AKKERTJE
Den Helder en het herstel van
de onafhankelijkheid
in 1813
Een benauwde winter voor de bewoners
Een herfstmorgen
buiten
Jtyejndci
Dinsdag 22 November 1938
Tweede Blad
iftacUnieuuM
Groote Weldadigheids
avond ten bate van
Joodsche vluchtelingen
Kerstzending Hr. Ms. „Gelderland";
„Jan Van Brakel" en Waldetachement
West-Indië
Helders Mannenkoor
Merijntje Gijzen als gast
van „Beatrix"
Neem dadelijk 'n
bij hoofdpijn of migraine.
Vrijdag spreekt Koos Vorrink in Casino
Dc groepstelefoon voor
slechthoorendcn
Busdienstregeling met Huisduinen
Burgerlijke stand van Den Helder
Uit het politie-rapport
WAT EN WAAR
is
Japansche activiteit en
vastberadenheid
auwMèuu
ii
Engelsche schepen voor de Hel-
dersche kust.
In diezelfde dagen vertoonden zich Engel-
gche schepen aan de kust. Verhuell liet wer
ken wat hij kon teneinde het fort Lasalle in
Staat van verdediging te trengen. Het waren
vooral de Spaansche krijgsgevangenen, later
vrij gelaten, die dezen vestingarbeid ver
richtten, aangezien de Franschen zulk een
arbeid als vernederend beschouwden.
Het waren dus wel zonderlinge toe
standen, waaronder Den Helder leefde.
Over geheel het land ging de adem van
herboren vrijheid; hier werd de kring
gesloten en alles voor een beleg in ge
reedheid gebracht.
Dat beleg bleef dan ook niet uit. Op 1
December zond de Prins van Oranje den
admiraal een sommatie om de stelling Den
Helder met schepen en bemanning over te
geven; het antwoord van Verhuell, die zijn
krijgsraad hoorde, was afwijzend.
Den Helder wordt geblokkeerd.
Slecht enkele dagen later begaf de tot
generaal bevorderde De Jonge zich vanuit
Alkmaar naar 't Zandt, en ging er tot de
eerste maatregelen over om Den Helder te
blokkeeren. Een tweede sommatie van den
thans als Souverein Vorst opgetreden Oranje
vorst was daarana voorafgegaan; gij hebt,
aldus zette hij den admriaal uiteen, genoeg
gedaan voor Uw eer als krijgsman en voor
Uw vermeende verplichtingen als onderdaan
van den Franschen Keizer. Maar Verhuell
dacht er anders over; dat het ernst was, be
wijst het feit, dat hij erop wees hoe de min
ste vonk brand kon stichten in de gebouwen,
die met buskruit waren gevuld en zoodoende
stelling en eskader, waaraan Holland zoo
groote behoefte had, konden doen verloren
gaan.
Neen. Verhuell had zijn partij gekozen; aan
zijn Oranjeliefde kan niemand twijfelen, maar
hij zag vermoedelijk in den Souvereinen Vorst
een monarch, dien hij afhankelijk dacht van
de Engelschen, welke laatste maar al te
gaarne Napoleon een vernietigenden slag zou
den toebrengen door de hem toevertrouwde
stelling te bezetten. Zelfs koos hij onomwon
den partij tegen het door den Souvereinen
Vorst uitgevaardigde decreet, dat straffen en
onteering bedreigde tegen de officieren, die
Verhuell trouw bleven.
Merkwaardig is het wel, dat, ook al gingen
Vele matrozen, geljjk begrijpelijk was, naar de
Holandsche zijde over, geenerlei oproer tegen
den admiraal ontstond, terwjjl zijn eigen staf
hem trouw bleef.
Zelfs hebben enkele kapiteins ter zee niet
nagelaten den Souvereinen Vorst te wijzen op
de moeilijke omstandigheden waarin zij ge
plaatst waren en die hen, tot behoud van de
vloot, aan hun zorgen toevertrouwd, verhin
derden anders te doen dan hun admiraal te
volgen.
De kozakken komen.
