dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Barcelona's val
Italië begrijpt de
11 Kerk niet
30 Januari de Duitsche
Rijksdag bijeen
Steden in Chili verwnest
Italiaansche troepen
naar de Fransche grens
een
kwestie van uren
Viermogendheden-
confereotie na
Barcelonas val?
Pressie op Frankrijk
DONDER DA G
Frankrijk moet op ver-
rassingen zijn voorbereid
Schip met 31 koppen
vergaan
Morgen spreekt de
Koningin voor de radio
Een rede van Hitier
De aarde beefde.*..
Dit nummer bevat 8 pagina's
U^EERBERICHT
DE BILT SEINT
Initiatief van Mussolini
te verwachten
De eerste groep reservisten vertrekt
per 1 Februari
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Uitgave der Uitg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
26 JANUARI 1939
67e JAARG. No. 8526
STAD GEHEEL OMSINGELD. -
DUIZENDEN VLUCHTELIN
GEN NAAR FRANKRIJK.
NA ONTZETTENDE ONTBE
RINGEN EINDELIJK VEILIG.
Nog is Barcelona niet gevallen, maar
algemeen wordt verondersteld dat de
overgave nog slechts een kwestie
van enkele dagen, wellicht zelis van
enkele uren zal zijn. De druk der
rechtsche troepen neemt steeds toe.
Reeds is Solsona. een belangrijke
stad halverwege Barcelona en de
Fransche grens bezet. Het is in
Barcelona nog rustig, maar de toe
stand wordt slechter. De radiover
binding met de stad is nog niet ver
broken. In Madrid is de staat van
oorlog afgekondigd.
Ons kaartje geeft de situatie van gisteren.
De voorsteden zijn cursief op de kaart aan
gegeven. De zwarte pijltjes geven de op-
marschrichting weer der Nationalen naar
Barcelona.
De plaatsen op de kaart aangegeven ge
legen aan de Rio Liobregat en langs den
spoorweg zijn nu in het bezit der rechtschen
gekomen. De Franco colonnes ten Zuiden
van Barcelona zouden Bordeta en Sans reeds
genaderd zijn.
In het Noorden wordt de stad ernstig
bedreigd door de naderende gemotoriseerde
troepen, welke de omsingeling via Rubi,
Sangucat, Sardanyola en Ripollet voltooien,
om zoodoende de stad in te sluiten.
Verder geeft de kaart weer, de hoofdwe
gen, spoorwegen, lokaalspoor en de voor
naamste plaatsen welke in het omsinge-
lingsgebied liggen gemeten in een straal
.van 10 K.M.
Franco belooft vergiffenis.
Franco heeft een radiobericht laten ver
spreiden waarin hij „den bedrogen Catala
nen" vergiffenis belooft. Echter de overwon
nenen hebben geleerd dergelijke beloften niet
geheel serieus te nemen. Er zijn overigens
van weerskanten daarvoor te veel tegen
strijdigheden geweest. Vrees toch te moeten
sterven is dan ook wel een der oorzaken va.n
de hardnekkige verdediging door de link-
schen. Ze hebben niets meer te verliezen...
De laatste trein.
De laatste trein uit Bar.celona die het tra
ject tot de Fransche grens heeft kunnen af
leggen, is gisteren te Portbou aangekomen
met ruim tweehonderd gevluchte vrouwen
en kinderen.
De meeste vluchtelingen hadden
in twee dagen niets te eten gehad.
Een tweede trein heeft gistermorgen
om vier uur geiracht uit Barcelona
te vertrekken, doch de spoorlijn werd
zoo zwaar gebombardeerd, dat hij
moest terugkeeren. Terwijl de vluch
telingen nog te Portbou waren, vlo
gen rechtsche vliegtuigen over de
stad. Uit luchtafweergeschut werd op
hen gevuurd. De zenuwen van de
vluchtelingen zijn geschokt door den
honger en de spanning. Toen de
vliegtuigen naderden, vlucht'ten zij,
om beschutting te zoeken, in een
donkeren tunnel.
