z
DOKWE EGBERTS
Höt karakter van Nieuwediep
Xzocttlch nieuwe
tezoo,
nu eerst D.E. in de pijp
Het silhouet
2),e in Pleiten m f,antcviLe,ën
gaterdag 25 Februari 1Q1Q
Derde Blad
Algm. Begrafenis-vereeniging
Den Helder
Nieuws van de Marine-
Competitie
Mond- en Klauwzeer
Ingekomen personen
Burgerlijke Stand van Texel
Den Burg
Oosterend
MJËCCIOTf Ftf)T<
Aanhankelijkheid aan
den vrede
Een silhouet laat ruimte voor de fantasie.
Alles is niet tot in onderdeelen zichtbaar.
Daardoor wordt vaak veel leelijks verborgen,
alleen het massale vertoont zich aan het oog!
De blauwe tot wazig blauwe kleur, die
een stad, in de verte gezien, krijgt in onze
atmosfeer, verhoogt de mogeüjkheid tot idea-
liseeren. Sommige steden heben bepaald een
fraai en suggestief aanzicht, als men ze ziet
vanuit het polderland. Om slechts enkele te
noemen: Alkmaar, Gouda, Leiden, Delft.
Hun groote kathedraal beheerscht het ge
heel. Mede met andere flinke torens en bouw
werken komt men spoedig tot de slotsom, dat
daar een cultuurcentrum moest (geweest)
zijn.
Dan getuigt zoo'n gezicht uit de verte van
daadkracht, waarvan wij weten, dat die soms
gedragen was door een uiting van godsdienst.
Voor de bewoners van de omgeving moet
zoo'n stad wel een belofte inhouden. Het
moet den buitenman goed zijn ook eens iets
te zien van menschelijke kunstwerken, waar
hij dag in dag uit door de natuur omringd is.
Iets, dat we altijd om ons heen hebben, heeft
doorgaans niet meer onze intense belang
stelling.
Het schaduwbeeld van de oude provincie
steden is over 't algemeer korter en wat
hooger dan van Den Helder. Veelal kan men
als afsluiting van het aanzicht de oude koren
molens op de wallen nog ontdekken. Hier op
de Noordpunt wordt het silhouet afgesloten
eenerzijds door de marinedokken, havens en
schepen, anderzijds door het tehuis voor be
jaarden: „Parkzicht".
Aan den éénen kant het volle wereldwijde
leven, aan den anderen kant de rust der
ouderdom in het deftige „West End". Verder
onderscheidt men de hooge mastebok, de gas
fabriek en zoo hier en daar net boven de hui
zen uit de peuterig lieve kerktorentjes.
We vergaten nog
den watertoren te
noemen, die overal
bovenuit steekt en
een paar hooge za-
kengebouwen van
den lateren tijd.
De watertoren
werd ontworpen door
het ingenieursbureau
Schotel te Rotter
dam en uitgevoerd
door den Helder-
schen aannemer J.
Spruit. De opzich
ter voor de gemeen-
te was de heer Bak-
- Tkes.
In 1907 begon men
nogal ervaring te
krijgen in het bouwen met ijzer en beton.
Vóór dien tijd zou men zoo'n uitgebouwd
reservoir niet zoo gemakkelijk hebben kun
nen metselen. Het is dan ook een staaltje van
ingenieurskunst. Jammer, dat deze vorm zoo
speelsch staat, 't Is echt eens laten zien hoe
je zoo iets nu wel bouwen kunt! De formu
les kloppen absoluut.
Maar de aestetica is naar den drommel!
Er zijn er nog veel meer zoo gebouwd. Die van
Alkmaar is nog veel leelijker met zijn let
terlijk waterhoofd.
Gelukkig is de
bouwkunst weer be
keerd van dit expe
riment. Ziet U maar
naar den vorm van
den watertoren van
het P. W. N. te
Wieringerwaard, die
voor eenige vijftal
len jaren is gebouwd
't Komt mij voor, dat
dit de beste vorm is.
Ook de kleur is
mooi: frissche bak
steen, afgewisseld
onder het reservoir
door een band gele zandsteen, gesteund door
zandsteenen blokken. Het bovendeel afgedekt
door een donkerblauw leien dak van goeden
vorm. De mooie details gaan op dit schetsje
verloren.
Voor de aardigheid is hierbij nog een
plaatje van den ouden Helderschen water
toren gevoegd.
In 1856 kreeg Den Helder de eerste duin
waterleiding van Nederland.
