SCHUDT UW LEVER
WAKKER
^oeuwutkoafm
bij onze admtmdm
2W-6 nu Uw- iPJt. ïliccdaaó'infia&peri
êij, Kapt!
/lytttda
TE VERLENGE
WEGENS ENORME TOELOOP
VERKOOP TEGEN
KONINGSTRAAT
DEN HELDER
Ligt alles klaar
„Dat is Holland"
Museumlessen voor volwassenen
Burgerlijke stand van Den Helder
Penning-serie (onze zeehelden)
Er moest straf op staan!
HEBBEN WIJ BESLOTEN OM ONZE
Beëindiging onherroepelijk Vrijdag a.s.
Wij stellen hiermee iedereen in de gelegenheid
van deze buitengewone aanbieding te profiteeren
Historische bijdrage over
de Israëlitische Synagoge
inschrijving Handelsreglstef
X
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgens „kiplekker"
uit bedspringen.
lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal
in Uw ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende is, verteert Uw voedsel
niet. het bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt
verstopt. Uw lichaam is vergiftigd en U bent
humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber in.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen,
moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de gal te doen stroomen.
Eiscnt Carter's Leverpilletjes bij apothekers en
drogisten, f. U.75.
Morgen komt de Bond van Barm
hartigheid Uw overtollig huisraad
halen.
Zooals wij berichtten, wordt morgen
door den Bond van Barmhartigheid ge
mobiliseerd. Morgenochtend, morgenmid
dag en morgenavond zal met auto's de
stad afgereden worden en hoopt men bij
geen enkel stadgenoot een gesloten deur
te vinden.
Reeds in extenso mochten wij er op
wijzen, dat hier een instelling Uw mede
werking vraagt, waaraan men verplicht
is zijn sympathie daadwerkelijk te betui
gen. Hier zijn menschen aan het werk,
die weten wat er bij velen binnenskamers
voor armoede geleden wordt en die weten
op welke wijze de geschonken gaven het
best verdeeld moeten worden.
Zij, die nog niet hun linnenkast en oude
kleerenkast nazagen, verzoeken wij drin
gen l dit thans te doen.
Opdat alles morgen klaarligt als de
Bond zijn rondgang houdt. Laat deze in-
zameldag inderdaad worden: een groo-
t e inzameldag.
De Bond rekent vést op U!
Nederlandsche pers zeer enthousiast.
A.s. Zondagavond gaat in Casino de revue
„Dat is Holland". Deze is in zooverre een bij
zonderheid, dat men er in, naast Henriëtte Da-
vids, eveneens zal zien en hooren optreden den
bekenden Duitschen karakter-komiek Sieg-
fried Arno, reeds gedurende vele jaren ver
maard door z|jn filmische successen bij de
UFA.
De Nederlandsche pers is gunstig gestemd
over het bereikte resultaat. Zoo schrijft een
der grootere bladen o.a.:
In een aaneenschakeling van 28 tafereelen
aanschouwden we de allergeestigste scènes,
vlotte en keurige shownummers. De hoofdper
soon Henriëtte Davids, de revue-artiste die
niet te evenaren is, een comediënne eenig in
haar soort, beweegt zich op de planken en
gaat om met haar publiek, alsof ze zich vol
komen thuis voelt. En steeds is zij hetzelfde
gebleven.
Naast haar staat Siegfried Arno, de artist
die reeds in het buitenland met zijn optreden
in verschillende revue's zooveel succes heeft
geoogst. Thans staat hij naast Heintje en zij
laten samen de zaal „bulderen".
Hoe verzorgen dierenouders hun
kroost?
Evenals het vorige jaar zullen er ook dezen
winter in het Natuurhist. Museum lessen voor
volwassen worden gegeven.
De eerste serie van drie lessen zal handelen
over het onderwerp „Hoe verzorgen dieren
ouders hun kroost?" De lessen worden gege
ven door den heer J. A. Nijkamp, leeraar aan
het Gem. Lyceum en de R.H.B.S. en worden
geïllustreerd met lichtbeelden.