Het kon niet anders; de stelling van
Helder, een der sterkste strategische
punten van het nieuw herboren Neder-
landsche ryk, moest door de troepen van
den Souvereinen Vorst worden geblok
keerd.
Generaal de Jonge had er het bevel over.
Maar zijn macht bestond meer op papier dan
in werkelijkheid. Hij had wat Kozakken, die
echter niet zoo heel lang bleven; hij moest
verder ruiterij en geschut trachten te vinden.
Toen ondanks zijn protest, de Kozakken op
Den Haag werden gedirigeerd, schiep hij zich
uit vrijwilligers en manschappen van de Land
storm, zgn. landkozakken. De Bas beschrijft ze
ons als boeren te paard, met sporen aan de
laarzen en een muts van vossenvel op het
hoofd, bewapend met boonenstaken met een
spijker erop bevestigd. Het fort Sluis kon
den zij bezetten omdat Verhuell dat verlaten
had; op een inspectietocht reed hij het binnen
en bevond zich onverwacht te midden van
die landkozakken. Zijn gevolg wilde reeds tot
zijn verdediging toesnellen, maar de landko
zakken groetten hem eerbiedig, en Verhuell
Vertrok, glimlachend tegen zijn gevolg opmer
kend, dat deze goede menschen zich toch tot
alles lieten gebruiken.
Inderdaad, het was een ondankbare taak,
die op de Jonge rustte, want wat kon hij
tegen een stelling als Helder, toch nog
betrekkelijk goed van manschappen voor
zien, uitvoeren met het handjevol men
schen, waarover hij beschikte. Verhuell
heeft het zijn taak geacht niet anders te
doen dan het hem toevertrouwde te bewa-
Het eerste artikel werd opgenomen in
ons no. van Zaterdag 19 November.
ALGEMEENE BEGRAFENISVEREENIGING
„DEN HELDER"
Goedgek- bij Kon. besluit 27 Juli 1934 No. 31
Uitvoerder: J- C. HUBER,
Hoogstraat 41 - Tel 614
ren; geen aanval is door hem gedaan;
enkele zijner Fransche officieren, die zich
hiertoe lieten verleiden, werden streng ge
straft.
Er zijn zelfs bewijzen aanwezig, dat men
reeds begin December de mogelijkheid van een
capitulatie overwoog. Er zijn uit Helder blijk
baar ingezetenen ondef leiding van de Maire
van Westerholt naar Den Haag geweest; deze
hebben ook bij de beide strijdende partijen de
belangen der gemeente voorgestaan; ze hoop
ten, dat Verhuell bereid zou zijn in dienst van
den Prins over te gaan. Misschien, ware men
anders te zijnen opzichte opgetreden; had men
blijk gegeven de moeilijke positie, waarin hij,
door zijn woord gebonden, zich bevond, te ver
staan, dat alles anders was geloopen. Nu
bleef hij op zijn post; sloeg een aanval af als
de Kozakken er een deden, maar volbracht
overigens niet anders dan zijn gewonen dage-
lijkschen dienst. Hij deed wat hij kon om het
in de lange winteravonden zijn menschen aan
genaam te maken.
Een felle winter en ellendige om
standigheden.
Het was een felle winter, die van 1813 op
1814. Dat was erg voor de belegerden, want
het zag er in het fort Lasalle niet zoo schit
terend uit; tot zelfs de bevelhebber moest zich
uitermate behelpen en, zoodra het maar even
regende, met baggerlaarzen rondwandelen.
Voor de belegeraars was het wellicht nog er
ger, want zij waren slecht gekleed, slecht ge
voed en hadden weinig dekking.
(Slot volgt).
Na overleg heeft de plaatselijke organi
satie, belast met de hulpactie voor de
Joodsche uitgewekenen, besloten op Maan
dagavond a.s., 28 November, een groote
weldadigheidsavond te organiseeren, waar
van de baten geheel ten goede komen van
hen, die momenteel uit Duitschland komen
en nog zullen komen.
