Ook Memel
bij Duitschland
Duitsch-Roemeensche
handelsbesprekingen
afgebroken
Algemeene mobilisatie in
Hongarije verwacht
Littausche regeering
licht haar volk in
pAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Frankrijks president
io Engeland
Europa's lentegewaad 1939
p»NGSTRAAT 78. DIN HELDER.* TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
WOENSDAG
22 M A A R T 1939
67e JAARG. No. 8573
Alle Joden reeds gevlucht
Vrijwillig of
onder dwang
Fransch Duitsche handels
besprekingen opgeschort
Het is als in 1914
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBER1CHT
DE BILT SEINT:
GROOT OEKRAÏNE
i bietsuiker
industrie
T tabak industr.
ï8> koren bouw
V veeteelt
textiel
-metaal ind.
est eenkolen
heldersche courant
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
Naar het oflicieele Duitsche Nieuws
bureau, het D.N.B. uit Kaunas meldt,
heeft de ministerraad van Lithauen
nadat de minister van buitenland-
sche zaken, Urbsys, verslag had uit
gebracht van zijn onderhoud met
den Duitschen minister van buiten-
landsche zaken, von Ribbentrop,
waarbij van Ribbentrop had voor
gesteld het Memelgebied vrijwillig
aan Duitschland terug te geven, be
sloten dit verzoek in te willigen.
Dit besluit is nog denzelfden dag
ter kennis van de Lithausche Sejm
gebracht.
Heden zal een Lithausche delega
tie naar Berlijn vertrekken om de
overdracht van het gebied te rege
len.
Een Reuterbericht meldt echter, dat van
vrijwillige overgave geen sprake is, doch
Duitschland aan Lithauen practisch een ul
timatum heeft gesteld. De Lithausche gou
verneur van Memel, Gailius heeft, volgens
Reuter bevestigd, dat in dit ultimatum af
stand van het Memelgebied aan Duitsch
land werd gcëischt, terwijl Havas spreekt
van een nota, waarin de Fuehrer ontruiming
van het betreffende gebied binnen vijf da
gen vergde. Indien zich in den tusschentijd
ongeregeldheden mochten voordoen, zouden
zoo deelt Gailius mede, de Duitsche troepen
het land binnenrukken om de orde te her
stellen.
Joden vluchl'en.
Den geheelen dag vertrokken gisteren Jo
den en Littauers in paniek. Bijna alle Jo
den waren tegen den avond vertrokken. Het
spoorwegstation van Memel was gisteravond
vol vluchtelingen, die trachtten een plaats
je te vinden in de treinen. Alle beschikba
re auto's zijn gehuurd door Joden en Lit-
thauers, die weg wilden.
Bij een bezoek aan de barakken kreeg de
correspondent van Reuter een ontkenning
van het bericht, dat de Litthausche troepen
geëvacueerd waren. Op het spoorwegstation
echter werden lange rijen wagons geladen
met militaire uitrustingstukken.
Een merkwaardige lezing van de
Daily Express. Overeenkomst
met Fransch syndicaat door Roe
menië gesloten, noopte Duitsch
land tot het stellen van een ulti
matum.
De handelsonderhandelingen tusschen
Roemenië en Duitschland zijn onderbroken.
Wohltat, de leider der Duitsche delegatie,
vertrekt heden of Donderdag naar Berlijn
om nieuwe instructies te halen.
Boekarest is van oordeel, dat de zaak een
te sensationeele wending heeft genomen, en
dat het voor alles wenschelijk is, de op
lossing van de tegenwoordige crisis af te
wachten.
De achtergrond...
Het Duitsche „ultimatum", dat door Wohl
tat, hoofd van de Duitsche handelsdelegatie
in Boekarest, aan Roemenië overhandigd
is, heeft volgens een specialen correspondent
van de „Daily Express" de volgende achter
grond.
Een paar dagen voor de Duitsche invasie in
Tsjecho-Slowakije vernam Hitier dat Ko
ning Carol zaken had gedaan met Frank
rijk. Een Fransch financieel syndicaat heeft
n.1. een handelsovereenkomst gesloten met
Roemenië en dit syndicaat handelde in
opdracht van de Fransche regecring.
Frankrijk sloot deze overeenkomst met
het doel zich van het recht te verzekeren,
alle overtollige petroleum, die de oliebron
nen in Roemenië leveren, in vredestijd op
'e koopen. Frankrijk verplichtte zich hier
mede jaarlijks twee millioen ton olie te be
trekken, die zij noodig heeft voor haar
vloot en voor andere takken van dienst.
