ROOSEVELT
vonnist de dictatuur
Nieuwe ligplaats voor
oorlogskruisers
Amerikaansche
boodschap aan Mussolini
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Ralley Monte Carlo
Moedermoord
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER, TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
5 JANUARI 1939
67e JAARG. No. 8508
Nationale eenheid en
bewapening als eenige
afweermogelijkheid
Poortershaven als steunpunt
voor de Marine
Roosevelts nota
deed Konoje aftreden
Maandag 9 Janvertrekt équipe
Kruyt-Van Kampen uit Schagen
17 Januari wordt gestart uit Tallinn
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT
Paus Pias zal geen
politiek testament na'afen
I
heldersche courant
I
Ultqar» der HoDands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
GAARNE EEN DUURDERE DEMOCRATIE
ALS PRIJS VOOR HET ADEMEN VAN
VRIJE LUCHT IN 'N LEVENDE WERELD.
President Roosevelt heeft gisteren
een rede voor het Amerikaansche
congres gehouden. Ondanks de ge
matigdheid in toon, is zijn toespraak
een fel requisitoir geworden tegen de
autoritaire staten.
Hij zeide o.m., dat de oorlog, welke
de wereld in brand dreigde te zet
ten voorkomen is, doch dat het
steeds duidelijker wordt, dat de
vrede niet verzekerd is. Overal
rondom ons, aldus de president,
woeden niet verklaarde oorlogen,
militaire en economische.
Overal rondom ons groeien steeds
doodelijker bewapeningen, militaire
en economische. Overal rondom ons
dreigt nieuwe agressie militaire
en economische. De stormen, die
van buiten komen bedreigen drie in
stituten, die van oudsher voor de
Amerikanen onontbeerlijk zijn ge
weest. Het eerste is de godsdienst.
Het is de bron van de andere
twee democratie en internationale
goede wil. In de moderne bescha
ving vullen alle drie elkaar aan.
Duurder?
Tegen hen, die van de dictatuur heil ver
wachten, zeide Roosevelt:
De dictatuur, brengt bosten mede, die
het Amerikaansche volk nooit zal betalen
en wel onze geestelijke waarde, het gezegen
de recht te kunnen zeggen was wij willen,
de vrijheid, confiscatie van ons kapitaal,
het in een concentratiekamp geworpen wor
den, het bang zijn om op straat te loopen
met de verkeerde buren, het kinderen la
ten grootbrengen, niet als vrije menschen,
doch gevormd en gemaakt door machines.
Indien het vermijden van deze kosten be
lasting op mijn eigen inkomen of mijn
eigen bezittingen beteekent wil ik deze belas
tingen gaarne dragen als prijs voor het
ademen door mij en mijn kinderen van
vrije lucht in een vrij land, in een levende
en niet in een doode wereld. (Langdurig
applaus.)
De vredevorst regeert slechts in
een democratische staat!
Waai1 de vrijheid van godsdienst is aan
gevallen, kwam de aanval van kanten, die
tegen de democratie zijn. War de demo
cratie verdrongen is. verdween de geest
van de geloofsvrijheid en waar de gods
dienst en democratie verdweenen, hebben
de goede wil en de rede in internationale
aangelegenheden plaats gemaakt voor heb
zucht en bruut geweld. In een samenleving,
die de godsdienst, de democratie en de goe
de trouw tusschen de naties op den ach
tergrond dringt, kan geen plaats zijn voor
de idealen van den vredevorst. De Vereenig-
de Staten verwerpen zulk een orde en be
houden hun oude geloof.
Vervolgens zette Roosevelt uiteen ,dat
^.merika bereid moet zijn andere democrati
sche volken te steunen, oendat democratie
en goede trouw één en de zelfde strijd voor
allen is.
Maar daarvoor bewapening!
Wij houden vast aan onze historische be
reidwilligheid overleg te plegen met alle
andere landen, opdat de agressie tus
schen hen moge eindigen en de bewape
ningswedloop ophoude en de handel ver
nieuwd worde. Doch de wereld is zoo klein
geworden en de aanvalswapens zoo snel,
dat geen land in zijn vredeswil veilig kan
zijn, zoolang er maar één machtige natie is,
die weigert haar grieven aan de raadstafel
te regelen. Want als een regeering. die over
een groote hoeveelheid oorlogstuig be
schikt, beslist een politiek van geweld wil,
geven de verdedigingswapens de eenige vei
ligheid.