De toren was cylindervormig. Een stevig
donker steenen gevaarte. Daar bovenop be
vind zich een ijzerconstructie, waarop het
donkere reservoir rustte. Er naast stond een
fabrieksgebouwtje met hoogen schoorsteen
voor de stoommachine. De toren stond tus-
schen den speeltuin „de Tuintjes" en de dui
nen. Iedere seconde werd 4 keer stoomge-
blaas gehoord. Dat was de afgewerkte stoom,
die ergens boven in den toren een uitweg had.
(Als er kleine onjuistheden op de schets
staan bied ik mijn verontschuldiging aan).
Een juiste afbeelding
kon ik niet bemach
tigen. Deze toren
werd het laatst door
mij gezien in mijn
10e jaar. Uit de her
innering heb ik hem
moeten teekenen.
Toch meen ik, dat
de vorm er niet zoo
heel erg naast is.)
Dit was een kleine
toreninterruptie.
Langzaam aan is het silhouet van orize
stad wat forscher geworden. Machtig en be
heerscht zal het wel nooit worden. Trouwens,
daarin staan we niet alleen! Den Haag b.v.
heeft ook geen mooi aanzicht op een afstand
en toch is het" een dorêllo' vóbr'vêTe Öolfan-
ders. Aan de bewoonbaarheid van een stad
doet het niet toe of af. Wij schuilen nu een
maal graag achter de dijken en batterijen en
voelen ons dan tamelijk veilig tegen de ele
menten, die ons soms zoo kunnen bestoken.
't Hoort nu eenmaal zoo bij het karakter
van Nieuwediep! De Heldersche kunstschilder
Lambert Simon, thans werkzaam te Parijs,
heeft een schilderij gemaakt van het silhouet
van Den Helder en exposeerde dit op een der
laatste tentoonstellingen van den „Noorder
Kunstkring". Hij gaf den indruk heel goed
weer, gezien in den winter bij loodgrauwe
lucht en een besneeuwd Koegras, n.1.: Een
oord van beschutting in een sneeuwwoestijn!
Een kerngezonde vereeniging gebaseerd
op uitstekende grondvesten en geleid
door een bestuur, dat het volle vertrou
wen geniet van de leden.
Dat was zoo eigenlijk onze eerste indruk,
die ons na afloop dezer 6e jaarvergadering
door ons hoofd schoot.
Het vertrouwen van de leden in het be
stuur was in zoovele dingen tot uiting ge
komen; in de discussies over het finantieel
verslag, dat zeer uitvoerig en op glasheldere
wijze door den penningmeester, den heer
Grendel werd toegelicht, in de manier waar
op men op het jaarverslag van den secre
taris, den heer C. v. Poelje, reageerde, kort
om het was een vergadering, waarop het
bestuur voeling had met de leden en dat is
al een heel ding.
Dat jaarverslag; we zouden er een enkel
punt uit willen aanhalen, n.1. de beduidende
toename van het aantal leden. Bedroeg dit
op 1 Januari '38 1422, op 1 Januari van dit
jaar was dit aantal opgeloopen tot 1668, ter
wijl het aantal diensten het laatste jaar
eveneens geducht was toegenomen. Niet min
der dan 147 diensten werden dit jaar uitge
voerd, alsmede een zestal crematies.
Ook het financieel verslag getuigde van den
gestagen groei dezer vereeniging.
Bedroeg het kassaldo op 1 Januari
f 411.25, per 1 Jan. '39 was dit opgeloopen
tot 659.10, waarbij als bijzonderheid valt
op te merken, dat er in het afgeloopen jaar
zeer vele niet-leden de hulp van de Alg. Be
grafenisver. hadden ingeroepen, hetgeen tot
uiting kwam in de ontvangsten, waarbij het
bedrag der niet-leden dat der leden over
trof.
Uitvoerig werd er voorts gedebatteerd over
de verhouding tot de Eerste Heldersche Be
grafenis-Onderneming, waartegen, aldus
zitter v. d. Poll, wanneer deze door zou blij
ven gaan met misbruiken van onzen naam,
Wettige maatregelen genomen zouden worden.
I
Een voorstel van den heer Smit inzake
volledige betaling van het bedrag, dat het
personeel voor de Ziekte-wet moest storten,
door de Vereeniging, bracht opnieuw leven
in de brouwerij.
Na langdurige discussie zou dit, indien het
financieel mogelijk zou blijken, door het be
stuur onder de oogen worden gezien, dit te
vens in verband met de groote stortingen in
de laatste jaren gedaan in het bouwfonds
500.dit jaar) en het kleedingfonds
50.—).
