Minister Spaak
Sprong uit derde
verdieping
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Denemarken koopt
Fokker G. I licentie
Verre visscherij mislukt
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 30 (2 LIJNEN)
V R IJ D A G
3 FEBRUARI 1939
67e JAARG. No. 8533
Scherpe scheiding tusschen
Vlamingen en Walen
tumult.
WaS.
De Roemeeosch - Zuid Slavische
toenadering
jongens door het
ijs gezakt
Vijf
Felle brand
in de hoofdstad
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT
Het Vaticaan
contra Hitier
Duifschlands duikbootplannen
toegelicht
Hitier antwoordt
vandaag onze abonne's
op hun vragen over
Nederland
Zie pag. 4 van het 2e blad.
ELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Ml). Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Door betoogers gewond na een las
tige Kamerzitting. Tumult en op
gewonden debatten in het Belgische
Parlement. „De Kamer moet de re
geering helpen, anders treedt zij af'.
Ook de Waalsche socialisten be
stoken Spaak
De politieke onrust in België heeft
fatale gevolge gehad. Gisteravond is
de eerste minister Spaak nabij zijn
woning in een buitenwijk van Brus
sel door een groep mannen, hoofd
zakelijk oud-strijders en opgeschoten
jongens aangevallen en verwond.
Verscheidene arrestaties zijn ver-
rioht. Spaak heeft verklaard niet
voor dreigementen te zullen wijken
en slechts verantwoording schuldig
te zijn aan den Koning en het
parlement.
Volgens ooggetuigen heeft het geval zich
als volgt toegedragen:
In den loop van den avond werd Spaak,
die in zijn kabinet aan het werk was, opge
beld door zijn huis. Hem werd medegedeeld,
dat betoogers het huis hadden omsingeld
en dat de heeren Cox en Louveau hem op
wachtten. De eerste minister besloot onmid
dellijk naar huis te gaan.
Aangekomen bij den ingang van de Rue
de la Jonction, waar hij woont, werd zijn
auto omringd door groepen betoogers. Spaak
stapte uit en wilde, met de hulp van zijn
chef van het cabinet en zijn chauffeur, door
de betoogers heen dringen. Een tiental hun
ner wierpen zich toen op den premier en
sloegen hem met de vuisten in het gelaat.
Zij sloegen hem de hoed van het hoofd.
Wat de kneuzing betreft, die Spaak be
komen heeft, het schijnt, dat die niet van
ernstigen aard is.
Zoodra bekend was geworden, dat Spaak
het slachtoffer was geworden van een aan
slag, heeft de procureur des Konings. Gans
hof, van der Meersche zich naar de woning
van den premier begeven, teneinde een on
derzoek in te stellen naar de omstandighe
den, waaronder het gebeurde zich heeft af
gespeeld.
Naderhand is gebleken, dat de betoogers
onderweg reeds verscheidene lantaarns had
den gedoofd. Den heelen avond is het zeer
onrustig in Brussel gebleven.
Verscheidene honderden betoogers, die uit
het centrum der stad kwamen, zijn er in
geslaagd een politie afzetting in de Noorder
straat nabij de z.g. neutrale zone te verbre
ken. De stoet demonstranten trachtte naar
het volkspaleis op te trekken, doch in aller
ijl ontboden politie-versterking en gendar
merie te voet en te paard versperden den
weg. Een half uur later slaagde de orde
dienst er in de betoogers terug te drijven.
DE DEBATTEN IN DE KAMER
De aanslag op Spaak was voor den minis
ter een ongelukkig einde van een reeds zoo
zwarcn dag. Zwaar, omdat de Kamer het
hem danig lastig had gemaakt en zijn re
geering op het nippertje weer eens den dans
is ontsprongen. Er teekenden zich gister
middag hij de behandeling van het beken
de geval Martens twee fronten scherp af,
Vlamingen en Walen. De eersten stemden
en bloc voor de benoeming van Martens tot
lid van de Vlaamsche academie, de laatsten
en bloc tegen. Met twee stemmen behaalden
de Vlamingen de meerderheid.
