Het verband tusschen oorlogs
marine en wereldhandel
Franco blijft
vorderingen maken
Nieuwediep strategisch nog meest juiste marine-basis
SPANJE
altijd voor een groot gedeelte overgeleverd
zijn aan de willekeur van de oorlogvoerenden
en alleen positie op de wip en daarmede in
overeenstemming zijnde eigen kracht kan
maken dat de oorlogvoerenden omzichtig te
werk zullen gaan.
In geval van oorlog was het tot nu in
Nederland droevig gesteld. Wij kunnen ge-
van Nieuwediep is ook, dat er voor de
Marine miHioenen in den grond aitten,
die men nimmer zal kunnen verplautsen.
Een voorbeeld daarvan levert Engeland
op, dat nimmer zijn vlootbasis heeft ver
plaatst, om dezelfde redenen.
Spr. eindigt met de hoop uit te spreken,
rjm ^4 x-,, I
■It»
r.-
Het artillerie-instructieschip -Van Kinsbergen", voor de Kon. Ned. Marine In aanbouw bij de Rotterdamsche Droog
dok Mij., is Donderdag met goed gevolg tewater gelaten. Het schip in zijn element
Ha Marine dat de vrede tot in lengte van dagen bewaard
rust zeggen, dat na den wereldoorlog de Mar e blijven, maar dat indien het meest fatale
in Nederland teruggevallen was tot de zui- wereldgebeuren, een oorlog, toch mocht plaats
vere kustverdediging.
hebben, de Nederlandsche koopvaardij de Kon.
aan
Aan optreden buitengaats, althans om de Marine met voldoende middelen aan haar
j f wpi I zijde mag* vinden, om haar aandeel m dgn
handel te beschermen, werd met gedacht, wel ^ereMha*del te handhaven. 11
aan afsluiting van alle toegangen door mijnen. yan de geiegenheid tot het stellen van
Toegegeven moet worden dat de politieke toe- I vragen werd door verschillende aanwezigen.
stand na den oorlog zoodanig was, dat op een gebruik gemaakt. De spr. beantwoordde deze
Onze vloot in Indië onvoldoende
voor de handhaving van onze
neutraliteit.
In een bijeenkomst in Bellevue van de Maat
schappij voor Nijverheid en Handel, dep. Den
Helder en Omstreken, heeft gisterenmiddag de
eerste officier van het Kon. Instituut, kapitein
luitenant ter zee W. van den Donker een lezing
gehouden over de beteekenis van de oorlogs
marine en den wereldhandel.
De bijeenkomst, die gepresideerd werd door
burgemeester Ritmeester als voorzitter van de
Heldersche afdeeling, werd o.m. bijgewoond
door den commandant van het Kon. Instituut,
kolonel baron C. J. v. Asbeck, als vertegen
woordiger van den commandant der Marine,
die wegens lichte ongesteldheid verhinderd
was de lezing bij-te wonen, verder door den
luitenant ter zee der le kl. J. Tissot v. Patot,
waarn. Chef staf, door den garnizoenscom
mandant, majoor W. Doorman en door burge
meester Mijnlief van Anna Paulowna, alsmede
door den oud-burgemeester van deze gemeente,
den heer Lovink en den secretaris van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken, den heer
J. Scheffel.
De handels- en scheepvaartroutes
De inleider begon met er op te wijzen, dat
de handelswegen of scheepvaartroutes, zoo
noodig dadelijk en zonder kosten door nieuwe
zijn te vervangen. Aangezien alleen bij de
kusten kostbare maatregelen noodig zijn voor
het veilig bevaren van de zee, is het doode
kapitaal, dat in die zeewegen wordt gestoken,
slechts zeer gering.
Dit is een van de redenen, die er toe leiden
dat niettegenstaande al de gewone en onge
wone gevaren van de zee, vervoer te water
veel gemakkelijker en goedkooper is dan te
land. Het goedkoopste vervoermiddel te land
is altijd nog 10 maal zoo duur als vervoer te
water. Het vervoer per schip leent zich bij
uitstek voor massavervoer. Een schip van
10.000 ton eischt voor hetzelfde vervoer 1000
spoorwagens, dat is 20 treinen ieder van
50 wagens.
