Franco opent het
offensief
Broodgebrek
bedreigt Urk
Ongeregeldheden te
Montevideo
VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS
Twee chauffeurs in
garage dood gevonden
Hr. Ms. Z 5 kruist voor
Ameland
Vervoersregeling en
spoorwegtekort
Tante Pos in de kou
De Oekraïners roeren
zich hevig
EERBERICHT
Dit nummer bevat 16 pagina's
DE BILT SEINT
Een Kerstverrassing Er
wordt blijkens de wederzijdsche
berichten hevig gevochten.
Successen der rechtsohen tegen
gesproken. Hielp een Fransch
oorlogsschip een linksche tor
pedojager?
DE FRANSCH-SPAANSCHE
GRENS GESLOTEN.
Het reeds lang aangekondigde of
fensief van Franco is gisteren inge
zet: Het hoofdkwartier te Burgos
maakt melding van belangrijke suc
cessen. ondanks het zeer slechte
weer, dat de operaties bemoeilijkt.
Barcelona geeft wel berichten over
de actie der Francotroepen, maar
spreekt tegen dat eenig materieel
sucees zou zijn behaald.
Meer dan 10 kilometer, aldus de Franco-
berichten, zijn de troepen opgerukt.
De rechtschen zegg( n duizend gevange
nen te hebben gemaakt en.verscheidene vol
ledige batterijen, benevens tanks en groote
hoeveelheden munitie te hebben buitge
maakt. De opmarsch duurt voort.
Volgens Barcelona werden de door de ar
tillerie en luchtmacht voorbei eide aanvallen
in hoofdzaak ondernomen in de sectoren
Trenip en Seros. On a1 le punten waar de
rechtsche troepen aanvankelijk succes had
den. werden ze le'-- tem wdreven De re-
geeringstroepen hebben onder meer man
schappen van 'n ItaJiaansche divisie gevan
gen genomen.
In een officieel communiqué wordt door
Barcelona gezegd, dat de vijandelijke aan
val in Tremp met zware verliezen voor deP
vijand afgeslagen. In den sector tusschen
Lerida en Ballaguer zijn twee vijandelijke
eenheden, die de Sègre trachtten over te ste
ken, vernietigd. De resten trokken in wanor
de terug. Er wordt nog verwoed gevochten.
Op zijn beurt bericht Franco's hoofdkwar
tier: De troepen van Franco zijn aan het
Segrefront plotseling tot een aanval overge
gaan. De troepen der regeering, welke zich
achter de rivier ingegraven hadden, hebben
blijkbaar geen weerstand kunnen bieden aan
den druk van de aanvallers.
Franco protesteert bij de Fran-
sche regeering.
Bij de rechtschen hcerscht groote ontstem
ming over een bericht, als zouden Fransche
oorlogsschepen munitie gegeven hebben aan
de linksche torpedojager do José Luiz Biez.
Ook zou men geholpen hebben de schade
welke tijdens een zeegevecht was ontstaan,
te herstellen.
Eenige Fransche bladen melden thans, dat
de hertog van Alva bij de Britsche regeering
een protest zou hebben ingediend. Uit van
Gibraltar ontvangen berichten blijkt, dat de
betrokken Spaansche oorlogsbodem geen
oogenblik met een Fransche eenheid in con
tact heeft gestaan. De averij aan het Spaan
sche schip is hersteld door een particuliere
onderneming,die twee sleepbooten ter be
schikking van het Spaansche consulaat heeft
gesteld, met goedkeuring van de Britsche
autoriteiten, welke zich er van vergewist
hadden, dat zich geen oorlogsmateriaal aan
boord der sleepbooten bevond.
Spaansch—Fransche grens geslo
ten.
De rechtsche autoriteiten hebben besloten
de grensbewaking nog te versterken. Gister
avond hebben de grensposten te Irun en
Behobia order gekregen niemand meer door
te laten.
Franco is met onbekende bestemming uit
Burgos vertrokken.
Collega doet vreeselijke ontdekking.
Hedennacht zijn twee chauffeurs
monteur, in dienst van de autogara
ge „Favoriet", eigenaar de heer van
Wijnbergen, gelegen in de van Osta-
destraat te Amsterdam, tijdens het
verrichten van werkzaamheden aan
een auto in die garage om het le
ven gekomen. Vermoedelijk zijn de
slachtoffers door benzine- en olie-
dampen bedwelmd geraakt, doch het
is ook mogelijk dat zij geëlectrocu-
teerd zijn.