En wat misschien voor Spaak nog het al
lerergste was: Zelfs van socialistische zijde
werd geroepen: Treedt maar af! Dat was
toen Spaak, die tegen zijn gewoonte zeer op
gewonden was verklaarde:
„Ik beken openhartig dat ik ontmoedigd
ben, dat ik er genoeg van heb. Dit is geen
manier van handelen. Men staat ier v r
een belangrijk voorstel. Onverwacht wer
het vanmorgen op de agenda geplaatst,
wijl iedereen toch weet, dat de regeerin
vanmorgen in ministerraad bij den kon ng
Er gaat geen dag voorbij, zonder dat si
naasappelschillen op mijn weg worden g
gooid en ik verklaar er meer dan genoeg va
te hebben.
Van alle zijden wordt mij j-jju
geering moet regeeren, doch hoe J
Geen dag gaat voorbij, of ik penoe-
het parlement verschijnen, om - ,ln
ming of iels dergelijks te verantwoorden.
Rat kan zoo niet langer ofwel
parlement zal de regeering helpen,
de rogeering zal aftreden. Tiet ziet
uit, alsof 't parlement de regeering
letten, te werken".
Een geweldig tumult ontstond na deze
woorden.
Socialisten riepen toen: Treedt maar af,
tot groote vreugde der Rexisten, de Belgische
fascisten, die op hun beurt bulderden: Ont
slag, ontslag! Leve de scheiding!
Het kabaal werd zóó groot, dat de verga
dering moest worden geschorst.
De eenheid in gevaar.
Na de heropening kwam een voorstel van
den Luikschen wethouder Truffaud in be
handeling. De eenheidsstaat België zou, vol
gens dit voorstel verdeeh. worden in drie
autonome gebieden: Vlaanderen, Wallonië
en Brussel.
De regeering verklaarde dit voorstel, dat
plotseling was gekomen, niet te willen over
wegen, omdat het de eenheid van België in
gevaar zou brengen. Opnieuw werden de
gemoederen zeer opgewonden, speciaal de
Waalsche... socialisten waren fel op hun
partijgenoot Spaak gebeten. Duidelijker dan
ooit bleek hier de „bloed en bodem theorie"
boven de partijdiscipline te gaan. Met 111
tegen 62 stemmen werd bet in overweging
nemen van het voorstel Truffaud verwor
pen.
De zaak Grammens
De minister van Justitie zette vervolgens
uiteen dat de taalwetten beter worden toe
gepast dan de bekende activist Grammens
voorgeeft. Er zijn geen redenen om hem in
vrijheid te stellen. Hij geniet vele voorrech
ten boven andere gevangenen.
De vergadering werd hierop gesloten.
Straatbetoogingen.
Terwijl de Kamer vergaderde hadden
reeds straatbetoogingen plaats, welke ten
slotte tot de bovenomschreven molestatie
van Spaak leidden Het waren voornamelijk
Franskiljonsche oud-strijders. Hun optreden
zij vormen slechts een groep van 17 der
oud-strijders begint de openbare meening
steeds meer te prikkelen.
Hunnerzijds zien de Vlaamsche oud-strij
ders die de overige 83 pet. van de Yzer-ef-
fectieven leverden, met de grootste minach
ting neer op 't gedoe der franskiljons, die
zij vruchteloos in de loopgraven hebben ge
zocht, maar die thans, met veel bombast, de
eene parade na de andere houden langs de
hoofdstedelijke boulevards.
Een straatweg van de Adriati-
sche naar de Zwarte Zee.