Hoe groeien jonge watervlooien, hoe mieren,
hoe ringslangen, hoe stekelbaarsjes, hoe vele
andere dieren? Het antwoord hierop kunt U
op deze lessen leeren, waarvoor U zich (schrif
telijk) kunt opgeven bij den Secretaris (den
heer L. J. Daalder, Kanaalweg 116) of aan het
Museum op den eersten lesavond (Donderdag
17 November a.s., 's avonds 8 uur).
Voor verdere bijzonderheden verwijzen wij
naar de advertentie in dit nummer.
van 14 November 1938.
BEVALLEN: M. van LeeuwenWoort z
R. Baars—Roodt, z.; H. C. Tuithof—Hoog
kamp, z.: T. Dokter—Klunder, z.
OVERLEDEN: Wed. C. Vader, geb. Lanser
77 jaar.
De „Koninklijke-Begeer" te Voorschoten
kondigt de verschijning aan van een serie van
twaalf nieuwe penningen met de beeltenissen
va de vooraamste zeehelden uit onze vader-
landsche geschiedenis. De penningen hebben
een diameter van 70 mm en zijn alle ontwor
pen door den medailleur, Jac. J. van Goor.
Tegelijkertijd verschijnt de kunstkalender
1939 van „Onze Vloot", die ditmaal den naam
van „Penningkalender" draagt omdat de
twaalf penningen in kleurendruk op den ka
lender z(j afgebeeld.
-¥■
Er is een zeker soort publiek, dat van
de veronderstelling pleegt uit te gaan,
dat, als men voor een voorstelling (film-
tooneel- of anderszins) betaald heeft
men automatisch het recht heeft te
laat te komen. Dat is een gruwelijke
waangedachte, die echter reeds zoo diep
ingeworteld is dat men haar al haast
niet meer opmerkt.
Onder het opschrift „Er moest straf
op staan", vinden wij thans een jere
miade in de „Tooneelspiegel", die ook
ons uit 't hart gegrepen is. Wij lezen er:
De telaatkomers zijn de ellende voor
iedere schouwburg.
Dit hebben wij Zaterdag 1.1. ter gele
genheid van de eerste opvoering in
Amsterdam van „Don Carlos" weer eens
kunnen constateeren.
Niettegenstaande uitdrukkelijk in de
dagbladen bekend gemaakt was, dat de
voorstelling precies om acht uur aan
vangen zou, en telaatkomers gedurende
de voorstelling niet in de zaal toegelaten
konden worden, waren toch nog veie be
zoekers over tijd, die een tooneel-
directie is nu eenmaal minder grimmig
dan zij soms lijkt helaas tóch tijdens
het spel in de zaal kwamen. Gevolg: ru
moer en ontstemming, verstoorde aan
dacht en booze gezichten. Wij geven het
advies aan de directies: houdt de onbe
leefde telaatkomers buiten de zaal zoo
lang het doek op is, en tot de aanwezigen
zeggen wij: weiger pertinent op te staan
om telaatkomers te laten passeeren.
Tegen het euvel der over-tijd-komende
bezoekers kan in den schouwburg niet
krachtig genoeg opgetreden worden.
Wxmdeli^icPit
Schitterend geslaagde bondsdag.
Het was gisteren een belangrijke dag
in de „wandelsportwereld", er was n'.m.
een bondsdag in Hoorn. Onze vier plaatse
lijke wandelsportvereenigingen: de Jutter,
de Zilvermeeuw, de Volharding en de
de Speeltuin Ver. Den Helder (afd.
Centrum), welke vereenigingen aange
sloten zijn bij den N.H.W.B., namen hier
aan deel met gezamenlijk 100 leden.
Deze dag was georganiseerd door de Pers
en Propaganda-Commissie, welke uit 3 heeren
bestaat en waarvan onze stadgenoot, de heer
H. J. A. Lücker, voorzitter is. Het succes was
overweldigend. Alle 26 aangesloten vereenigin
gen hadden vertegenwoordigers gezonden, zoo
dat een kleipe 500 tippelaars aanwezig waren
in de keurig versierde zalen van het Park
hotel.
