„Geen kapitaalstrijd, maar een
herstelstrijd"
Bakkers bij den
Burgemeester
AU GASTRONOME
ponderdag 16 Februari 1939
Tweede Blad
ftaadiAejjiexen
MtadirUeuuM
Geen stadsverfraaiïng zonder financieele offers
De jeugd van heden fatsoenlijker dan die uit den
tijd van den heer Boogaard*
Het Doolhof krijgt zijn
plantsoen en de R.K
hun school
't Was een vrij tamme raadsvergadering,
die van Dinsdagavond, 't Was al te ver in het
nieuwe jaar om elkaar nog „veel heil en
zegen" te wenschen, al was daar alle aanlei
ding toe geweest, met het oog op de span
nende gebeurtenissen in het midden van dit
jaar: de gemeenteraadsverkiezingen. Ook zon
der dat de heeren het nu zoo openlijk willen be
kennen, rikketikt het bij velen sneller als ze
aan dezen fatalen datum denken. Dan zal het
kiezerskorps uitspraak doen over het beleid.
Hoe zal het uitvallen? Voor verschillenden
zal het luiden: „Gewogen, gewogen en te licht
ibevonden". Nee, „veel geluk" had de voorzit
ter den heeren toch wel minstens mogen wen-
gchcn.
75-jarig jubileum
Stafmuziek der Kon*
Marine
Gemberkluiten 35 ct.
Ontbijtkoek 18 ct.
Fa. GEBR. PRONK
Autobotsing
De rijwielplaatjes-diefstal
Bij Griep
en Koorts.
u
Gemeentelijke overheid geen
bevoegdheid tot ingrijpen
Burgerlijke Stand van Den Helder
De Bakkers-oorlog
De heer Bruin Sr.:
De ondergraving van
„De Volharding"
Tsjecho-Slowakije und
kein Ende
U BELT - WIJ BRENGEN
Telef. 660
Agenda
Het lofwaardig streven van het College
om onze stad een nieuw, frisch groen
kleedje aan te trekken, vindt over het
geheel genomen veel waardeering. In de
raadsvergadering van Dinsdag is echter
critiek gekomen op de financiën, die hier
mee gemoeid zullen zijn.
Daar was allereerst het voorstel tot verbe
tering en daardoor verfraaiing van de Dijk-
straat. Het beroemde „Dijkje" zal geheel van
aanzien veranderen. En dat was het grootste
bezwaar voor Dr. Feenstra Kuiper (gem.-
bel.), die het betreurde, dat het typische, oude
cachet van 't Dijkje verloren zou gaan. Een
meening, die door den Voorzitter, weth. Van
der Vaart en den heer Meijer (v.d.) heelemaal
niet gedeeld werd. Zij zagen in deze veran
dering juist een zeer belangrijke verfraaiing.
En inderdaad, wie het nieuwe gedeelte, bij
het Helden der Zeeplein, vergelijkt met het
oude verderop, zal zeker voorkeur geven aan
het zonnige open terrein, dan aan het ge
drukte en sombere van het oude Dijkje.
Hetzelfde hebben we gehad met de veran
deringen van de P. H. Laan, Weststraat,
Zuidstraat, Binnenhaven en Hoofdgracht.
Maar nu reeds zijn we volkomen verzoend
met de moderniseering van de P. H. Laan en
over een paar jaar zullen we ook de radicale
veranderingen langs de bovengenoemde rijks
wegen niet anders dan waardeeren. Nu vin
den we het nog wat kaal.
Het bedrag van 10.000 gulden vond
men over het algemeen wat hoog. 't Is
het, zei de burgemeester, doch het opknap
pen van straten en wegen kost altijd veel
geld, maar... je krijgt er waar voor.
Het voorstel werd aangenomen met 17 tegen
3 stemmen. De bewoners zullen straks het
gemeentebestuur dankbaar zijn voor deze
radicale opknapbeurt, daar zijn we zeker van.
Ook het in 't groen zetten van het Dool
hof ontlokte nogal wat critiek uit en... oogst
te waardeering. De heer Terra (r.k.),
op de hielen gevolgd door de heeren
Feenstra Kuiper en Uithol, meenden, dat het
Doolhof allerminst de geschikte plaats was
om plantsoentjes aan te leggen. Zij zagen de
Doolhof jongens struiken uitrukkend, in hees
ters klimmend, gras vertrappend, het gemeen
te plantsoentje vernietigen. Verdriet en er
gernis bij het gemeentebestuur, opstand in
het Doolhof, gemeentegeld naar de maan.