Omtrent het verloop van dit ernstig onge
val vernemen wij het volgende:
Het zal omstreeks half een geweest zijn.
toen een chauffeur van de „Favoriet" na
een rit terugkeerde. Het viel den man op,
dat er in de garage op dat oogenblik geen
licht brandde. Hij opende daarop de deur
en ging naar binnen, waar een zware lucht
van benzinedampen en verbrande olie hem
tegemoet kwam. Midden in de garage stond
een auto waarvan de korJiehten brandden.
Vóór deze auto was een looplamp op stan
daard opgesteld, die evenwel niet brandde
Vreeselijke vondst.
De chauffeur probeerde het electrische
licht in de garage te ontsteken, doch dit
weigerde, vermoedelijk doordat de stoppen
waren doorgeslagen. Hem wachtte evenwel
een nog ernstiger ontdekking.
Twee van zijn collega's de 32-jari-
ge chauffeur-monteur K. J. en de 30-
jarige chauffeurmonteur M. G. die be
zig geweest waren deze auto te repa-
reeren lagen bewusteloos en gaven
geen teekenen van leven. Eén hun
ner lag bij de looplamp voor den
wagen, de andere op een treeplank.
De verschrikte chauffeur riep aan
stonds om hulp en men bracht de
slachtoffers naar buiten, terwijl
men onverwijld den geneeskundigen
dienst opbelde. Spoedig verscheen
de auto met dr. Jacobs, die onmid
dellijk met behulp van zuurstofappa
raten trachtte de levensgeesten op te
wekken, evenwel tevergeefs.
Tot op dit oogenblik is de juiste oorzaak
van dit doodeüjk ongeval nog niet hekend.
Vermoedelijk zijn de slachtoffers door de
benzine en oliedampen bedwelmd geraakt,
maar het is niet uitgesloten, dat ook de
looplamp hier 'n rol heeft gesneeld en zij
door den electrisehen stroom om het leven
zijn gekomen,. Beide mannen waren ge
huwd.
Ijsgang bemoeilijkt de verbin
ding. Post, goederen en pas
sagiers echter afgezet.
Hr. Ms. torpedoboot Z 5, die gistermorgen
met ongeveer veertig passagiers, w.o. een
onzer verslaggevers, en een ton post uit
Den Helder naar Ameland is vertrokken, is
gistermiddag te circa twee uur tot op on
geveer 150 meter van de Amelandsche kust
genaderd, doch kon door den geweldigen
ijsgang geen communicatie krijgen.
Een sloep kon het vaartuig niet benade
ren.
De torpedoboot bleef hedennacht in de
nabijheid van bet eiland kruisen en zal
heden een tweede poging ondernemen, daar
althans volgens deskundigen, de landings
plaats in het Amelandergat ten Z.W. van
Ameland heden geheel ijsvrij zal zijn.
Er is ten Noordwesten op het strand van
Ameland een zeer goed landingsterrein.
Groote bestellingen.
Toen gisteren bekend werd, dat de oor
logsbodem zou komen, zijn o.a. door win
keliers, bakkers en de beide zuivelfabrie
ken uit Ameland vrij omvangrijke bestel
lingen gedaan, met het gevolg, dat een
groot aantal vrachtauto's aan de haven te
Nieuwediep arriveerde. Aangezien evenwel
slechts een vracht' van duizend kilogram
kon worden meegenomen, moest het groot
ste deel der goederen achterblijven.
Reikhalzend ziet de beroepsver
voerder naar bescherming uit...
Het bedrijfsleven vreest echter
ontwrichting.
In het Voorloopig Verslag der Tweede Ka
mer over het wetsontwerp tot wijziging van
do zgn. Bezuinigingswet 1935 lozen wij. dat
vele leden 't er niet mee eens zijn, dat deze
wot pasklaar eomnakt,wordt, om de ,ver-
vo-ers coördinatie tot stand te brengen!
Dit nl. geeft voedsel aan de gedachte dat
de minister niet zoozeer een economisch
werkend verkeersapparaat nastreeft, doch
veeleer de spoorwegtekorten wil wegwerken.
Men vindt, dat de vervoersregeling in een
afzonderlijke wet dient te worden onderge
bracht.