De toestellen vlogen langs de grens op
een hoogte van 10.000 voet, gadegeslagen
door leden van de internationale commissie
voor de evacuatie van buitenlandsche vrij
willigers, die wachten op de aankomst van
ongeveervijfhonderd Amerikaansche en Ca-
nadeesche vrijwilligers. Dit zijn ongeveer de
laatste die nog gerepatrieerd moesten wor
den
Franco's voedseltreinen staan
gereed.
Uit Burgos wordt gemeld, dat reeds een
maand geleden alle voorzieningen zijn ge
troffen in geval Barcelona veroverd zal zijn.
De arbeiders zullen hun posten weer moe
ten innemen, duizenden vrachtwagens met
levensmiddelen bevinden zich in de nabij
heid der stad.
De politiedienst zal waargenomen worden
door groepen Guardia Civil Een zeer strenge
controle zal worden ingesteld, om te belet
ten, dat een stroom van vluchtelingen, die
verdeeld is over de verschillende provin
cies van het rechtsche Spanje, naar Barce
lona zal komen.
Britsche
de stad.
ambassadeur verlaat
Te Londen wordt vernomen, dat de Brit
sche gezant en de rest van het personeel der
ambassade te Barcelona gistermiddag te
Caldetas aan boord zijn gegaan van den
kruiser Devonshire.
Groot Brittannië heeft de verzekering ont
vangen dat geen wraak zal worden uitgeoe
fend.
Geheime vergadering van het In
ternationaal Vakverbond.
In de gisteren gepubliceerde resolutie, wel
ke in de te Londen gehouden geheime bijeen
komst van vertegenwoordigers van het In
ternationale Vakverbond en de socialistische
Arbeiders-Internationale is aangenomen,
wordt geëischt, dat de FranschSpaansche
grens voor den uitvoer van wapens wordt
opengesteld en dat aan de Spaansche regee
ring weer het wettige recht wordt gegeven
om wapens te 'toopen.
Diepen weerslag op den interna
tionalen toestand!
De val van Barcelona, aldus de Temps.
zal diepen weerslag hebben or> den interna
tionalen toestand, waarvoor Europa sinds
lang gesteld is en die snel moet worden op
gehelderd, wanneer men deiningen en kram
pen wil vermijden, die niet minder gevaar
lijk zouden zijn voor den vrede dan die van
September j.1.
Men zal zich rekenschap kunnen geven van
de mate waarin 't fascistische Italië, bereid is
cle door Mussolini tegenover Chamborlain aan
vaarde verplichtingen na te-komen en niet
te streven naar territoriale, politieke of eco
nomische voo^-deelen in Spanje. Op dat
oogenblik zal de kwestie gesteld worden van
de handhaving van den „status quo" in het
westen van de Middellandsche Zee, zooals
die gestipuleerd is in het BritschItaliaan-
sche accoord van 16 April.
Een handhaving met het oog waarop
Frankrijk en Engeland alle voorzorgmaat
regelen zullen -moeten nemen, die dienstig
zijn om het hoofd te bieden aan mogelijke
verrassingen.
Alarmeerende berichten van een
Engelschen kustwacht.
Lloyds te Londen heeft een bericht van de
kustwacht te Saintives in Cornwall ontvan
gen, waarin gezegd wordt, dat een reddings
boei met den naam „s.s. Wilston Glasgow''
gevonden is. Ook is het lijk van een man
opgehaald. Zes mijl ten westen van Sainti
ves werd een aan den grond geloopen schip
gezien, terwijl lijken dn de nabijheid dreven.
Op grond van deze berichten vreest men.
dat de „Wilston" met de geheele bemanning
bestaande uit 31 koppen, in den laatsten
storm is vergaan.
Over de moreele herbewapening.