Roemenië daarentegen verleende het al
leenrecht aan het Fransche syndicaat om
nieuwe petroleumbronnen aan te boren.
Ook nam Roemenië de verplichting
op zich om in oorlogstijd aan geen
enkele mogendheid, die met Frank
rijk in oorlog is, olie te leveren.
Toen het bericht van de overeenkomst
Berlijn bereikte, veroorzaakte het begrijpe
lijkerwijze groote ergernis. Het doel van de
Duitsche expansie in Zuid-Oost-Europa im
mers is controle te verkrijgen over de Roe-
meensche olievelden om zoodoende in oor
logstijd zeker te zijn van dit onmisbare pro
duct voor Duitschlands gemotoriseerde di
visies en luchtmacht.
Weinig geestdrift onder de be
volking. Roemenen één met
hun Koning.
Ondanks alle geruststellende officieële
verklaringen neemt bij het uur de span
ning tusschen Hongarije en Roemenië toe.
Men vewacht een algemeene mobilisatie in
Hongarije.
Feitelijk is deze reeds aan den gang.
Steeds meer lichtingen worden opgeroepen.
De Hongaarsche legerleiding betracht ech
ter groote geheimzinigheid. Het is onmo
gelijk de sterkte der thans reeds gemobili
seerde troepen te berekenen.
Weinig geestdrift.
Te Boedapest is men weinig geestdiftig
Het moreel der troepen zou veel te wen-
schen overlaten, de boeren vragen zich af
tegen wie ze eigenlijk moeten vechten.
Men verwacht dat Boedapest de terug
gave van het oude Hongaarsche Zevenber
gen zal eischen.
Hongaarsche en Roemeensche troepen
staan aan de grenzen tegenover elkaar.
Roemeensche kroonraad bijeen.
Gisteravond is te Boekarest een officieel
communiqué gepubliceerd, waarin wordt
medegedeeld, dat volgens besluiten, die ge
nomen zijn door den Kroonraad, de Roe
meensche regeering besloten heeft in het
grensgebied verscheidene contingenten re
servisten te concentreeren, teneinde de
sterkte der dekkingstroepen aan te vullen
Het communiqué voegt hier echter aan toe,
dat deze contingenten op aanzienlijken
afstand van de grens zullen blijven en
zich er toe zullen bepalen opleidingsoefenin
gen te houden. Ook wijst het communiqué
er op, dat Roemenië vastbesloten is een
vredespolitiek te voeren.
De groote meerderheid van het land staat
eensgezind achter Koning Carol.
Officieele verklaring wel
ke de afstand van het Me
melgebied voorbereidt.
Hedennacht heeft de regeering
van Lithauen de volgende verkla
ring gepubliceerd:
„Nadat de minister van buiten-
landsche zaken, Urbsys, op 21 Maart
te Kaunas was teruggekeerd, heeft
hij in den ministerraad verslag
uitgebracht van het resultaat van
de besprekingen, welke hij heeft
gevoerd met den minister van bui-
tcnlandsche zaken van Duitsch
land, von Ribbentrop.
Hieruit bleek, dat de Duitsche
minister van buitenlandsche zaken
uit naam van de Duitsche regeering
aan de regeering van Lithauen voor
gesteld heeft het Memelgebied aan
Duitschland terug te geven. Hij
noemde dit de eenig doeltreffende
oplossing, welke den vrede kon die-
oen en voegde hieraan toe, dat in-
lien dit teruggeven tot stand kwam
langs den weg van vrije overeen
stemming, Duitschland op zeer
groote schaal rekening zal houden
met de economische belangen van
Lithauen in de haven van Memel.
Minister von Ribbentrop merkte
verder op, dat deze regeling ook
in overeenstemming is met den
duidelijk kenbaar gemaakten
wcnsch van de bevolking van Me
mel. Ook wees hij er op, dat deze
oplossing zeer dienstig zou zijn
voor de goede betrekkingen tus
schen beide landen in de toekomst
en herinnerde hij aan de bekende
eisch van de geheele Memel-Duit-
sche bevolking in het rijk terug te
keeren.