Uit de nieuwe oorlogen heeft Amen Ka
geleerd wat het moet doen.
Op zijn allerminst kunnen en moeten wi.i
ieder optreden of gebrek aan optreden ver-
mijden, dat een aanvaller zal aanmoedigen
heipen en sterken. Dit loeren wij, wanneer
wij weloverwogen trachten de neutraliteit
wettelijk te regelen.
Wij hebben nog iets geleerd de
aloude les dat de kans op een
aanval ontzaglijk verkleind wordt
door de verzekering van een altijd
gereed zijnde defensie. Roosevelt
voegde hieraan toe, dat binnen en
kele dagen een speciale boodschap
lot het congres zou worden gericht,
waarin maatregelen worden aanbe
volen voor het op peil brengen van
de landsverdediging,-
ROOSEVELT.
Nationale eenheid!
Er moet vertrouwen zijn, zeide Roosevelt,,
er moeten geen klassevooroordeelen bestaan
tusschen kapitaal en arbeid.
Tegenover de moeilijkheden in de wereld
moet nationale eenheid worden gesteld. Als,
zoo vervolgde de President, een andere re-
geeringsvorm in zijn aanval op de demo
cratie een eenheidsfront kan bieden, moet
tegenover dezen aanval een eensgezinde de
mocratie worden gesteld. Zulk een democra
tie kan en moet in de Vereenigde Staten
bestaan.
De president verklaarde, dat zijn doel was,
voldoende kapitaal en arbeiders aan het
werk te krijgen, o-m te komen tot een totaal
nationaal inkomen van minstens 80 mil-
liard dollar per iaar.
Roosevelt voegde hier nog aan toe. dat de
gebeurtenissen in de overzeesche landen het
den Amerikaanschen volken hoe langer hoe
duidelijker maakten, dat do gevaren, die
in het land zelf dreigen, mindei te vreezen
zijn dan de gevaren van buitenaf.
Reacties en indrukken.
In diplomatieke Engelsche kringen vraagt
men zich af of de boodschap van Roosevelt
een wijziging iaat verwachten van de neu-
traliteitswet.
De boodschap heeft een werl^elip grooten
indruk gemaakt. Men is van meening, dat
zij een document van groot belang vormt.
Men merkt op. dat de redevoering op den
meest gematigden toon en in afgewogen be
woordingen tegen de autoritaire regimes en
vooral tegen hun internationale optreden
een bijna even streng requisitoir opstelt als
de rede van Ickes.
In Amerika zelf is de reactie verschillend,
al naar de partijen. Senator Pittman heeft
verklaard, dat hij het absoluut eens is met
die door Roosevelt uiteengezette bui-
tenlandsche politiek, terwijl de afgevaardig
de Hamilton Fish beweert dat Roosevelt oor-
logshysterie verspreidt om gebreken in het
binnenland te bedekken, aangezien de Ver
eenigde Staten geen enkel gevaar loopen
aangevallen te worden.
Anno 1940 in gebruikt
Zooals minister van Dijk reeds op 29
November bij de behandeling van de
begrooting van Defensie in de Twee
de Kamer heeft medegedeeld, heeft
de marine sedert eenigen tijd de be
schikking over de nabij Hoek van
Holland gelegen Poortershaven, al
waar een bescheiden steunpunt
wordt ingericht en waar een ligplaats
voor een kruiser aanwezig is.
Uit deze mededeeling was te concludeeren.
wat in Rotterdamsche havenkringen reeds
bekend was, dat de handelsinrichtingen
Poortershaven als particulier havenbedrijf
zullen verdwijnen. In Poortershaven was den
laatsten tijd trouwens, tengevolge van de op
zegging door het rijk, waardoor het aanne
men van contracten bemoeilijkt werd, al zeer
weinig havenverkeer.
Dit particuliere bedrijf bestond sedert 1902,
de gronden, waarop zijn inrichtingen geves
tigd waren, behoorden aan den Staat der Ne
derlanden en in 'het algemeen landbelang
heeft Domeinen in den loop van het vorige
iaar het erfpachtscontract, dat nog tot 1960
liep, beëindigd.
Verbeteringen.
Het aanwezige overslag-materiaal van
Pootershaven wordt, aldus die N. R. Crt.
verwijderd.-
De Japansche oorlogspartij won
het van de economische partij.