De heer Lücker opende den bondsdag met
een woord van welkom aan allen en riep de
medewerking in om dezen dag goed te doen
slagen.
Achtereenvolgens spreken de heeren Mooy,
vice-voorzitter van U.D.I.S.O.S.; Visser,
voorzitter der N.H.W.B.; en Broekhof, voor
zitter der N.W.F., welke allen, als om beurten,
voï lof zijn over de organisatie.
Als bewijs van waardeering voor het vele
werk werd door den heer Visser aan de drie
heeren der P.P.C. een speciaal ontworpen
insigne aangeboden, hetwelk op hoogen prijs
werd gesteld. De stemming der aanwezigen
was inmiddels voorbeeldig te noemen. Het
doel van den bondsdag, het aankweeken van
het saamhoorigheidsgevoel en het versterken
der eenheidsgedachte, werd kennelijk bereikt.
Te half twee begon het vroolijke gedeelte,
n.m. de opvoering van een wandelsportrevue,
getiteld: „De .tocht naar Pedestanië".
Deze revue is een ongekend groot succes
geworden. De schrijfster, mevr. v. Tongeren,
heeft kans gezien in een drietal bedrijven het
wel en wee van de wandelsport ten tooneele
te brengen.
Hierna volgen nog verschillende sprekers,
o.a. de voorzitter van den Z.H.W.B. en de
Stichts Gooische Bond, welke om beurten lof
redenen spreken. Mevr. van Tongeren ont
vangt een fraaie leeslamp.
Nu volgde weer een pauze tot half acht,
waarna het bal officieel werd geopend. Ook
dit was vol afwisseling, de stemming werd
nog steeds beter, zoodat te half elf het
scheiden wel wat zwaar viel.
Deze bondsdag heeft zonder eenigen twijfel
aan zijn Joel beantwoord en wij hopen, dat
ieder jaar de P.P.C. iets dergelijks zal orga-
niseeren.
JAAR
10^ KORTING
KAPE
ïïlaünt-htïicPiltti
De officier van den M.S.D. 2e kl. A. A.
Looijen, met 15 dezer te Schiedam geplaatst,
is aldaar bij de N.V. Wilton-Feijenoord belast
met het toezicht op den aanmaak der werktui
gelijke inrichtingen voor de in aanbouw zijnde
onderzeebooten.
De luitenant ter zee le kl. Marine-res. J.
Lagas, geplaatst-a.b. 'Wachtschip te Willems
oord, is tijdelijk overgeplaatst- aan bootó van
Hr. Ms. Wachtschip te Vlissingen.
Geplaatst aan boord van Hr. Ms. „De Ruy-
ter", de officier van administratie der le kl.
C. J. Grijseels;
bij het Marinevliegkamp „Morokremban-
gan", de officier van administratie der 2e kl.
B. G. A. Mahieu, beiden verwacht uit Neder
land.
i-
Overgeplaatst van Hr. Ms. „De Ruyter" naar
het Departement der Marine, de officier van
administratie der le kl. W. F. L. Waleveld.
Overplaatsingen.
Bootsman P. Monderman, van O.Z.D. naar
v. Speij, 21 Nov. '38.
Segt.-macht. H. L. Looijenstein, van v. Speijk
naar Z. 7, 21 Nov. '38.
Sergt.-macht. J. C. Glimmerveen, van v.
Speijk naar Z 7, 28 Nov. '38.
Oppermonteur T. Goedhart, van O.Z.D. naar
Kaz. A'dam R.D., 28 Nov. '38.
Sergt.-monteur E. Bosch, van de Mok naar
Sumatra, 17 Dec. '38.
Sergt.-monteur J. E. Breet, van Sumatra
naar de Mok, 17 Dec. '38.
Sergt.-vltmkr. (M) C. van Vliet, van de Mok
naar Kaz. A'dam, 1 Dec. '38. Op datum tewerk
gesteld bij de K.L.M.
