, is daar sterker en inslaander bewijs noodig voor de levenskracht van dit stuk, dat zoo voor treffelijk weet te spelen op 's menschen betere gevoelens? Onze dagelijksche lectuur, de krant, is vol van allerlei naar nieuws: oorlog en legeruitbreiding hier, oorlogsdreiging en eindeloos diplomatiek geharrewar ginds; is het wonder, dat we een uitweg zoeken om voor een wijle al dat akeligs te vergeten? En zie daar! Daar komt Annie van Ees met haar zevenhonderd-zooveelste vertolking heelemaal speciaal voor de Helderschen en dankbaar zijn wij haar voor de paar uur genot, die zij ons gaf. De tooneelbewerking van Brusse's boek is geworden een volksstuk in den goeden zin van het woord: het sentiment is er aanwezig, en het is juist genoeg om ons een traan in het oog te brengen en ons geloof in het betere in den mensch, dat door al die nare dingen die op de wereld plaats hebben, zoo'n knauw kreeg, op peil te houden. Mevrouw van Ees werd aan het eind harte lijk en spontaan door de volle zaal gehuldigd en een fraaie bloemenmand werd haar aan geboden. Haar creatie van Boefje is óf: in zijn goede en slechte eigenschappen staat hij ten voeten uit voor ons, het verwaarloosde schooiertje, waaruit een nuttig lid der maat schappij groeit en dat Brusse ons zoo levend geteekend heeft. Ook haar Boefje, zoo goed als dat van zijn geestelijken vader, lééft volop, en volop heeft de zaal gisterenavond ervan genoten. Van Boefje's medespelers noemen wij, be halve de beide ouders, Anton Roemer en Sien de la MarKlopper, den advocaat, Boefje's beschermer, Ludzer Eringa. De vijf bedrijven werden vlot vertolkt, ondanks décorwisselin gen, zoodat om 11 uur de voorstelling was geëindigd en het bal aanving. Wij willen dit korte verslag niet eindigen zonder een woord van lof aan het Casino-orkset onder leiding van den heer Visser, en waarvan de heeren Kotter en Bandel dankbare applausjes in ont vangst mochten nemen voor hun solo-num mers op piston en cello. Zoo was dit in alle opzichten een mooie avond, waarbij men dankbaar voor het ge- notene huiswaarts ging. Het spijt ons voor het M.S.F., maar we moeten constateeren, dat het Zaterdagavond met „wilde". Hoe dat kwam is misschien niet direct te zeggen, al geven de volgende punten daarvoor misschien enkele aanwijzingen. Eer stens was daar de maar matig bezette Casino zaal. Mogelijk ligt de Indische avond nog te versch in het geheugen, waardoor de behoefte aan een M.S.F.-avond zoo gering was. Men redeneert al gauw: „we zijn pas bij het M.S.F. geweest en al staat dat M.S.F. ervoor be kend, dat het over het algemeen goede pro gramma's samen kan stellen, het feit, dat ook het goede op den duur de aantrekkingskracht tijdelijk verliest, zal hieraan niet vreemd zijn. Ten tweede produceerde het aanwezige pu bliek, waarvan een groot percentage uit jon geren bestond, een dergelijke onrust en rumoer, dat bijv. bij de mooie uitvoering van „Dichter und Bauer" door een orkest van Stafmusici de aandacht telkens werd afgeleid en de mooie cello-solo van den heer Bandel niet tot haar recht kwam. Slechts enkelen, d.e vooraan zaten, zullen daarvan voldoende heb ben. kunnen genieten. Ook de heer Donkers werd bti zijn fluit en piccolc-scli telkens ge dwongen een vermanenden blik de zaal in te werpen. Dat zal geen prettig spelen voor hem geweest zijn. Voorts was daar het programma zelf, dat, hoewel het klinkende namen bevatte en ook goede momenten had, toch niet aan de ver wachtingen voldeed. De aankondiging van non-stop-cabaretavond doet nu eenmaal iets anders verlangen. Van „Non Stop" kwam niet veel terecht; er was te weinig gang. Het doek was te dikwijls of te lang gesloten, tijdens welke pauzes weliswaar de prima installatie van den heer De Zeeuw haar geluid deed hoo- ren, maar die toch het publiek in de zaal niet vermocht te brengen tot een b 1 ij v e n d e aandacht voor de zijde waar zich het tooneel bevindt. Toch willen wij daarmede niet de jongeren vrijpleiten van hun onbeleefd gebrek aan aan dacht. Het euvel, dat men komt om te dansen en niet om te luisteren, kwam hier weer te voorschijn. Veel willen wij hier niet van zeggen, het is reeds zoo dikwijls gedaan. Voor het M.S.F. is het jammer, dat een en ander zoo moest zijn. We hopen, dat de kas van dezen avond geen schade heeft geleden. En volgende maal is deze minder geslaagde avond weer vergeten, niet waar? Rest ons nog een woord van waardeering voor degenen, die hun krachten gegeven heb ben tot het uitvoeren van het programma. Noemen wij van hen Nico Visser, den pianist, den heer Donkers, de Stafmuzikanten onder