Comité uit de burgerij opgericht
Zooals door ons bereids gemeld werd,
zal het 1 April a.s. 75 jaar geleden zijn,
dat het Stafmuziekkorps der Koninklijke
Marine officieel opgericht werd.
Gezien de wel zeer bijzondere plaats
die dit korps in Den Helder inneemt, valt
het niet te verwonderen dat er stemmen
zijn opgegaan, voor een viering van dit
jubileum, en dat een comité, voortgeko
men uit de burgerij, gekozen werd.
Dit comité vermeldt de navolgende
namen:
J. Delgorge, voorzitter.
H. C. M. Nypels, secretaris.
A. M. Engelmann, penningmeester.
H. Beije.
J. Bruin
W. Everards
S. Koning
A. J. Leewens
C. C. Mahieu
Mr. Arn. Veldman
W. A. Witmer
Binnenkort hopen wij nadere bijzonderhe
den dit jubileum betreffende te publiceeren.
Nee, dan had de heer Van Loo (v.d.) meer
waardeering voor het initiatief van het Col
lege en ook meer vertrouwen in de jeugd. En
Mi. Mulder (a.r.) had alleen maar verbazing
over de critiek van de bovengenoemde heeren.
Hij noemde Den Helder en dat was verre van
vriendelijk, „een van de leelijkste steden", die
hij ooit gezien had. De Raad riep den heer
Mulder tot de orde en wethouder Van der
Vaart kon later niet anders doen, dan de ver
ontschuldiging aanvoeren, dat je onze stad
moeilijk haar geboorte kon verwijten ('t eene
kind is nu eenmaal knapper dan het andere),
maar dat er dan toch in de laatste 10, 15 jaar
gewerkt was om er een behoorlijke woonstad
van te maken. En dat niet zonder succes!
Mr. Mulder moest het toegeven, hij hoopte,
dat het College op deze wijze voort zou gaan
en dat alle instanties mee zouden werken, om
de jeugd liefde tot de natuur bij te brengen.
„De jeugd in onzen tijd was veel balda
diger, dan die van tegenwoordig", merkte
de heer Boogaard op, daarmee te kennen
gevend, dat hij alle vertrouwen had in de
bescherming van het „plantsoen in het
Doolhof", dat hij de menschen daar zoo
van harte gunde, omdat ze toch al van
alle groen verstoken zijn. Zelfs achter de
woningen is geen tuintje.
Alle tegenstanders waren tenslotte tot voor
standers bekeerd en met de stem van den
heer Terra (r.k.) tegen werd het plan aan
genomen.
Nu we het toch over de verbetering en ver
fraaiing van onze stad hebben, vermelden we
meteen maar, dat de heer Bot in de rond
vraag een balletje opgooide voor bestrating
van den Bonselaarsweg. De toestand is daar
meer dan treurig. Bij regen is het voor de be
woners practisch niet mogelijk hun woningen
te bereiken. Het College was het daarmee
roerend eens, maar kon geen man en geen
cent beschikbaar stellen voor verbetering van
den weg, want het was een... rijksweg en
Waterstaat vond den toestand blijkbaar nog
goed. Meermalen was verbetering verzocht,
maar tot op heden zonder eenig bevredigend
resultaat. Toegezegd werd echter, dat nog
eens geschreven zou worden. Misschien hebben
we in...1950 een bestrate Bonselaarsweg. De
ambtelijke molens malen langzaam, vooral
wanneer het rijksmolens zijn.
Tot den bouw van een R.-K. School aan
de Stakmanbossestraat werd z.h.s. be
sloten. Eindelijk heeft deze poging van
Tel. 284
Keizerstraat 126
r.-k. kant dus toch succes. Het is een
zeer geschikte plaats. Katholiek Den Hel
der heeft dan op twee punten van de stad
de beschikking over een school en de
vele kinderen van Vogel- en Vischbuurt,
van Binnenhaven en Zuidstraat, vinden
de school dan dicht bij huis.