De oorzaak van de kabinetscrisis in
Japan is niet een nieuwe. Het gaat
weer tusschen de oorlogspartij, wel
ke een blok ChinaMandsjoekwo
Japan wil vormen, onder den leu
ze Azië voor de Aziaten en de eco
nomische partij, welke de politiek
van de open deur wil bestendigen.
Men weet dat het streven der mili
tairen beteekent een directe aanslag
op de Amerikaansche en Dritsche
handelsbelangen en een uitsluiting
van hun handel in 't Verre Oosten.
De zeer krachtige nota's van
Amerika, dat zich hiertegen
verzet, zou aanleiding zijn tot
de ontslagname van Konoje, die
blijkbaar de bui niet meer aandurft.
Het is echter niet onwaarschijnlijk dat
Konoje in de nieuwe regeering een porte
feuille van meer ondergeschike aard zal
aanvaarden. De situatie in Japan is in kor
te woorden thans zóó:
1. De rechterzijde en het leger eischen
een krachtiger kabinet, dat zal garandee
ren, dat de op 22 December bekend gemaak
te vredesvoorwaarden gewaarborgd worden.
Zij zullen den gematigden elementen niet
toestaan die Chineesche aangelegenheden te
regel-ein door 'n compromis, dat gelijk zou
staan mt een terugtocht.
2. De rechterzijde en de militairen eischen
een krachtige politiek tegenover de vreemde
mogendheden en in het bijzonder Sovjet
Rusland.
3. De gematigde en nationalistische krin
gen zijn gekant tegen een totalitair politiek
stelsel, dat geïnspireerd zou zijn op de Fas
cistische staten.
China is niet verwonderd.
De woordvoerder van het Chineesche mi
nisterie van oorlog heeft ten aanzien van
de regeeringscrisis in Japan gezegd, dat de
ze in China geen verwondering heeft gewekt.
Ook stelt men in China hier weinig be
lang in, want de toestand zal er niet door
worden gewijzigd en de houding van China
zal derhalve blijven: „Tegenstand tot het
einde".
De inschrijving voor den grootsten pres-
tatierit van auto's ter wereld, de ver
maarde Ralley Monte Carlo, is gesloten en
het blijkt, dat niet minder dan 118 deel
nemende wagens zich hebben opgegeven,
teneinde een kans te wagen voor den
„Grand Prix van het Tourisme". Bij deze
118 deelnemers, afkomstig uit vrijwel alle
landen van Europa, zijn een 30-tal Neder-
landsche koppels; een aantal, dat wel
duidelijk demonstreert, welk een belang
stelling er in ons land voor dezen zwaren
sterrit bestaat.
Zooals wij reeds schreven, heeft de
directie van ons blad gemeend, ditmaal een
der leden van onzen redactiestaf, den heer
A. C. van Kampen, de gelegenheid te bieden
deze race dwars door Europa mede te
maken. Hij doet dat in gezelschap van den
heer K. Kruyt uit Schagen, en wel met een
Fiat (570 ccm).
Deze équipe zal starten uit Tallinn in
Estland, de bekende hoofdstad aan de
Finsche Golf, op één na het verste traject.
Taliinn-starters beginnen met 498 punten,
en slechts die uit Athene met 500. De route
loopt via Estland, Letland, Lithauen, Polen,
Duitschland, Nederland, België, Frankrijk
en Monaco. Het traject Tallinn-Monte Carlo
bedraagt 3.792 kilometer, die in 4 dagen
tijds afgelegd moeten worden, wil men
voor een klassement in aanmerking komen.
In verband met het feit, dat op dit
oogenblik het grootste deel van Noordelijk
Europa onder de sneeuw ligt, besloten de
heeren Kruyt en van Kampen zoo weinig
mogelijk risico te loopen en reeds a.s.
Maandag te vertrekken. Dit zal naar alle
waarschijnlijkheid geschieden des morgens
te circa half 11. De rit naar Tallinn be
draagt ongeveer 2500 kilometer, zoodat
men hoopt daar nog enkele dagen van rust
te kunnen genieten alvorens de race aan
vangt.
Wat de Fiat betreft, het is de derde
maal, dat deze thans in de Ralley mee
rijdt. Eenmaal bereikte hij de finish en wel
als No. 17 van de 130 deelnemers. Het
vorige jaar strandde de heer Kruyt in
België. De wagen verkeert in uitstekende
conditie en heeft het volle vertrouwen van
beide deelnemers.