Verschillende werelddeelen en landen zijn
uitsluitend over zee te bereiken. Al deze rede
nen hebben ertoe geleid de zee tot de grootste
en voornaamste verkeersweg van de wereld te
maken. En omdat de zee de voornaamste ver
keersweg van de wereld is, is het vervoer over
dien weg dus de zeevaart de belangrijkste
factor van den wereldhandel en gaan die twee
scheepvaart en handel hand in hand.
Vandaar ook dat er pas sprake is van we
reldhandel, nadat de wereldscheepvaart is
ontstaan.
Eerst de ontwikkeling van het zeilschip
stelde tot Oceaan-verkeer in staat, zij maakte
de ontdekking van de nieuwe wereld mogelijk
en deze ontdekking gaf een groote stoot aan
het ontstaan van den wereldhandel.
Belangrijke factoren voor groei- en
ontwikkeling van de scheepvaart
Eén van de belangrijkste factoren voor den
groei en ontwikkeling van de scheepvaart is de
ligging van een land. Een land als Engeland
geheel omgeven door de zee is vanzelf aange
wezen op de scheepvaart en daar zal de zee
vaart een zeer natuurlijke ontwikkelingsgang
volgen. Een land met goede binnenwateren en
ruime zeegaten, zooals Nederland, zal een be
volking geven, die zich van nature thuis voelt
op het water.
Behalve de ligging zijn er andere door de
natuur gegeven oorzaken, die een volk naar
de zee doen trekken of er juist van doen af-
stooten.
Behoeften en aanleg maken in een logische
opvolging, zeelieden, kooplieden, kolonisten
fabrikanten.
Tusschen industrie en kolonie is de
scheepvaart de onmisbare schakel. Werd
Engeland naar zee getrokken, Holland
werd er naar toe gedreven.
Natuurlijk wil ik niet zeggen, zoo zegt spr.
dat het tegenwoordige Koninkrijk der Neder
landen uit niets is voortgekomen, maar de wel
vaart van Nederland is voortgebracht door de
zeevaart, die juist in een zekere armoede zijn
ontstaan vindt.
Koloniaal bezit heeft grooten invloed op de
ontwikkeling van de scheepvaart. Er ontstaat
vanzelf een uitwisseling van goederen en de
handel krijgt, eigen havens en eigen steun
punten, die het verkeer vergemakkelijken.
Spr. geeft hierna om de ontwikkeling van
den wereldhandel na te gaan een kort over
zicht van de wereldgeschiedenis in zooverre zij
hiermede verband houdt, waaruit duidelijk
blijkt hoe nauw of scheepvaart en oorlogs
marine met elkander verbonden zijn.
De schepen die overzee varen zijn een
stuk grondgebied van den staat, dat zich
verplaatst. Evenals het grondgebied van
den staat zelve, behoeft dit verplaatsbare
grondgebied oyer de geheele reis de be
scherming van de natie. Voor deze bescher
ming nu dient in de eerste plaats de
oorlogsmarine.
In vredestijd komt deze bescherming minder
duidelijk naar voren, omdat de zee internatio
naal bezit is en dus vrij voor iedereen. In
oorlogstijd staat de zaak anders.
Dan bestaat ter zee nog het buitrecht, d.w.z.
dat privaatbezit onder bepaalde voorwaarden
neembaar is. (Te land wordt privaatbezit ge
ëerbiedigd). Naast dit buitrecht heeft een
oorlogvoerende het recht neutrale schepen te
onderzoeken. Hier komt een ander belangrijk
punt van den zee-oorlog naar voren en dat is
invloed van de neutralen. Door dit recht van
onderzoek kan een oorlogvoerende partij de
neutrale handel ontzettend belemmeren en
daarmede beïnvloeden (zie wereldoorlog,
routes voorschrijven, bepaalde havens aan
doen). Het spreekt vanzelf, dat hoe sterker
de neutralen, hoe minder de oorlogvoerenden
aan de neutrale scheepvaart in den weg zullen
leggen en hoe zwakker de neutrale, hoe meer
zij aan de willekeur van de oorlogvoerenden
overgeleverd zullen zijn. (Zie wereldoorlog vóór
en na oorlogsverklaring Amerika)Hoe krach
tiger de oorlogsmarine hoe minder men zich
dergelijke willekeurige behandelingen zal laten
welgevallen.
