Bijna Moskou-New-Yofk
zonder tusschenlanding
IJmuiden en den Hoek!
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN- HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Hitier in den aether
'Met20-mijls vaatM kust}
Hitiers rede per vliegtuig
naar Londen
Nevelschermenschijn-lanceeringen kanongebulder
Koningin Wilhelmina en Prins Bernhard
aan boord van HnMs» „Tromp"
Nog geen opperbevelhebber
ZATERDAG
29 APRIL 1939
Dit nummer bevat 16 pagina's
yj/EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Hitier sprak,
Roosevelt sliep
Ontploffing van mijngas in japan
Roosevelt helpt de werkloozen
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
UUgave der Hollands Noorderkwartier N.V. te De« Helder
67e JAARG. No. 8605
Maritiem schouwspel tusscheo
Het is een wel bij uitstek inte
ressant program, dat de Konink
lijke Nederlandsche Marine, met
medewerking van 't Iiotterdam-
sche Comité ter Behartiging van
Nationale belangen, het Nationaal
Jongeren Verbond en de Rotter-
damsche afdeeling van „onze
Vloot" ter gelegenheid van den
verjaardag van Prinses Juliaria
dezer dagen verzorgt.
Dit programma ving gisteren
aan met een vloot-schouw op de
Noordzee en den Nieuwen "Watcr-
weg, waarbij de Koningin aan
voord van Hr.Ms. „Tromp" van
Haar hooge belangstelling voor
de Marine blijk gaf
Onze speciale verslaggever, aan
boord van Hr.Ms. kruiser Suma-
tra" onder commando van kolo
nel C. H. Brouwer, schrijft om
over dit maritiem evenement het
nevenstaande.
Russisch piloot maakt noodlan
ding ten zuiden van de Hud-
son.
Gisterochtend vroeg is een Rus
sisch vliegtuig, de „Moskwa", be
stuur^ door don piloot Kokkinaki,
van Moskou vertrokken otn te trach
ten zonder tusschenlanding naar
New York te vliegen.
Te 5.47 uur passeerde Kokkinaki de west
kust van Fairland, hij had toen afgelegd
1,11(1 K.M. met een gemiddelde snelheid van
257 K.M. per uur. Met succes werd vervol
gens de sprong over den oceaan genomen
en om 20 uur 30 Greenwich-tij d seinde het
vliegtuig, dat het boven Anticosti vloog,
nabij de monding van de St. Laurens (Ca
nada). Op het New Yorksche vliegveld
Floyd Bennett was intusschen alles voor de
ontvangst in gereedheid gebracht. Om
streeks middernacht werd de Sovjetvlieger
daar verwacht. Floyd Bennett zat echter
vrijwel „dicht", zoodat de vliegvelden van
Providence, Boston en Hartford instructie
kregen om eventueel het vliegtuig te ont
vangen.
Naar ons echter zoo juist uit New
York wórdt gemeld heeft Kokki
naki zich gedwongen gezien te lan
den ten zuiden van de Hudson baai.
Hij is dus in het gezicht van zijn
einddoel gestrand.
Nog voor hij uitgesproken was.
Nog vóór Hitier zijn rede had uilgespro
ken, zijn met een speciaal vliegtuig een
aantal Engelsche vertalingen van den tekst
te Londen aangekomen. De lengte van de
rede, een document van honderd bladzijden,
maakt het bevoegden kringen evenwel niet
mogelijk er commentaar op te'leveren, al
vorens de leden der regeering en de dien
sten van het Foreign Office haar grondig
bestudeerd hebben.
De wereld luisterde naar
hem.
De rede van Hitier, welke wij
op de volgende pagina in extenso
afdrukken, werd door de volgende
buitcnlandscho zenders heruitge
zonden:
De Italiaanschc, de Hongaarschc,
de Joegoslavische en de Slowaak-
sche radio, de Spaanschc zendei
Teneriffa, waarop aangesloten het
schip van „Kraft-durch-Frcude
de Robert Ley, de Bulgaarsche,
Zweedschc, Belgische, Litausche,.
Portugeesche, Japansche en Aus
tralische radio, de zenders Natio
nal Broadcasting New York, Co-
lumbia Broadcasting System, Mu
tual Broadcasting System, Argen
tinië; Radio Splendid, Uruguay,
Montevideo, de Chileonsehe Radio.