Om het terrein geschikt te maken voor
zijn nieuwe bestemming, welke in de eer
ste plaats het karakter van een lig-gele-
genheid zal dragen, is een aantal verbeterin
gen geprojecteerd.
Voorts zullen op het terrein enkele gebou
wen worden neergezet, welke voor de goede
uitoefening van diensten noodzakelijk zijn,
en welke verband houden met de bestem
ming van het nieuwe steunpunt.
In de haven zullen steigers worden
aangebracht waardoor gelegenheid
zal bestaan groote oorlogskruisers
te meren; deze steigers zullen van
zoodanigen omvang zijn, dat ook de
kruisers en flotieljeleiders daar lig
plaats kunnen nemen.
Daarnaast zal ook de tot het terrein behoo-
rende binnenhaven worden verbeterd. Zij
zal worden ingericht tot het doel, dat men
zich daarmede voor oogen stelt, n.1. het ber
gen van klein materiaal.
Basis voor den mijnendienst
Het ligt in de bedoeling Poortershaven in
de eerste plaats te gebruiken als een van de
bases van den mijnendienst en mijnenveger-
dienst. Het aanleggen van deze nieuwe bases
voor dezen dienst moet worden opgevat als
een uitbreiding, welke verhand houdt met
de gewijzigde inzichten omtrent de taken
van de marine. Meer dan tot dusver zal n.1.
in oorlogstijd de aandacht gericht moeten
worden op de bescherming van het zeever-
keer en het is vooral deze uitgebreide zaak
welke het noodig heeft gemaakt, om aan een
zoo belangrijk vaarwater over een gemakke
lijk, n.1. zonder sluizen, te bereiken steun
punt te beschikken.
Hieruit volgt dus reods, dat het in gebruik
nemen van Poortershaven een uitbreiding
beteekent. en geen overplaatsing van een
deel va<n den mijnendienst van elders.
Geen troepen.
Ook overigens is voorshands geen sprake
"an het overbrengen van deelen van den
marinedienst van elders naar Poortersha
ven.
Daar het nieuwe steunpunt in de
eerste plaats als ligplaats is bedoeld,
zullen er geen troepen gestationneerd
worden. Uit dien hoofde zal dan ook
geen overplaatsing plaats vinden,
terwijl er evenmin kazexnes sullen
worden gebouwde
Voor het bewakingspersoneel zullen de
burgerwoningen, welke reeds op de terrei
nen aanwezig zijn, in gebruik worden geno
men. Nieuwe woongelegenheid zal niet wor
den bijgebouwd.
Het in orde brengen van het havencom
plex, alsmede de bouw van de noodige ge
bouwen zal nog geruimen tijd vorderen. Hoe
wel de tijdstippen, waarop alle werken ge
reedkomen, uiteraard uiteenloopen. wordt er
mede gerekend, dat het steunpunt eerst on
geveer over een jaar in gebruik zal kun
nen worden genomen.
Vrouw levenloos in haar woning
te Schijndel aangetroffen.
Geldkistje ledig op tafel
Gistermiddag omstreeks vier uur, is
de 75-jarige vrouw van Dungen, wo
nende aan den Heikamp te Schijn
del, vermoord in haar woning aange
troffen. De moord werd ontdekt door
een zoon van het slachtoffer, die op
dat tijdstip zijn moeder wilde bezoe
ken.
Toen deze zoon het huis wilde binnengaan,
verwonderde hij zich er over, dat, hoewel het
reeds donker was, er geen licht brandde.
Toen hij de huiskamer binnenging en de
lamp aanstak, vond hij zijn moeder leven
loos op den grond liggen. Op de tafel stond
een geldkistje, dat ledig was Bij het onder
zoek, dat do politie instelde, is gebleken, dat
een andere zoon, die thans voortvluchtig is.
zijn moeder vaak lastig had gevallen om
geld. Dit was voor de politie aanleiding in
deze richting verder te zoeken. Gisterenavond
laat had men den vermoedelijken dader
evenwel nog niet kunnen opsporen.
Met een kapmes.
De moord is bedreven met een kapmes,
dat in een ander vertrek is teruggevonden
en waarmede het slachtoffer diepe sneden
aan den hals waren toegebracht.
In het geldkistje zou zich niet meer dan
vijftig gulden hebben bevonden.
Uit het onderzoek is gebleken, dat er geen
worsteling aan den moord vooraf is gegaan.
Verwachting: Aanvankelijk
krachtige, later tot matig
afnemende Westelijke tot
Zuidelijken wind, betrokken
met regen, later opklarend,
sterke dooi.