Eenige andere leden kiezen de zijde
van den minister, doch velen mee
nen daarentegen, dat een regeling,
welke aan de spoorwegen rendabele
vervoerprijzen moet waarborgen, niet
alleen in bepaalde gevallen andere
vervoerondernemingen ernstig in
haar voortbestaan zal bedreigen,
maar ook de kosten van het ver
voer in het algemeen zoozeer zal op
drijven, dat het bedrijfsleven daar
door op ontoelaatbare wijze zal wor
den bemoeilijkt.
De hier aan het woord zijnde leden vinden
't ook eenzijdig ten bate van het spoorwegen
tekort in de algemeene vervoersontwikke-
ling in te grijpen. In verband met deze op
merking betoogen vele anderen, dat ook de
spoorwegen in het coördinatiestelsel betrok
ken zullen zijn, en deze niet boven de andere
vervoermiddelen zullen worden bevoordeeld,
dus het beroepsvervoer beschermd wordt.
Kunnen de tarieven worden be-
heerscht?
Verscheidene leden achten regeling der ta
rieven onuitvoerbaar en vreezen van het
De gist wil niet rijzen! Tweede
Kerstdag een extra postbestel
ling. Koude-records in Amster
dam en Maastricht.
Gisteren hebben enkele bakkers te
Urk wegens gistgebrek niet kunnen
bakken en hebben de meeste an
dere bakkers hun laatste gist ver
bruikt
Heden zullen dan ook slechts een
paar bakkers brood kunnen bakken
temeer daar ook groot gebrek aan
meel is.
Een en ander is het gevolg van
het feit. dat men erop gerekend had,
dat de gist per vliegtuig zou worden
aangevoerd. Het toestel, dat \ooi
den tocht naar Urk door de K.L.M.
was gereed gehouden, de P.H.O.T.O.
kon echter tengevolge van den mist
om Urk en op Schiphol niet vertrek
ken. Men hoopt nu, dat dit heden
mogelijk zal zijn. Het spreekt yan-
zelf, dat de K.L.M. geen enkel ri
sico neemt.
De vlucht zal alleen worden uitgevoerd,
indien de weersomstandigheden van dien
aard zijn. dat het toestel nog den zelfden
dag naar Schiphol kam terugkeeren. men
kan n.1. niet op het eiland overnachten,
daar de motoren dan zouden bevriezen.
Op Urk wordt men thans ongeduldig. Men
eischt dat in elk geval maatregelen zul
len worden genomen voor het overbrengen
van gist en de post. hetzij per ijsvlet of
auto, femeer daar het ijs tusschen Kam
pen en Urk sterk genoeg blijkt te zijn.
Gisteren zijn zelfs sleden met 500 Kg. le
vensmiddelen aangekomen
De heeren Orkers en van der Wiel, die.
zooals wij elders in dit blad melden, gis
terochtend per motorfiets over het ijs van
Urk naar Kampen zijn vertrokken, hebben
hun voertuig wegens een defect op den
kop van den dijk, ongeveer zeven K.M
van Urk, neereezet. waarna zij te voet den
tocht voortzetten. Zij zijn inmiddels te
Kampen aangekomen.
Per auto over het ijs naar Marken.
Te Marken zijn Donderdag de eerste
auto's gearriveerd; gisteren door steeds
meer gevolgd.
Het is overigens niet aan te bevelen
Marken op Zondag te bezoeken. Allereerst
zijn de Markers op Zondag niet -op een
druk toeristenverkeer ursteM. En verder
zijn dan, aldus het Hsbl.. alle zaken en
eafé's gesloten. De teleurstelling, dat men
na een ingespannen toebt geen enkelen
warmen dronk of andere erkwikking kan
krijgen, kan men zich dus besparen, door
Marken op andere dagen te bezoeken.
Het hoofdbestuur der P.T.T. deel't mede,
dat tengevolge vari de treinvertraginigen bij
de spoorwegen ook het postvervoer in zoo
verre eenige vertraging kan ondervinden,
dat door het missen van aansluitingen de
mogelijkheid bestaat dat poststukken een
of twee bestellingen later worden bezorgd.
In verband met de aan het einde van
de week veelvuldig verschijnende perio
dieke bladen, o.a. de radiogidsen. moet er
rekening mede worden gehouden, dat deze
wellicht niet overal des Zaterdags zullen
kunnen worden besteld.
Echter zal overal in het land op den
Tweeden Kerstdag een bestelling plaats
vinden, waardoor eventueeel ongerief in
dit opzicht zooveel mogelijk wordt wegge
nomen.
