Ts j echo- Slowakij e
Een stad kan niet
verduisterd worden!
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
van
Prinses Beatrix'
eerste woordjes
UJeerbericht
Nieuwe steun
voor de tuinders
„Frankrijk omsingeld"
De Paus uitgegleden
Hongaarsche Sociaal-
Democraten in het nauw
Engeland „verdacht
optimistisch"
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
6 MAART 1939
67e JAARG. No. 8559
\^b 6 d V 0 l g c/J >n Duitsche intrige?
Hongaarsche pers geeft alarmeerende berichten
Duizend kilometer per uur
Zware tegenslag
voor linksch Spanje
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT;
Pleidooi voor tuinsteden
en dorpen
Vliegtuigdrama
in de Alpen
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Uitg. MlJ. Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
f Eenheid
RADICALE SLOWAKEN WILLEN EEN
ONAFHANKELIJK SLOWAKIJE.
De politie te Praag heeft bevel ge
kregen zich gereed te houden om
de orde in Slowakije te herstellen,
waar de spanning is gestegen ten
gevolge van een conflict tusschen
Tsjechen en Slowakcn.
He radicale element in Slowakije
aarzelt niet, aldus Reuter, van zijn
ontstemming te doen blijken, terwijl
de meer gematigde groepen den
nadruk leggen op de ernstige ge
volgen, welke een afscheiding van
de Tsjechen zou kunnen medebren
gen. Het vermoeden dat Duitschland
deze ontwikkeling van den toestand
om bepaalde redenen met veel aan
dacht volgt, ja er zelf toe mede
werkt de spanningen te vergrooten,
is niet ongewettigd.
Tc Picstanv (Pistyan) (provincie Bratis
lava) hebben zich weer ongeregeldheden
voorgedaan.
Opnieuw werden Joden aangevallen. De
ruiten van Joodsche winkelzaken werden
ingegooid.
Over den politieken toestand in Tsjecho--
Stowakije wordt nader gemeld, dat de vij
andige stemming der Slowaken tegenover
dé Tsjechen verontrustend wordt. Zekere
verantwoordelijke Slowaken hebben in ver
klaringen en artikelen de leuze „Slowakije
voor de Slowaken, de Tsjechen er uit" naar
voren gebracht en nropaganda gemaakt
voor de mogelijkheid van afscheiding, zoo
dat een onafhankelijke staat zou ontstaan.
De economische toestand van Slowakije is
echter zoo, dat het begrootingstekort moet
worden opgevuld door middelen van de
centrale regeering. Deze heeft echter, alvo
rens daartoe over te gaan. van de regeering
te Bratislava de verzekering gevraagd, dat
die met de Tsjechen in één staat wil le
ven. Karei Sidor. minister voor Slowakije
in de centrale regeering, heeft zich naar
Bratislava begeven, waar de Slowaaksche
ministerraad beraadslaagt over het te ge
ven antwoord. Een resultaat is nog niet tot
stand gekomen en de beraadslagingen zul
len heden worden voortgezet.
Twee richtingen.
In Slowakije bestrijden twee rich
tingen elkaar met wisselend succes.
Half Januari vormde Tiso en zijn
meer gematigde en den Tsjechen
niet onwelwillende aanhangers, de
leidende partij. Op het oogenblik
echter schijnen de radicalen weer
sterker geworden te zijn.
De groote vraag is, in hoeverre Duitsch
land inderdaad bereid is zich voor Slowa
kije te interesseeren. Radicale elementen in
Slowakije hebben contact met ongetwijfeld
ook radicale groepen in het Duitsche rijk.