Hoewel wij in volgende nummers van dit
blad nog nadere bijzonderheden zullen brengen'
betreffende dezen avond, waarop ongetwijfeld
een programma, dat klinkt als een klok, ge
geven zal worden, vestigen wij er reeds thans
de aandacht op een advertentie, waarin dames,
die zich beschikbaar willen stellen voor den
verkoop van kaarten, verzocht worden zich
hedenavond tusschen 8.30 uur en 9.30 uur te
willen melden in het Militair Tehuis, Spoor
straat.
Het is ons gebleken, dat velen veronderstel
len, dat het bericht betreffende bovengenoemde
Kerstzending abuis is met name wat Hr. Ms.
„Jan van Brakel" betreft. Daarom deelen wij
mede, dat ook de familieleden van opvarenden
van Hr. Ms. „Jan van Brakel" Kerstpaketten
kunnen meegeven met het comité „Onze Ma
rine" te bezorgen uiterlijk Woensdagmorgen
9 uur Keizerstraat 89. Deze zending zal Hr.
Ms. „Jan van Brakel" gelijktijdig bereiken met
die voor Hr. Ms. „Gelderland" en het Waldeta
chement op Curaqao.
Helder's Mannenkoor, dat ons steeds,
Meer dan vijftig jaren lang,
Met zijn bassen en tenoren
Heeft vergast op schoonen zang;
Mannenkoor! dat steeds vol tjver
Bouwt aan cultureelen taak,
Gaat een enk'len avond wijden
Aan een luchtig, bljj vermaak.
Niet, dat men den zang laat varen!
Alle leden zijn vol vuur!
Maar er staat een pauze-teeken"
In de H.M.-Partituur!
Daarbij zwijgen alle zangers!
En de Directeur zwugt meê!
Klinkt een RONDO con fuoco!
Op het vroolijk' BAL MASQUÉ!
Voor Apollo is 't een rust-poos!
Zang staat op het tweede plan!
Al zal menig liedje klinken!
Niet zoo mooi, als 't „KOOR" dit kan!
Want de hoofdzaak van zoo'n avond
Is toch jool, zooals u weet!
En voor de gecostumeerden
Zijn er prijzen „bij de vleet!"
Dus, zet nu den ernst des levens
Voor een korten poos op zij!
Gaat eens naar dit Bal-Masqué toe
En wees met de blijden blij!
U steunt er een nuttig doel mee
Want uw geld komt in de kas
U heeft pret en 't „koor" krijgt duiten!
En dat komt heel goed te pas.
HET BESTUUR.
Verzuim deze voorstelling niet.
Donderdagavond gaat in het Rialto-theater
de voorstelling ten behoeve van de Helder-
sche Baby- en Moederzorgvereeniging „Bea
trix", en gezien het programma dat de heer
P. van Twisk aangeboden heeft met de hem
bekende gulheid, kan niet anders dan ver
wacht worden dat het theater dien avond
tot de laatste plaats bezet zal zijn.
MARCEL KROLS
als „Merijntje Gijzen".
De kaarten worden, hét is door ons
reeds eerder geschreven, huis aan huis
aangeboden. Voor 30 cent kunt ge er een
betrekken en wij zouden U willen advi-
seeren; neem zoo'n kaart, betaal deze
drie dubbeltjes voor een avond, waaraan
ge ongetwijfeld nog geruimen tijd met
genoegen zult kunnen terugdenken.
Over Merijntje Gijzen behoeven wij o.i. niet
veel meer te zeggen. Dit prachtig stuk volk-
sche kunst, eens door A. M. de Jong met zoo
veel kennis van zaken waar het 't Brabant-
sche leven betreft, geschapen, is ook op de
film uitstekend tot zijn recht gekomen en
deed reeds vele duizenden lezers van het
boek ook van een Merijntje „zwart-op-wit"
genieten.
Naast deze rolprent een ander filmwerk:
„Ons Dagelijksch Brood".
Verzuimt U dezen avond niet. Men zou er
spijt van kunnen hebben!
binnen 'n kwartier zijl ge er van af,
dank zij de bijzondere samenstelling.
