Ts j echo- Slowakij e Een stad kan niet verduisterd worden! DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER van Prinses Beatrix' eerste woordjes UJeerbericht Nieuwe steun voor de tuinders „Frankrijk omsingeld" De Paus uitgegleden Hongaarsche Sociaal- Democraten in het nauw Engeland „verdacht optimistisch" KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) 6 MAART 1939 67e JAARG. No. 8559 \^b 6 d V 0 l g c/J >n Duitsche intrige? Hongaarsche pers geeft alarmeerende berichten Duizend kilometer per uur Zware tegenslag voor linksch Spanje Dit nummer bevat 8 pagina's DE BILT SEINT; Pleidooi voor tuinsteden en dorpen Vliegtuigdrama in de Alpen HELDERSCHE COURANT Uitgave der Uitg. MlJ. Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder MAANDAG f Eenheid RADICALE SLOWAKEN WILLEN EEN ONAFHANKELIJK SLOWAKIJE. De politie te Praag heeft bevel ge kregen zich gereed te houden om de orde in Slowakije te herstellen, waar de spanning is gestegen ten gevolge van een conflict tusschen Tsjechen en Slowakcn. He radicale element in Slowakije aarzelt niet, aldus Reuter, van zijn ontstemming te doen blijken, terwijl de meer gematigde groepen den nadruk leggen op de ernstige ge volgen, welke een afscheiding van de Tsjechen zou kunnen medebren gen. Het vermoeden dat Duitschland deze ontwikkeling van den toestand om bepaalde redenen met veel aan dacht volgt, ja er zelf toe mede werkt de spanningen te vergrooten, is niet ongewettigd. Tc Picstanv (Pistyan) (provincie Bratis lava) hebben zich weer ongeregeldheden voorgedaan. Opnieuw werden Joden aangevallen. De ruiten van Joodsche winkelzaken werden ingegooid. Over den politieken toestand in Tsjecho-- Stowakije wordt nader gemeld, dat de vij andige stemming der Slowaken tegenover dé Tsjechen verontrustend wordt. Zekere verantwoordelijke Slowaken hebben in ver klaringen en artikelen de leuze „Slowakije voor de Slowaken, de Tsjechen er uit" naar voren gebracht en nropaganda gemaakt voor de mogelijkheid van afscheiding, zoo dat een onafhankelijke staat zou ontstaan. De economische toestand van Slowakije is echter zoo, dat het begrootingstekort moet worden opgevuld door middelen van de centrale regeering. Deze heeft echter, alvo rens daartoe over te gaan. van de regeering te Bratislava de verzekering gevraagd, dat die met de Tsjechen in één staat wil le ven. Karei Sidor. minister voor Slowakije in de centrale regeering, heeft zich naar Bratislava begeven, waar de Slowaaksche ministerraad beraadslaagt over het te ge ven antwoord. Een resultaat is nog niet tot stand gekomen en de beraadslagingen zul len heden worden voortgezet. Twee richtingen. In Slowakije bestrijden twee rich tingen elkaar met wisselend succes. Half Januari vormde Tiso en zijn meer gematigde en den Tsjechen niet onwelwillende aanhangers, de leidende partij. Op het oogenblik echter schijnen de radicalen weer sterker geworden te zijn. De groote vraag is, in hoeverre Duitsch land inderdaad bereid is zich voor Slowa kije te interesseeren. Radicale elementen in Slowakije hebben contact met ongetwijfeld ook radicale groepen in het Duitsche rijk. Er zijn symptomen, dat Duitschland inder daad de Slowaken wil steunen. De Duitsche pers heeft de uitlatingen der radicale Slowa ken vrij uitvoerig weergegeven en naar het blad Slovak meldt, worden er onderhande lingen gevoerd over levering van electri- schen stroom door Slowakije aan het Ooste lijk deel der Ostmark (het vroegere Oosten rijk). Hebben deze onderhandelingen inder daad succes, dan zou men daar een duidelij- ken Duitschen steun in kunnen zien, want het gebied, waar Slowakije door waterkracht stroom kan opwekken, is ver verwijderd van de Ostmark en deze levering van stroom is daarom wel een ietwat kunstmatig en ge forceerd plan, dat alleen door het opzette lijk verlangen, Slowakije te steunen, kan zijn ingegeven. Maar het is absoluut nog niet ze ker, of inderdaad de Duitsche politiek den radicalen Slowaken steunen zal in hun stre ven om onafhankelijkheid. Veel hangt a van de binnenlandsche