Er zijn symptomen, dat Duitschland inder
daad de Slowaken wil steunen. De Duitsche
pers heeft de uitlatingen der radicale Slowa
ken vrij uitvoerig weergegeven en naar het
blad Slovak meldt, worden er onderhande
lingen gevoerd over levering van electri-
schen stroom door Slowakije aan het Ooste
lijk deel der Ostmark (het vroegere Oosten
rijk). Hebben deze onderhandelingen inder
daad succes, dan zou men daar een duidelij-
ken Duitschen steun in kunnen zien, want
het gebied, waar Slowakije door waterkracht
stroom kan opwekken, is ver verwijderd van
de Ostmark en deze levering van stroom is
daarom wel een ietwat kunstmatig en ge
forceerd plan, dat alleen door het opzette
lijk verlangen, Slowakije te steunen, kan zijn
ingegeven. Maar het is absoluut nog niet ze
ker, of inderdaad de Duitsche politiek den
radicalen Slowaken steunen zal in hun stre
ven om onafhankelijkheid. Veel hangt a
van de binnenlandsche ontwikkeling in Slo
wakije.
Hongarije wacht af.
Hoewel officiecle kringen een voHedig
stilzwijgen bewaren, en weigeren
trage van Weerom in dit verbandI te 1betrek
ken, verbergt men in sommige Hongaarsche
kringen de hoop niet. welke door
we crisis in Tsjechoslowakue ™u ontstaan
Inderdaad blijft de kwestie van (te Karna
thische Oekraine en de verwerken king_van
een gemeenschappelijke Hongaar:
sche grens, ondanks het officieede wacht
woord, dat daar niet over gesproken mag
worden, steeds op den voorgrond van n
Hongaarsche gedachten; Het Ho g<
Telegraafagentschap publiceert alarmeeren
de berichten over den toestand in de Kar-
pathische Oekraine: „De gewelddadigheid
in de Oekraine heeft zoon omvang aange
nomen, dat Tsjechen zelf gedwongen zijn
hun bescherming te geven aan de Hongaren
en Klein-Russen". Een ander telegram uit
Ungvar meldt, dat 280 jonge Tsejchoslo-
waaksche soldaten naar Hongarije zijn ge
vlucht. Zonder een standpunt te bepalen,
wijden de dagbladen veel ruimte aan de
Tsjechoslowaaksche gebeurtenissen Onder
sensationeele opscbriften publiceeren zij tal
rijke berichten uit buitcnlandschen bron
over de spanning in Tsjechoslowakije: „Tsje-
choslowakije wordt met verscheuring be
dreigd, Sidor wil een onnfhankcliji'en Slo
waakschen staat onder Duitsche bescher
ming vormen, ernstige spanning tusschen
Praag te Bratislava, de Tsjechoslowaaksche
regeering zwijgt Roemenië zal zich niet
meer verzetten tegen een Hongaarseh-Pool-
sche grens en wil tot iederen prijs tot over
eenstemming komen met Hongarije".
„Dank je", „Mammie", „Pappie"
en „Oma".
Prinses Beatrix kan haar eerste
woord uitspreken. Het is een woord,
dat zij dikwijls gehoord heeft van
haar moeder en haar vader, die liet
vaak moeten zeggen, het is „dank
je".
Natuurlijk begrijpt zij nog niet, wat het
beteekent, maar zij roept het met haar hoog
stemmetje toch telkens uit. Ook de woorden
„Mammie, „Pappie" en „Oma" kan zij reeds
zeggen, maar zij doet het nog stamelend en
de beteekenis er van begrijpt zij ook nog
niet geheel.
In alle geval, de kleine Prinses kan pra
ten en kan ook een paar passen doen. Van
den een naar den ander kan zij zich wanke
lend begeven, maar is dan toch blij, als zij
veilig aangeland is. De eerste schreden van
de Prinses zijn er dus.
Het Prinsesje ziet er goed uit. Iedereen
is trotsch op haar. Voor haar leeftijd is zij
sterk en goed ontwikkeld. Zij begint haar
omgeving ook al te „tyranniseeren", een
hebbelijkheid van alle kleine kinderen. Gis
termiddag mocht zij aan de tafel van de
Koningin in Hondrich zitten en haar kraaien
de stem klonk boven die van alle anderen
uit.
