wil alles
of niets
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Voor negentig galden een
bomvrije schuilplaats
Korte metten met
onwillige landeigenaren
Terug in de onderwereld
KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER.' TIUrOON so (5 LIJNEN)
V R IJ D A G
Berlijn, de lachende derde
Troepenbewegingen
in Duitschland
Geen dienstplicht
voor Noord Ierland
Duitsch nief-aaovalsverclrag
met Letland
Joden opnieuw geknecht
Het wordt eindelijk
warmer!
Dlt nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
Vandaag spreekt Beek
Weer een gruwzaam
bombardement in China
Lnchtbussen D. C. 5 op de
Zeeuwsche lijn
heldersche courant
VONINGSTRA AT 7a nrvr
STALIN
Uitgave der Ultg.-MlJ. Holland» Noorderkwartier N.V. te Den Helder
5 M E I 1939
67e JAARG. No. 8610
HET VOORTDURENDE GETALM DER
DEMOCRATIEëN OM RUSLAND ALS GE
LIJKWAARDIGE BONDGENOOT TE ER
KENNEN IS OORZAAK VAN DE NIEUWE
TAKTIEK.
De wereld verdiept zich in gissingen omtrent het mo
tief van het aftreden van Litwinoff, den Sovjet-Russischen
volkscommissaris. Men komt vrij algemeen tot de conclu
sie, dat Stalin het moede is om voortdurend op de mat te
staan. Hij wil alles of niets. Litwinoff heeft zich in den
loop der jaren eenigszins aangepast aan de diplomatieke
methoden der democratische landen en heeft nagelaten om
de socialistische wereldrevolutie te prediken. Hij is, zegt
men in Moskou, langzamerhand een burgermannetje ge
worden. Litwinoff zag voor Rusland meer voordeel in sa
menwerking met die machten, welke eveneens den strijd
voeren tegen den aartsvijand van het communisme, het
fascisme. Stalin, de Aziaat, zou zich echter in zijn hart
weinig om de Europeesche aangelegenheden bekommeren
en heeft slechts tot doel gehad, gebruik te maken van de
omstandigheden. Hij acht thans, zegt men, den tijd rijp om
de touwtjes zelf in handen te nemen en zoo mogelijk een
greep te doen naar de macht ten bate van het internatio
nale proletariaat. Molotoff, Litwinoffs opvolger, isl slechts
een strooman.
Stalins rede op het 18de partijcongres,
waarin hij tot veler verwondering, fel tegen
Engeland uitvoer, zou slechts een inleiding
zijn geweest tot zijn besluit om Rusland te
isoleeren, de andere Europeesche mogend
heden voorloopig hun veeten te laten be
slechten en slechts in te grijpen, wanneer
het communisme daar voordeel bij kan heb
ben. Duidelijk is 't dat Duitschland in zijn
vuistje lacht en de Duitsche bladen wijzen
op spottenden toon op de „eendracht" tus-
schen de „omsingelaars".
Verder kan uit Stalin's besluit worden
opgemaakt, dat hij nog vóór de rede van
Beek Polen te verstaan heeft willen geven,
dat Moskou geen enkele steun geeft.
Tenslotte is het nu wel gebleken dat Sta
lin wraak neemt voor de vernedering van
Muenchen, waar hij werd buitenge
sloten en er niets voor voelt anders dan
als gelijkwaardig bondgenoot in de Euro
peesche aangelegenheden mede te spreken.
In Litwinoffs aftreden moet men overigens
geen verandering van politiek, maar van
tactiek zien.
Hoe vreemd het ook moge klinken, inge
wijden beweren, dat de dictator Stalin Hit-
Ier zeer vriendschappelijk gezind is en niets
liever zou willen dan goede vrienden met
den Duitschen Fuehrer te worden.
Enkele stemmen.
Het aftreden van Litwinoff heeft de Brit-
sche officieele kringen volkomen verrast.
Men weet nog niet of dit een wijziging in
de politiek van de Sovjet Unie zal beteeke-
nen en alle geruchten dienaangaande wor
den veronderstellingen genoemd.
De Britsche regeering heeft nog geen of
ficieele mededeeling ontvangen bij monde
van den Britschen ambassadeur te Moskou.
Verder wordt medegedeeld, dat tusschen
Londen en Parijs nog steeds wordt onder
handeld over het antwoord op de jongste
Sovjet-Russische voorstellen.