Even bleef de voorzitter bij deze twee
fondsen stilstaan, om dit nog weer eens hel
der te belichten. Het kleedingfonds, dat ge
sticht is, om de kleeding vdn de dragers
straks hieruit te kunnen bekostigen (nu moe
ten deze hier zelf nog voor zorgen) was op
dit moment reeds 400.groot, terwijl in
het bouwfonds een bedrag van 1025.
aanwezig was.
Via de bestuursverkiezing, waarbij alle
aftredende leden na stemming herkozen wer
den, kwam het tenslotte aan de rondvraag
toe, waarvan een zestal heeren gebruik
maakten. Hiervan gooide de heer Huber een
balletje op naar een spoedige oprichting van
een eigen gebouw (waarvoor het bouwfonds
dient). Spr. wist zelfs wel menschen te vin
den, die wel 100.en meer nog zouden
willen schenken om tot oprichting daarvan te
komen; waarop de heer v. d. Poll in zijn ant
woord voor de zooveelste maal naar voren
bracht, welk een zegen het voor een stad als
Den Helder zou zijn om een dergelijk eigen
gebouw te bezitten.
Zie naar Amsterdam ,hoe het daar is en
wat voor een gebruik daarvan gemaakt wordt.
En zoo kwam dan tenslotte via een mede-
deeling, dat in de toekomst de uniformen der
dragers zonder versierselen zouden wor
den aangeschaft, waardoor de mogelijkheid
zou komen te bestaan, om eventueel in nood
gevallen dragers van buiten te laten komen,
het einde van deze langdurige, doch zeer ge
animeerde vergadering, die de leden tot
kwart over elf bijéén had gehouden.
Uo-elhal
Toen wij vorige week schreven, dat de Offi
cieren een goed elftal hadden, vermoedden wij
n et, dat het zelfs zoo sterk was om de leiders
te kloppen. Ort was het kanon, waarvoor de
Marinekazerne-keeper zwichten moest.
De tweede verrassing bracht de ter elfder
ure ingelaschte wedstrijd De. Kooy ISchor
pioen 1, die door de viiegtuigmenschen gewon
nen werd. Wij hebben dezen wedstrijd, die door
scheidsrechter Groen uitmuntend geleid werd,
gezien. De Kooij won zeer verdiend. Schorpioen
speelde te peuterig, waardoor de achterhoede
der Koov-menschen steeds op tijd was om
schieten te voorkomen. Zoo als wij reeds voor
spelden deelden Wachtschip en v. Speyk de
punten en wist Hospitaal van de hekkenslui
ters te winnen. Er zijn nu plotseling zes kam-
pioenscandidaten gekomen. Daardoor zal 't in
den a.s. strijd tusschen de Adelborsten en de
Kooy II niet aan spanning ontbreken.
En de tweede wedstrijd Schorpioen II tegen
OZD kan met dezelfde maat gemeten worden.
Deze wedstrijden zullen op het terrein Onder
zeedienst gespeeld worden.
Van 13.30—14.35:
Schorpioen II—OZD, L. de Snayer.
Van 14.40—15.45:
Kooy II—Instituut I, A. C. Groen.
Stand der Zeemacht-Competitie op 20 Febr.
Marinekazerne
9
6
1
2
21—15
13
Schorpioen I
8
5
2
1
21— 6
12
De Kooy I
8
6
0
2
20—11
12
Schorpioen II
8
5
1
2
15—10
11
Hospitaal
8
4
2
2
14— 7
10
Adelborsten
7
4
1
2
13—12
9
De Kooy II
8
3
2
3
18—25
8
Van Speyk
8
3
1
4
20—18
7
Officieren
8
3
1
4
19—18
7
Wachtschip
9
1
4
4
18—24
6
de Mok
8
1
2
5
11—21
4
Stafmuziek
9
2
0
7
11—25
4
Onderzeedienst
8
1
1
6
10—19
3
Nieuwe gevallen werden geconstateerd op
de boerderij van den heer S. C. Keyser te Den
Burg. Ook thans heerscht nog op 2 boerderijen
deze veeziekte, n.1. bij de heeren S. C. Keyser
en Joh. Kikkert, Westergeest.
Leonardus M. Smit, R.K., Parkstraat, Den
Burg van Heemstede, Binnenweg 68.
Klaas Waldus en echtgenoote en 4 kinderen,
Cocksdorp 60 van Ooststellingerwerf, Makkin-
ga 110.
Margaretha H. Stelweg, Herv. G. Eierland
63 van 's Gravenhage, Weissenbruchstraat.
Hendrika de Graaf, R.K., Cocksdorp 103, van
Beverwijk, Voorstraat 10.
EEN DORSCHMACHINE.
Voor de Gebrs. Van Andel op hoeve Fortuin
in den polder „De Eendracht" is gisteren een
dorschmachine gearriveerd.