leiding van den heer J. J. Bijster, Bolletje, Henny van Gelderen. De verloting had, zooals U reeds bekend is, een bijzondere aantrekkelijkheid door het aan bod van den heer Kos, Koningstraat. Het bal werd geleid door den heer H. Schaap van Dans-instituut Mouton. Band: de ver sterkte Casino-band. Burgerlijke Stand van 5 Nov. 1938. Meer dan wellicht ergens anders Helpt men hier elkaar spontaan: 't M.S.F. kreeg honderd loten, Door K. Kos cadeau gedaan. Lange jaren heeft Den Helder In een slechte reuk gestaan. En kon men dit oord ontvlieden, Dan werd het met spoed gedaan. Nieuwediep, dat Nova-Zembla, Altijd koud en altijd wind. Jutters Bah, 't zijn nare menschen, Niets wat ik aantrekk'lijk vind. Films, tooneel, muziek, concerten-, Sporten, feesten, athletiek, Huizen, schepen, land of water, 't Lijkt naar niets, je wordt hier ziek. Nog zóólang, nog zóóveel maanden Van gedwongen jutter zijn, Niets, geen lucht zelfs in mijn banden Neem ik mee. 'k Neem d'eersten trein. Dit was vroger zoo het praatje Van een elf Provincie ras, Dat hier woonde, maar gelukkig Ziet men thans hoe dom zulks was. 't Waait niet altijd in Den Helder, Er is ook wel zonneschijn, Wat hier is of wordt geboden, Of wat komt, dat mag er zijn. De bewoners van Den Helder Gaan niet heen als toen zoo vlug, Want men laat dan te veel achter, Waarom komt men steeds terug? 't Is goed wonen in Den Helder, Ook al kent men hier elkaar. Welke stad maakt filantropisch Zoo'n groot sympathiek gebaar? Alles wat gebeurt ten bate Van het doel „liefdadigheid", Wordt gesteund en nimmer vraagt men Mag ik weten wie gij zijt? Dit is juist zoo te waardeeren, Dat hij, die hier vreedzaam leeft, Voor den nood van vele and'ren Onder ons, wat over heeft. Alles bij elkaar genomen Zeg ik: „Leve onze stad! 't Is hier goed, dus geen gemopper, Want aan ons mankeert óók wat." B. A. Sson. L BEVALLEN: G. Wind—Wouda, z. OVERLEDEN: N. F. Latjes, (m.), 76 jaar. Wed. B. F. Verfaille, geb. M. C. Govers 71 jaar. Huisduinen vermaakt zich. Het was als 't ware een groote familie, die zich Zaterdagavond in het overbezette zaaltje van Dennenheuvel bevond. Vroolijk werd ieder der binnen komenden begroet en zelfs de ver slaggever, die zich over het algemeen de bui tenstaander voelt, werd door de feestelijke sfeer aangestoken en onderging dé intiemé ge zelligheid als een prettige gewaarwording. De voorzitter, de heer Makelaar, heette in een kort openingswoord allen hartelijk wel kom, in het bijzonder den garnizoenscomman dant, majoor Doorman en zijn vrouw en de Mondaccordeon-vereeniging „Bravo", die haar medewerking verleende. Met aandacht en zichtbaar genoegen volgde de aanwezigen hierna de muzikale prestaties van „Bravo", die ook later op den avond be wezen, dat door serieuze oefening op mond- accordeon-gebied wel iets te bereiken is; Daar wij vorige week reeds een uitvoerig verslag gaven over het kunnen dezer vereeniging is het o.i. overbodig hierop terug te komen. Wel getuigde het hartelijk applaus van het pu bliek, dat de ten gehoore gebrachte nummers werden gewaardeerd. De Tooneelvereeniging het „Noorderlicht" zelf, wier optreden natuurlijk de clou van den avond vormde, houdt zich nog steeds op het terrein van het liehte amusement. En dit heeft de regisseur, de heer Melief goed in gezien. Een vereeniging, die moet woekeren met de krachten, die zij heeft, kan zich niet wagen aan een zwaar stuk, waarin b.v. sprake zou zijn van tragedisch talent. Noch afgezien van het feit, dat dit ook niet in het kader van den avond zou passen. Van de twee stukken, die werden opgevoerd, was het eerste een reprise, zoodat wij ons zul len bepalen bij het blijspel „Een pootig wijfje". De titel brengt reeds naar voren, dat de inhoud tot het komische genre behoort. Het stuk is er dan ook louter en alleen op geba seerd om de lichspieren van het publiek in beweging te brengen en daar dit volkomen gelukt is, kunnen wij het als geslaagd be schouwen. Zoowel de hoofdrol-vertolking als de bij rollen, werden op een verdienstelijke wijze ge speeld. Duidelijk bleek, dat men hier met spelers te doen heeft, die de noodige routine bezitten en zich voor dille tan ten op een gemakkelijke wijze op de planken bewegen. De heer Meeuwland en mej. Smit toonden een goed aanvoelen van hun rol, terwijl mej. A. de Boer als Santje het dienstmeisje, op een geestige wijze optrad. Ook de heeren Blokker en Makelaar toon den buiten rolvastheid een gave om de gees tige momenten uit te buiten. Duidelijk bleek, dat het publiek zich kos telijk amuseerde en dankbaar gestemd was voor het gebodene. Een