De „Lokalanzeiger" noemt Litwinoff, naar
de vruchten gemeten, een der minst succes
volle ministers van buitenlandsche zaken,
naar de methoden evenwel, een der behen
digste agenten. Het aftreden van dezen man
zal een sensationeele uitwerking hebben,
zegt dit Duitsche orgaan.
Volgens de „Boersenzeitung komt het
aftreden van Litwinof zoowel aan Engeland
als Frankrijk op het oogenblik hoogst on-
jjc]cp[6ri.
Het is ons voldoende te weten, schuift
het blad, dat met Litwinof de exponent ee-
ner Sovjetdiplomatie aan zijn einde ge o-
men is, wiens mislukkingen even talrijk zij
als de successen van het nationalisme.
Poolsche bladen wijzen voorts op de ver
knochtheid van Litwinof's opvolger Molo
toff aan Stalin. t-
De „Express Poranny", schrijft: „De op
volger van Litwinof is niet verstrikt in
Officieele lezing: niets abnormaals
Gisteren zijn eenheden van de S.S., en het
leger met antitank- en ander geschut in
noordelijke richting uit München v
ken. Er zijn betrekkelijk weinig fl0eh
de stad gebleven. Officieel zegt men, dat ae
bewegingen gcenszin= ""u abnormaal
ter dragen.
theorie van de Collectieve veiligheid, doch
is een man, die het vertrouwen van Stalin
en het leger geniet.
Hij is een aanhanger van de vredespoli
tiek en van een evenwichtspolitiek. Hij is
bekend om zijn vastberadenheid en zijn am
bitie. Hij heeft herhaalde malen Duitsch
land heftig aangevallen en gaat door voor
een verbitterden tegenstander van Hitier"
Over het algemeen geeft het lezen van de
Poolsche pers den indruk, dat men in Po
len het vertrek van Litwinof niet ongunstig
oordeelt.
Een zeer aannemelijke verklaring voor
Litwinof's aftreden geeft ook nog de Dai
ly Express, die meent, dat de Russische
staatsman heen gaat op verzoek van Maiskv
de Russische gezant te Londen, die bij Sta
lin zou hebben geklaagd over de immer wei
felende houding van Litwinof.
Labour blijft het standpunt „vrij
willige dienstneming" handhaven.
Liberalen staken hun verzet.
Minister-president Chamberlain heeft
in het Lagerhuis een verklaring over
het wetsontwerp op den dienstplicht
afgelegd, waarin hij de oplossing
heeft gegeven van het eenige groote
probleem, dat moeilijkheden had
kunnen opleveren bij de invoering
van den dienstplicht.
Hij verklaarde n.1. dat de conscrip-
tiewet in Noord-Ierland niet zal
worden toegepast.
Chamberlain gaf eenige toelichtingen en
verzocht het Huis vooral
kort en snel
te zijn. In bespreking kwam de motie van
Labour, welker inhoud wij gisteren reeds
publiceerden; nadat Chamberlain nog ge
zegd had, dat minister Beek waarschijnlijk
vandaag wel iets zou mcdedeelen over dc
Poolsche lezing van de Duitsche voorstel
len aan Polen. Hij legde er den nadruk op,
dat deze voorstellen tot dusver slechts van
één zijde, n.1. Ie Duitsche, is belicht. Na
tuurlijk was, zeide Chamberlain, Engeland
volkomen op de hoogte.
Uit de debatten is verder komen vast te
slaan, dat Labour niet van standpunt ver
andert. De Liberale oppositie zal zich niet
verder verzetten.
Betoogingen.
In de-hoofdstraten van het Westend van
Londen hebben gisteravond ongeveer oOOO
mannen en vrouwen betoogd tegen den
dienstplicht.
De meeste betoogers waren jongelui bene
den de 25 jaar.
Volgens Press Association zijn gistermid
dag, toen de minister-president het wetsont
werp op den dienstplicht bij het Lagerhuis
indiende eenige jongelui het parlementsge
bouw binnengedrongen, waar zij tegenover
verscheiden afgevaardigden hun bezwaren
tegen den dienstplicht uiteenzetten.
Vermoedelijk zal Estland volgen.
Pactomanie zegt een Zweedsch
blad.
Voor Nederland geen verdrag
noodig?
