zit er achter de
kogelgaatjes
Vaticaan verwelkomt
Chamberlain hartelijk
Korte metten
't Viel toch nog mee
in Rome
Regeeringsoffensief
bij Madrid
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Italië concentreert troepen
bij Somaliland
Persen van Nationale
Dagblad stopgezet
Londen is gerust
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
ZATERDAG
14 JANUARI 1939
„Ik kan niet"
Justitie doet een inval
Dit nummer bevat 16 pagina's
U/EERBERICHT
DE BILT SEINT.
De KX.M. niet boven
rechts Spanje
De hittegolf in Australië
HE LDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
67e JAARG. No. 8516
De regeeringspersdienst brengt
het terug tot een kwajongen
met een katapult. Geruchten
over nationanl-socialistische pro
vocatie.
De kogelgaatjes in de woningen der
Duitsche ambtenaren in Den Haag
en Amsterdam, welke inmiddels vol
gens een officieel bericht in het laat
ste geval tot een kiezelsteentje uit
een katapult is terug te brengen,
hebben merkwaardige buitenland
sche commentaren uitgelokt. De
News Chronlcle, een Engelsch dag
blad, schroomt niet de zaak een
Soort nationaal-socialistische provo
catie te noemen.
Hiermede wordt aan de uitbarsing van
woede in de Duitsche pers toen het blad
tegen het einde van December had mede
gedeeld, dat invloedrijke Nazileiders de mee
nlng hadden, dat de volgende aanval van
Hitier in de richting van ons land zou
gaan. Zulke woede-uitingen volgen, naar de
meening van Bartlett maar al te dikwijls als
er iets bekend wordt van plannen, die de
Duitsche regeering nog geheim wil houden.
De huidige perscampagne zou moeten wor
den opgevat als een waarschuwing dat Ne
derland zich onder Duitschlands controle
moet laten stellen, en verder zou ze als een
proefneming moeten worden opgevat om te
zien hoe Groot-Brittannië op die hoogst be
langrijke strategische neiging zou reageeren
De „News Cbronicle" heeft, volgens het
Hsb„ haar bekenden medewerker Cum-
mings naar Amsterdam gestuurd.
Deze constateert, dat ons land zich vol
komen rustig houdt onder die aanvallen,
hoewel ons volk zeer goed realiseert, dat
Hitier epn ernstig geschil wil verwekken,
hij de aanleiding van thans even goed kan
gebruiken als eenige andere.
Een katapult...
De Nederlandsohe regeeringspers<Jieinsit
schrijft:
Er is in Den Haag niet geschoten door
een ruit van het Duitsche gezantschapsge
bouw, doch van een belendend perceel, ge
deeltelijk bij het gezantschap ie gebruik en
van buiten als zoodanig niet herkenbaar.
Er bevond zich tijdens het schieten, dat
laat in den avond of des nachts moet heb
ben plaats gehad, niemand in bedoeld ge
deelte van het huis. waarin de kogel ge
vonden is en deze zou. ware er wel iemand
in geweest, geen doel getroffen kunnen heb
ben, daar hij, een baan van onder naar
boven volgende, door het allerbovenste ge
deelte van het raam (3.65 m. boven den
vloer) is gegaan- en na blijkbaar afgestuit
te zijn tegen 'n houten beschot, hetwelk het
bovenraam afdekte omlaag is gevallen. Het
projectiel had zoo weinig kracht, dat het
nauwelijks sporen op het beschot heeft ach
tergelaten.
Een kiezelsteentje.