Korpl.-vltmkr. (M) J. P. Cox, van de Kooij
naar Kaz. A'dam, 1 Dec. Op datum tewerkge
steld bij de K.L.M.
Sergt.-vltmkr. (M) J. W. Hekel, van de
Kooij naar Kaz. A'dam, 14 Nov. '38. Op datum
tewerkgesteld bij de K.L.M.
Korpl.-hofmeester A. Hendriks, van W.schip
W.oord naar Kon. Inst, 21 Nov. '38.
Korpl.-monteur H. Albers, van O.Z.D. naar
Kaz. A'dam R.D., 28 Nov. '38.
Korpl.-vltmkr. (M) G. Visser, van Kaz.
A'dam, 14 Nov. '38 tewerkgesteld bij de N.V.
Aviolanda te Papendrecht; aangewezen om
22 Nov. '38 per v.s. „Kota-Tjandi" van de N.V.
ftott. Lloyd naar O.-I. te worden uitgezonden.
Korpl.-vltmkr. (M) J. Bakker, van Kaz.
A'dam naar de Kooij, 12 Nov. '38.
Marinier le kl. D. Reusche, van Afd. Marns.
R'dam naar Kaz. W'oord, 14 Dec. '38.
Matroos Se kl. C. A. de Bruin, van W.schip
Vlissingen, bevolen overpl. op 10 Nov. '38 naar
de Kaz. W oord ingetrokken.
Matroos 3e kl. L. H. Verhulst, van Gelderland
naar W.schip W.oord, 22 Oct. '38.
Matroos le kl. A. M. N. v. d. Kaaij, van
W.sclvp W.oord naar Z 6, 28 Nov. '38.
Matroos 2e kl. H. H. Reinold, van v. Speijk
naar Z 6, 28 Nov. '38.
Mariniers 3e kl. M. v. d. Beek, L. Vlieger en
F. v. d. Vlis, van Afd. Marns. R.dam naar Kaz.
A.dam, 21 Nov. 38.
Mariniers 3e kl. W. Bosman, P. Vreugdenhil
en N. van Dam, van Afd. Marns. R.dam naar
Kaz. A.dam, 28 Nov. '38.
Matroos 2e kl. R. H. Adama, van Brinio
naar W.schip Vlissingen, 21 Nov. '38.
Matroos 2e kl. J. H. Dee, van Hydra naar
W.schip Vlissingen, 21 Nov. '38.
Marinier le kl. W. J. Hilhorst, van Afd.
Marns. R.dam naar Kaz. W.oord, 21 Dec. '38.
Marinier le kl. F. H. Kievit, van Afd. Marns.
R.dam naar W.schip Vlissingen, 21 Dec. '38.
Matroos le kl. U. W. S. von Dobschutz, van
W.schip W.oord naar Brinio, 21 Nov. '38.
Matroos 3e kl. W. P. van Lier, van W.schip
W.oord naar Hydra, 21 Nov. '38.
Matroos 3e kl. H. G. R. Otten, van Kaz.
A.dam naar W.schip W.oord, 15 Nov. '38.
In tegenstelling met de andere kerkgenoot
schappen heeft de Israëlitische Gemeente niet
in Huisduinen bestaan.
Ofrchoon in 1790 ach reeds eenige Israë
lieten in de gemeente Den Helder bevonden,
die onderlinge godsdienst-oefeningen hielden,
duurde het tot 1815 eer alhier eene kerkelijke
gemeente werd gesticht. De eerste synagoge
was een bovenkamer van een hui" in de Lange-
straat. Later had men een gebouwtje tot dat
doel in de Peperstraat, een steeg, die waar
schijnlijk later in den volksmond de Jodensteeg
werd genoemd en thans nog dienzelfden naam
draagt. Eindelijk werd de synagoge aan den
Kanaalweg gesticht en wel in 1837; op den 8en
September had de inwijding plaats. In den
voorgevel vond men in het Hebreeuwsch de
volgende woorden:
De Eeuwige is in zijnen heiligen tempel,
zwijgt voor Hem, gij gansche aarde.