ontwikkeling in Slo wakije. Hongarije wacht af. Hoewel officiecle kringen een voHedig stilzwijgen bewaren, en weigeren trage van Weerom in dit verbandI te 1betrek ken, verbergt men in sommige Hongaarsche kringen de hoop niet. welke door we crisis in Tsjechoslowakue ™u ontstaan Inderdaad blijft de kwestie van (te Karna thische Oekraine en de verwerken king_van een gemeenschappelijke Hongaar: sche grens, ondanks het officieede wacht woord, dat daar niet over gesproken mag worden, steeds op den voorgrond van n Hongaarsche gedachten; Het Ho g< Telegraafagentschap publiceert alarmeeren de berichten over den toestand in de Kar- pathische Oekraine: „De gewelddadigheid in de Oekraine heeft zoon omvang aange nomen, dat Tsjechen zelf gedwongen zijn hun bescherming te geven aan de Hongaren en Klein-Russen". Een ander telegram uit Ungvar meldt, dat 280 jonge Tsejchoslo- waaksche soldaten naar Hongarije zijn ge vlucht. Zonder een standpunt te bepalen, wijden de dagbladen veel ruimte aan de Tsjechoslowaaksche gebeurtenissen Onder sensationeele opscbriften publiceeren zij tal rijke berichten uit buitcnlandschen bron over de spanning in Tsjechoslowakije: „Tsje- choslowakije wordt met verscheuring be dreigd, Sidor wil een onnfhankcliji'en Slo waakschen staat onder Duitsche bescher ming vormen, ernstige spanning tusschen Praag te Bratislava, de Tsjechoslowaaksche regeering zwijgt Roemenië zal zich niet meer verzetten tegen een Hongaarseh-Pool- sche grens en wil tot iederen prijs tot over eenstemming komen met Hongarije". „Dank je", „Mammie", „Pappie" en „Oma". Prinses Beatrix kan haar eerste woord uitspreken. Het is een woord, dat zij dikwijls gehoord heeft van haar moeder en haar vader, die liet vaak moeten zeggen, het is „dank je". Natuurlijk begrijpt zij nog niet, wat het beteekent, maar zij roept het met haar hoog stemmetje toch telkens uit. Ook de woorden „Mammie, „Pappie" en „Oma" kan zij reeds zeggen, maar zij doet het nog stamelend en de beteekenis er van begrijpt zij ook nog niet geheel. In alle geval, de kleine Prinses kan pra ten en kan ook een paar passen doen. Van den een naar den ander kan zij zich wanke lend begeven, maar is dan toch blij, als zij veilig aangeland is. De eerste schreden van de Prinses zijn er dus. Het Prinsesje ziet er goed uit. Iedereen is trotsch op haar. Voor haar leeftijd is zij sterk en goed ontwikkeld. Zij begint haar omgeving ook al te „tyranniseeren", een hebbelijkheid van alle kleine kinderen. Gis termiddag mocht zij aan de tafel van de Koningin in Hondrich zitten en haar kraaien de stem klonk boven die van alle anderen uit. Prinses Juliana heeft gistermiddag n.1. een bezoek aan Hondrich gebracht, waar, aldus het Nws v. d. D„ de Koningin nog steeds vertoeft. „Zonder dat wij reageerden", zeggen de socialisten. Een in ternationale conferentie tot be vrijding van Spanje? „Al onze imperiale wegen zijn af gesneden. De omsingeling van ons land en zijn rijk heeft zich ontwik keld, zonder dat wij op eenigerlei wijze reageerden", zeide Zyromski, Zaterdag in den Nationalen Raad der Fransche Socialistische Partij. Zyromski bepleitte in het vervolg van zijn rede het verleencn van hulp aan de Spaansche republikeinen. Hij voegde hieraan toe: „Er moet een blok van anti-fascistische naties tegen de totali taire landen worden gevormd. De krachts verhouding moet hersteld worden ten gun ste van de democratieën". Oudminister Lebas bepleitte de bijeen komt van de internationale conferentie, met als enkele voorwaarde voor de bijeen komst. dat Spanje bevrijd wordt van de aanwezigheid van Duitschers en Italianen. Het schijnt overigens, dat de afgevaar digden in den Nationalen Raad eens zijn geworden op het punt van het bijeenroepen van een dergelijke conferentie. Echter be staat verschil van meening omtrent de „voorwaarden", die al of ni°l aan de deel nemende staten zouden moeten worden ge steld, en omtrent de methoden voor een der gelijke bijeenkomst. De redactiecommissie kon niet tot overeenstemming komen om trent de buitenlandsche