Prinses Juliana heeft gistermiddag n.1. een
bezoek aan Hondrich gebracht, waar, aldus
het Nws v. d. D„ de Koningin nog steeds
vertoeft.
„Zonder dat wij reageerden",
zeggen de socialisten. Een in
ternationale conferentie tot be
vrijding van Spanje?
„Al onze imperiale wegen zijn af
gesneden. De omsingeling van ons
land en zijn rijk heeft zich ontwik
keld, zonder dat wij op eenigerlei
wijze reageerden", zeide Zyromski,
Zaterdag in den Nationalen Raad
der Fransche Socialistische Partij.
Zyromski bepleitte in het vervolg van
zijn rede het verleencn van hulp aan de
Spaansche republikeinen.
Hij voegde hieraan toe: „Er moet een blok
van anti-fascistische naties tegen de totali
taire landen worden gevormd. De krachts
verhouding moet hersteld worden ten gun
ste van de democratieën".
Oudminister Lebas bepleitte de bijeen
komt van de internationale conferentie,
met als enkele voorwaarde voor de bijeen
komst. dat Spanje bevrijd wordt van de
aanwezigheid van Duitschers en Italianen.
Het schijnt overigens, dat de afgevaar
digden in den Nationalen Raad eens zijn
geworden op het punt van het bijeenroepen
van een dergelijke conferentie. Echter be
staat verschil van meening omtrent de
„voorwaarden", die al of ni°l aan de deel
nemende staten zouden moeten worden ge
steld, en omtrent de methoden voor een der
gelijke bijeenkomst. De redactiecommissie
kon niet tot overeenstemming komen om
trent de buitenlandsche politiek.
Blum. die ziek was, woonde de vergade
ring niet bij.
Piloot verloor er zijn bewustzijn bij.
Bij een proefvlucht met een Curtiss-Wright
toestel heeft de Amerikaansche luitenant
vlieger Keith een duikvlucht gemaakt met
een uursnelheid van naar schatting 1000
kilometer, doordat hij... het bewustzijn ver
loor Ditg eschiedde op 'n hoogte van 28.000
voet vermoedelijk door 'n deftc aan de zuur
stof-installatie. Met een snelheid van zestien
kilometer per minuut schoot het toestel
omlaag, doch op 9000 voet hoogte was de
piloot weer zoover bijgekomen, dat hij het
vliegtuig recht kon trekken ondanks het
feit, dat een vleugel beschadigd was. De
snelheidsmeter bleek vastgeraakt te zijn op
750 kilometer en aan de hand van reken
kundige formules stelde men de bereikte
snelheid vast op iets boven de duizend ki
lometer. Men geeft echter direct toe, dat
dergelijke snelheden, vooral in een duik
vlucht, slechts als „wetenschappelijke ra
mingen" moeten worden beschouwd.
Zijn rechter elleboog bezeerd.
Gisteren is de Paus, op weg naar
de Sixtijnsche kapel, waar hij de
hulde der Kardinalen in ontvangst
heeft genomen, op de trappen uitge
gleden. Hij heeft daarbij zijn rechter
elleboog bezeerd.
Na de plechtigheid heeft dr. Ga-
leazzi Z.H. onderzocht. Hij heeft me
degedeeld, dat de elleboog licht
gekneusd was.
De kroning.
De Paus zal gekroond worden op het
balkon van de St. Pieter, ten aanschouwe
van een groote menigte, in plaats van in
de kathedraal, zooals het geval is geweest
met de sedert 1870 gekroonde Pausen. De
troon zal op het middenbalkon worden ge
plaatst.
Muiterij op de vloot. Opstand te
Carthagena- Regecring Negrin
treedt af. Thans een militaire Raad
De toestand voor de Republikeinen in
Spanje is thans uiterst benauwend. De re-
geei-ing Negrin heeft plaats gemaakt voor
een nationalen verdedigingsraad. De leider
daarvan, generaal Casado heeft verklaard
te zullen doorvechten tot een eervollen vre
de wordt aangeboden of te willen sterven.