De Roemeensche minister van buitenland-
sche zaken, Gafenco, die op het oogenblik
in Zuid Slavië verblijft, heeft gisteren aan
gezeten aan een diner, waarop vele gezanten
van andere landen vertegenwoordigd waren
Gafenco heeft na het voorlezen van het pers
communiqué door Stojadinowitsj, nog eens
de nadruk gelegd op de overeenstemming
tusschen de opvattingen over de buitenland-
sche politiek van Roemenië en Joegoslavië.
Als de punten waarover hij met Stojadi
nowitsj van gedachten beeft gewisseld noem
de Gafenco een bestudeering van den Euro-
peeschen toestand, de betrekkingen tusschen
de Donau- en de Balkanlanden, de nauwe
betrekkingen tusschen Zuidslavië en Roe
menië en verkeers- en transportproblemen,
het plan voor den
aanleg van een modernen straatweg,
die de Adriatische Zee rechtstreeks
met de Zwarte Zee zal verbinden.
Deze weg zou ioopen van Triest, via
Adelberg, Ljoebljana, Belgrado door
de IJzeren Poort naar Boekarest en
Constanza.
Gafenco is gisteravond met den gewonen
trein naar Belgrado vertrokken.
Twee der onvoorzichtigen moe
ten hun overmoed met den dood
bekoopen.
DRAMA TE LEEUWARDEN.
Gistermiddag heeft zich te Leeuwar
den een tragisch ongeluk voorge
daan, waarbij twee jongens van der
tien jaar het leven hebben gelaten.
Vijf jongens hadden zich op het ijs ge
waagd van een vijver aan den Coolsingel
aldaar. Plotseling zakten zij allen door het
ijs. Onmiddellijk schoten schippers met
ladders toe, terwijl even later een garage
houder, die een bootje per voertuig naar
den wal van die vijver had gebracht, te
hulp kwam. Een der jongens wist zich zelf
te redden, een ander kon spoedig op den
wal worden gebracht. De 11-jarige M. Sin-
nema moest evenwel, nadat hii uit het wa
ter was gehaald, naar het ziekenhuis wor
den vervoerd. De beide andere jongens, de
13-jarige W. Stobbe en de eveneens 13-iarige
W. Sixma werden levenloos opaehaald. Men
heeft nog gedurende eenigen tijd kunstma
tige ademhaling toegepast, doch dit mocht
niet meer baten.
De twee drenkelingen, die er goed zijn
afgekomen, zijn naar de ouderlijke woning
gebracht
Moeder en drie kinderen komen
van een hoogte van 15 m. in het
springzeil terecht en zijn onge
deerd.
In het uit drie etages bestaande
perceel Pieter Nieuwlandstraat 106
in Amsterdam—Oost heeft gister
avond omstreeks zes uur een felle
brand gewoed. Dank zij het zeer
doortastend optreden van de brand
weer en het moedige optreden van
de bewoonster der bovenste étage
heeft deze brand gelukkig geen
ernstige gevolgen gehad.
In de keuken van de bewoners der eerste
verdieping stond op genoemd tijdstip een
z.g. marktlantaarn. welke de zoon van de
bewoonster mei. Bootsma daar had
neergezet. De jongeman had de keuken weer
verlaten en was naar de huikamer gegaan.
Enkele oogenblikken later kwam zyn
zuster in de keuken.
Zij was bang. dat de nog brandende markt-
lamp, welke veel hitte uitstraalde, gevaar
lijk kon worden. Temeer, omdat de vloer
van de keuken bedekt was met linoleum,
waarop haar broer het instrument had ge
plaatst.
Zij wilde de lamp uit doen en draaide aan
de afsluiter van de onder hoogen druk ge
brachte petroleum.
In plaats van dit kraantje dicht te
doen zette zij het heelemaal open.
Met 'groote kracht stroomde de pe
troleum uit het reservoir, vatte vlam
en nu was het slechts een kwestie
van enkele seconden, dat de vloer
van de keuken brandde als een fak
kel. Doodelijk verschrikt holde de
dochter de keuken uit en hoewel de
familie nog een poginer deed den
brand meester te worden, woedde
het vuur reeds aanstonds zoo hard
nekkig, dat aan blusschen niet viel
te denken.