politiek. Blum. die ziek was, woonde de vergade ring niet bij. Piloot verloor er zijn bewustzijn bij. Bij een proefvlucht met een Curtiss-Wright toestel heeft de Amerikaansche luitenant vlieger Keith een duikvlucht gemaakt met een uursnelheid van naar schatting 1000 kilometer, doordat hij... het bewustzijn ver loor Ditg eschiedde op 'n hoogte van 28.000 voet vermoedelijk door 'n deftc aan de zuur stof-installatie. Met een snelheid van zestien kilometer per minuut schoot het toestel omlaag, doch op 9000 voet hoogte was de piloot weer zoover bijgekomen, dat hij het vliegtuig recht kon trekken ondanks het feit, dat een vleugel beschadigd was. De snelheidsmeter bleek vastgeraakt te zijn op 750 kilometer en aan de hand van reken kundige formules stelde men de bereikte snelheid vast op iets boven de duizend ki lometer. Men geeft echter direct toe, dat dergelijke snelheden, vooral in een duik vlucht, slechts als „wetenschappelijke ra mingen" moeten worden beschouwd. Zijn rechter elleboog bezeerd. Gisteren is de Paus, op weg naar de Sixtijnsche kapel, waar hij de hulde der Kardinalen in ontvangst heeft genomen, op de trappen uitge gleden. Hij heeft daarbij zijn rechter elleboog bezeerd. Na de plechtigheid heeft dr. Ga- leazzi Z.H. onderzocht. Hij heeft me degedeeld, dat de elleboog licht gekneusd was. De kroning. De Paus zal gekroond worden op het balkon van de St. Pieter, ten aanschouwe van een groote menigte, in plaats van in de kathedraal, zooals het geval is geweest met de sedert 1870 gekroonde Pausen. De troon zal op het middenbalkon worden ge plaatst. Muiterij op de vloot. Opstand te Carthagena- Regecring Negrin treedt af. Thans een militaire Raad De toestand voor de Republikeinen in Spanje is thans uiterst benauwend. De re- geei-ing Negrin heeft plaats gemaakt voor een nationalen verdedigingsraad. De leider daarvan, generaal Casado heeft verklaard te zullen doorvechten tot een eervollen vre de wordt aangeboden of te willen sterven. Te Carthagena, de eerste oorlogshaven, waai de geheele linksche vloot bijeen ligt is een opstand uitgebroken. Omtrent de omvang der muiterij is nog weinig bekend, de ver bindingen met Carthagena zijn zeer slecht. Eenheden van de rechtsche vloot zijn uit Cadiz uitgeloopcn in de richting van Car thagena. Verrassend radionieuws. De zender in Cartagena, tot dusverre in republikeinsche handen, heeft Zaterdagmor gen plotseling bekend gemaakt, aldus meldt het Duitsche nieuwsbureau, dat #een groot deel der eenheden van de republikeinsche vloot in opstand was gekomen tegen het republikeinsche bewind, om zich aan te slui ten bij generaal Franco. De spreker riep de bevolking van Cartagena op, zich aan te sluiten bij den opstand en zich terstond aan te melden bij de marinekazernes. De uit zending besloot met het lied van de Falanx en de leus: Arriba Espana. In den loop van den morgen schijnt de zender wéér in republikeinsche handen te zijn geraakt, hoewel inmiddels enkele kust- forten met de muiters gemeene zaak had den gemaakt. Een zuiveringsactie zou zijn ondernomen. De gevechten schijnen echter nog steeds voort te duren, maar nauwkeu rige inlichtingen over den waren stand van zaken zijn nog niet te krijgen. Men geeft te kennen, dat de opstand ont ketend is door de terechtstelling van de voornaamste chefs en officieren van de vloot, die tegen de republiek waren opge staan. Cartagena, dat door hooge heuvels om- rind wordt, beschouwde men als onneem baar. De opstand die dus op verrassende wijze de stad toch in handen der rechtschen zou spelen, heeft te Burgos dan ook diepen indruk gemaakt. Verwachting: Zacht weer, inati ge, tijdelijk krachtige Z. to Z.W. wind, zwaar bewolkt tot betrokken, eenige regen of motregen. Ontbinding der verwacht. partij spoedig Italiaansche pers gelooft dat de democratische staten een aanval voorbereiden. De „Giornale d' Italia" verklaart geen waarde te hechten aan het „verdachte op timisme" van zekere Britsche bladen en er van overtuigd te zijn, dat de democratische staten een offensieven oorlog