De taak van de oorlogsmarine.
Voor de oorlogvoerende zal de taak van
de oorlogsmarine in de eerste plaats zijn,
het veilig stellen van den eigen handel
waartoe indien men daartoe sterk genoeg
is, zooals b.v. Engeland, de handelsrouten
over vrijwel de geheele wereld veilig ge
steld moeten worden. Aangezien de eigen
handelsrouten en die van de vijand meestal
voor een groot gedeelte samenvallen, kan
een aanval op 's vijands handel hand in
hand gaan met de verdediging van den
handel. Een sterke zeemogendheid zal dus
trachten te verkrijgen de volledige beheer-
sching der zeewegen, of wel wat wij noe
men „het meesterschap ter zee" en dat is
dan ook het eigenlijke doel van den zee
oorlog. Maar let wel niet omdat het zoo
aardig is om met de bezem in de mast te
varen om de eigen handel ongestoord
voortgang te doen vinden en zoo mogelijk
de vijand van alle toevoer over zee af te
snijden.
De beteekenis van een sterke oor
logsmarine.
Hoewel weieens beweerd wordt dat vooral
in vredestijd de sterkte van oorlogs- en han
delsmarine geen verband met elkaar behoeven
te houden, is dat slechts oogenschijnlijk. Men
wijst dan veelal op Noorwegen dat een groote
koopvaardijvloot heeft en een kleine oorlogs
marine. In dergelijke gevallen zal aan die
zeevarende natie dan echter voor een groot
gedeelte de minder winstgevende vaart wor
den gelaten. Buitendien, zal geen natie zijn
handelsvloot sterk kunnen ontwikkelen zonder
rekening te houden met hetgeen die handels
vloot bij een eventueelen oorlog zal kunnen
overkomen. Zeker het is zeer wel mogelijk
dat het belang van de sterkste der oorlog
voerenden of zelfs het belang van beide par
tijen mede brengt, dat de neutrale scheep
vaart blijft varen.
Maar dan vaart die neutrale scheepvaart
op de Goodwill van de oorlogvoerenden, hoe
sterker men dan ter zee is hoe minder zal
men aan willekeurige handelingen zijn bloot
gesteld.
Onze vloot in Indië onvoldoende
voor de handhaving van de neu
traliteit.
Hoe staat het nu in dit opzicht met onze
Koninklijke Nederlandsche Marine. Bekijken
wij eerst Nederlandsch-Indië in het geval dat
wij zelf neutraal zijn. Dan zullen wij naast
handhaving van de neutraliteit zorg moeten
dragen voor een ongestoorde voortgang van
onze eigen handel in den Archipel. Voor dit
tweeledig doel acht ik onze in Indië thans
aanwezige vloot niet voldoende. Het gebied is
ontzettend uitgestrekt maar is bovendien van
zeer veel belang indien Oost-Azië in den oor
log betrokken wordt. Veel belangrijke han
delswegen loopen door ons Indië en indien door
een der partijen de Straat Singapore moet wor
den gemeden, loopen voor die natie alle ver
bindingen van West naar Oost door onze Ar
chipel.
Het spreekt vanzelf dat wanneer wij
zelf oorlogvoerend zjjn en dus naast ver
dediging van den Archipel ook de han
del volledig veilig gesteld moet worden,
er nog meer van de Kon. Marine zal wor
den geëischt en voor dat geval een uit
breiding van de vloot zooals thans door
de Regeering voorgestaan hoogst nood
zakelijk moet worden geacht.
Hoe staat het in Nederland?