Columbia: Bogota en de zenders
van de Canadian Broadcasting
Corporation.
IJmuiden is nog maar half ontwaakt, als wij bij den
Touristensteiger de „pers-boot", een sleeper van Bureau
Wijsmuller, zoeken. Maar van tal van huizen waait bet
rood-wit-blauw in den strakken Noord-Ooster, ter eere van
het, zij 't korte, bezoek der Koningin. De „Stentor", diep
liggend door het massale aantal journalisten en persfoto
grafen (waarbij ook de AVRO, met Willem Vogt incluis,
niet ontbreekt), dartelt de pieren uit; een paar mijl voor
uit ligt de kruiser. Een grijs silhouet aan het wazig blauw
van den horizon. Een ijle rookpluim maakt een grijze veeg
tot ver aan de kim.
VRIJDAG, aan boord van Hr.Ms.
kruiser „Sumatra").
Binnen een halfuur ombarkeeren wij, en
ondergaan oogenblikkelijk de zeer speciale
sfeer van het oorlogsschip. Een sfeer, voor
een deel geschapen door de geuren van
natte verf, koffie en poctscxtract.
Want nog is men bezig op de dekken met
het zwabberen, het opfleuren van het be
slagen koper en met het wegwerken van de
allerlaatste smetten. Het is merkwaardig,,
hoe „Hollands zindelijk" de kruiser er uit
ziet.
Hr. Ms. „Tromp" komt langs.
Om 9 uur wordt het ernst aan boord.
Dan is in IJmuiden dc Koningin aan boord
van dc flottieljeleider „Tromp" scheep ge
gaan en spoedig daarna verwacht men de
ontmoeting van Tromp en Sumatra.
Om half 10 komt Hr. Ms. „Tromp" langs.
Met 15 mijl boort ze zich door het groen
grijze water, dat soms over de neus heen-
spat. Een prachtig gezicht, dat overvliegend
schuim en de bewogen boeg-golf, die zich
tot op grooten afstand voortplant.
Hr. Ms. „Tromp" komt langs. Hoornbla
zers trompetteren over Hr. Ms. „Sumatra"
en heel de equipage, iedere man die gemist
kan worden, staat opgesteld. Een indruk
wekkend saluut. Je kunt langs de blinken
de schoenneuEen een liniaal leggen
Dan dondert de batterij het saluut.
35 maal barst het kanon los; een
groet aan Hare Majesteit, Die op
de brug van de flottieljeleider staat
met den commandant der Marine,
Sehout-bij-Nacht IJ. Jolles en den
commandant van 't schip, kolonel
E. L. A. C. M. Doorman. De Vorstin
inspecteert Hr. Ms. „Sumatra".
We zien de kleuren Van den strak
gespannen Koninklijken standaard,
hoog in de mast. die de aan
wezigheid verkondigt van de Lands
vrouwe. Ook Z.K.H. Prins Bernhard
bevindt zich aan boord van don
oorlogsbodem.
In 't kielzog.
We varen mee. In het kielzog van Hr. Ms.
„Tromp". Achter ons de Z 7, een dansend
cn huppelend scheepje, dat echter een op
vallende snelheid ontwikkelt.
Om half 11, als door Hr. Ms. Tromp op 'n
schijf geschoten is, ronken twee watervlieg
tuigen over. Achter het eene hangt de „man
che", de vele meters lange zak, waarop door
't anti-luchtgcschut van Hr. Ms. Tromp ge
vuurd woAlt. Dof dreunen de losbarstingen
over 't water. De meeuwen boven Hr. Ms.
Sumatra scheren zich weg Er wordt ge
schoten met lichtgevende projectielen, zoo
dat men de' baan kan volgen.
Het „smaldeel Rotterdam".
Later op; den morgen,, bij de IJmuider brul
boei, waarheen we weer teruggekeerd zijn,
vereehigen wij ons met Hr. Ms. Tromp cn
de Z 6 cn Z 8. De flottieljeleider voorop, dan
Hr. Ms. Sumatra cn tenslotte de twee jager
tjes".
Wij varen in eikaars zielzog. Wit en schui
mig ligt 't „zeepsop" op de golven. Dc Z-
bootjes dansen een soort Lambeth Walk cn
de Nederlandsche-pers prijst de Voorzienig
heid, dat zij ondergebracht werd op Hr. Ms.