voorbereiden, waarmede ze niet lang zullen wachten, daar hun wapeningen aanzienlijk zijn ge worden. Chamberlains formule is „vrede door intimidatie". Men kan er, aldus het Italiaansche blad, zeker van zijn, dat over eeni ge maanden, als de oorlogsmaga zijnen gevuld zullen zijn, de Brit sche toon zal veranderen. Het op timisme, dat te constateeren valt, kan slechts verdacht zijn. Men veinst thans een algemeen vertrou wen om de eischen, die vroeg of laat door Duitschland, Italië en andere landen ge steld zullen worden, als een onverdrage- lijke verrassing te doen voorkomen, zoo be- siuit de „Giornale". Meer en meer blijkt, dat de ontbinding dreigt Van de Hongaarsche sociaal democra tische partij. De extreme groep der rege'eringspartij en de Katholieken voeren sinds eenigen tijd een campagne in deze richting. Hiertoe wor den drie voorwendsels aangevoerd, aldus Havas. 1. de jongste ontbinding van de nationaal- socialistische partij. 2. de toetreding van Hongarije tot het an ti-kominternpact. 3. de liquidatie der socialistische arbeids- cooperatie bij gebrek aan middelen, welke liquidatie door de extreme rechterzijde wordt toegeschreven aan onjuist beheer. Het standpunt der socialisten. De socialisten verklaren, dat aangezien de minister van binnenlandsche zaken onlangs beloofd heeft alle wettig opgerichte partijen te laten bestaan, zij niet ongerust zijn. De vraag is dus te weten, of de regeering, on der pressie der rechtschen en met het oog op ettelijke moeilijkheden, welke door de vrienden van Imredy zijn teweeg gebracht, ten slotte niet zal besluiten de Hongaarsche afdeeling der tweede internationale te ont binden. Onder den titel „Luchtbescherming en stedenbouw" bevat het tijdschrift „gemeen tebestuur" een uitvoerige studie van de hand van de ing. J. M. de Casseres, waar in deze o.m. het volgende zegt: Het moet ontoelaatbaar geacht worden, dat de indruk gewekt wordt, dat stads- verduistering eenige veiligheid biedt. Het nut der verduistering wordt door de men- schen, die het weten kunnen, dat zijn de vliegeniers, zeer laag aangeslagen. Er zijn ervaren piloten, die bewij zen, dat geen verduistering, ze moge nog zoo intensief zijn, in staat is een groofe menschelijke nederzet ting onvindbaar te maken en zelfs zeer precieze orienteering van stads deelen te beletten. Het publiek voelt intuitief deze feiten aan met het gevolg, dat de waarde der tot nu toe genomen overheidsmaatregelen ontkend wordt... en wat erger is, ook omtrent de practische beteekenis van andere luchtbe- schermingsmaatregeien twijfel ontstaat. Niets is meer uit den booze dan deze toe stand, en een radicale verandering in de behandeling der luchtbescherming is ge biedende eisch. Het best geachte verdedigings middel Ing. de Casseres komt op grond van stu die van de betreffende werken en de bittere practijk van China en Spanje tot de conclu sie, dat het beste verdedigingsmiddel tegen luchtaanvallen voor de stedelijke burgerij de ontruiming is d.w.z. de verspreiding der menschen over het platte land. De militai re afweermiddelen blijken niet in staat te zijn de groote stad als woonplaats ge schikt te houden. Welke maatregelen zijn naast de ontrui ming aanbevelenswaardig, vraagt de schrij ver verder. Hij wijst dan allereerst op die menschelijke nederzettingen, die door hun inrichting en opzet weinig trefkansen bie den bij luchtaanvallen. Dat zijn de ruimge- bouwde Engelsche en Amerikaansche tuin steden, die omringd zijn door een perma nente landbouw- en natuurschoongordel, welke de uitbreiding van het bebouwde ge deelte dor plaats binnen gescheiden gren zen houdt. Daarop volgen de als tuindorpen gebouwde nederzettingen, waar de menschen grootendeels in eengezinshuizen temidden van flinke tuinen wonen. Het verschil tus schen de groote stad en deze plaatsen is duidelijk, wanneer in zulke steden en dor pen één bom van de tien een huis treft, dan beteekent dat één vernield huis. Tn steden als Amsterdam en Londen is elke bom raak. en zelfs wanneer slechts één huis getrof fen wordt, beteekent