ivfenschenjacht in Zevenaar Buitenlandsche bommen werpers voor Nederland DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Millioenenschade voor „wilde" bushouders Ypenburq krijgt militaire hangars Een menschenleven kost 25 gulden Afschuwelijke vondst in bouwland jtlVlAAiï iHütr'JpI ZATERDAG 19 NOVEMBER 1938 66e JAARG. No. 8469 Burgemeester redt 6 Jodenkinderen Dit nummer bevat 16 pagina's VL/EERBERICHT DE BILT SEINTt NAAR AMSTERDAM? HELDERSCHE COURANT KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder (Van onzen eigen verslaggever) ZEVENAAR, Vrijdag. Een snelle Diesel brengt ons naar Arn hem en vandaar is het een halfuurtje naar Zevenaar. een oord op enkele kilometers van de Nederlandsche grens. Zevenaar het ligt geheel opgeborgen ln een vette mist, die geen tien meter zicht geeft. Alle ende koperen knoopen van de Hollandsche douaniers glinsteren in de spaarzame lichtpuntjes op 't tochtige sta tion, waar achter een beslagen venster een viertal marechaussees staat te rooken. We zijn de eenige passagiers van het lo kaaltje geweest en daar 't een onbekend gezicht is, worden we nagestaard door chef, controleur en de juffrouw van 't buf fet. Zevenaar ligt in 't duister. Alleen de Turmac-fabriek giet mat licht uit over 't eenzame dorp, waarvan we weten, dat 't een zoo belang rijke schakel vormt in de thans ge houden menschenjacht. Zevenaar, een der plaatsen, waar de laatste dagen tallocze Joden getracht heb ben het veege lijf te bergen, en te ontkomen aan een terreur die haar weergave in 't moderne Europa niet kent. Ongewenscht bezoek. Rillend van kou schieten we 't eerste het beste café binnen. Rond een verroest Sala manderkacheltje zitten drie jonge kerels te kaarten. Direct verstomt de conversatie. „Eén pils Langzaam sjokt de kaste lein naar de tapkast, kennelijk met don nieuwen bezoeker in z'n maag zittend. Ver stolen blikken van de kaarters. Als we probeeren een gesprek aan te knoopen met den kastelein, leiden alle pogingen schip breuk. „Joden bier?" „Nee. niks van ge hoord!" „Moeten we bij hem niet zijn". F.n demonstratief verschuilt de man zich ach ter do breedo frontpagina van de „Gelder lander" een stille wenk. We gaan verderop. Een ander café. Geen Sterveling is er, alleen de bazin, een kloek vrouwmensch. Ze begint zelf. „Voor zaken hier?" „Ja een nee"... en langzaam aan polsen we haar over het gebeurde aan de grens hier. Controle uiterst streng. In haar taaltje van Geldersch en Duitsch hooron we, dat de controle uiterst streng is. Drie dagen geleden is de militaire po litie verdriedubbeld. Er is geen 25 meter grens on!#waekt. Geen muis kan er meer door. Of er Joden voor de grens staan? Dag en nacht meneer; vooral de eerste da gen van de week. Ze darhfpn dat ze in Ne derland mochten, de stakkerds, maar de grenswacht liet er geen een door. Een paar maal is er nog met de gummistokken ge werkt. Er waren groepjes van 7 en 10 Joden, door „de Zwarten" (de grens- naam voor de S.A.-mannen der dou ane) doorgelaten en toen ze dachten vrij te zijn, hielden onze jongens hen tegen. Ze hebben gehuild en gegild en sommigen dreigden zich van kant te maken. Liever dat dan terug Hard werk. Een paar maal renden ze door alsof dat zin heeft. Toen sloegen de jon gens er op. 