POLITIE.
GEVONDEN: lportemonnaie, 1 gummi-laars
en 1 pr. wollen handschoenen.
Dat is zoo Vaders vaste gezegde, als hij s avonds
in „de zorg" gaat zitten. Voor hem is het toppunt van
huiselijkheid, dat rustige uurtje met D.E. in de pijp!
UA Tookge^
RIESCHE HEEREN-BAAI en BAAI-TABAK^
van 18 tot en met 24 Februari.
GEBOREN: Nelly, d. v. Gerrit Arie Spigt en
Cornelia Dijt; Johanna Theodora, dochter van
Wilhelm Benen en Anna Maria ReijEngelena,
d. v. Floris Visser en Gerritje Kuiter; Catha-
rina Petronella, d. v. Cornelis Hopman en Cor
nelia Wilhelmina Bakker; Maatje Marina, d.
v. Dirk Kuiper en Wilhelmina Johanna van
Leeuwen.
OVERLEDEN: Jacob Huisman, 79 jaar, geh.
m. Jannetje Gieles.
ZAKENNIEUWS.
De heer H. Maas opent heden zijn groente
en fruitzaak in de Gravenstraat, hoek Zwaan
straat, Den Burg. De zaak ziet er keurig uit,
in het hooge gebouw van de familie Veeger,
dat voor dit doel is aangekocht, is een modern
winkelpui aangebracht. De zaak is zeer gunstig
gelegen; vooral bij avond valt de nieuwe naak,
in het bijzonder vanuit de Warmoesstraat of
WEILAND SCHEUREN IN HET NOORDEN.
Een gedeelte van De Br' (het voorste deel)
toebehoorend aan de heeren Geb. Koning te
Oosterend, wordt thans gescheurd voor bouw
land.
Het u-eAdo-Hu&ti tcwne.etU.ull
Het abonnementspubliek is niet alleen
een deftig publiek, maar het is ook een
véél-eischend publiek. Het betaalt zijn
geld voor het gebodene en stelt dus
eischen. Hooge eischen. Zelfs t
hooge. Wij hebben niet veel voorstel'
lingen meegemaakt die nu waarlijk
algemeenen bijval verwierven: de eene
was te ouderwets en de andere te
modern. Soms waren de spelers te
leelijk, dan weer te veel opgemaakt.
Nu eens werd er te hard gesouffleerd,
een andere maal was het stuk te lang-
dradig. Voorts waren de stukken te
lang, te kort. te hoogdravend,te inge
wikkeld. te simpel, te romantisch, te
realistisch, enzoovoorts. Er was altijd
wel iets wat niet in den haak was en
als men altijd die klachten hoort, vraag
je je als eenvoudig mensch wel eens
af hoe het toch komt, dat deze voor
stellingen altijd tot vrijwel de laatste
plaats bezet zijn.
Overigens had de heer Polak al lang
den moed opgegeven, dat hij nog een
maal in z'n carrière als tooneel-
manager het genoegen zou mogen
smaken, dat men nu eens waarlijk over
de geheele linie enthousiast was over
een stuk. Maar tenslotte is er voor
betaald en indien men een tooneelstuk
critiek-loos accepteert heeft men 'er
geen verstand van
Maar zie het onmogelijke werd
deze week mogelijk. Mary Dresselhuys
en Cees Laseur speelden „Soubrette",
een pretentieloos blijspelleke en zie
daar: men was als één man en één
vrouw in de wolken. Zooiets aardigs
en zooiets vlots had men nog niet mee
gemaakt, eindelijk waar voor het geld.
Slechts twee dagen bleef het tooneel-
firmament onbewolkt, maar toen kwam
een meneer vertellen, dat het stuk ge
boycot moest worden, omdat het klaar
blijkelijk ongebanderolleerd naar Nieu
wediep gesmokkeld was en daar een
gevaar vormde voor jongedochters tot
en met 17.
Meneer B. is heel boos. Hij heeft
het alleen maar over een slaapkamer
scène, maar er was nog veel meer. dat
feitelijk terra incognita is voor de 17-
jarige potjes met die reusachtige ooren.
Helaas, helaashad meneer B.
dan nooit gehoord dat ieder Fransch
blijspel ondeugend is? Dat er in ieder
Fransch blijspel met moraal of wat men
zoo noemt, nogal eens wonderlijk rond
gesprongen wordt en dat Fransche
blijspelen zeker geen kost zijn voor
jongedames van een leeftijd, dat zij
zich beter kunnen houden by Cissy
van Marxveld, Willy Petillon en de
sprookjes van Moeder de Gans?