Ten aanzien van het in Amsterdam ge
beurde kan worden medegedeeld dat niiet
het Duitsche consulaatsgebouw, doch de el
ders gelegen particuliere woning van dien
kanselier getroffen is. Na deskundig onder
zoek is gebleken dat noch een kogel, noch
eenig metaalspoor op de ruit te ontdekken
viel en dat, mede in verband met de rich
ting van inslag, d'ie neerwaarts, niet op
waarts was naar met aan zekerheid gren
zende waarschijnlijkheid moet worden
aangenomen, het gat veroorzaakt is door
een met kracht tegen de ruit geslingerd lcie
De Daily Expres zegt te
veten, dat de onderhandelin
gen tusschen Mussolini en
Chamberlain over de twee
voornaamste geschilpunten
zeer Ivort zijn geweest.
Op phamberlain's vraag
aan den Duce om de Itali-
aansche vrijwilligers uit
Spanje terug te trekken, ant
woord de de Duce: „Ik kan
lat niet".
Daarmede was Spanje af
gedaan!
Toen daarop Mussolini aan
zijn gast vroeg, om bemidde
ling te verleenen inzake de
Italiaansche eischen op
Fransch Tunis en Djibouti,
antwoordde Chamberian la-
koniek:
„Ik kan dat niet."
En daarmede was ook het
Fransch—Italiaansche geschil
besproken.
zelsteentje, afgeschoten uit een jongens-ka
tapult.
In dit verband kan nog worden medege
deeld dat de politie den laatsten tijd klach
ten ontving over baldadigheid van jon
gens die in dat stadsgedeelte met kata
pulten ruiten vernielden.
Italiaansche oommentaren.
Men meldt aan de N.R.Crt. uit Rome:
Aan de Italiaansche bladen is uit Berlijn
zeer uitvoerig bericht over revolverkogeils
(Lees: flobertkogeltjes, Red.) die door de
vensters van de Duitsche legatie en het
Duitsche consulaat (Lees: de woningen van
daaraan verbonden ambtenaren. Red.) te
Amsterdam en in Den Haag zijn geschoten.
Gelukkig wordt na de daarop betrekking
hebbende uitvoerige en tendentieuse berich
ten, ook in een klein berichtje uit Amster
dam de zaak tot haar ware proporties te
ruggebracht.
De volgende beweging van Hitier.
Londen is niet ongerust, over wat som
migen reeds noemen: De volgende beweging
van Hitier. De Britsche meening keurt het
af, wanneer de zenuwspanning vergroot
wordt door officieele bekendheid te geven
nan ieder schrikaanjagend bericht. Do poli
tiek, die ten gevolge heeft, dat geheel Eu
ropa op heete kolen wordt gehouden, wordt
betreurd, of nu het resultaat is een in hrt
geheim voorbereide militaire actie in de
eene richting, dan wel een onenliike econo
mische druk in een andere richting.
De positie van Engeland ten ouzichte van
Neederland is niet gedefinieerd in formeele
verdragen, geliik dat met België het neval
is. Aan den anderen kant brermen de histo
rische banden tussoben Engeland en Ne
derland, tezamen met de aardrijkskundige
ligging van Nederland, de belangen van de
beide landen nauw tot elkander.
In officieele kringen heeft men geen be
vestiging gekregen van den gemelden he-
vigen Duitschen economischen druk op Ne
derland. Men acht het in hooge mate on
waarschijnlijk, dat eenicerlei militaire ac
tie aan dit front sroriskoord zou worden.
Samentrekking bij de Fransch
Engelsche Somalilandgrenzen.
ANTI FRANSCHE CAMPAGNE
BEGINT WEER.
Te Dziboeti zijn berichten ontvan
gen betreffende uitgebreide samen
trekkingen van Italiaansche troepen
in de nabijheid van de grenzen van
Fransch- en Engelsch-Somaliland.
Naar verluidt zijn reeds stappen ge
nomen in verband met deze berich-
ten.
Anti Fransche perscampagne be
gint weer.
Alle Italiaansche bladen hebben op opval
lende wijze, voorzien van commentaar, een
zin afgedrukt, die gisteren in het Fransche
blad „Ordre" stond en waarin prof. Guyol.
mededeelde, dat een Fransch officier tegen
hem gezegd heeft, dat tien Italiaansche sol
daten nauwelijks voldoende zijn om 't hoofd
te bieden aan één Fransch reservist.