't Is hard, maar die moeten ook! Ze worden voortdurend gecontroleerd en je vliegt er als douanier zóó uit. Een troosteloos verhaal, en 't is niet het eenige wat we hooren. Dit café blijkt een aanlegplaats te zijn voor vele menschep, ook voor hen, die 't gelukte het Derde Rijk te ontkomen. We stappen op, geven een flinke fooi aan de bazin en -een reep chocolade aan 't dochtertje. Dat helpt en als we na^r een chauffeur informeeren die ons naar de grens kan brengen, lacht de vrouw be- griinend en gaat even weg. tl Vijf minuten later staat „de wagen klaar. Een allermiserahelst bakbeest van een Ford. Ernaast de chauffeur, een ma gere kerel, met een weinig vertrouwen in boezemend uiterlijk. Voor 25 gulden. Wij rijden naar de grens. Met een slak kengang van 20 kilometer, want t is pot dicht van de mist. 't T.Ts is gauw gebroken en we hooren merkwaardige verbalen uit 't rosse leven aan de grens bij Zevenaar. Het blijkt, dat onze vriend en diens kameraad, beide gesjochte iongens, voor 25 gulden een poging wagen iemand uit Duitsehland te smokke len. Of ze dat dikwijls doen? „Dat lét 'ran menéér. van de week al zéééven (7) en 't zal nog wel erger worden „Is 't niet gevaarlijk??"» „Ja, dat is t, maar ik ben vrijge zel, en 't is gauw verdiend soms. En dan... 't is voor een goed doel! Maar als „de zwarten" je grijpen? Nou ja, dan ben ik 'r gloeiend bij. Dan zien ze me in een jaar of wat, of heelemaal niet meer. terug. Zal Zevenaar een zorg zijn... Zuur verdiend geld. En hii nraat door. Vertplt dat die 25 pop ook wel een heel. heel zuur verdiend wor den rtrip a„rr„n „pip/ipn kreeg ik 'n tin uit Emmerik. Er zouden twee ioden. tand teehniekers. zoo en zoo laat daar en daar komen. Ik er heen en... maar wachten Het was net zoo rustig als nu en daar ik tusschen t hakho"t ongesteld stond. was 't niet zoo riskant. Maar toen ik drie uur daar gestaan bad was 't me genoeg en wilde 'r vandoor gaan. Toen kwamen ze juist. Als U dat gezien bad! M'n hart draaide in m'n liif meneer want ze zaten ondpr de modder Ze bleken al dien tijd in de half droge sloot gelegen te hebben, de zaak niet vertrouwend. Ze waren op van de zenuwen en de dood van angst nabij. Voor 12 Mark en een ring. Maar 't ergste moest nog komen, want ze hadden de man 12 mark in d'r zak en een van hen z'n trouw ring. Of ik 't daarvoor wilde doen... ik mocht hen frftiilleeren. Nou, wat doe ie dan? Tk had da nig de p...sf in. maar kon ik ze la ten staan? De eene had de koorts al te pakken. Die stond aan eenen door te klappertanden en was zoo rood a's een gloeiende oven. Ja. wat doe ie dan... maar goed, ze kwamen prover en ik ben nog tureluurs van 't bedanken en de tranen en alles meer. Maar 't was een duur nachtje voor me!" Hii be zegelt de episode met een flinke knoop. Hij verfeit door, onderwijl de mist met z'n scherpe oogen. doorbooreod; van de vreugde als ze „de zwarten" misleid hebben en de ellende van hen. die over de grens komen zonder een cent bij zich. De grens. Ineens: een helder wit licht, vlak voor ons in deze verlaten laan, waar een rij berken droefgeestig te kreunen staat. Vlak er achter, misschien 150 meter, een vurig rood licht. De grens. We stonnen bü pon café. Een man en een vrouw staan midden in de kamer. Heftig te spreken en te wijzen. De chauffeur, als kind aan buis, bier. luistert 't onverstaan bare taaltje af, kijkt ons aan, en rent naar de auto terug. U-bent van de krant hé vraagt hij. en als ik verbaasd opkijk lacht hij. „Kom, kom meneer", maak me niks wijs wat doet U anders bier met zoo'n rustig geweten? Maar U kunt blii ziin dat ik U hier gebracht heb. 