De bewoners van deze étage vluchtten
daarna het huis uit. Buren hadden inmid
dels de brandweer gewaarschuwd. Toen de
ze 'ter plaatse verscheen, was de situatie
zeer critiek geworden, want niet alleen had
de brand zich over de geheele eerste étage
uitgebreid, doch bovendien was het voor de
bewoners van de derde étage de tweede
verdieping van bet huis staat leeg niet
meer mogelijk het perceel langs den norma
len weg te verlaten, omdat ook het trap
penhuis in brand stond en dichte rookwol
ken naar hoven kronkelden. In doodsangst
vluchtten de bewoners van de bovenste éta
ge, de 40-jarige mej. Peyters met haar drie
kinderen van resp. 20, 8 en 3 jaar, naar da
voorkamer aan de zijde van de Pieter
Nieuwlandstraat, waar zij de ramen openden
en luidkeels om hulp begonnen te schreeu
wen.
De brandweer, die met zeer veel materi
aal ter plaatse was verschenen, concentreer
de haar aandacht uit den aard der zaak
het eerst op de in doodsangstverkeerende
personen op de derde étage. Onmiddellijk
werd een springzeil in gereedheid gebracht
de vrouw en haar kinderen werd toege
schreeuwd naar beneden te springen en
het getuigt voorwaar van een groote kor
daatheid, dat de vrouw geen oogenblik aar
zelde om eerst haar driejarig dochtertje
Dientje, daarna haar achtjarig zoontje
Gerrit uit het raam te werpen en vervol
gens zelve naar beneden te springen. Haar
oudste dochter, Marie, sprong enkele se
conden later ook in hét circa 15 meter be
neden haar uitgespreide springzeil.
Alle vier waren volkomen ongedeerd en
werden zoolang bij buren ondergebracht.
Met drie stralen was de brandweer het
vuur spoedig meester, al kon niet worden
verhinderd, dat de eerste étage voor een
zeer groot, gedeelte door het vuur en door
het hhischwater werd vernield.
Het spreekt van zelf, dat ook de publieke
belangstelling zeer groot was. De politie
zorgde echter voor een goeds afzetting...
O.a. omdat de G 1 voldoet aan de
eischen der moderne duikaanval-
theorie.
De Deensche regeering heeft be
sloten Fokker G 1 vliegtuigen, uitge
rust met 2 Bristol Mercury motoren,
in Denemarken in de staatsfabriek
te doen bouwen en heeft daartoe de
bouwlicentierechten van de Neder-
landsche vliegtuigenfabriek Fokker
voor dit type aangekocht.
Alvorens hiertoe over te gaan, werd de G
1, daartoe welwillend beschikbaar gesteld
door den minister van Defensie, door kapt.
Laerum van de Deensche militaire lucht
vaart, dié speciaal voor dit doel naar Am
sterdam gekomen was, aan zeer intensieve
en uitgebreide vliegproeven onderworpen.
Gedragingen van de G. 1 tijdens
het duiken.
Met het oog op het feit, dat de G 1 door
de Deensche militaire luchtvaart in de eer
ste plaats als duikbomvliegtuig zal worden
gebruikt, besteedde kapt. Laerum bijzondere
aandacht aan de gedragingen der machine
gedurende het duiken.
Volgens de moderne duikaanval-theorie,
welke voornamelijk in de Scandinavische
landen werd ontwikkeld, moet de eigenlijke
duikvlucht, dus de loodrechte baan, welke
de machine beschrijft, ten hoogste 1.000 M.
bedragen, om de luchtafweer geen kans te
geven, nauwkeurig te richten. Het spreekt
vanzelf, dat de vlieger gedurende dezen zeer
korten duik nog ten volle gelegenheid moet
hebben het toestel in zoodanigen stand te
brengen, dat zijn trefkans zoo groot moge
lijk is. Hiertoe is het b.v. noodig, dat het
vliegtuig binnen deze 1000 M 180 gr. om zijn
lengteas kan worden gedraaid.