Het gebouw was in den beginne van buiten
door een ijzeren hek van de straat afgeschei
den, terwijl de ingang is a- ngelegd met zeven
hardsteenen treden. Het gansche gebouw is
opgetrokken door bijdragen uit de Gemeente
zelve en andere Israëlitische gemeenten, be
nevens aanzienlijke sommen door Provinciale
Staten van Noord Holland en uit de Gemeente
kas van Den Helder. Het was voor hen een
groot feest, toen op den 8en September 1837
de vier Heilige Wetsrollen onder een daartoe
vervaardigd verhemelte, in plechtigen optocht,
begeleid door muziek, uit het oude gebouw in
de Jodensteeg naar de nieuwe synagoge wer
den overgebracht. Bij de oprichting in 1815
bedroeg het aantal zielen plus minus 60. ter
wijl hun aantal in 1875 was ongeveer 425.
Wij verplaatsen ons een oogenblik in het jaar
1875.
Achtereenvolgens waren de navolgende gods-
dienst-leeraren werkzaam: D. Heilbron, J.
Slutzkij, M. Koopman, S. Fontijn, D. Grun-
wald, S. Berlijn, J .Wandhuizen, M. Heertje
en J. Kleerkooper.
De leden van den kerkeraad zijn: de heeren
L. Groen, voorzitter; P. H. Polak, secretaris;
M Schrijver, penningmeester, M. L. van Gel
der, M. E. Tat, W. S. J. Beek, M. A. Grunwald
en A L. van Amerongen.
Voorts is er een Armbestuur en een Kerke
lijk schoolbestuur, terwijl het Kerkelijk dood-
gravers-college bestaat uit de Heeren H.
Polak, president, N. J. Prins, penningmeester
A. L. van Gelder, directeur en P. H. Polak,
secretaris
Verplaatsen wij ons in de jaren 1924 tot '28.
Met het bestaande oude gebouw, dat lang
zamerhand te klein was geworden had men
het ruim 85 jaar gedaan. Het initiatief tot 't
bouwen van een nieuwe synagoge werd ge
nomen door den Heer D. H. Grunwald, alhier,
waarna eene bouwcommissie werd gevormd
op 16 November 1924. Het spreekt vanzelf,
dat eene nieuwe synagoge in vorm geheel van
de oude zou moeten afwijken en zich meer aan
de moderne opvattingen van hedendaagsche
bouwvormen zou moeten aansluiten, inwendig
zoowel als uitwendig. Nochtans waren er vele
gemeenteleden, die conservatief zijnde, zich
tegen deze, van de traditioneele opvattingen
afwijkende vorm, verzetten. Ten slotte werd
op 2 October 1927 het werkelijke besluit tot
nieuwbouw genomen. Architect werd de heer
Harry Elte Phzn. te Amsterdam. Aannemer
werd de heer C. Quack te Den Helder.
Het oude gebouw w>rd geheel tot op den
grond gesloopt, terwijl de kerkelijke diensten
werden gehouden in het Oude Raadhuis op het
Dijkje, door het Gemeentebestuur welwillend
ter beschikking gesteld.
De bouw ging voorspoedig, zoodat reeds op
2 Mei 1928 de eerste stein werd gelegd, begrij
pelijkerwijze met eenige lechtigheid. Eene aan
het oude gebouw klevende ongerijmdheid werd
hersteld, n.1. dat de Heilige Arke in het nieuwe
gebouw aan de Oostzij ee werd geplaatst, die
zich tot nu toe in de Noordzijde bevond.
De bouw geschiedde in geel genuanceerden
steen met eenige toepassing van natuursteen.
De enkele kleine vensters werpen hun licht in
de diverse afdeelingen door middel van ge
brandschilderde glaspaneeltje". Het inwendige
van het -ebouw maakt en indruk van ruimte,
doordat er zich geen pilaren in bevinden;
slechts een viertal kleine kolommen dragen
de vrouwen-afdeeling. De inscriptie in de
Heilige Arke luidt in het Nederlandsch:
„Weet, voor wien gij staat".