Naar gisteravond per radio werd me
degedeeld, zal H. M. de Koningin op
Vrijdag, 27 Januari, om 12.45 uur
voor de radio spreken, met als onder
werp: „Onze taak in deze dagen, in
verband met de moreele en geestelij
ke herbewapening".
Gezien het groote nationale belang van
deze rede, worden door den burgemeester
van Yerseke maatregelen getroffen, opdat
ieder in deze gemeente, door middel van
luidsprekers in de gelegenheid wordt gesteld,
daar naar te luisteren.
„De roomsche sympathie jegens
de Joden zal slechte gevolgen
voor de kerk hebben".
In het Sportpaleis te Berlijn heeft de Ita
liaansche minister van Staat, Farinacci een
rede gehouden, in aanwezigheid onder meer
van talrijke vooraanstaande personen der
nationaal-socialistische partij, van burgerlij
ke en militaire autoriteiten en van den
Italiaanschen ambassadeur.
Farinacci zeide, dat het Italiaansche ras
senvraagstuk reeds in 1919 door Mussolini
is omlijnd. Wat de Italianen tot dusverre
niet hebben kunnen begrijpen, is de hou
ding der Roomsch-Kalholieke Kerk, die juist
kan wijzen op een lange' traditie in de on
verbiddelijke vervolging van het Jodendom.
De vraag rijst, hoe het den Joden gelukt
is, hooge prelatenvte verstrikken. Tegen
woordig heeft de kerk meer sympathie voor
de staten, die den Joden vriendelijk gezind
zijn. als voor de fascisten, die in school en
volk de moraal en in den staat de orde
weergehracht hebben. Door deze onbegrij
pelijke houding worden de fascistische ka
tholieken pijnlijk getroffen.
Wij, aldus Farinacci, zijn er van
overtuigd, dat dit politieke stand
punt slechte gevolgen voor de kerk
zal hebben. De godsdienst mag niet
meer met de politiek verwisseld wor
den. Van den kansel moet het Evan
gelie gepredikt worden, al het an
dere beteekent misbruik.
Oude vrienden
De spueker ging daarna op de Duitsch-Ita-
liaansche vriendschap in en zeide, dat die
niet pas na de economische blokkade tij
dens den Abessijnschen veldtocht ontstaan
is. Het gemeenschappelijke doel van
Duitschland en Italië is d.e verdediging van de
Europeesche beschaving tegen het commn
nistische gevaar. De samenwerking tus
schen beide Staten verbindt het Italiaan
sche volk met he Duische, nie slechts op
diplomatiek, maar ook op elk ander gebied
opdat in het hart van Europa een eenheid
ontstaat en een rechtvaardiger en schoonere
Europeesche beschaving geschapen wordt.
VOOR HET EERST EEN AF
VAARDIGING UIT HET GE
ANNEXEERDE GEBIED.
Van semi-officieele zijde wordt ons
uit Berlijn medegedeeld, dat de
Rijksdag voor Maandag 30 Januari
des avonds om acht uur. is bijeen
geroepen.
Het betreft hier de constitueerende
zitting na de verkiezingen van 10
April 1938. Voor de eerste maal zul
len de afgevaardigden uit den Oost
mark en uit den Sudetengouw aan
wezig zijn.
Op de agenda staat o.m. een rede
voering van Hitier, welke om half
negen zal aanvangen.
Naar schatting vijftienduizend
dooden.
Chili is door een aardbeving, wel
ke in den nacht van Dinsdag op
Woensdag plaats greep, zwaar ge
teisterd.
Officieuze schattingen doen vree
zen. dal bij de aardbeving in geheel
Chili meer dan 15.000 salchtoffers
le betreuren zullen zijn.
De Britsche ambassade heeft de
Chileensche regeering de diensten
aangeboden der kruisers „Exeter"
en ,,A|ax'
De halve stad Concepcion is vernield.