De tweede eisch, die wordt gesteld is
dat aan het eind van deze 1000 M. de maxi
mum duiksnelheid een zekere snelheid niet
overschrijdt, opdat de vlieger het toestel na
deze duik in den kortst mogelijken tijd
weer in normalen stand kan brengen en
dientengevolge aan het afweergeschut kan
ontsnappen. Teneinde aan dezen eisch te
voldoen, werd de G. 1 voorzien van duik-
remkleppen, die de maximum-snelheid tot
c.a. 480 K.M./h limiteeren.
Gedurende de beproeving door kapt. Lae
rum is nu gebleken, dat de G. 1, voorzien
van de bovengenoemde duik-remkieppen
volkomen aan deze eischen voldoet.
Dit werd. zooals wij onlangs berichtten,
ook vastgesteld door kapt. Bjuggeren van
de Zweedsche militaire luchtvaart, die ove
rigens de geestelijke vader van de boven
ontwikkelde duikaanval-teheorie mag wor
den genoemd.
De duikeigenschappen, alsmede het feit,
dat de G. 1 tevens voor diverse andere
doeleinden kan worden gebruikt, als b.v.
aanvalsvliegtuig tegen zware bomvliegtui-
gen, strategische driepersoons-verkenner,
normaal bomvliegtuig, enz. brachten de
Deensche militaire autoriteiten er toe de
G. 1 te verkiezen boven andere buiten-
landsche toestellen, die eveneens door
Deensche vliegers werden beproefd.
Geen treilers meer naar het
hooge Noorden. Met snelva
rende schepen zou 't misschien
gaan
In den herfst van 1937 werd in IJmuiden
een aanvang gemaakt met het experiment
der zg. verre visscherij, door 'n aantal trei-
lèrs naar de vischgronden in de Barents
zee te zenden. Dit experiment is in 1938
voortgezet, krachtig gesteund door de regee
ring.
De financieele uitkomsten waren echter
zoo slecht, dat gedurende den laatsten tijd
nog maar enkele treilers naar het hooge
Noorden vertrokken. Het waren de „Erin"
TJM 12, van de Reederij „De VEM" en de
„Alkmaar" IJM. 31, van de Reederij „Pet
ten". Doch enkele weken geleden ging de
„Alkmaar" 't weer in de Noordzee probee-
ren.
De besomming die de „Erin" dezer dagen
na een betrekkelijk korte reis maakte, is,
naar het Hsb. meldt, thans aanleiding ge
weest, dat de reederij besloten heeft, ook de
zen treiler naar de Noordzee te zenden.
Immers, weliswaar garandeert de regee
ring den reederüen een minimum-bedrag
voor elke reis, doch dit bedrag is nauwelijks
voldoende om de hooge kosten van deze rei
zen te dekken, terwijl de resultaten van ge
lükwaardige treilers die de Noordzeevissche
rij beoefenen naar verhouding veel beter
zijn, zoodat deze Barentszee-reizen in werke
lijkheid een verlies voor de reederijen betee
kenen.
Hierdoor mag dus dit experiment, nu geen
der T.Tmuider treilers meer naar de Barents
zee vertrekken, gevoeglijk als mislukt wor
den beschouwd. De markt blijkt de groote
aanvoeren niet voldoende te kunnen verwer
ken, terwijl de kwaliteit door de lange rei
zen te lijden heeft.
Over het algemeen is men van meening.
dat de verre visscherii eerst dan kans op
«lagen zal hebben, indien zij wordt uitgeoe
fend met snelvarende schepen, die de viseh
in korten tijd van de vangplaatsen aan de
markt kunnen hrengen. Deze schepen moe
ten dan zoo mogelijk met een koelinstalla
tie zijn uitgerust.