De Giornale d'Italia haalt historische ge
beurtenissen aan om den heldenmoed der
Italiaansche krijgers tegenover den moed
der Franschen in het licht te stellen. De La-
voro Fascista schrijft, dat het niet de moei
te waard zou zijn om commentaar op te le
veren, maar dat men dit niet mag vergeten.
De Tevere beweert dat de Italianen thans
het recht hebben alle Franschen in het ge
laat te spuwen aangezien de Franschen
veinzen niet te weten dat het de Italianen
waren, die hen in 1915 gered hebben toen
zij voor de Duitschers terugtrokken. Napo
leon was een Italiaan die van Frankrijk een
kolonie maakte en die zijn zoon koning van
Rome en niet van Parijs maakte.
MINISTER GOSELING EN DE KATHOLIE
KE GEESTELIJKHEID DOOR HET
MUSSERT ORGAAN BELEEDIGD.
Gistermiddag omstreeks vier uur heb
ben de subst.-officier van justitie bij
de rechtbank te 's-Gravenhage, mr.
N. S. Hoekstra, en de rechter-commis-
saris, jhr. mr. P. G. M. van Meeuwen,
vergezeld door de Leidsche recherche
en een deskundige, een bezoek ge
bracht aan de drukkerij der stichting
„De Nationale Pers", aan de Kaiser-
straat te Leiden, ten einde de pers,
waarop het „Nationale Dagblad", het
orgaan van de Nationaal Socialisti
sche beweging in Nederland, wordt
gedrukt., onklaar te maken.
De autoriteiten ondervonden daarbij geen
enkele moeilijkheid. De zinkbakken van de
pers, welke niet zijn te vervangen, werden
gedemonteerd en overgebracht naar het
hoofdbureau van politie te Leiden, vanwaar
ze naar de rechtbank te 's-Gravenhage zullen
worden gezonden.
Dit optreden van de justitie is gegrond op
een artikel in het „Nationale Dagblad" van
23 December, getiteld „Het Hemeltergende
Vonnis", met als onderkop „En de Mare
chaussee" en een artikel in dat blad van 29
Dec., getiteld „De eer der Nationale Jeugd"
met als onderkop ..Vijf minderjarigen zijn
in Oss straffeloos misbruikt".
Beide artikelen worden beleedigend
geacht voor den minister van Justitie
en de katholieke geestelijkheid.
De hoofdopsteller van het „Nationale Dag
blad", mr. M. M. Rost van Tonningen, die op
telegrafisch verzoek van de justitie gister
middag uit Utrecht naar Leiden was geko
men, heeft zich bij het vooronderzoek door
de Leidsche recherche aansprakelijk gesteld
voor den inhoud van beide artikelen.
Oss
Welk een verschil bij Hitiers be
zoek aan Rome, toen de deuren
gesloten bleven.
Zeer hartelijk heeft de Paus Cham
berlain en Halifax ontvangen. Bij het
onderhoud werden alle Europeesche
problemen aangeroerd. Chamberlain
zou aan zijn omgeving hebben ver
klaard, hoe diep hij getroffen was
door de diep-menschelijke gevoelens
van Zijne Heiigheid.
In Romeinsche kringen heeft het bezoek
van Chamberlajn en Halifax aan den Paus
en Kardinaal Pacelli niet nagelaten de aan
dacht te trekken. Het bezoek was voor alles
een „beleefdheidsbezoek" doch onwillekeu
rig stelt men hiertegenover de houding van
Hitier jegens den Paus ter gelegenheid van
zijn bezoek aan Rome in het voorjaar 1938.
Chamberlain en lord Halifax kwamen te
10.55 bij het Vatikaan. Een duizendtal Brit
sche bewoners van Rome stonden op de
trappen van den Sint Pieter bij de bronzen
deur om de Britsche ministers toe te jui
chen.