De stemming in het Memelgebied
is dusdanig, dat de regeling van
het vraagstuk op den door Duitsch
land voorgestelden grondslag, drin
gend noodzakelijk is, teneinde bot
singen te voorkomen.
Nadat de minister zijn verslag
had beëindigd, heeft de minister
raad den toestand breedvoerig be
sproken.
Nog vandaag zal de minister van
buitenlandsche zaken in de Sejm,
in de geheime zitting verslag uit
brengen.
Het Agence Economique bericht, dat
de FranschDuitsche economische
besprekingen zijn opgeschort.
De ambtenaren van het ministerie
van handel, die met den directeur
van de commercieele besprekingen,
Alphand samenwerkten, zijn naar
Parijs teruggekeerd.
ZIJN BEZOEK EEN BEZEGELING
VAN HET HECHTE VERBOND
TUSSCHEN BEIDE LANDEN.
Terwijl de kanonnen bulderden en
vliegtuigen ronkten, zette de presi-
dent van Frankrijk Lebrun te Dover
voet op Britschen bodem. Hij werd
aan boord begroet door den Hertog
van Gloucester, broer van den En-
gelschen Koning. Toegejuicht door
duizenden, vertrok het hooge gezel
schap naar Londen. Ook daar werd
Lebrun buitengewoon hartelijk ont
vangen'. De leden van het Konink
lijk Huis voegden zich bij hun gast
en gezamenlijk werd naar Bucking-
hampalace gereden.
LEBRUN.
Toen de rijtuigen den ingang van Bucking-
ham Palace binnenreden, riep de ontelbare
menigte: Wij willen den Koning zien. Wij
willen den President zien.
President en mevrouw Lebrun verschenen
met den koning, dé' koningin en de prinses
sen Elizabeth en Margeret Rose om 4 uur 13
op het balcon, waar zij drie en een halve
minuut bleven.
Grootsch banket.
Gisterenavond hebben de Britsche Koning
en Koningin den President in de groote zaal
van Buckingham Palace een officieel banket
aangeboden. Er zaten 195 gasten aan, onder
wie o.m. Koningin Mary en bijna alle an
dere leden der koninklijke familie. Voorts
waren aanwezig Chamberlain, Halifax, en
de andere leden van het kabinet, vele am
bassadeurs, de aartsbisschop van Canterbu-
ry. De spijzen werden opgediend op beroem-
Verwachting: Zwaar bewolkt tot
betrokken, nu en dan eeni
ge regen, matige, tijdelijk
krachtige, meest Westelijke
wind, zelfde temperatuur
als gisteren.
de gouden schalen en ook de overige tafel-
stukken en het porcelein waren van on
schatbare waart'e.
Koning George sprak den president toe.
Dikwijls zeide hij is in plechtige en toepas
selijke woorden een dronk uitgebracht op de
Fransch—Britsche betrekkingen, doch nooit
met grootere oprechtheid dan ik vandaag
voel, noch bij een gelegenheid, die beteeke-
nisvoller is dan deze.
Ik ben er vast van overtuigd, dat de sa
menwerking onzer beide regeeringen, de
zaak van den vrede groote diensten heeft
bewezen en nog zal bewijzen.
Wij zijn ons ten volle bewust van de
moeilijkheden, die voor ons liggen, doch ik
ben er van' overtuigd, dat wij beiden met
geloof en hoop de toekomst mogen tegemoet
zien, in het bewustzijn van onze kracht en
van die onsterfelijke geestelijke kwaliteiten,
die onze volken onderscheiden en die zich
vooral in de ure des gevaars openbaren.
In zijn antwoord zeide Lebrun er zeker
van te zijn, dat het gezamenlijk streven der
Britsche en Fransche staatslieden ertoe zal
bijdragen, dat de wereld de onrustige pe
riode, welke zij doormaakt, te boven komt.
De president dankte het koningspaar voor
zijn gastvrijheid en bracht een dronk uit ter
eere van de koninklijke familie. Ik drink,
zeide hij, op den voorspoed van het Ver-
eenigd Koninkrijk en ik geef uiting aan de
beste wenschen van Frankrijk voor het ge-
meenebest der Britsche naties.
De beteeksnis van het bezoek.