Sumatra, die niet veel last van de deining
ondervindt eri er prachtig doorheen jaagt.
Nevel
Wij-zien bet leggen van een nevel-
scherm door Ilr. Ms. Tromp. Ineens
golft er iels uit 't achterschip. En
voor men 't weet, walmt oen wit
grijze wolk over hot water. De rook
ontwikkeling is enorm; voor een
groot deel der horizon zakf het nevel-
scherm, dat tot hoog aau den hemel
Schout-bij-Nacht H. Jolles, Commandant
der Marine te Willemsoord.
rij kt. Een prachtig verschuil-mid-
del als men weet, dat uit 1 kilogram
materiaal (samenstelling geheim
30.000 kub. meter „wolk" ontstaat.
In 3 minuten kan men zoo een wolk
van 4 millioen kubieke meter pro-
duceeren.
Een vloot kan er achter in 't niet
verdwijnen
We varen langs de kust van Nederland.
Hr. Ms. Tromp voorop. We varen snel. Licht
siddert de Sumatra en we zoeken een op
pert je aan lij. Het is frisch aan dek.
Aan boord gaat het werk kalm zijn gang.
Zeuntjes torsen bladen koffie, in de kombuis
wordt een heerlijk maal bereid, getuige de
neus-stroeiende aromen,.en op den bak poet
sen licht-matrozen het koper.
De zon blijft er bij. Maakt het schuim tot
parelend zilver cn danst in 't vele koper der
„Sumatra". De Z-booten komen langs. Vlak
bij. Dansend en deinend. En wéér zijn we
dankbaar.
Wc liggen nu op Hoek van Holland. Maar
vóór we daar zijn, voor lichtschip „Maas"
in zicht komt, gebeurt er nog het een en an
der..
Schijn-lanceeringen.
Na dc lunch in de longroom.
Aan dek rumoert het. Bootmans fluitjes
snerpen en als we naar boven rennen,
zien we nog juist, hoe de opgedoken onder
zeeboot, Hr. Ms. O 11, wegzwenkt.
Het tafreel zal zich nog éénmaal herha
len. „Ergens" moet .zich onder 't golvende
zee-oppervlak de O 10 bevinden. Vele hon
derden oogenparen turen in 't kraaien
nest, op de brug bij commandant Brouwer...
op de dekken.
Aan de 15 c.M. kanonen, bij de anti-lucht-
batterijen, staat men op post. Een der im
mense loopen van een 15 c.M. reikt als een
ontzaglijke sigaar over de bakboordsrailling.
Wc kijken cn wachten. En ineens..
daar! 1
Een cylinder verrijst uit de golven....
200 meter van ons af; de periscoop.
Even later, enkele seconden slechts,
verrijst grijs en glimmend het on
derzeeboot-lichaam. De O 10. Een een
zaam stalen eilandje op de wit-be-
schuimde zee.
Zoo varen wij voort, Hr. Ms. „Tromp", Hr.
Ms. „Sumatra", de Z-bootcn en de onder
zeeërs. Op de Hoek aan, die al in zicht is.
Dichtbij dobbert lichtschip Maas. Een zwart
schip, dat we met 20-mijls vaart naderen.
Vliegtuigen cirkelen over het smaldeel heen.
Geen sterveling zit nu meer in de long-
room
En terwijl de loodsboot Hr. Ms. Tromp"
nadert, om den loods over te zetten, geeft
ons schip Hr. Ms. „Sumatra" een nevelde-
monstratie. Sissend, spuit uit 't apparaat op
MORGEN IS 'T FEEST IN EN OM HET HUIS VAN ORANJEl DERTIG JAAR
WORDT ONZE KROONPRINSES
den hak de sneeuwwitte rook. Die zich als
een ondoorzichtige sluier over zee ligt. En
kele minuten bant 't kleine apparaat de ne
vel uit en dan ligt er een kilometerlang gor
dijn over zee. We kunnen ons er vele, zeer
vele malen achter verschuilen.
De Waterweg in.
Dan komt de loodsboot, bont-gemenied,
langszij. Een jol wordt uitgezet en de Rot
terdammer kruipt tegen den scheepswand
op.