Het optreden van de justitie schijnt ver
der nog geleid te zijn door een artikel In het
„Nationale Dagblad" van 4 Januari ,.De ze
denmisdrijven van Oss" met als ondertitel:
„Methoden van het politieke Katholicisme".
Het onderzoek omtrent dit artikel is, aldus
het Hbld., nog gaande; de schrijver van dit
artikel is nog niet bekend.
De oplaag van het Nationale Dagblad voor
Vrijdag j.1. was bijna afgedraaid, toen de
justitie verscheen en de pers moest worden
stopgezet.
Het Nat. Dagblad in verkleinden
vorm?
Alleen de rotatiepers, waarop ook „Volk
en Vaderland" wordt gedrukt, is onklaar ge
maakt.
In de drukkerij bevinden zich nog een
snelpers en eenige handpersen, waarop even
tueel het „Nationale Dagblad" in verklein
den vorm zou kunnen worden vervaardigd.
In een pakhuis nabij de Hooglandsche
Kerkgracht te Leiden is men reeds eenigen
tijd bezig met het opstellen van een nieu
we rotatiepers voor het „Nationale Dagblad"
Schamele troost: er is geen breuk.
FRANKRIJK WACHT GELATEN AF.
DUITSCHLAND GERESERVEERD.
Langzamerhand dringt het besef
door, dat de aanvankelijk groote te
leurstelling over het negatieve re
sultaat van de besprekingen te Rome
eenigszins voorbarig is geweest. Een
gevoel van tevredenheid is er voor
in de plaats gekomen, immers,
Rome bracht geen breuk en Cham
berlain kan zijn vredespolitiek
voortzetten.
Op grond van een rapport van den Fran
schen ambassadeur Poncet, gegrond op me-
dedeelingen van Halifax, vat men thans het
resultaat als volgt samen:
Geen viermogendhedenconferentie zal be
slissen over den wensch van Italië, dat 'n
algemeene nieuwe regeling ter vervulling
van Italië's natuurlijke aspiraties in den
geest van München zal plaats hebben.
De Middellandsche Zee-problemen, die
Engeland door het EngelschItaliaansche
status quo-pact begraven had. zullen door
Mussolini opnieuw worden aangesneden.
De troepen, die nog in Spanje zijn, zul
len daar blijven tot de oorlog ten einde is,
of tot de Westelijke mogendheden Franco
de rechten van oorlogvoerende verleenen.
Hoewel de as RomeBerlijn stevig is,
hebben de besprekingen bewezen, dat de as
LondenParijs even deugdelijk is en dat
Engeland in de Middellandsche Zee-kwes
tie achter Frankrijk staat.
Het officieele communiqué van de Itali
aansche regeering zegt o.a.
Deze besprekingen werden gekenmerkt
door die groote hartelijkheid en zij hebben
geleid tot een openhartige en breedvoerige
gedach ten wisse I in,g. Van beide zijden werd
eens te meer uiting gegeven aan het voor
nemen do betrekkingen tusschen de beide
landen te ontwikkelen in den geest van
vriendschap, welke het acnoord van 16 April
bezielt. Ook werd besloten, zoo spoedig mo
gelijk over te gaan tot het sluiten van spe
ciale conventies, als in dit instrument uit
een gezet.
De Italiaansche bladen schrijven, o.a. dat
het bezoek van den Britschen minister
president moet beschouwd worden als die
uitdrukking van Engelands Wensch om in
Italië elke herinnering aan de ongelukki
ge periode der sanctiemaatregelen weg te
nemem.
Een Europeesche vrede kan echter alleen
een vrede in gerechtigheid zijn. Dus niet een
abstracte, op de ideologien van Genève op
gebouwde vrede, doch een concreet werk der
gerechtigheid, waarin de autonomie, de voor
uitgang en de belangen van elk volk, en de
gemeenschappelijke cultuurgoederen tot hun
recht komen.