Te Carthagena, de eerste oorlogshaven, waai
de geheele linksche vloot bijeen ligt is een
opstand uitgebroken. Omtrent de omvang
der muiterij is nog weinig bekend, de ver
bindingen met Carthagena zijn zeer slecht.
Eenheden van de rechtsche vloot zijn uit
Cadiz uitgeloopcn in de richting van Car
thagena.
Verrassend radionieuws.
De zender in Cartagena, tot dusverre in
republikeinsche handen, heeft Zaterdagmor
gen plotseling bekend gemaakt, aldus meldt
het Duitsche nieuwsbureau, dat #een groot
deel der eenheden van de republikeinsche
vloot in opstand was gekomen tegen het
republikeinsche bewind, om zich aan te slui
ten bij generaal Franco. De spreker riep de
bevolking van Cartagena op, zich aan te
sluiten bij den opstand en zich terstond aan
te melden bij de marinekazernes. De uit
zending besloot met het lied van de Falanx
en de leus: Arriba Espana.
In den loop van den morgen schijnt de
zender wéér in republikeinsche handen te
zijn geraakt, hoewel inmiddels enkele kust-
forten met de muiters gemeene zaak had
den gemaakt. Een zuiveringsactie zou zijn
ondernomen. De gevechten schijnen echter
nog steeds voort te duren, maar nauwkeu
rige inlichtingen over den waren stand van
zaken zijn nog niet te krijgen.
Men geeft te kennen, dat de opstand ont
ketend is door de terechtstelling van de
voornaamste chefs en officieren van de
vloot, die tegen de republiek waren opge
staan.
Cartagena, dat door hooge heuvels om-
rind wordt, beschouwde men als onneem
baar. De opstand die dus op verrassende
wijze de stad toch in handen der rechtschen
zou spelen, heeft te Burgos dan ook diepen
indruk gemaakt.
Verwachting: Zacht weer, inati
ge, tijdelijk krachtige Z. to
Z.W. wind, zwaar bewolkt
tot betrokken, eenige regen
of motregen.
Ontbinding der
verwacht.
partij spoedig
Italiaansche pers gelooft dat de
democratische staten een aanval
voorbereiden.
De „Giornale d' Italia" verklaart geen
waarde te hechten aan het „verdachte op
timisme" van zekere Britsche bladen en er
van overtuigd te zijn, dat de democratische
staten een offensieven oorlog voorbereiden,
waarmede ze niet lang zullen wachten,
daar hun wapeningen aanzienlijk zijn ge
worden. Chamberlains formule is „vrede
door intimidatie".
Men kan er, aldus het Italiaansche
blad, zeker van zijn, dat over eeni
ge maanden, als de oorlogsmaga
zijnen gevuld zullen zijn, de Brit
sche toon zal veranderen. Het op
timisme, dat te constateeren valt,
kan slechts verdacht zijn.
Men veinst thans een algemeen vertrou
wen om de eischen, die vroeg of laat door
Duitschland, Italië en andere landen ge
steld zullen worden, als een onverdrage-
lijke verrassing te doen voorkomen, zoo be-
siuit de „Giornale".
Meer en meer blijkt, dat de ontbinding
dreigt Van de Hongaarsche sociaal democra
tische partij.
De extreme groep der rege'eringspartij en
de Katholieken voeren sinds eenigen tijd
een campagne in deze richting. Hiertoe wor
den drie voorwendsels aangevoerd, aldus
Havas.
1. de jongste ontbinding van de nationaal-
socialistische partij.
2. de toetreding van Hongarije tot het an
ti-kominternpact.
3. de liquidatie der socialistische arbeids-
cooperatie bij gebrek aan middelen, welke
liquidatie door de extreme rechterzijde wordt
toegeschreven aan onjuist beheer.
Het standpunt der socialisten.