Volgens berichten van uitgezonden vlieg
tuigen, is Chillan, de hoofdstad der provin
cie Nuble, verwoest.
Ook in Los Angelos vielen tal van slacht
offers.
Bruggen en spoorlijnen ver
nield.
Talrijke bruggen en spoorlijnen zijn ver
nield. zoodat hulptreinen het centrum van
de aardbeving niet kunnen bereiken. Het
ministerie is bijeengekomen om over het
organiseeren van een hulpactie te beraad
slagen.
Verwachting: Stormachtige, tij
delijk afnemende wind, aan
vankelijk Oost tot Zuid, la
ter ruimend naar W. of N.
W., meest betrokken met re
gen of natte sneeuw, weinig
verandering in temperatuur.
De correspondent van de „Daily Mail" te
Rome meldt aan zijn blad:
„Uit betrouwbare bron wordt vernomen,
dat Mussolini, direct na den vat van Bar
celona, een conferentie-van-vier zou willen
bijeenroepen.
Hij zou wenschen, dat vertegenwoordigers
van Engeland, Frankrijk, Duitschland en
Italië de volgende drie punten inzake Span
je zouden bespreken:
1. Spanje te sparen voor verder
bloedvergieten.
2. De positie van het Spaansche
volk te bepalen, in overeenstem
ming met Duitschland en Italië die
Franco hebben geholpen.
3. Te bewerken, dat de vier mo
gendheden zich verplichten de we
derinstelling te verhinderen van een
regeering der Communisten of van
het volksfront in Catalonië of bij
Madrid.
EEN NATIONALE DEMONSTRATIE.
Van N.V.V. en S.D.A.P.
Door de besturen van N.V.V. en S.D.A.P.
is, naar het Vk. meldt, besloten op 10
April (2den Paaschdag) een groote nationa
le demonstratie in Den Haag te organisee
ren, welke gericht is op het doen treffen
van regecrings-maat regel en ter bestrijding
van de werkloosheid.
Rome publiceert een officieel com
muniqué van den volgenden inhoud:
„Met ingang van 1 Februari a-s.
zullen herhalingsoefeningen worden
gehouden van lichting 1901 het
geboortejaar
De eerste groep welke onder de
wapenen komt, zal 60.000 man sterk
zijn".
Het onder de wapenen roepen van voor-
loopig 60.000 man van de lichting 1901 komt
niet geheel onverwacht. (Zooals men weet,
zou deze lichting in Nederland de lichting-
1921 worden genoemd Red.) Reeds gedu
rende eenige dagen werden geregeld per
briefkaart dienstplichtigen opgeroepen, die
in het genot waren van groot verlof. Het
ging dan voor zoover wij dat kunnen na
gaan steeds om specialisten, vooral voor
de mechanische wapenen.
Een „eerste" quotum...
Het bericht zelf, waarin de gedeeltelijke
mobilisatie der lichting 1901 wordt bekend
gemaakt, wijst er op, aldus het Hsb. op, dat
binnenkort nog verdere oproepingen zullen
volgen; immers er staat duidelijk: „een eer
ste quotum van 60.000 man". De lichting
1901, die tot de alleroudsten behoort, zal naar
schatting in het geheel niet meer dan 100.000
strijdbare mannon kunnen leveren.
Als doel van dezen oproep worden herha
lingsocfeninge'n genoemd, doch het feit zelf,
dat de nieuwe nota van de „Informazione
Diplomatica" met een zeer dreigenden zin
besluit, laat over het werkelijke doel van
dezen maatregel geen twijfel;
Deze zin luidt: „Indien er in de toekomst
sprake zou zijn van inmenging op uitgebrei
de schaal van de zijde der vrienden van
Negrin, Italië zijn vrijheid van handelen
zou hernemen".
Deze 60.000 man zullen stellig naar
de Fransche grens worden gestuurd
om op alle eventualiteiten voorbe
reid te zijn.