Wat de sneeuw doet.
Nadat in het begin van de week vooral de
maximumtemperaturen overdag record
waarden van laagte bereikten, beginnen nu
ook de nachtelijke minima vroegere records
te breken. Het is nu niet zoozeer de aange
voerde, doch meer de plaatselijke gefabri
ceerde koude.
Wanneer in heldere nachten het aardop
pervlak warmte uitstraalt en daardoor af
koelt (en tevens de afkoeling van de onder
ste luchtlaag teweegbrengt) dan wordt die
afkoeling getemperd door aanvoer van
warmte uit de aarde zelf naar het opper
vlak. D. w. z. het wordt bij onbewolkten he
mel 's naehts foch reeds flink koud ('s zo
mers en 's winters) maar als die aanvoer
van warmte van beneden af niet plaats zou
hebben zou het nog veel kouder wordens
ontwerp ontwrichting van het bedrijfsleven
en verzwakking van het internationale con
currentievermogen
Van weer andere zijde wordt gezegd,
dat de beroepsvervoerder reikhalzend
uitziet naar een ingrijpen van de
overheid.
Vele leden vestigen er de aandacht op, dat
de minister in dit wetsontwerp een vrijwel
blanco volmacht vraagt voor de Kroon of
de door haar aangewezen autoriteit.
Een verlanglijstje.
Uit de verdere opmerkingen der Tweede
Kamer memoreeren wij nog, dat op soepele
voorwaarden inzake de tarieven wordt aan
gedrongen, vergunningsplicht voor lucht- en
kustvaart noodzakelijk zou zijn, het eigen
vervoer niet van een vergunningsstelsel af
hankelijk moet wezen en de evenredige
vrachtverdeeling niet gehandhaafd dient te
worden.
Velen spreken zich echter vóór de even
redige vrachtverdeeling uit terwijl tenslotte
door verscheidenen bezwaar wordt gemaakt
tegen de zware scheepvaartrechten, o.m. de
vergunningskosten. welke de schippers zelf
moeten dragon. Kunnen de Spoorwegen niet
een deel van deze kosten betalen? vraagt
men.
HERNIEUWDE ACTIE IN
HET BUITENLAND.
Intens bereiden de Oekrainers in
het buitenland een actie voor, om
te komen tot de gewenschte onaf-
handelijkheid. De opvolger van Ko-
novalec, den te Rotterdam door een
bomontploffing omgekomen leider,
neemt daartoe verschillende maat
regelen.
Zoo zijn o.m. twee Oekrainsche nationa
listische bureaux opgericht: een te Wee-
nen, balast met de vraagstukken. welke
vooral Oost-Galicië. de Karpatische Oekraine
en Roemenië betreffen en een te Rome,
voor de vraagstukken op cultureel en poli
tiek gebied van meer algemeenen aard.
Terrorisme verboden.
De eerste daad van kolonel Andrzej Mvl-
nik als leider van de O.U.N. was om alle
aanhangers van Konovalec te gelasten het
gebied van de Karnathisohe Oekraine te
verlaten en te zelfder tijd verbood hij alle
daden van terreur.
Verder is het vroegere „huis van de
regeering van Petljoera" te Berlijn in han
den van de üuitsche regeering. nadat de
vorige eigenaar, een Poolsche Jood, was
uitgewezen. De Duitsche autoriteiten heb
ben thans bet gebouw weer de oude bestem
ming van» centraal bureau voor inlichtingen
voor de Oekrainers in Duitschland gegeven.
Hier werden de vragenlijsten opgesteld,
welke de Oekrainers in Duitschland moeten
invullen.
Te Praag zijn alle Oekrainsche partijen
samengevoegd onder den naam „Sojusz
Ukraincow Patriotow" (Unie van Oekrain
sche pat.rotten) Van deze organisatie is
Prokopowitsj de leider.
De hernieuwde activiteit heeft niet nage
laten invloed te hebben on de stroomingen
onder de Oekrainers in Polen, die meer
eenheid wenschen, doch hier is de onitwik
keling langzamer.
EEN KERST ZONDER VOETBAL.
Meldden wij gisteren reeds, dat de K. N.
V. B. alle door haar voor de Kerstdagen
vastgestelde wedstrijden heeft afgelast, thans
kunnen wij medrdeelen, dat hoe kan het
anders door den N.H.V.B. eenzelfde be
sluit is genomen. En zoo zullen we ditmaal,
in tegenstelling met voorgaande jaren, ge
heel van Kerstvoefbal verstoken blijven.