De socialisten verklaren, dat aangezien de
minister van binnenlandsche zaken onlangs
beloofd heeft alle wettig opgerichte partijen
te laten bestaan, zij niet ongerust zijn. De
vraag is dus te weten, of de regeering, on
der pressie der rechtschen en met het oog
op ettelijke moeilijkheden, welke door de
vrienden van Imredy zijn teweeg gebracht,
ten slotte niet zal besluiten de Hongaarsche
afdeeling der tweede internationale te ont
binden.
Onder den titel „Luchtbescherming en
stedenbouw" bevat het tijdschrift „gemeen
tebestuur" een uitvoerige studie van de
hand van de ing. J. M. de Casseres, waar
in deze o.m. het volgende zegt:
Het moet ontoelaatbaar geacht worden,
dat de indruk gewekt wordt, dat stads-
verduistering eenige veiligheid biedt. Het
nut der verduistering wordt door de men-
schen, die het weten kunnen, dat zijn de
vliegeniers, zeer laag aangeslagen.
Er zijn ervaren piloten, die bewij
zen, dat geen verduistering, ze moge
nog zoo intensief zijn, in staat is
een groofe menschelijke nederzet
ting onvindbaar te maken en zelfs
zeer precieze orienteering van stads
deelen te beletten.
Het publiek voelt intuitief deze feiten aan
met het gevolg, dat de waarde der tot nu
toe genomen overheidsmaatregelen ontkend
wordt... en wat erger is, ook omtrent de
practische beteekenis van andere luchtbe-
schermingsmaatregeien twijfel ontstaat.
Niets is meer uit den booze dan deze toe
stand, en een radicale verandering in de
behandeling der luchtbescherming is ge
biedende eisch.
Het best geachte verdedigings
middel
Ing. de Casseres komt op grond van stu
die van de betreffende werken en de bittere
practijk van China en Spanje tot de conclu
sie, dat het beste verdedigingsmiddel tegen
luchtaanvallen voor de stedelijke burgerij
de ontruiming is d.w.z. de verspreiding der
menschen over het platte land. De militai
re afweermiddelen blijken niet in staat te
zijn de groote stad als woonplaats ge
schikt te houden.
Welke maatregelen zijn naast de ontrui
ming aanbevelenswaardig, vraagt de schrij
ver verder. Hij wijst dan allereerst op die
menschelijke nederzettingen, die door hun
inrichting en opzet weinig trefkansen bie
den bij luchtaanvallen. Dat zijn de ruimge-
bouwde Engelsche en Amerikaansche tuin
steden, die omringd zijn door een perma
nente landbouw- en natuurschoongordel,
welke de uitbreiding van het bebouwde ge
deelte dor plaats binnen gescheiden gren
zen houdt. Daarop volgen de als tuindorpen
gebouwde nederzettingen, waar de menschen
grootendeels in eengezinshuizen temidden
van flinke tuinen wonen. Het verschil tus
schen de groote stad en deze plaatsen is
duidelijk, wanneer in zulke steden en dor
pen één bom van de tien een huis treft, dan
beteekent dat één vernield huis. Tn steden
als Amsterdam en Londen is elke bom raak.
en zelfs wanneer slechts één huis getrof
fen wordt, beteekent één treffer, dat meer
dere woningen vernield worden.
De open bebouwing in kleine een
heden is de eenige wijze van bevol
kingsonderbrenging, die de grootste
mogelijkheid voor een goede sociale
organisatie én voor veiligheid tegen
luchtaanvallen biedt, concludeert
schrijver.
Hoe meer er uit gaan, hoe beter
Hij gaat dan na, op welke wijze deze wijze
van wonen in onzen tijd bevorderd kan wor
den en stelt vast dat de tendens van het
buitenwonen niet tegencegaan, doch bevor
derd moet wordenWanneer de dichtopeenge
bouwde steden daar nadeel van ondervin
den, zal men die moeten helpen, doch onder
geen voorwaarde mag de door de menschen
zelf al gekozen trek naar buiten door fiscale
en andere maatregelen worden geremd. Hoe
meer eruit gaan, hoe beter, is nu de leus
voor de groote stad Geen „wilde" trek. Na
tuurlijk behoeft deze trek leiding. De wilde
burger.woningbouw in de buurt der groote
steden is een voorbeeld hoe het niet moet.