Zoo niet, dan is dat een verzuim,
waarvan thans de dochter het slacht-
offer geworden is. Daardoor viel zij in
handen van een bende tooneelmakers
die zich niet schaamden zelfs een bed
ten tooneele te voeren, terwijl zich in
genoemd bed tot overmaat nog twee
verdorvelingen bevonden. Nee, voor de
jeugd was dit alles niets gedaan. Zelfs
onder de ouderen waren er die knikke
bolden van zooveel Franschheid in één
tooneelstuk, laat staan de spruiten van
17 en daaromtrent.
Derhalve: aan alle vaders van Den
Helder. Waeckt en kyckt uyt, opdat
Uw liefdepanden zich niet begeven op
de glibberige wegen van tooneel-
abonnementsvoorstellingen, die regel
rechte bedreigingen vormen voor het
geestelijk welzijns Uwer spruiten.
Het is weer een woord van den Engeischen
minister-president, dat we als kop boven dit
overzicht plaatsen. Er wordt in den laatsten
tijd vrij veel over den vrede gesproken en
dat is goed omdat daardoor op ondubbel
zinnige wijze blijkt, dat Engeland den vrede
wil. Men begint zich in leidende kringen in
Europa steeds meer ongerust te maken over
de geweldige sommen, die de herbewapening
opslokken, men voelt steeds sterker, dat men
daarmee op den verkeerden weg is en dat
er zoo spoedig mogelijk een halt most wor
den toegeroepen aan deze waanzinnige race
naar het financieele bankroet van Europa.
Men kan de milliarden niet blijven leenen. Ze
moeten terugbetaald worden, het materiaal
moet onderhouden worden en dat vraagt op
nieuw enorme bedragen.
Als de totalitaire staten nu maar diep
doordrongen worden van den vredeswil
van de volkeren, die zich tot de tanden
wapenen, dan is er een basis waarop
over den vrede gesproken kan worden.
De totalitaire staten zullen dan het offer
van hun expansiezucht moeten brengen,
en de democratische regeeringen zullen
een koloniaal offer moeten brengen aan
de totalitaire regeeringen. Want dat
vraagstuk vraagt nog steeds om een op
lossing. Engeland wil echter niet praten,
voordat Duitschland een daadwerkelijk
bewijs geeft van zijn vredeswil.
En toch, we herhalen hier een woord van
Engelands premier:
Volgens mijn meening ie er in de laatste
angstige en gespannen maanden een factor,
die alle andere in beteekenis te boven gaat
en dat is de aanhankelijkheid van alle vol
keren ter wereld aan den vrede. Het is op
dit feit, dat ik mijn vertrouwen baseer dat
wij er in zullen slagen uit den egenwoordi-
gen nevel van bewapeningen en vreezen te
geraken in een helderder lucht en in een
zuiverder atmospheer, die meer in overeen
stemming zal zijn met de Christelijke ge
voelens."
Dat de wereld ervan doordrongen is, dat
Engeland zich slechts wapent om daardoor
den vrede meer te verzekeren, blijkt uit de
ve,e perscommentaren op Chamberlains rede
voering. Het Fransche blad „Petit Journal"
zegt: „Het onmiddellijke doel van de Engel-
sche regeering is slechts snel tot een reus
achtige herbewapening over te gaan, om des
te beter de ontwapening uit te lokken."
De Engelsche Times zei het anders. Het
blad schreef, dat er heel wat misverstanden
zijn in de gedachten, welke op het oogenblik
de Europeesche politiek beheerschen, maar
dat zij bovendien bezeten is door duivelsche
machten, duivelsche machten van verwrongen
idealen.
Daaruit volgt, dat een politiek welke met
succes dit dubbele vraagstuk wil aanpakken,
inderdaad twee talen moet spreken, de taal
van den vrede ,en van eerlijke overweging
van wederzijdsche belangen, omdat deze heel
goed wordt begrepen door de volken der lan
den, welk een land als Engeland tot her
wapening gedwongen hebben, maar ook een
andere taal. welke soms de eenige taal is,
welke enkele hunner leiders en uiterste voor
standers van hun ordelooze ideologieën kun
nen begrijpen, d.w.z. de taal van gewapende
kracht.
Uit die fundamenteele dubbele waar
heid vloeit de rechtvaardiging, of liever
de noodzakelijkheid voort van de tweeling-
politiek van wapening en verzoening.
Gelijk te komen met de totalitaire staten in
wapensterkte en hen te overtreffen in onzen
wil en ons werk in de richting van den vrede
is het eenige doel, de beschaving waardie
welke wjj geërfd hebben. E'