gezellig bal besloot dezen goed ge slaagden avond. Eii altyd roept de zee. Deze week zal bij de Nederlandsche Uit geverij te Baarn, een Heldersche roman ver schijnen, geschreven door onze oud-stadgenoot Klaas Smelik. Klaas Smelik, aie met dezen roman een echt Hollandsch werk heeft geschapen, verwierf zich in de laatste jaren met zijn tallooze radio-hoor- spelen en reportages een uitstekende reputatie in onze moderne letteren. Evenmin als in zijn hoorspelen, observeert hij in dezen roman zijn figuren van één zijde, doch hjj brengt ons in vrijwel alle maatschappelijke kringen van Den Helder en in die van marine en koopvaardij. Een boek dat ongetwijfeld zijn weg tot het hart van de lezers zal vinden! Wij hopen hierop binnenkort uitvoeriger terug te komen. In onze streken als totale ver duistering waar te nemen. Als de omstandigheden, voornamelijk na tuurlijk de bewolking, dat toelaten, zal heden avond een totale maansverduistering zicht baar zijn. Zooals men wellicht weet, is het slechts bij volle maan mogelijk een maans verduistering te hebben. Indien men zich dat even realiseert, is het gemakkelijk te be grijpen. Immers moet de aarde tusschen zon en maan staan, waardoor de aarde het licht van de zon onderschept en de maan tijdelijk van dat licht verstoken is. Daar zon, maan en aarde zich voor en na de verduistering bijna in één rechte lijn bevinden, kunnen wij alleen de maan „vol" zien. De verduistering van vanavond begint om 1 minuut over negenen en aan de linkerzijde van de maan, waar men op dien tijd een klein inhammetje zal kunnen zien, dat steeds grooter wordt. Om 22 uur 5 minuten (5 over tienen), is de verduistering totaal geworden. 23 minuten later wordt, weder aan de linker kant van de maan, het eerste puntje weer verlicht. 32 minuten na middernacht is de maan weer in haar totale verlichting te zien. Hopen wij op helder weer en onbewolkte lucht! Zaterdag heeft de goedgeslaagde proefvaart plaats gevonden van de vischkotter H.D. 25, eigenaar R. N. Bakker, Den Helder. Hierin werd door de motorenfabriek „De Industrie", D. en Joh. Boot N.V. te Alphen aan den Rijn een 3 cyl. 120 pk 4-tact com- pressorlooze Dieselmotor geplaatst. Het geheel voldeed ruimschoots aan de ge stelde eischen, en werd door den eigenaar overgenomen. Op de Binnenhaven is bij het spelen op een vlot een jongen in het water gevallen .De jongen was spoedig op het droge en... durfde niet naar huis. Vriendjes gingen daarom thuis vertellen, dat hij in het water gevallen was. Nadat de jongen langen tijd met zijn natte kleeren was blijven wachten, had hij den moed om ten slotte naar huL te gaan. LANTAARNPAAL TEGEN DEN GROND. In de Weezenstraat werd een lantaarnpaal het slachtoffer van een vrachtauto, zoodat deze straat het met een ilrhtpunt minder zal moeten stellen. GEVAARLIJKE HOND. Een bewoner van de Bonselaarsweg deed aangifte, dat haar zoontje van 8 jaar was gebeten door een hond. DAT LIEP GOED AF. Een klein meisje, dat op den Ruyghweg aan het spelen was met een autoped, werd bij het plotseling oversteken van den weg door een doktersauto aangereden. Door krachtig remmen werd het meisje slechts even ge raakt, zoodat een lichte hoofdwond het eenige was, dat zij opliep. Door den dokter, die het wondje verbond, word zij naar huis gebracht. HIJ KON LOOPEN. Eer. bewoner van de Korte Vliet, die zijn fiets in de Gravenstraat had neergezet, be merkte bij zijn terugkomst dat het karretje v/as verdwenen. Daarom per (auto- en bootdiensten). Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch Genootschap „De Kop van Noord Holland". Eiken werkdag van 710 uur. Zaterdags van 35 uur en van 710 uur. Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek geopend: dagelijks van 912 en van 13.30 17 uur. Zaterdag van 912 uur. Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat, lederen Woensdag van 35 uur. lederen Zaterdag van 710 uur. Bovendien de eerste Zondag van elke maand van 35 uur en de eerste Woensdag van 810 uur. BIOSCOPEN: Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8: „Zijn grooten kameraad" en „Een ster wordt geboren". Rialto, Spoorstraat half 8: „Blauwbaard's achtste vrouw" en „Holly wood Hotel". Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8: „Cassidy's offer en „Het Schildersmodel". Opgenomen om 8 uur hedenmorgen. Barometerstand Den Helder 76S.7 Temperatuur lucht 12.0 Wind; richting W.Z.W., kracht: 4 Licht op 4.50 Onze stadgenoot, de heer W. Grim, slaagde op het gehouden kruideniersexamen, voor Handelskennis en vakbekwaamheid.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 5