Weiger namaak, let op AKKER-merk.
Per koker van 13 stuks -12 stuivers.
Per doos van 2 stuks - 2 stuivers.
Vergadering S.D.A.P.
De afdeeling Den Helder der SDAP belegt op
Vrijdag 25 November een openbare vergade
ring in Casino, waarop het woord zal worden
gevoerd door den heer Koos Vorrink, lid van
de Eerste Kamer der Staten Generaal en Voor
zitter van het Partijbestuur der SDAI
Aangezien dit de eerste openbare vergade
ring is na de opheffing der defensieverboden,
zal als feestelijke uiting daarvan, tevoren een
rondgang met het Helders Fanfarekorps door
de binnenstad worden gemaakt.
Voor bijzonderheden raadplege men de
advertentie.
Een dezer dagen waren we in de gelegen
heid een demonstratie bij te wonen met de
groepstelefoon voor S.H., die de plaatselijke
vereeniging zich heeft aangeschaft en welke
geleverd is door de firma Garritsen, Koning
straat alhier.
De demonstratie slaagde naar wensch. Ook
voor de erge dooven was het mogelijk rond de
tafel gezeten het gesprokene te verstaan en
zelf aan het gesprek deel te nemen. Sommigen
van hen hadden in jaren hun eigen stem niet
meer beluisterd.
Woensdag 23 Nov. wordt dit onmisbaar in
strument door de vereeniging in gebruik ge
nomen.
In ons verslag van gisteren van de leden
en feestvergadering van „Huisduiner Belang
werd door den voorzitter van Huisduiner Be
lang genoemd het behouden van den dienst
van 5.40, bedoeld werd die van 5.15 u.
van 21 November 1938.
BEVALLEN: B. G. C. de Ruig—van Wijk,
z.; C. A. M. KommersEngelman, z.; M.
SchotMobron, d.
OVERLEDEN: M. A. de BoerSchrieken,
67 jaar; M. J. Winter—de Goeij, 79 jaar.
DE GEVONDEN VKOUWENKLEEREN.
De politie verzoekt allen, die aanwijzingen
kunnen geven betreffende de bij de liniegracht
gevonden vrouwenkleederen, zich daartoe aan
het Hoofdbureau te vervoegen.
KONIJNTJES NIET GESTOLEN.
Zaterdag vermeldden wij de roof van 4 ko
nijnen. De wereld is echter beter dan „men"
en wij vermoedden, want de diertjes hadden
zich achter op het erf staande kisten verscho
len en werden later door den eigenaar ont
dekt.
De eerste Zondag van de Slachtmaand.
Kwetterende spreeuwen met slaande wiekjes
en trillende keelveertjes doen me uitgeleide.
Krakeelende musschen met hangende vleugels
en opgewipte staartjes vliegen pas op van de
straat, als m'n voorband hen amper raakt,
zoo zijn ze verdiept in hun ruziepartij.
Als ik buiten de stad kom, staat de ver
gulde zonnebal reeds vrij hoog boven de kim
en werpt haar stralengloed op het groene gras
tapijt, waarop tientallen zilver- en kapmeewen
ijverig naar voedsel loopen te zoeken. De kap-
meeuwen missen hun mooie, bruine zomersche
mutsjes, alleen een donker oorvlekje rest nog.
In een „dobbe" bij de Sportlaan zitten een paar
Kauwtjes te baden, met klapperende vleugels,
zoodat het water naar alle kanten opspat.
„KroKroKro...!"
Aha! dat is de Bonte Kraai in zijn stemmig
zwart-met-grijs pakje, die zijn schorre roep
laat rollen over de eenzame velden op dezen
heerlijken herfstmorgen. Daar zit hij op een
paal en buigend vertelt hij met heeschen stem,
dat hij weer gearriveerd is vanuit zijn broed
gebied beoosten de Elbe.