Hoe staat het nu in Nederland. In geval
van neutraliteits-handhaving, zullen wij daar
Europeeschen oorlog weinig kans bestond.
Thans is dat echter geheel anders. De Ne
derlandsche Regeering heeft haar standpunt
aan deze gewijzigde politieke toestand aan
gepast en zegt in de toelichting op de wets
ontwerpen betreffende de economische verde
digingsvoorbereiding
„Naast de organisatie van binnenlandsche
voortbrenging en verbruik zal dan ook een
regeling van den in- en uitvoer, waardoor
zooveel mogelijk deze laatste dienstbaar ge
maakt wordt aan het verkrijgen van drin
gend benoodigde import-artikelen, niet kun
nen worden ontbeerd."
Het benoodigde materiaal....op
de werven.
Het in Nederland aanwezige deel der
Kon. Marine zal zich dan ook op deze
taak moeten voorbereiden en de Regee
ring heeft niet geaarzeld de Kon. Marine
in Nederland op een zoodanige leest te
schoeien dat zij de bescherming van deze
in- en uitvoer op zich kan nemen.
Helaas zal een gedeelte van het benoo
digde materieel voorloopig nog maar op
aanbouwwerven te vinden zijn inplaats
van op de Noordzee.
De ligging van Nieuwediep strate
gisch juist.
Spr. w\jst er voorts op, dat de ligging
van Nieuwediep als Marinebasis van ouds
her strategisch juist Is, terwijl het spr.
persoonlijke meening is, dat ook nu nog
de strategische positie van Nieuwediep
ver uitgaat boven b.v. IJmuiden en H.
v. Holland, dat gemakkelijk af te sluiten
is.
De vloot kan hier gemakkelijk naar
buiten en de Noordzee bereiken. De af
stand van de groote handelshavens is
geen bezwaar. Natuurlijk zal in de nabij
heid van deze havens kleiner materieel
moeten zijn, dat zijn steunpunten heeft
in IJmuiden en Hk. v. Holland, maar als
Marinebasis zal Nieuwediep zijn betee
kenis behouden en de schepen, die de
regeering op het oogenbllk laat aanbou
wen, zullen ook voor het meerendeel
Nieuwediep als standplaats krijgen.
Een bezwaar tegen Den Heluer mag
zijn, dat het buiten de vesting Holland
licht en dus buiten de Centrale verdedi
ging, in verband met de luchtverdediging
dus wat ver. Het zal dan ook een eigen
luchtbescherming moeten hebben.
Een belangrijk punt voor de beteekenis
naar genoegen.
Leer het volk het innerlijk van de
Marine kennen.
In een slotwoord wees de burgemeester op
de wenschelijkheid om het Nederl. volk het
innerlijk orgaan van de Marine te doen ken
nen, niet door een vlootrevue in Scheveningen,
maar door het volk op de schepen te noodigen,
zooals men dat in Indië gedaan heeft en van
daar oefeningen mee te laten maken. Dat zal
het groote verband tusschen het Ned. volk
en de Ned. Marine bevorderen.
Spr. dankt Overste Van den Donker voeg
zijn hoogst interessante lezing, die de aan
wezigen een beter inzicht heeft gegeven m de
samenwerking tusschen de Ned. Marine eq
den handel.
Belangstelling aan boord van Hr. Ms. .Tromp" voor ~de eerste voorstelling met
geluidsfilm-installatie, welke aangeboden is door het comité .Onze Ma
en Donderdag officieel werd overgedragen
larine
van een ge|uidsfi|m-insta|raliT,^angebiderd13eo^dhetlom!treOlnze0MrdraC-hVPlha^
rechts: de voorzitter van het comité, de heer A W P A, '7 - Geheel
dant van de .Tromp", kapitein ter zee T!'a!"C M*T5oorman# COmman"
Republikeinen qeven de verove
ringen in Zuid Catalonië door.
de rechtsche troepen toe. Re-
qeerinqstroepen melden succes
sen aan het front van Estrema-
dura.