Frankrijk wacht gelaten af v.
Het negatieve resultaat van het overleg
te Rome is te Parijs met gelatenheid ontvan
gen, zegt de N.R.Crt. Aan den eenen kant
is ér reden tot tevredenheid, dat de Engel
sche ministers zich niet tot bemiddeling lie
ten verleiden, aan den anderen kant is nu
een versterking van de spil RomeBerlijn
en daarmee een scherpe actie van beide te-
Franco-troepen nemen Tortoso.
Gistermorgen hebben de republi
keinen een nieuw groot offensief ont
ketend in den sector van Brunete
ten westen van Madrid.
Naast den opmarsch van de repu-
blikeinsche troepen in Estramadura
heeft dit tweede door de republikei
nen geopende offensief ten doel, in
de eerste plaats de nationalisten te
dwingen, hun troepen te onttfekken
aan Catalonië. Tevens hoopt men,
wanneer het offensief succes heeft,
daarmede Madrid uit de oorlogszone
te halen.
Volgens de weinige bijzonderheden, die
beschikbaar zijn, rukken de republikeinen
op over het vlakke bergplateau ten zuiden
van de met sneeuw bedekte Guadarrama-
bergen. Vermoedelijk zal bet offensief zic'h
ontwikkelen langs den weg van 't Eseoriaal
naar Villanueva de la Canada en vervol
gens naar Brunete.
Het rechtsche offensief.
aan het F.brofront duurt echter voort, al
wordt het volgens de berichten uit Barce-
lona door het slechte weer beïnvloed. Na
den val van Mont Rlanch staan de Franco
troepen nog op slechts 50 k.m. van Barcelo-
na. De straatweg Lerida naar de kust is voor
de helft bezet.
Tortosa gevallen.
De belangrijke plaats Tortosa wel
ke de Ebro-monding beheerscht, is
in handen der Nationalen gevallen
Thans trekt de Republikeinsche
hoofdmacht zich terug op Tarragena,
wat tevens beteekent rlat de Ebro en
een kuststreek van 60 k.m< lengte
voor hen verloren geraakt is, waar
door de Nationalen verder langs de
kust kunnen opstoomen.
Bijgaand kaartje geeft het witte gedeelte
weer, dat nu door de linkschen ontruimd
wordt.
Door de verovering van Tortosa hebben de
rechtschen thans driekwart van de provin
cie Tarragona in handen. Hondderdduizend
man rechtsche troepen rukken thans con-
vergeerend op naar den driehoek, welke ge
vormd wordt door de steden Reus Valls en
Tarragona.
Vluchtende burgers.
Het wijkende linksche leger zou de vluch
tende burgerbevolkingen met zich meevoe
ren, die hun vee meenemen en hun have
en goed op wagens en karretjes in veiligheid
trachten te brengen. Het doel van den te
rugtocht zou zijn. opnieuw in stelling te ko
men in een verdedigingslinie, die het mo
gelijk zou maken de stad Tarragona te be
schermen en die gevormd wordt door na
luurlijke hinderpalen op de lijn die door
Reus en Valls loopt.
Verwachting: Wisselende be
wolking zonder neerslag van
beteekenis, weinig veran
dering in temperatuur, ma
tige tot zwakke Zuidweste
lijke tot Zuidoostelijken
wind.
gen Frankrijk te verwachten. Men weet, dat
dezer dagen al het gerucht van een ultima
tum van Italië aan Frankrijk de ronde dieed.
Een memorie vandaar aan de Quai d'Orsay
behoort zeker tot de mogelijkheden. Zal
Mussolini een afzonderlijke bespreking met.
Parijs zoeken, wil hij een conferentie van
de vier mogendheden uitlokken?
Duitschland zeer gereserveerd.
De Duitsche pers leigt een reserve aan den
dag over de gisteren te Rome gehouden be
sprekingen.