Het bezoek van President Lebrun staat
feitelijk geheel in het teeken van de entente
cordiale, het Fransch—Britsche verbond,
destijds door Koning Edward VII gegrond
vest en later aangevuld tot het drievoudig
verbond Engeland—Frankrijk—Rusland, de
triple entente, die kwam te staan tegenover
den driebond: Duitschland, Oostenrijk-Hon,
garije en Italië. Men weet dat in den wereld
oorlog Italië echter de zijde van Engeland
en Frankrijk koos. Uiterlijk gelijkt het be
zoek van Lebrun aan Engeland zeer veel op
hetgeen er in 1914 gebeurde, vlak voor de
wereldoorlog uitbrak. Koning George V
bracht een grandioos bezoek aan Parijs, Pre
sident Poincaré ging naar Rusland, terwijl
deze bezoeken plaats vonden, werden dè
laatste voorbereidingen voor den grooten
oorlog van 19141918 getroffen. Enkele
maanden geleden bezocht Koning George VI
Parijs, thans is de Fransche President in
Londen en Chamberlain ging eenige weken
geleden naar Rusland in den vorm van een
bezoek aan den Russischen ambassadeur.
Overzicht van de situatie thans.
Tot goed begrip van aan Duitschland toe
geschreven bedoelingen geven wij bij een
duidelijke overzichtskaart hieronder een
overzicht van de algemeene situatie in Euro
pa thans.
Roemenië voelt zich bedreigd, want naar
alle waarschijnlijkheid zullen de Hongaar
sche eischen wat Zevenburgen (een vroeger
deel van OostenrijkHongarije, dat bij de
vrede van Trianon aan Roemenië moest wor
den afgestaan), betreft, door Duitschland
gesteund worden.
Ook de Sovjet ziet verder en meent dat
haar Oekrainsche republiek .te gemakkelijk
het doelwit der Duitschers kan worden.
Nog is de kwestie wat Groot-Oekrai-
ne betreft, niet actueel, maar komt
wel sterk op den voorgrond te staan.
Wat schuilt er achter de bedoeling
van Duitschland, om Hongarije, een
land dat onder den invloedssfeer
van het Rijk staat, de vrije hand te
laten in de Roetheensche kwestie?
Zal Roethenië een corridor worden
voor een verder opdringen van
Duitschland? Veel wordt er in de
laatste dagen geschreven over het
thema Oekraine en wij meenen goed
te doen, dit gebied eens nader onder
de loupe te nemen. Is het werkelijk
een streven van Duitschland, het
vroegere Oekraine te herstellen en
het volledig autonomie (protecto
raat!) te verleenen of is dit een toe
komstdroom die wel nooit te verwe
zenlijken zal zijn?
TToe groot dit zoogenaamde Oekrainsche
rijk zou worden, weet niemand, zelfs de
autonomisten niet. Sommige zouden aan
spraak willen maken op gebieden buiten de
Oekrainsche Sowjet, zooals de Krim en een
gebied bij Koerksk (zie het kaartje), welke
nu deel uit maken van het groot Rusland
(1920).
Andere Oekrainers voeren de onafhanke
lijkheidsactie zoover door, het herstel van
een rijk te willen, van Lemberg tot aan de
Kaspische zee (1780).
Het kaartje geeft groot Oekraine weer,
zooals de Oekrainers het zich voorstellen
met zijn 30 a 40 millioen inwoners (het plan
van 1917). Het eigenlijke Oekraine, zooals
wij het als Sowjet Republiek kennen, is wit
weergegeven op de kaart en wordt de twee
de republiek van de Sowjet genoemd; hier
in wonen 25.808.000 zielen, het is 450.000 M2.
groot.
Het is de rijkste republiek van de Ver-
eenigde Sowjetrepublieken en een groot le
verancier van kolen, chemische industrie,
machinebouw en het is de korenschuur van
de geheele Sowjet. De kolenbekkens in het
Donetzgebied brengen meer dan de helft
op van de gezamenlijke productie der an
dere mijnen, de hoogovens 61 pet. der to
tale ijzerwinning; 69 pet. van de bietsuiker-
industrie bevindt zich in de Oekraine.
Op de kaart kan men de rijkdom van het
land der zwarte aarde aflezen
c1 OEKRAINSCHE SOVJET REPUBLIEK
OEKRAINSCH GEBIED TOEGEVOEGD BIJ DE ANDERE
SOVJET REPUBLIEKEN
OEKRAINSCH GEBIED IN POLEN
OEKRAINSCH GEBIED IN TSJECHOSLOWAKIJE
IJZERERTS
BRUINKOLEN
IN ROEMENIE