De bijlage voor den bouw van een o.l. school
aan de Javastraat werd aangehouden, omdat
het College ter oore was gekomen, dat er mis
schien een goedkoopere school gebouwd zou
kunnen worden. In onzen tijd van bezuiniging
is het noodig op de dubbeltjes te letten.
Vermelden we nog, dat aan het adres van
den reeds vertrokken heer Steenlage vrien
delijke woorden door den raadsvoorzitter wer
den gericht. Zijn betoogen waren „correct en
aangenaam" geweest en dat kan lang niet
van alle raadsbetoogen gezegd worden. Zijn
opvolger, de heer K. van Buuren, zal in de
volgende vergadering zijn entree maken. Zijn
conduitestaat is reeds goedgekeurd.
Verder waren er veel hamerstukken. De
eerste zitting, die openbaar om kwart over
negen begon, was om ruim half elf geëindigd.
Dat was een goed begin in het nieuwe jaar.
Gisterenmorgen om ongeveer 10 uur heeft
op den hk. JonkerstraatJ. in 't Veltstraat,
een autobotsing plaats gehad. Een luxe wa
gen reed in de J. in 't Veltstraat in 'de rich
ting van de Fabrieksgracht. Bij het passee-
ren van de Jonkerstraat kwam juist de
vrachtwagen van Kaan uit deze straat rijden.
Waarschijnlijk hebben de chauffeurs elkaar
niet gehoord. De vrachtwagen botste op den
personenauto, met gevolg, dat deze zwaar be
schadigd werd. De vrachtwagen kwam er vrij
goed af. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor. De politie maakte van een en ander
proces-verbaal op.
Verdachte aangehouden.
Met veel moeite is de politie er gisteren
in geslaagd den vermoedelijken dader van
den rijwielplaatjes diefstal bij het Ly
ceum, in Amsterdam aan te houden. De
man wordt heden naar Den Helder over-
gebracht.
Mijnhardtjes maken
griep- en koortsvrij.
Doos 30 en 50 ct.
De Burgemeester heeft Woensdag,
15 Februari 1939, ten Raadhuize dezer
gemeente een bespreking gehad met
den heer J. M. Bruin Sr., directeur van
de N.V. Broodfabriek „De Volharding"
en met den heer J. Bos, voorzitter van
de Heldersche Bakkerspatroons ver-
eeniging, naar aanleiding van het con
flict tengevolge van de door genoemde
N.V. ingezette broodprijsverlaging.
Deze bespreking heeft den Burge
meester de overtuiging geschonken, dat
de prijzen, zooals die laatstelijk zijn
vastgesteld, in het algemeen voor een
loonende exploitatie der bedrijven te
laag moeten worden geacht, doch an
derzijds, dat de broodprijzen, welke
alhier vóór de prijsverlaging golden,
aan den hoogen kant waren.
Bij de bespreking met den heer Bruin
gaf deze te kennen, dat de N.V. „De
Volharding" vast besloten is de prijzen
niet te verhoogen. De Burgemeester
heeft den heer Bos hie. op in overwe
ging gegeven, dat belanghebbende bak
kers zich ten spoedigste wenden tot den
Minister van Economische Zaken, met 't
verzoek tot algemeen verbindend verkla
ring van een ondernemers-overeenkomst
te Den Helder. Zeer onlangs is zoodanige
overeenkomst voor het bakkerijbedrijf te
Amsterdam verbindend verklaard; hier
bij heeft de Minister minimum-broodprij
zen vastgesteld en is tegelijk een einde
gemaakt aan het cadeaustelsel, dividend
e.d., waardoor een minder juiste concur
rentie die vóór alles op kwaliteit moet
zijn gebaseerd wordt voorkomen.
De gemeentelijke overheid mist de be
voegdheid om rechtstreeks in de prijs
regeling in te grjjpen.
15 Februari 1939.
ONDERTROUWD: W. Keijzer en E. M. F.
Dijkstra. L, G. Tom.eij en F. de Jonge. P.
Kleijn en P. Westerbeek. G. Reudink enT.
F. Dijkstra. G. F. J. Herlé en M. S. .Limburg.
BEVALLEN: J. Kuilervan Voorst, z. L.