De correspondent van het Berijmer Tage-
blatt te Romie schrijft:
Te Rome meent men dezelfde accoordieai
te hooren in de Italiaansche en de Engel
sche muziek, doch men is van meening, dat
alleen uit de a .s. besprekingen zal blijken
of de overeenkomst in daden zal worden
om gezet.
Franco weigert dienst Amster
damLissabon. Privileges
aan Italië en Duitschland.
De K.L.M. zal aan haar voornemen
om met ingang van den zomerdienst
een nieuwe luchtlijn te openen van
Amsterdam via Londen naar Lissa
bon, als eerste étappe voor een latere
uitbreiding van dit traject tot een
transatlantische luchtlijn naar West-
Indië, in het aanstaande voorjaar
geen gevolg kunnen geven, door de
weigering van generaal Franco, Ne-
derlandsche vliegtuigen toe te staan
over onder rechtsch bewind staand
Spaansch grondgebied te vliegen.
Naar aanleiding van een bericht, waarin
werd gemeld, dat de Franco-regeering aan
de Engelsche Luchtvaartmaatschappij „Bri-
tish Airways" geen toestemming geeft om
voor het traject Londen-Lissabon, deel uit
makende van den luchtdienst via Bathurst
naar Zuid-Amerika. welke genoemde maat
schappij Januari jl. had willen openen,
over het rechtsche gebied te vliegen, heeft
het A.N.P. te bevoegder plaatse geinformeerd
naar de houding van het Franco-bewind ten
opzichte van de plannen der K.L.M. tot ope
ning van een dienst Amsterdam-Londen-
Lissabon.
Hoewel Nederland met de Franco-regeering
officieuze betrekkingen onderhoudt. ver
klaart deze, toch geen toestemming te kun
nen v&rleenen. aangezien zij meent dat on
der de tegenwoordige omstandigheden aan
buitenlandsche maatschappijen een dergelij
ke vergunning niet kan worden verleend.
Hierbij zij aangeteekend, dat momenteel
twee buitenlandsche Luchtvaartmaatschap
pijen luchtlijnen op rechtsch Spanje onder
houden. nl. de Deutsche Lufthansa en de
Italiaansche A.L.A. Littoria, die o.a. Sala-
manca. Burgos en Lissabon aandoen. Lis
sabon is reeds opgenomen in den Duitschen
transatlantischen luchtpostdienst via Bat
hurst in Britsch-Cambie naar Zuid-Ameri
ka, terwijl de Italianen voornemens zijn, in
den loop van Februari a.s. een transatlanti
schen dienst naar ZuidAmerika, te ope
nen via Dakar in Fransch Senegal, dat ook
uitgangspunt is van den Franschen trans
atlantischen dienst, zoodat door de weige
ring der Franco-regeering alleen de Engel-
schen in hun plannen voor een verbinding
met Zuid-Amerika gedupeerd worden.
Zal zij tot een nationale ramp
leiden?
De hittegolf in Australië heeft een veel
ernstiger gevolg dan men aanvankelijk heeft
vermoed.
600 vacantiegangers uit Warburton bevin
den zich op de rotsen langs de rivier, daar
hevige branden de stad insluiten. Gisteren
zijn de boschbranden met volle hevigheid
opgelaaid, daar het weer zelfs nog warmer is
dan reeds het geval was. Er waaien krachti
ge winden en de toestand op sommige plaat
sen is kritiek.
Te Erica woeden verschrikkelijke branden.
Men verkeert in groote zorgen over 25 Grie
ken die vermist worden. Er is ook geen
nieuws meer ontvangen van een aantal moe
ders met kinderen, die getelefoneerd hadden,
uit Timberhill te zijn vertrokken.
In Nieuw Zuid-Wales, waar ontzettende
hitte heferscht, zijn de laatste paar dagen 21
personen door den bliksem getroffen en ge
dood.