De hoeveelheid visch In de Barentszee is
zeer groot zoodat. als men er in slaagt de
kwaliteit goed te houden, succes niet uitge
sloten moet worden geacht.
Verwachting voor het geheele
land: Zwakke tot matige,
O. tot Z.O. wind, nevelig tot
gedeeltelijk bewolkt, droog
weer, matige tot lichte
vorst.
Alg. vooruitz.: Aanhouden der
matige tot lichte vorst.
Op welke vrijheden men in het
Derde Rijk geen rechten meer
kan doen gelden.
„Osservatore Romano", de spreektrompet
van Z. H. den Paus, protesteert tegen de pas
sage van Hitiers rede, waarin de rijkskanse
lier zeide, dat de Roomsch-Katholicke kerk in
Duitschland aan geen enkele vervolging on
derworpen was. Het blad herinnert aan de
belangrijkste grieven van de kerk tegen het
nationaal-socialisme.
„De Führer aldus het blad noemde
de voordeelen op, die de kerk in Duitschland
geniet en verklaarde, dat slechts het politie
ke katholicisme wordt bestreden. Hij verweet
de geestelijkheid verder, dat zij niet is opge
komen tegen de vervolgingen door de roo-
den in Spanje. Maar het Duitsche episcopaat
heeft altijd zij aan zij met de broeders in de
geheele wereld krachtig geprotesteerd tegen
de anti-godsdienstige furie in Rusland en
Spanje. „De bewering van Hitier dient vol
gens de „Osservatore" slechts ter rechtvaar
diging van zijn aanvallen op den godsdienst.
„De laatste herderlijke brief van Fulda som
de de belemmeringen en vervolgingen op,
waarvan de kerk in Duitschland te lijden
had. Deze brief werd niet weerlegd maar in
beslag genomen. „Ten aanzien van Hitler's
verklaring over de mogelijkheid van schei
ding tusschen kerk en staat, zooals die in
Frankrijk en de Vereenigde Staten bestaat-
schrijft het blad:
„Het zou interessant geweest zijn uit
zijn mond te vernemen, of hij in zijn
voorstelling van scheiding ook de
vrijheden begrijpt, die in die landen
de kerk worden toegestaan-en zonder
welke de scheiding zou worden tot
een nieuwen en alleronrechtvaardig-
sten vorm van vervolging: vrijheid
van woord, van pers, vergadering,
onderwijs, verdediging, enz., vrijhe
den, waarop men in het Derde Rijk
vrijwel geen rechten meer kan doen
gelden."
Op grond van vlootovereenkom-
sten met Engeland.
In December 1938 heeft de Duitsche regee
ring de Britsche regeering mededeeling ge
daan van haar voornemens om zekere rech
ten die haar toekwamen op grond van de
Duitsch Engelsche vlootovereenkomsten
van 18 Juni 1935 en 17 Juli 1937, uit te oefe
nen. Op 30 December vonden te Berlijn
vriendschappelijke besprekingen plaats over
zekere problemen, die voortvloeien uit het
opeischen van deze rechten der Duitsche re
geering. De Duitsche regeering zeide daarbij
toe aan de Britsche regeering een schriftelij
ke mededeeling te doen toekomen. Op 18
Januari heeft nu de Duitsche regeering deze
schriftelijke mededeeling toegezonden over
hare bij de genoemde besprekingen uiteen
gezette voornemens.
Volgens deze schriftelijke mededee
ling zal Duitschland zijn duikboo
tentonnage uitbreiden tot aan pari
teit met de tonnage van de leden van
het Britsche rijk, te beginnen in 1939
tot aan het bereiken van de verclrags-
limiet.
Voorts zal Duitschland de beide in aan
bouw zijnde 10.000 ton metende kruisers K
en L aldus van geschut voorzien, dat zij van
kruisers der subklasse B kruisers der sub
klasse A worden. Hiermede oefent Duitsch
land een in de verdragen vastgelegd recht