Op den voorgevel is in blau- hardsteen
gebeiteld de Hebreeuwsche spreuk, hierboven
genoemd, ook voorkomende op de oude syna
goge.
(Synagoge is een Grieksch woord, dat bij
eenkomst of vergadering beteekent.)
Op Donderdag 23 Augustus 1928 werd het
feest der inwijding geopend in de feestelijk
versierde zaal van „Musis Sacrum", alhier.
Geopend door den Voorzitter, den heer Vries-
lander, werd dien middag bestemd voor het
in ontvangst nemen der verschillende feest
gaven, als lichtkroon, ceremonie-bord, nacht
bord, geborduurde voorhang met de kleeden,
toga, collecte-schalen, enz. enz.
Op Vrijdag 24 Augustus 1928 had de plech
tige opening van de nieuwe synagoge plaats
met als feestredenaar, de opperrab|jn Onder
wijzer, vergezeld van het zangkoor der Groote
Synagoge te Amsterdam, terwijl dien dag de
Heilige Wetsrollen werden overgebracht.
De inwijdingsdatum heet 8 EUoel 5688, de
Joodsche jaartelling.
Bovenstaande bijdrage heeft betrekking op
de historische mededeeling van het gebouw
en de Joodsche Gemeente. Zij, die belangstellen
in het uitgebreide verslag der inwijding zelve
kunnen.dat vinden in de Heldersche Courant
van Zaterdag 25 Augustus 1928, groot zijnde 9
kolommen druks en twee bladen van. deze cou
rant beslaande.
K. F. O.
£4geA&eAuMeti
Overplaatsing.
De kapitein van den Generalen Staf I. L.
U|jterschout is overgeplaatst naar Den Helder
en toegevoegd aan den Commandant in de
Stelling van Den Helder.
De eerste-luitenant J .J. Fens is overge
plaatst van het Garnizoen Utrecht bij het
Regiment Kust-Artillerie te Den Helder.
De fourier der eerste klasse A. J. Timmers,
van de le compagnie, le bataljon regiment
kust-artillerie, wordt met ingang van 16
December a.s. bevorderd tot sergeant-majoor
administrateur bij 1-I-R.K.A. te Den Helder.
De sergeant-majoor J. L. Johannisse, groeps
commandant van de Politietroepen te Den
Helder, is aangewezen voor de functie van
Magazijnbeheerder der Artillerie te Den
Oever.
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 710 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30
17 uur. Zaterdag van 912 uur.
Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat,
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 3—5 uur en de eerste Woensdag van
810 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Menschelijke Hyena's".
RialtoSpoorstraat half 8:
„Testpiloot".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„Kinderen van de Nacht" en „Zes uur
Verlof"
Heden:
Casino, 8.15 uur: „Tooneelver. „Herman
Heyermams": „Filmmaniakken".
Woensdag 16 November.
Casino, 8 uur: 49ste Jaarvergadering van de
Nederlandsche Middernachtzending Ver.
Donderdag 17 November.
Casino, 8.15 uur: Concert „Winnubst".
Musis Sacrum, 8 uur: Wintersportavond det
Ned. Reis-Vereeniging.
Vr|jdag 18 November.
Alg. Tehuis v. Militairen, Spoorstraat: Bazat
Vrijzinnige Vrouwen Vereeniging.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgea
Barometerstand Den Helder 772.!
Temparatuur lucht
Wind; richting: Z., kracht:
Licht op
6.7
10
4.40
Onze vroegere stadgenoot de heer P-
S. N. Oost, op proef werkzaam aan de Prins
Alexanderstichting te Huis ter Heide (blinden
instituut) is met ingang van 1 Januari be-
noemd tot onderwijzer aan genoemde in
richting.
8 tot 15 November 1938.
Wijzigingen.
AnnaPaulowna:
Hotel, Café-Rest. „Amstelmeer" N.V. in op
richting, v. Ewijcksluis; omgezet in een
Naamlooze Vennootschap.
Den Helder:
N.V. Nederlandsche KleedingmaatschappV
Heemstede; fil. gevestigd te Den Hela
Ankerpark 2.