Uit de berichten, welke van het j
oorlogstooneel in Spanje komen,
blijkt, dat Franco nog steeds terrein
wint. Uit Burgos wordt gemeld, dat
zijn troepen aan het front in Zd.
Catalonië, Borjas Blanoas hebben
overmeesterd en daarna een groot
aantal andere dorpen benevens ver
schillende bergkammen bezet., waar
door de weg Lerida-Tarraigoma is
afgesneden. Van regeeringszijde
wordt toegegeven, dat door Franco
vorderingen zijn gemaakt. De hevi
ge druk, uitgeoefend door de vij
and heeft ons genoopt Artesa de
Segre en Borjas Blancas te ontrui
men, aldus een regeer ingscomimm i-
qué.
Borjas Blancas is een sleutelstelling iit
de linksche verdedigingslinies aa,n deni
Zuidkant van het Catalaansche front.
De noordelijke arm van den tang, die
zich c*m Barcelona dreigt, te sluiten, reikt
thans tot Ana, dat voorbij het belangrijke
knooppunt van wegen Artesa de Segre, ligt,
en de zuidelijke arm tot Borjas Blancas eii
de heuvels van Llazgas, ten zuiden van de
ze stad.
Aan den noordkant van het front drom
gen de rechtsche troepen de vruchtbare
vlakte van Urgell binnen en bezetten zij
Artesa de Lerida en Juigvert de Lerida,
Gemeld wordt, dat een groot aantal krijgs
gevangenen is gemaakt.
Re strijd aan het Estremadura-
front.
Volgens berichten uit Valencia hebben dé
regeeringstroepen den aanval aan het Es-
tremadurafront voortgezet en Vertice Pa-
tudo bezet. Gistermiddag slaagden zij erin
door het rechtsche front in de Siërra No
ria te dringen.
De troepen van Franco moeten wijken
voor de regeeringst roepen, die blijven op
rukken in de richting van Valsquillo i-t
het noorden der provincie Cordoba.
Tarraqona qebombardcerl.
Rechtsche vliegtuigen hebben boven de om
streken van Tarragona gevlogen en een
convooi van verscheiden vrachtschepen van
groote tonnage verrast, welke zij bombar
deerden. Eén der schepen werd getroffen en
het schijnt, dat een ander averij heeft op-
geloopen.
De vliegers meldden, dat de schepen zwaar
beladen waren en troepen en oorlogsmateri
aal vervoerden.
Ook op Gandia zijn twee luchtaanvallen
ondernomen, waarbij in totaal veertig
bommen op deze in Britsch bezit zijnde ba-
ven terecht kwamen.,
De correspondent van Reuter te Barcelona
meldt, dat de val der steden Artesa da
•segre en Borjas Blancas bet voor de regec-
ringstroepen raadzaam heeft gemaakt, zich
uit het platte land terug te trekken langs
ae rivier Sègre. teneinde hun linies te ver-
sterken. De troepen zouden op gunstige'
stellingen, welke reeds gereed zijn, daar da
mogelijkheid van een dcrgelijken terugtocht
reeds sedert April onder oogen was gezien,
terugvallen, Er was dan ook al overgegaan
linie n aan^c^ van geweldige verdfedigings-
Kringcn te Barcelona, die den loop der ge
beurtenissen met aandacht volgen, waren
er i errast over, dat de regeeringstroepen
zie i veertien dagen lang op een zeer ongun-
den ein hadden kunnen staande hou"
Een stroom van vluchtelingen trekt uit
e door de rechtsche troepen bedreig
de dorpen. Ouden van dagen en heel
Kleine kinderen zitten bovenop door
finL1 ,e's getrokken karretjes, welke
710,. huisraad en voorwerpen voor
persoonlijk gebruik zijn.
I ml?!,,01" er,wacl1 tc offensief der regeerings-
he?'Dw ,dCn T!or van Val Scquillo aan
sehen cv. i fn Estremadura, gelogen tus-
nike nhfno en Casteera, zou de belang-
wwr kmn! van Pena Roya en den spooA
kunnen vrijmaken.