Heel rrg betreuren doen we dat overigens
niet. Het schaatsenrijden lijkt ons minstens
even populair als de voetbalsport en geeft
in ieder geval vermaak aan duizenden. Bo
vendien zijn de voetbalprogramma's tot nu
toe vrij vlot afgewerkt en zal eenige stagna
tie direct geen zomervoethal veroorzaken
Yoor den N. H. V. B. komt daar nog bij. dat
de competities dit seizoen kleiner zijn, dan
voorheen het geval was. Zou de competitie
lieder, de heer Y7an Ketel soms een ,bar"
wintertje voorzien hebben?
Dit laatste geval doet zich nu voor als
er een sneeuwlaag ligt. Deze isoleert zoo
goed, dat er bijna geen warmte uit de aarde
naar het oppervlak van de sneeuw door
dringt. De sneeuw behoedt dus eenerzijds de
aarde tegen afkoeling, maar anderzijds ont
houdt zij haar eigen bovenvlak en de daar
aan grenzende lurht den warmte-aanvoer.
Dit is, aldus het Hsh. de oorzaak van het
optreden van zeer lage luchttemperatuur
als het onklaart bij aanwezigheid van een
sneeuwdek.
Koude-records.
In Maastricht werd een nieuw konde-re-
cord bereikt, althans voor zoover het de De
cembermaand betreft, het vroor daar giste
ren 1i gr. C., tot nu toe was de laagste De-
cembertemperatuur in de Limburgsche
hoofdstad 14 gr. C.
Gistermiddag was hef in Amsterdam 13.0
gr. C., dat is lager dan tot nu toe in deze
periode zelfs 's nachts is genoteerd.
i
Verwachting voor het geheele
land: Meest matige Ooste
lijke wind, gedeeltelijk be
wolkt tot betrokken, weinig
of geen sneeuw, strenge tot
matige vorst.
Algemeene vooruitzichten: Aan
houden der vorst.
Itaiiaansche matrozen slaags
met burgers.
Fascistengroet lokt pro.
De politie heeft schoten in de lucht
gelost en den sabel getrokken om
een groep Itaiiaansche matrozen te
beschermen, deel uitmakende van de
bemanning van den Italiaanschen
kruiser „Eugenio de Savoia", die
gisteravond bij ernstige ongeregeld
heden te Montevideo (Zuid Amerika)
betrokken zijn geweest. Naar gemeld
wordt zijn eenige burgers, die bij de
onlusten aanwezig waren, gekwetst.
Dit incident is het meest ernstige van de
reeks incidenten, welke zich tijdens het be
zoek van de Itaiiaansche matrozen sedert
hun aankomst heeft voorgedaan. Naar ge
meld wordt, heerscht onder de plaatselijke
bevolking groote verontwaardiging.
De moeilijkheden ontstonden toen de ma
trozen in autobussen door de stad reden,
daarbij luidkeels riepen en den fascisten-
groet brachten.
Ooggetuigen verhalen, dat hierop protes
ten door de voorbijgangers werden geuit.
Hierover ontstaken de Italianen blijkbaar in
woede. Althans, zij stapten uit de autobus
sen en deden een aanval op een eerste klas
theewinkel, tevens café, waar zij de tafel
tjes en stoelen omver wierpen en de ruiten
ingooiden. Daarop trokken zij weer af, ach
tervolgd door een menigte menschen. Een
groep Italianen, die de autobussen niet meer
konden bereiken, werd door de politie in
bescherming genomen.
De „Eugenio de Savoia" is een der helde
Itaiiaansche oorlogsbodems, welke een
tocht om dn wereld maken en daarbij ver
schillende Zuid-Amerikaansche havens aan
doen.
&chaden
MEESTERTOURNOOI IN RUSLAND.
Op don tweeden da,g in 1939 zal te Le
ningrad een sterk bezet sclmak tournooi oe-
girinen, hetwelk tot eind Januari zal duren.
De eerste helft van het tournooi zal te Le
ningrad worden gespeeld, de andere helft
te Moskou. Aan dit tournooi zullen deelne
men Keres, uitdager van wereldkampioen
Aljeehin, Reshevsky, Flohr, Li l ionthal, de
Russische kampioen Loewonfisch en voorts
een groot aantal sterke, Russische mees
ters. De deelname van Botwinrwk staat nog
niet vaak