'r Is wat loos daar. In Niemandsland. „Daar" is een andere kniip. Die staat precies op de grens van deze twee landen, nn de 150 meter Nie mandsland... TTit de ruitjes gluurt rossig licht. We gaan er been. Passen controle van de Hollandsche douanepost. Een zaklantaarn-straal glijdt over ons gezicht. Waar we heengaan...? ,Ah..." hii ziet 't al. „Journalist... nu, er is buit voor U daar"... en de vinger wijst naar bet knijpje - daar tusschen twee landen. Zes kinderen. Buiten hooren we druk nrnten en huilen en als we de deur openen bliiven we even staan: daar, in 't midden van 't zaaltie rond 't overdekt biliart. zitten zes kin deren De oudste misschien 9 jaar de jongste i. Zes kinderen. Joodies. 3 iongen en 3 meis ies: doodstil zitten ze daar. De handen in één, starende met groote donkere oogen naar één punt... We hooren direct van den kastelein wat er gaande is. Twee uur geleden was dit groepje van zes zonder nas en zonder een enkel papier de Duitsehe grens overgeko men „Hngewenschte elementen" voor het Derde Riik. Hand in hand. met z'n zessen, de kleinste in 't midden, waren ze naar de Hollandsche douane geloopen. waar ze op gewacht werden door twee Joden uit Arn hem. die van hun komst op de hoogte waren. „Terug Maar tusschen Niemandsland en de Hol landsche grens staat de douane. Hard en streng, want de consignes uit Den Haag luiden nóg strenger. „Terug jullie..." Onverbiddelijk. Géén papieren, géén visum, gèèn cent in hun zak... en geen .toestemming van de regee ring. „Terug..." Gebid en gesmeekt hadden de twee Joden maar er was geen mogelijkheid. Die bestond eenvoudig niet. Er worden geen Joden toege laten. En ze gingen terug, deze zes kinderen. Hand in hand, langzaam terug in de rich ting der Duitsehe grens. Maar de vrouw van den kastelein had iets vernomen van deze trieste gebeurtenis en haalde de stumperds binnen. Verkleumd van kou, nat van de mist en de regen, door de emotie niet in staat één woord uit te brengen. Het wonder. Maar wat met de kinderen aan te vangen? Ze mopsten terug, maar de waardin, een ruw, maar goedmoedig wijf, heeft er hartzeer van. Ze staat op haar lippen te bijten en toen... toen was 't wonder gebeurd. Want 'de deur ging open en naar binnen stapte de burgemeester van Does burg, .Thr. Nahuys. Deze vrouw was een flinke vrouw en ze deed direct een aanval op het hart van den magistraat. „Als hij nu eens 'bemiddeldeHij zou het toch kunnen probeerenburgemeester had veel invloed Lang had de magistraat zich niet laten smeeken en op 't oogenblik was hij aan 't telefoneeren met Den Haag. Hij had al vijf nummers gehad en was al een uur bezig. Spanning. Spanning in 't café, waarin de kachel roodgloeiend staat en een kanarie zachtjes zit te gorgelen. Zou at gelukken...? Wij zelf zitten in spanning, maar de kinderen schijnen 't niet te be grijpen. Een meisje zit met een vod dige lappenpop te spelen, en een an der telt steeds weer haar kralen, die ze in een doosje bij zich heeft... zit te gorgelen. Zou 't gelukken...? Thans gaat 't om jonge menschen en de letters van stomme r-Hragraven. De Wet is onmeedoogend. De Wet is hard. De Wet kent geen pardon... Of zou...? In de zijkamer spreekt burgemeester. We hooren een zacht gemompel, soms iets luider. Een magistraat vecht voor zes jodenkinderen. Dat kan, goddank, nog in Holland. Er gaat een half uur voorbij. We raken het bier, dat voor ons staat, niet aan. Roo ken de eene cigaret na de andere. De waardin is óp van de zenuwen. Ze wascht vier bierglazen driemaal afen vergeet twee klanten, die haar al een paar maal geroepen hebben. Ineenseen rinkelend geluid. Er wordt afgebeld. Nog evendaar gaat de deur open. Groot en rijzig komt burgemeester Na huys te voorschijn enhij glimlacht. Hij ziet er rood uit... geen wonder als je ander half uur getelefoneerd hebt met den minis ter en vele andere hooge ambtenaren. 