H. KorrelboomBreeuwsma, d.
OVERLEDEN: C. van Gerven, (m), 38 j.
In de laatste nummers onzer krant is
de „brood-oorlog" op verschillende wijze
ten gunste van de plaatselijke bakkers,
patroons belicht. Het was dan ook be
grijpelijk dat ons gisteren van den heer
Bruin Sr., den directeur der drie „Vol-
harding"-bedrijven, het verzoek bereik
te om ook de houding van dit bedrijf
nog eens recht te zetten, daar hij meen
de, dat de wijze waarop door zijn zoon,
den heer Bruin Jr. een en ander weer
gegeven was, niet geheel in overeen
stemming was met de feiten.
Gaarne hebben wij den heer Bruin deze
gelegenheid geboden, doch meenen dat
hiermede de zaak van alle zijden meer
dan voldoende belicht, is, zoodat thans
geen ruimte meer gegeven zal worden
aan andere artikelen, tenzij het belang
daarvan opname wenschelijk maakt.
Een strijd van vele jaren
Uitvoerig heeft de heer Bruin ons de ups en
downs van zijn bedrijf, de „N.V. de Volharding
in Den Helder medegedeeld. Het zou te ver
voeren dit alles in den breede in dit bestek op
te nemen, zoodat wij volstaan met een kort
resumé, waarin wij de hoofdzaken vermelden.
De broodstrijd in Den Helder is niet van
vandaag of gisteren, aldus de heer Bruin.
Reeds ongeveer 40 jaar geleden werd door
tal van bakkers het z.g. „pof"- en „borg
systeem toegepast, een systeem, waar
tegen ik mij steeds gekant heb. Dat ook
door mij het borgen en het geven van cre-
diet toegestaan werd, was een kwestie van
eigenbelang, van noodzaak, wilde ik mijn
zaak instand houden, hoewel het mij zeer
tegen den borst stuitte.
Ik heb er tenslotte mee gebroken, hoewel het
mij klanten en geld kostte, maar reeds te lang
had ik gemerkt dat er geen funester wijze van
zakendrijven is dan op deze manier.
Opgang.
Ons nieuwe systeem werd gekenmerkt door:
contante betaling en 7 korting, meer bekend
als „dividend". Het bleek dat ik goed gezien
had; de zaak groeide, breidde zich uit en na
niet al te langen tijd bezat ik een vierde deel
van den geheelen brood omzet van Den Helder,
en de grootste zaak. Daarnaast bevonden zich
een 20-tal andere bakkerszaken, en van al deze
bedrijvenkon gezegd worden, dat zij een be
hoorlijke boterham verdienden. Werd men al
niet rijk, toch viel er iets over te sparen en wat
mag men meer eischen?
Ontwrichting
Toen kwam de mobilisatie en met haar de
ontwrichting van het geheele economische
leven. Tijdens en na die periode waren de
broodprijzen de hoogte ingegaan; er werden
prijzen van 30 en meer cent per brood betaald.
Voorts moest van hoogerhand het „dividend"
afgeschaft worden. Later kwam dit terug,
maar het heette van toen af: „korting op con
tante betaling".
In den loop dier na-oorlogsche jaren werd mij
mede accoord kon gaan den brood
mede accoord kon gaan dat ook ik den brood
prijs met 1 cent te verhoogen. Dat deed ik, en
het bewijst dat ik in geen enkel opzicht mijn
collega's tegenwerken wilde. Toen echter be
gonnen de meelprijzen te dalen en hiermede
tevens de prijzen van het brood. Terzelfder tijd
kwam de klad in den broodhandel. Op allerlei
wijzen werd gepoogd mijn debiet aan te tasten.
Zoo suggererde men de menschen, dat zij de
korting feitelijk zelf betaalden, een uitgespro
ken unfaire concurrentie.
Daarbij kwam nog iets: nu er toch van
geen geregelden broodprijs sprake was,
zagen verschillende personen, meest ge
wezen boeren, hun kans schoon in Den
Helder iets te verdienen. Zjj begonnen een
bakkerijtje en poogden op allerlei wijzen
de klanten van de bonafide bedrijven af
te troggelen. Zij deden dit op handige
wijze. Zij zelf gingen van huis tot huis,
en probeerden met allerlei kleine ge
schenken de gunst te winnen. Bijv. taar
ten op verjaardagen, en Zaterdags joden-
ltoeken, krentenbollen of andere toe
giftjes cadeau. De „Volharding" heeft
daarvan zeer veel schade ondervonden,
hoewel ik, dat moet ik toegeven, reeds
veel eerder had dienen in te grijpen. Door
verschillende omstandigheden werd dit
echter door mij nagelaten.