Wel schijnt men een Fransch—Russische
interventie in Katalonië niet meer te ver
wachten, doch de toespelingen, welke in som
mige Fransche bladen en zelfs in de „Temps"
worden gemaakt ten aanzien van zekere
waarborgen, die Frankrijk zich zou moeten
verschaffen om zeker te zijn, dat Mussolini
zijn woord zal houden en de Italiaansche le-
gionaires zal terugroepen, zoodra de oorlog in
Spanje is geëindigd, hebben hier een slech
ten indruk gemaakt.
Een agressieve daad van Fran
sche zijde.
Gayda schrijft daarover heden als volgt:
„De eigenaardige geruchten, die in Frankrijk
de ronde doen over waarborgen, die Frank
rijk zich zou moeten verzekeren, kondigen
o.a. een mogelijke bezetting van het eiland
Minorca of van het een of andere punt in
Spaansch—Marokko aan. Het is onnoodig te
zeggen, dat een dergelijk Fransch voorne
men, indien het ten uitvoer zou worden ge
bracht, zou beteekenen:
lo. Een agressieve daad van Fransche zij
de.
2o. Een directe en openlijke interventie
van Frankrijk in den Spaanschen burgeroor
log ten aanzien waarvan Italië in overeen
stemming met zijn openhartig gegeven waar
schuwing niet onverschillig zou kunnen blij
ven.
3o. Een nieuwe schending van den status
quo in de Middellandsche Zee, weike de
Middellandsche Zce-staten en daaronder in
de eerste plaats Italië, nie' zonder reactie
zouden kunnen aanvaarden.
Het is dus duidelijk, dat het voor Frank
rijk thans wel te laat zal zijn om met Mi
norca te handelen, zooals de Italianen met
Majorca hebben gedaan, we.k eiland zij trou
wens nooit officieel hebben bezet.
„Frankrijk niet onzijdig",
Gayda weet verder te vertellen, dat de
Fransche ministers niet de waarheid spre
ken, wanneer zij zeggen, dat Frankrijk zich
onzijdig houdt in het Spaansche geschil. Op
ditzelfde oogenblik, zegt hij, wordt in de ha
ven van Bordeaux uit het S.S. „Winnipeg"
van de maatschappij „France Navigation"
een lading wapentuig gelost, bestemd voor
het linksche Spanje.
Deze lading zou volgens Gayda 180 vlieg
tuigmotoren en 60 volledige uit Rusland
afkomstige vliegtuigen omvatten. Op 20 Ja
nuari zou een deel van die lading op 60
vrachtauto's van Bordeaux naar de haven
La Nouvelle zijn vervoerd, om vandaar
naar het linksche Spanje te worden ge
bracht. Een ander deel der lading werd
per spoor naar dezelfde haven verzonden.
Vrijdag a.s. zou het laatste gedeelte van
de lading gelost cn verzonden worden.
Hoe lang wacht Mussolini?
Gayda voorspelt, dat wanneer Barcelona
gevallen zal zijn, wat naar zijn meening
elk oogenblik kan gebeuren, Franco zijn
tegenstanders onmiddellijk verder zal ver
volgen en geheel Katalonië zal bezetten.
Daarna zal hij zich met alle beschikbare
krachten tegen het zuiden keeren, waardoor
het lot van Madrid en Valencia zou zijn
bezegeld.
Het is nu de vraag of Mussolini met zijn
eischen aan Frankrijk zal wachten tot de
oorlog werkelijk geheel is afgeloopem. zoo-
als in de vorige nota der „Informazione
Diplomatica' stond, of dat hij reeds sipoe-
dig na het einde van de Katalaansche re
publiek zijn stem zal verheffen.
Er zijn wel aanwijzingen, dat de eischen
betrekkelijk spoedig zullen worden gefor
muleerd. De gedeeltelijke mobilisatie kan
men b.v'. zeer wel interpreteeren als een
middel om pressie op Frankrijk te oefenen