't Is gelukt! Hij hoeft niets te zeggen. Alleen dat eene't Is voor elkaar men schen. Ze mogen passeeren..." De kasteleinesse snikt en wij al len voelen de spanning wegzakken, wij groote kerels! De heer Nahuys gaat nu alleen naar de douane en is binnen 5 minuten weer terug. Hij straalt als hij vertplt, dat alles voorbij is. De beide Hollandsche Joden waren er nog en nu gaat hij het zestal wegbrengen Een spel met den dood. De Joden komen binnen. Fluisteren heesch wat dankwoorden. Rij den een trillen tranen op z'n wang. Toch is die man al zeker 50 jaar! Aan don arm gaan de kinderen mee. Nog begrijpen ze er nipt veel van. Het lijkt ook wel een spelletje. Eerst mocht 't niet... toen wel We staren deze acht menschen na. Ze loopen snel... de kinderen op een draf je... Naar Holland! De radio staat op een Duitsch sta tion. De omroeper annonceert een wals van Lanner Met een ruk draait de kasteleinesse de knop om. Géén muziekdaar is de tijd niet naar! M'n chauffeur kijkt me aan en geeft een wenk. We gaan verderop. Onderhandelingen over groote aankoopen. Naar de Msb. verneemt, voert de Nederlandsche regeering onderhan delingen met versohillende buiten landsche vliegtuigfabrieken, om ten behoeve van de Nederlandsche luchtmacht een groot aantal jacht en jacht-bombardementsvliegtuigen aan te koopen. De regeering is blijk baar van oordeel, dat de Nederland sche industrie niet bij machte is, in de dringende behoefte aan een snelle uitbreiding van het luchtwa- pen te voorzien, zoodat tot het aan schaffen van buitenlandsche ont werpen en de mogelijkheid tot li- cence-bouw in Nederland, besloten is. Er zijn besprekingen gaande o.a. met de Duitsehe Heinkel fabriek, de Britsche Haw- ker fabriek en de Amerikaansche vliegtuig fabrieken van De Severskv en Vultee. Ook zou nog met een Ttaliaansche fabriek wor den onderhandeld. Het product van de Heinkel fabriek, dat eventueel in aanmerking zou komen voor aansehaffing. is de He112. uitere rust hip! een Daimler-Renz motor van 1100 P.K Dit tvpe is door Dnitsrhland voor export vrijge- Teven. wat een zekere aanwijzing is. dat de Duitsehe luchtmacht zelf over aanmerkelijk heter en moderner iasers beschikt. Het zelfde geldt in betrekkelijke mate voor de overige huitenlandsrhe fahrikaten. die men eventueel zou willen aanschaffen. Voor aan sehaffing uit Engeland komt in aanmerkinc de Hawker „Hurrirane". een eenzitter-iaeht vlienrtuig. dat in groote series voor de lucht verdediging van Londen wordt aangemaakt ne ..Hurrirane" is uitgerust met een 1050 P.K. RoPs Rnvee „Merlin" motor en kan een maximum snelheid hereiken van 510 K.M. per uur. De Amerikaansche Vultee is de V11 G.B. een twee-persoons iager-bommenwerper, die maximaal 3S0 k.m. per uur loopt met den Wright „Cvelone" G. 5 motor en 401 k.m. oer uur met den Pratt Whitnev „Wasn" 1230 553C3G motor. De Severskv is een één-nersoons iager. type 35; uitgerust met een 950 P.K. Pratt Se Whitnev „Twin Wasp" motor. Dit toestel heeft een maximum snel heid bereikt van 506 k.m. per uur. „Niet de bussen zijn wild, nöch de chauffeurs, maar het publiek is wild om er in te komen!" Het comité van actie van het Nederland sche Touringcar-bedrijf hield gisteravond in Rellevue te Amsterdam een openbare bij eenkomst ter bespreking van het wilde autobus-vraagstuk. De zaal was slecht be zet. Mr. G. F. J. Jongbloed uit