De biezen, die de kanten der fortgrachten
stoffeeren, waartusschen dezen zomer Riet
zangers en Karekieten in vrij groot aantal
verblijf hebben gehouden, staan nu verlaten en
wachten weer op nieuwe huishoudentjes, vol
gend voorjaar. Alleen een Waterhoentje
schijnt hier nog vergetelheid te zoeken. Het
water is eenigszins in'beroering op de plaats
waar hij rondscharrelt, maar als ik te dicht
bij kom, gaat hij er gauw vandoor, laag over
het water, zoodat zijn lange, groene teenen
nu en dan het oppervlak aantippen.
Vogelleven in overvloed
Bij de volkstuintjes moet ik even afstap
pen, want daar is het een en £l vogels. Een
heel meezenvolkje is er in de weer. Koolmee
zen met kanariegele vesten en zwartzijden
petjes, tingelen en pinkelen van je welste.
Mooie blauwe pimpeltjes sieteren heel bedeesd
tusschen de dunne takjes. Als clowns buitelen
ze om de twijgjes en laten een tevreden miespe-
rend geprevel hooren. Wat zijn dat toch een
prachtvogeltjes
„Pink-pinkü" Een mannetjes-vink uit zijn
ontevredenheid, dat ik hem zoo maar van dicht
brj, gade sla. Dat kan hij niet verdragen en
schokvliegend, gaat hij er vandoor.
Een roodborstje zit me met zijn groote
kraaloogen nieuwsgierig aafi te kijken en als
ik weer opstap, parelt plotseling zijn helder
liedje door dezen zachten Herfstmorgen. Zou
hij zich vergissen en nu reeds de 1 e n t e in
zijn kopje hebben? Zóó gek is dat nog niet,
want bij zulk heerlijk weer moet men onwil
lekeurig aan de lente denken en vooral krijg
ik weer zoo'n voorjaarsindruk, als ik drie
kieviten met fier opgerichte kuiven, over den
grasmat zie tippelen. Achterblijvers. De trek
van de kieften is reeds voorbij, maar dit zul
len wel gasten uit noordelijker oorden zijn.
Wordt het hen hier echter ook te koud, dan
zullen ze vermoedelijk ook wel betere oorden
opzoeken.
Langs het Tegelpad.
Als ik het tegelpad oprijd, zitten ook op de
daar links van liggende weilanden, weer
eenige kieviten. Ik mis echter hun mooie
voorjaars-baltsvluchten en hun heldere, ge
rekte, „kieoe...wiet!"-roep. Nu moet ik
me tevreden stellen met een bedeesd „kiet",
wanneer ze opvliegen.
Neen! Het is toch geen lente hoor! Een
leeuwerik vliegt vlak voor mijn wiel om
hoog, maarstom als een visch! Was het
voorjaar geweest, dan was hij onmiddellijk
tierelierend de hoogte in gestegen en had de
lucht laten weergalmen met zijn gejubel. (We
zullen nog maar een paar maandjes wachten.)
Een ekster komt over m'n hoofd gevlogen
en strijkt staartwippend neer op een paal.
Een groote troep merels vliegt tjoekend van
de eene plaats naar de andere, steeds laag
bij den grond blijvend. Hun gele snavels schit
teren in het najaars-zonnetje. Een torenvalk
vliegt azend boven de duinpannen, hier en
daar even wiekelend, maar één keer zie ik
hem stooten.
Zoo nader ik het strand en als ik daar kom
is er geen levend wezen te bespeuren, een
paar Zilvermeeuwen, uitgezonderd, die zich
daar staan te toiletteeren. Eenzaam en ver-
Iatenen toch voel ik me prettig in die
eenzaamheid. Onwillekeurig denk ik aan het
mooie liedje van Charivarius, naar ik meen:
Alleen zijn is geen eenzaamheid,
Verdwaasden, die 't verwenschen.
Weet, dat g'U nooit zóó eenzaam voelt
Alsmidden onder menschen.
De Jong.