Algemeene vooruitzichten: Met
terugkeer der vorst behoeft
in de eerste etmalen geen
rekening gehouden te wor
den.
Gezant Phillips bij den Duce.
NAAR VERBETERING DER
VERSTANDHOUDING?
Officieel wordt medegedeeld, dat de
ambassadeur der Vereenigde Staten,
Phillips, Mussolini een boodschap be
treffende het Joodsche vraagstuk in
Europa en mogelijke oplossingen voor
vraagstukken van algemeen belang
heeft overhandigd. Minister Ciano
was bij het onderhoud aanwezig.
Men gelooft, dat dit bezoek het vervolg is
op de besprekingen welke Phillips onlangs
in de Vereenigde Staten heeft gevoerd met
president Roosevelt.
N'aar te Washington door Welles is me
degedeeld, is tijdens het onderhoud, dat de
Amerikaansche ambassadeur te Rome, Phil
lips met Mussolini heeft gehad, slechts ge
sproken over Roosevelt's zienswijze van het
vraagstuk der politieke vluchtelingen. Welles
weigerde nadere mededeelingen te doen om
trent Roosevelt's standpunt, zooals dat ter
kennis van Mussolini 's gebracht, of van
Mussolini's houding ten opzichte hiervan. Hij
voegde hier nog aan toe, dat het niet waar
schijnlijk is, dat omtrent het onderhoud iets
zal worden gepubiceerd.
Philips bezocht Mussolini ingevolge spe
ciale instructies uit Washington, aldus de
Tel. Hij is in December naar zijn vaderland
geweest om den president rapport uit te
brengen over de situatie in Italië en hij was
aanwezig bij verscheiden conferenties tus
schen Roosevelt, Summer Welles, den gezant
te Berlijn, Wilson en den ambassadeur te
Parijs, Bullitt. Hij is derhalve volkomen op
de hoogte van de opvattingen zijner regee-
ring en van de algemeene lijnen, welke Was
hington in Europa wil volgen Het lijdt geen
twijfel of hij heeft. Mussolini uit de eerste
hand-kunnen mededeelcn, wat Roosevelt van
de verschillende kwesties denkt.
Mussolini's verlangen om Amerika's
inzichten te vernemen, blijkt uit
den spoed waarmede hij den gezant
ontving voor de audiëntie, welke vol
gens de „Daily Mail" hartelijk ver
liep; aan beide kanten kwam de
wensch tot uiting de verstandhou
ding te verbeteren.
In commercieel opzicht heeP Italië tot
dusver van Amerika een betere behande
ling genoten dan b.v. Duitschland en Japan.
Duitschland staat op de Amerikaansche
„zwarte lijst" en profiteert niet van Cordell
Hull's nieuwe tariefpolitiek; met Japan
zijn de handelsbetrekkingen evenmin bijzon
der gunstig. De correspondent te Washing
ton van de „Dailv Telecranh" Iaat daarom
doorschemeren, dat Phillips aan Mussolini
hoeft uiteengezet, dat de stemming in Ame
rika en de richtsnoeren van Amerika's poli
tiek een verandering hebben ondergaan in
dien zin. dat men positiever afkeuring uit
spreekt over hpfceen met de Amerikaansche
tradities in strijd is. dan vroeger. In dit ver
hand moet de gezant den wensch hebben
geuit, dat Italië niets zal ondernemen, wat
de verhouding onaangenamer kan maken.
Van welken aard Roosevelt s concrete voor
stellen zijn, is evenwel niet onthuld.
Naar de „Daily Mail" meldt zal de Paus
zich naar zijn zomerverblijf te Castel Gan-
dolfo begeven, om daar rustig te kunnen
arbeiden aan een encycliek, waarin hij het
standpunt van den Heiligen Stoel zal weer
geven ten aanzien van verschillende actu-
eele Europeesche kwesties.
De encycliek zou als het ware een
leidraad moeten zijn voor den even-
tueelen opvolger van den Paus.
Nadere berichten uit welingelichte krin
gen uit Vaticaanstad spreken dit bericht ten
stelligste tegen.
Men doet opmerken, dat het niet de ge
woonte is, dat een Paus zijn opvolger in
structies geeft. Deze is volstrekt meester
over de leiding van de politiek van zijn
pontificaat volgens hetgeen, hij de hoogste
belangen van de kerk acht.