Den Haag hield een inleiding, waarin hij het onverant woordelijke kapitaalvernietiging noemde, wanneer het autobusvervoer onmogelijk wordt sremaakl. De werkloosheid zal sterk toenemen. De ondernemners blijven met hun onbruikbaar materiaal zitten. Spr. schatte de schade op 10 a 15 milli- oen gulden waartegenover een extra inko men voor de spoorwegen van anderhalf millioen zou staan. Het Nederlandsche volk dient alles in het werk te stellen om het wetsvoorstel te doen verwerpen door de Ka mer. De tweede spreker, de heer W. Zwiebel, zeide, dat als in Frankrijk een minister zich zoo gedragen had als minister Goseling. hij reeds met dank voor niet bewezen diensten naar huis zou zijn gestuurd. Dr. van Aalst, hierna het woord voerend, zeide dat de spoorwegen hun fouten verha len willen op de bussen. Spr. brak een lans voor het particulier initiatief en protesteerde tegen den naam „wilde" bus. Do bussen, noch de chauffeurs zijn wild. slechts het publiek om er in te komen, aldus dr. van Aalst Lijk van een jonge vrouw, gewik keld in een zak: ECHTGENOOT IN HECHTENIS. Gistermiddag omstreeks vier uur heeft de gemeentepolitie van Bruns- sum in een bonwland, gelegen te Am- stenrade, een afschuwelijke ontdek king gedaan. In een gonjezak gewik keld lag daar het lijk van een 23- jarige vrouw uit Brunssum, die se dert enkele dagen werd vermist. De beenen van het slachtoffer staken uit den zak. Onmiddellijk werden de noodige maatre- sw 6, 10, 13 CT. PER HALF ONS Verwachting: Matige tot krach tige, later tijdelijk stormach tige Z. tot Z.W. wind, zwaai bewolkt tot betrokken, latei opklarend, eenige regen aar vankelijk iets zachter in '1 W. en zachter in het O, l£ ter geleidelijk wat kouder. Verdere vooruitzichten: Buiig. gelen genomen en het parket te Maastricht van dezen luguberen vondst op de hoogte gesteld. Na eenigen tijd was de officier van justitie ter plaatse, waarna men onmiddel lijk tot een diepgaand onderzoek overging. Naar wij vernemen heeft dit onderzoek ge leid tot de voorloopige inhechtenisneming van den 28-jarigen echtgenoot der vrouw. Het echtpaar was drie maanden geleden in het huwelijk getreden. Naar het schijnt kon den de jong-gehuwden het goed met elkaar vinden. Maandagavond j.1. heeft de vrouw per fiets haar woning verlaten en sedert dien heeft niemand meer iets van haar verno men. Het onderzoek in deze zaak is in handen van inspecteur Weyma van de gemeentepo litie te Brunssum. Overeenkomst tusschen bestuur en defensie. Tusschen het bestuur van het vliegveld Ypenburg en het ministerie van Defensie is een principieel accoord tot stand gekomen, ten aanzien van den bouw van militaire hangars op dit terrein. Het departement van Defensie zal nader beslissen, op welk tijdstip de bouw zal aan vangen en welke afmetingen de hangars zullen krijgen. Het is nog niet zeker, of er één of meer hangars gebouwd zullen worden, dit hangt voor een groot deel samen met de encadree- ring van de luchtvaartregimenten, welke binnenkort gevormd zullen worden. Door de tegemoetkomende houding van het bestuur van Ypenburg hadden de onder handelingen met het ministerie een vlot verloop. De bestemming van het vliegveld Ypen burg zal overigens niet veranderen. Het blijft de zetel der N.L.S. en het centrum der opleiding voor sport- en M-brevet. dan alleen per W.A.C.0 Autobusdiensten. Snelste en voordeligste autobusve: binding. Vraagt onze winterdienstregeling, verkrijg baar bij de chauffeurs en onze kanforen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 1