Telefoon
Japan heeft veel geleerd door de gebeurte
nissen in Europa. Het heeft daarnaar zijn
richting bepaald. Niet, dat het zich ooit veel
heeft aangetrokken van de meening van
Europa, maar toch had het economisch reke
ning te houden met de wijze waarop de wereld
aan den anderen kant van den Oceaan op zijn
daden reageerde. Nu het weet, dat het van
eenige activiteit van dien kant niets heeft te
duchten, wordt het straffer in zijn politiek,
durft het meer te zeggen en sterker te ne-
geeren.
Van zeer groote beteekenis voor onze gele
broeders is de toekomst in Europa zelf. Een
toenadering tusschen Engeland en Duitsch
land was voor Japan niet wenschelijk ge
weest, want dat had verwijdering tusschen
Duitschland en Japan beteekent. Het is Ja
pan dus lang niet onwelgevallig, zooals het
op het oogenblik in Europa gaat, dat kan
slechts de versteviging beteekenen van den
driehoek DuitschlandItaliëJapan.
Japan zal een krachtiger buitenlandsche
politiek gaan vderen. Als eerste bewijs daar
van is te noemen de verandering van het
diplomatieke korps. In vrijwel alle hoofd
steden van belang hebben de aanwezige am
bassadeurs en gezanten plaats moeten maken
voor diplomaten, die deze nieuwe richting
zijn toegedaan.
Bij verschillende gelegenheden heeft Japan
reeds verklaard, dat de positie in het Verre
Oosten grondig gewijzigd is en dat het nood
zakelijk is, dat de bestaande verdragen en
betrekkingen aan deze nieuwe positie moeten
worden aangepast, zoo schreef de N. R. Crt.
in een beschouwing naar aanleiding van
deze positie wijziging van Japan. Krachtig
zullen de Japansche diplomaten er op aan
dringen, dat de veranderingen, welke Japan
noodig acht, zullen worden aangebracht.
Wat Japan wenscht, is ruimschoots bekend.
Het wordt aangeduid met samenwerking en
wel in dien zin, dat de groote Europeesche
landen zich zullen neerleggen bij de Japan
sche opvatting omtrent den gang van zaken
in China en voorts, dat zjj en de anderen de
kapitalen zullen verschaffen, welke Japaji
voor de exploitatie van China noodig heeft.
Tenslotte, zal Japan ook met meer kracht op
de toelating van Japansche goederen in an
dere landen gaan aandringen, alsmede op de
toelating van Japansche ondernemingen in
bepaalde streken.
Japan toont inderdaad een vastberadenheid
in zijn politiek, die voor Europa nog wel eens
minder aangename gevolgen kon hebben. De
wereld is al overstroomd door Japansche
producten, die ver onder de markt verkocht
worden, dank zij de lange werktijden en ge
ringe loonen in het land van de rijzende Zon.
Leest U 't woord „De Toelast'1
Denk er om en kom als gast
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland".
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 710 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30
17 uur. Zaterdag van 912 uur.
Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat,
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
810 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8;
„Het mysterie van de blauwe vaas",
en „De firma is verliefd".
Rialto, Spoorstraat half 8:
„Verwaarloosde jeugd".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„De zangvogel van Broadway".
Woensdag 23 November.
Gebouw Palmstraat, 8.15 u. Propagandaver-
gadering Ned. Chr. Geheelonth.vereeniging.
Casino, 8.30 u. Tweede Abonnementsvoor
stelling.
Donderdag 21f November.
Rialto-theater. Beatrix-filmavond met
„Merijntje Gijzen" en „Ons Dagelijksch
Brood".
Café Sanders, Koningsplein, 3 u. n.m. Bazar
Damesafdeeling Ver. van oud-onderofficieren.
Casino 8 uur. Concert en film, Oranje-Harmo-
nie-kapel.
Café „Prins Hendrik", Julianadorp. Concert
Harmonie „Kunstzin".
Zaterdag 26 November.
Casino, 8.30 u. Bal-Masqué „Heldersch Man
nenkoor".
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 740.9
Temperatuur lucht
Wind; richting: W.N.W., kracht:
Licht op
7.7
S
4.17
HAVEN VAN NIEUWEDIEP.
Aangekomen van Londen en vertrokken n.
Harlingen het Eng. s.s. „Falcon".