Bij tal van andere gelegenheden hebben de
Heldersche bakkers zich ten opzichte van
„De Volharding" niet loyaal getoond: om een
enkel voorbeeld te noemen: toe de „Vol
harding" op verzoek van de palatselijke
bakkers haar dividend eens afschafte, duurde
het maar zeer kort of andere bakkers begon
nen daarmede. Van sportiviteit gesproken...
aldus de heer Bruin.
Drie jaar geleden heb ik mij tot de bakkers
gewend en hen mijn meening gezegd: ik
wenschte gelijke prijzen, benevens de 7 pro
cent voor contante betaling. Dat was het
eenige middel tot herstel van het vroegere, en
goede, systeem. Het werd een strijd tusschen
de bakkers, maar ik heb volgehouden, al was
het niet gemakkelijk. Eindelijk werd de prijs
onderling geregeld, doch slechts kort heeft
men zich er aan gehouden. Spoedig werd
wederom met het knoeien begonnen.
Thans wordt door de „Volharding" weer
een poging gedaan een vastgestelden brood
prijs in Den Helder te verkrijgen. Moderne
machines werden aangeschaft, die met name
het z.g. „panbrood" tegen lagen prijs vervaar
digen kunnen. Zooals men echter in de des
betreffende advertenties gelezen zal hebben,
zijn de prijzen van die broodsoorten, waaraan
méér bewerking vastzit, hooger.
Prijzen absurd?
Er is geschreven, aldus de heer Bruin,
dat de prijzen, die thans in Den Helder
voor het brood betaald worden, absurd zijn
en geen enkele winstmogelijkheid inslui
ten. Maar het is merkwaardig, dat men
in Amsterdam nu toch maar bij de „Coöpe
ratie Samenwerking" voor 12 cent een
brood koopt, een prijs, nóg lager dan
thans in Den Helder.
Voorts stel ik het op prijs te verklaren, dat
men dezen brood-oorlog niet moet voorstellen
als een kapitaals-strijd. Dat is hij niet. Het is
een herstel-strijd. Een strijd voor gelijke prij
zen, die weer zullen moeten leiden tot een
normalen toestand in deze branche.
Tenslotte vestigde onze zegsman er nog de
aandacht op, dat er bij de „Volharding" geen
personeel ontslagen wordt en dat de loonen
niet aangetast worden. Voorts dat men, uit
den aard der zaak, gaarne ieder een bestaan
gunt. Wie het tegendeel beweert doet dat in
strijd met de waarheid, en verdraait de feiten.
Maar het moet thans eens en voor al uit zijn
met het stiekum en achterbaks geknoei in
het Heldersche bakkers-wereldje.
Ten voordeele van consument en producent.
Duitschland heeft het in den laatsten tijd
niet gemakkelijk. Niet alleen heeft de re
geering in het binnenland de handen vol om
de zaak op pooten te houden, maar de moei
lijkheden van buiten af zijn ook niet gering.
Groot is de ergernis van Duitschland over
het aanpappen van Engeland en Frankrijk
met Spanje. Duitschland voelt met Italië
daardoor eigen invloed verzwakken. Maar er
zijn meer zorgen en ergernissen voor Duitsch
land en daarbij denken we aan de klacht
van den leider van de Duitsche minderheid
in Tsjecho Slowakije, over de onhoudbare
positie van Duitschers in den kleinen staat,
die nog over gebleven is, na alle plukpartijen
van de Europeesche mogendheden.
De Duitschers 2ien zich in den overge
bleven staat steeds meer invloed ontgaan.
D~ Tsjechen streven naar een eigen zelf
standigen staat. Men wil vriendschap met
de mogendheden, maar geen invloed. De
Duitschers in Praag voelen zich dus inder
daad als een minderheid. En dat is een wat
bittere pil voor den Duitschen aard. Men is
niet gewend zich op den achtergrond te
laten dringen.