Inmiddels volgt de opstelling voor het
opvaren in den Waterweg. Voorop het vlag-
gesoliip Hr. Ms. „Tromp", dan „Ilr. Ms. „Su-
luatrude „Fdsü", Z 0, Z 8 cn ilr. Ms. on
derzeeboot O 12. In kicllinic varend een
uiterst interessant schouwspel. Speciaal voor
diegenen, die zich aan wal bevinden en
een overzicht hebben.
Passeerendc scheepjes saluecren met de
vlag. Op beide oevers zwaaien de menschen
cn uit tal van huizen waait het rood-wit-
blauw.
Demonstratie in de lucht.
Dan wordt het smaldeel vergast op het
bezoek van een divisie Koolhoven toestellen
van „de Kooij". De bestuurders doen ken
nelijk hun best en verbazen militair én bur
ger met hun gedurfde stunts.
Vlak over Hr. Ms. „Sumatra" jagen ze,
soms bijna loodrecht uit de blauwe hemel
koepel vallend. Op den bak van den kruiser
houden de Jantjes hun muts vast
Het is een prachtig stukje bravour en
behoort zeker niet tot de minst geslaagde
gedeelten van den dag.
Zoo varen wij naar Rotterdam op. Overal
vlaggen, juichende mensenchen en salu-
eerende schepen. En dan zegt men, dat de
Nederlandsche marine niet populair is!
Om half zes eindigt de reis. Hr. Ms.
„Tromp" ligt al op de boeien en wij volgen.
Verderop liggen de vier mijnenvegers op
stroom, de „Abraham van der Hulst", de
„Jan van Gelder", de „Willem van Ewijck"
en de „Pieter Floresz". In totaal een indruk
wekkende vloot.
Rotterdam is uitgeloopen. De stad is, nu
reeds, een zee van vlaggen. Ze weet hoe
men de vloot inhaalt.
Iets, waarin de Maasstad toch al sedert
vele jaren een reputatie had!
Verwachting: gedeeltelijk be
wolkt, wellicht enkele lichte
regenbuitjes, koude ochtend.
Overdag iets zachter. Meest
matige N.O. tot O. wind.
Alg. vooruitz.: Gedeeltelijk be
wolkt, kans op lichte regen
buitjes. Geleidelijk iets zach
ter. De kans op lichte nacht
vorsten blijft aanvankelijk
bestaan.
Geruchten weersproken.
Naar wij van bevoegde zijde vernemen,
zijn de berichten, volgens welke de chef
van den generalen Staf, luitenant-generaal
Reynders binnenkort zal worden benoemd
tot opperbevelhebber onjuist, alleen reeds
op grond van het feit, dat een opperbevel
hebber eerst zal worden benoemd, wan
neer het leger op voet van oorlog is ge
bracht. In verband daarmede zijn uiteraard
ook de andere in de berichten genoemde
mutaties zonder grond.
President Roosevelt heeft nog geen enkel
commentaar gegeven op Hitiers rede. Hij
heeft deze trouwens niet gehoord. Volgens
Reuter zou de president n.1. geslapen heb
ben, terwijl Hitier sprak en zou hij te S.20
uur (pl. tijd) zijn opgestaan, juist toen
Hitier aan het eind van zijn betoog was
gekomen.
Tien gewonden.
Gisterochtend omstreeks half tien heeft
zich een mijngas-ontploffing voorgedaan te
Kasoeya in het district Foekoeoka (Japan),
Van de 19 werklieden in de getroffen
schacht werden tien gewond, vijf werden
gered. Men poogt thans vier vermisten te
redden.
De commandant van Hr. Ms. Sumatra,
kolonel C. H, Brouwer,
Een speciale week tot hulp ge
organiseerd.
President Roosevelt heeft aangekondigd,
dat met ingang van 30 April een week tot
P, ao" werkloozen zal worden georgani-
i seercl. Hij heeft een proclamatie ondertee-
I kend, waarin wordt gezegd, dat vele vaklie
den, die ouder zijn dan veertig jaar niel vol
doende voordeel hebben van het herstel van
liet zakenleven.
De president richt zich tot alle industrieele
-ociale en religieuse oiganisatics, vakvereeiiil
gingen en vereonigingen van oud-strijders en
dringt nan op hot zoeken van werk voor deze
categorie van werklieden.