Maar men zorge er voor de slechte uitvoe
ring niet met het goede beginsel te verwar
ren. In uitbreidingsplan, streekplan en na-
fionaalplan heeft men de instrumenten om
de trek naar buiten in geordende banen te
leiden.
Ing. de Casseres zegt over de zoo verfoei
de lintbebouwing, dat deze van luchtaan
valsstandpunt niet zoo verwerpelijk is, als
de dicht oneengebouwde plaatsen. Maar ook
hier is leiding noodig.
Schrijver bepleit voorts de volgende maat
regelen van stedebouwkundigen aard: stop
pen, althans beperken van gesloten bebou
wing van meerdere verdiepingen.
Het uitscheiden met het steeds verder uit
breiden der steden, beperking dus der uit
breidingsplannen tot de behoefte van nu.
Geen bestendiging dus van den nog veel
aangetroffen toestand, dat te hooi en te gras
huizenblokken worden gebouwd, zonder
goede wegenaansluiting. Alle stadsdeelen,
ook de nieuwe moeten in oorlogstijd direct
bereikbaar zijn.
Verongelukt Duitsch vliegtuig
met elf lijken gevonden in 'n ver
boden zone.
EEN RAADSELACHTIGE VLUCHT.
In het Fransche Alpengebied in de nabij
heid van Roubion heeft een officier op- 1800
meter hoogte het wrak gevonden van een
Duitsch vliegtuig, dat kort geleden als ver
mist werd opgegeven Men heeft elf lijken
geborgen. Het wrak lag op een plaats waar
zelden menschen komen, vandaar dat er
acht dagen zijn verioopen voor de over
blijfselen zijn ontdekt.
Het Duitsche vliegtuig, waarvan men na
bij Nice het wrak heeft gevonden, kwam van
Majorca en was waarschijnlijk 24 Februari
van daar vertrokken. Het zou hier een
vliegtuig betreffen, waarmede militaire vlie
gers en onderofficieren, die aan den strijd
in Spanje hadden deelgenomen, naar
Duitschland werden teruggebracht.
De tien lijken zijn overgebracht naar
Beuil. waar zij in een kapel geplaatst zijn,
die militair wordt bewaakt. Twee ervan zijn
ge-identificeerd.
Het ongeluk is waarschijnlijk in dichte
mist geschied. Eigenaardig is het, dat het
vliegtuig boven een verboden zone is ver
ongelukt. De Fransche militaire autoriteiten
stellen daarom groot belang in het drama.
Men vermoedt, namelijk, dat de inzitten
den geheime opdrachten hebben gehad.
Op grondslag van meerdere nor
male aanvoeren van 1938.
Men deelt ons van bevoegde zijde mede,
dat binnen zeer korten tijd nog een steun-
uitkeering aan den tuinbouw kan worden
verwacht. Door allerlei omstandigheden Is
de financieele toestand waarin de tuinders
zijn komen te verkeeren slecht. Voorts zijn
van verscheidene producten de ter veiling
aangevoerde hoeveelheden zeer gering, of
zullen deze door de vorst gering zijn. De tot
op heden uitgekeerde steuntoeslagen heb
ben voor de telers dezer producten geen vol
doende verlichting kunnen brengen. In de
te verwachten steunuitkeering zal met deze
moeilijkheden in den tuinbouw rekening
worden gehouden en zal getracht worden
een zoo juist mogelijke verdeeling van de
nog beschikbaar gestelde steungelden, als
regel te berekenen op den grondslag van de
meer normale aanvoeren van het vorig jaar
over dan geheelen tuinbouw te bereiken,