één treffer, dat meer dere woningen vernield worden. De open bebouwing in kleine een heden is de eenige wijze van bevol kingsonderbrenging, die de grootste mogelijkheid voor een goede sociale organisatie én voor veiligheid tegen luchtaanvallen biedt, concludeert schrijver. Hoe meer er uit gaan, hoe beter Hij gaat dan na, op welke wijze deze wijze van wonen in onzen tijd bevorderd kan wor den en stelt vast dat de tendens van het buitenwonen niet tegencegaan, doch bevor derd moet wordenWanneer de dichtopeenge bouwde steden daar nadeel van ondervin den, zal men die moeten helpen, doch onder geen voorwaarde mag de door de menschen zelf al gekozen trek naar buiten door fiscale en andere maatregelen worden geremd. Hoe meer eruit gaan, hoe beter, is nu de leus voor de groote stad Geen „wilde" trek. Na tuurlijk behoeft deze trek leiding. De wilde burger.woningbouw in de buurt der groote steden is een voorbeeld hoe het niet moet. Maar men zorge er voor de slechte uitvoe ring niet met het goede beginsel te verwar ren. In uitbreidingsplan, streekplan en na- fionaalplan heeft men de instrumenten om de trek naar buiten in geordende banen te leiden. Ing. de Casseres zegt over de zoo verfoei de lintbebouwing, dat deze van luchtaan valsstandpunt niet zoo verwerpelijk is, als de dicht oneengebouwde plaatsen. Maar ook hier is leiding noodig. Schrijver bepleit voorts de volgende maat regelen van stedebouwkundigen aard: stop pen, althans beperken van gesloten bebou wing van meerdere verdiepingen. Het uitscheiden met het steeds verder uit breiden der steden, beperking dus der uit breidingsplannen tot de behoefte van nu. Geen bestendiging dus van den nog veel aangetroffen toestand, dat te hooi en te gras huizenblokken worden gebouwd, zonder goede wegenaansluiting. Alle stadsdeelen, ook de nieuwe moeten in oorlogstijd direct bereikbaar zijn. Verongelukt Duitsch vliegtuig met elf lijken gevonden in 'n ver boden zone. EEN RAADSELACHTIGE VLUCHT. In het Fransche Alpengebied in de nabij heid van Roubion heeft een officier op- 1800 meter hoogte het wrak gevonden van een Duitsch vliegtuig, dat kort geleden als ver mist werd opgegeven Men heeft elf lijken geborgen. Het wrak lag op een plaats waar zelden menschen komen, vandaar dat er acht dagen zijn verioopen voor de over blijfselen zijn ontdekt. Het Duitsche vliegtuig, waarvan men na bij Nice het wrak heeft gevonden, kwam van Majorca en was waarschijnlijk 24 Februari van daar vertrokken. Het zou hier een vliegtuig betreffen, waarmede militaire vlie gers en onderofficieren, die aan den strijd in Spanje hadden deelgenomen, naar Duitschland werden teruggebracht. De tien lijken zijn overgebracht naar Beuil. waar zij in een kapel geplaatst zijn, die militair wordt bewaakt. Twee ervan zijn ge-identificeerd. Het ongeluk is waarschijnlijk in dichte mist geschied. Eigenaardig is het, dat het vliegtuig boven een verboden zone is ver ongelukt. De Fransche militaire autoriteiten stellen daarom groot belang in het drama. Men vermoedt, namelijk, dat de inzitten den geheime opdrachten hebben gehad. Op grondslag van meerdere nor male aanvoeren van 1938. Men deelt ons van bevoegde zijde mede, dat binnen zeer korten tijd nog een steun- uitkeering aan den tuinbouw kan worden verwacht. Door allerlei omstandigheden Is de financieele toestand waarin de tuinders zijn komen te verkeeren slecht. Voorts zijn van verscheidene producten de ter veiling aangevoerde hoeveelheden zeer gering, of zullen deze door de vorst gering zijn. De tot op heden uitgekeerde steuntoeslagen heb ben voor de telers dezer producten geen vol doende verlichting kunnen brengen. In de te verwachten steunuitkeering zal met deze moeilijkheden in den tuinbouw rekening worden gehouden en zal getracht worden een zoo juist mogelijke verdeeling van de nog beschikbaar gestelde steungelden, als regel te berekenen op den grondslag van de meer normale aanvoeren van het vorig jaar over dan geheelen tuinbouw te bereiken,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1