Het wordt een interessante kwestie, zoo
schreef de Msbd. terecht in een artikel, te
zien, hoe de binnen- en buitenlandsche politiek
van Praag deze nieuw-opdoemende moeilijk
heid zullen overwinnen. We gelooven niet te
ver buiten de ware situatie te grijpen, zoo
schreef het blad, als we meenen, dat een zeer
invloedrijk deel der Tsjechen inderdaad den
nieuwen toestand tot in de uiterste conse-
kwentie wil doorzetten, subsidiair zou wil
len doorzetten. Ze redeneeren, niet onlogisch
overigens: In October hebben we de Duit
sche gebieden aan Duitschland moeten af
staan en de verkavelaars zijn zeer vrijgevig
geweest ten onzen nadeele; daarna hebben
de Polen en Hongaren hun part genomen,
oo': al royaal.
Het eeuwenoude conflict in het Boheem-
sche gebied tusschen Germanen en Slaven,
dat zoo vaak een deel van Europa in den
oorlog stortte, en in September j.1. ons ge
heele werelddeel weer op den rand van den
oorlog bracht, blijkt, na de aanvankelijke
terughoudendheid „zijn rechten" weer te
doen gelden. En misschien zijn de Tsjechen
en Slowaken want hoe verdeeld in vele
zaken ook, gaan zij in deze kwestie onvoor
waardelijk samen zelfs, na de afstooting
der vreemde gebieden, in een veel gunstiger
positie gekomen om een eigen politiek te
voeren. Ongetwijfeld zullen zij voorloopig den
slag van October te boven moeten komen.
Zijn zij daartoe in staat, en de Tsjechen en
Slowaken zijn evenals alle Slaven zeer vitale
volken, dan zullen zij na niet al te langen tijd
al de voordeelen gaan genieten van een
werkelijk nationalen staat, d.w.z. vooral over
alle meeningsvérschillen heen een sterke na
tionale eendracht. En als zij dit doel kunnen
bereiken, zullen zij, bijna automatisch, een
concentratiepunt van alle Slavische volken in
Europa zijn. Ook in dit opzicht zal de geschie
denis haar normalen gang gaan.
Natuurhistorisch Museum, 2e Vroonstraat,
lederen Woensdag van 35 uur.
lederen Zaterdag van 710 uur.
Bovendien de eerste Zondag van elke maand
van 35 uur en de eerste Woensdag van
Westgracht 80: Tentoonstelling Historisch
Genootschap „De Kop van Noord Holland"
Eiken werkdag van 710 uur.
Zaterdags van 35 uur en van 710 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 91? en van 13.30—
T7 u. Zaterdags van 912 uur.
BIOSCOPEN:
Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8:
„Het leven van Emile Zola".
RialtoSpoorstraat half 8:
„Robin Hood".
Witte-Bioscoop, Koningstraat, half 8:
„De Bierbaron" en „De Koning op non-
actief".
Heden:
Casino, 8.15 uur: Feestavond der HRCO.
Witte Bioscoop: KFA-voorstelling: „Storm-
duivels."
„Centraal", Kanaalweg: Filmavond door de
Heldersche School- en Werktuinvereeniging.
Zaterdag 18 Februari
Casino, 8.30 uur: Soirée-dansante Dansinsti
tuut „Mouton".
Musis Sacrum, 8.00 uur: Uitvoering Speel-
tuinvereeniging. (Afd. Oude Helder).
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Barometerstand Den Helder 765.5
Temperatuur lucht 5.7
Wind, richting W., kracht 4
Licht op 5.44
Onlangs slaagden voor het diploma
maehinesehrijven aan het Instituut „Mercu-
rius" Loodsgracht 72 de leerlingen: de hee
ren J. Kobes,, C. Joffer, mej. 31. den Baas,
en C. 31. London.
Bij het laatst gehouden examen slaagde
te 's-Gravenhage vcor len stuurman groote
handelsvaart de heeren K. Kwast en P. Zee
man.
HAVEN VAN NIEUWEDIEP.
Aangekomen van Harlingen en vertrokken
naar Londen Eng. motorschip „Drake".
Aangek, van Londen en vertrokken naar
Harlingen het Eng. s.s. „Mavis"5