Op grond van een bij een vroegere
aangelegenheid aangevangen gedach-
tenwisseling tusschen Duitschland
en Letland, ziin de regeeringen van
beide staten thans overeengekomen
een niet-aanvalsverdrag te sluiten,
over welks inhoud reeds overeen
stemming bestaat.
Ook tusschen de regeeringen van
Duitschland en Estland wordt over
een dergelijk verdrag onderhandeld.
Deze besprekingen hebben even-
groote vorderingen gemaakt.
Men ontkent, dat besprekingen als met de
Noorsche landen van dezen aard zijn ge
opend, met Nederland, België, Griekenland
of Zwitserland, hoewel men toegeeft, dat de
gedachtenwisseling met de Scandinavische
landen zou kunnen worden uitgebreid tot
de overige, in de boodschap van Roosevelt
genoemde landen.
Twee der landen, die in dit verband ge
noemd worden, België en Zwitserland, heb
ben, aldus zegt men te Berlijn, reeds garan
ties van Duitschland ontvangen en komen
dus niet in aanmerking. Een garantie aan
Griekenland acht men hoogst onwaarschijn
lijk: een waarborg aan een zoo ver-afliggend
Jand zou te veel lijken op een goedkeuring
van Roosevelt's voorstellen. Nederland zou
dus overblijven, maar in betrouwbare krin
gen in de Duitsche hoofdstad laat men het
denkbeeld van eenig aanbod aan dit land
buiten beschouwing.
„Pactomanie".
Het Zweedsche conservatieve blad „Svenska
Dagbladet" schrijft ten aanzien van de Duit
sche voorstellen aan de Scandinavische lan
den, dat Duitschland getroffen schijnt door
een aanval van pactomanie.
Het blad vreest, dat de kleine staten pion
nen worden op het schaakbord der groote
mogendheden en het herinnert er aan, dat
Nederland reeds de voorstellen tot een ver
drag met Duitschland van de hand heeft ge
wezen, zonder dat zijn goede betrekkingen
met Duitschland in gevaar zijn gekomen.
Nieuwe antisemitische maatre-
regelen.
De Duitsche regeering heeft een wet uit
gevaardigd op huurrelaties met Joden. De
wet is op 4 Mei 1939 van kracht geworden.
Zij bepaalt, dat de Joden, die geen gebruik
willen of kunnen maken van de mogelijk
heid tot emigratie, in huizen van Joden
moeten worden ondergebracht. Teneinde te
waarborgen, dat het vertrek van de Joden
uit de huizen van Duitschers zonder wrij
ving geschiedt, is bepaald, dat de overheid
bij de uitvoering v. d. wet vergaand mede
zal werken.
Joden kunnen onderhuurcontracten alleen
nog maar met Joden sluiten. Voor gemeng
de huwelijken moet de wet op gelijke wijze
ls bij zuiver Joodsche huwelijken worden
toegepast, wanneer uit het gemengde huwe
lijk geen kinderen zijn voortgekomen, en
de man een iood is. Wanneer daarentegen
alleen de vrouw Jodin is, doch de man
„Duitsch bloed" heeft of een „Mischling"
van den tweeden graad is, wordt de wet
niet toegepast. Onverschillig of uit den echt
kinderen zijn gesproten of niet. De wet
geldt ook in het Memeiland. De invoering
in Oostenrijk en in de Sudetenduitsche ge
bieden zal geschieden langs den weg van
verordening.
De wind komt uit het Zuiden.
Dinsdag voor een week is de wind naar
het Noorden geloopen en de hooge druk in
het N.W., die dat op zijn geweten had, was
meer dan een week lang niet van zijn plaats
te krijgen, zoodat wij voortdurend in koude
lucht gedompeld bleven en ondanks het
naderen van Mei onze overjassen en
kachels in eere moesten houden, aldus
schrijft het Hsbl.
Woensdag begon echter een actieve de
pressie op den Atlantischcn Oceaan den
hoogen druk van IJsland in de richting van
Scandinavië te verdrijven en gister zette zij
ook een offensief over de Britsche eilanden
in, zoodat de as van den hoogen druk ook
over ons land naar het Oosten trok en juist
op het middaguur Amsterdam passeerde.
De wind, die nog N.N.O. was, kwam
nu uit het Zuiden en de temperatuur
kwam op een heel ander niveau,
dan wat we de laatste 14 dagen ge
wend waren.
Nu het weer iets warmer wordt, zal er
ook meer schot komen in den bloei van on
ze pereboomen. Doordat er in de koele pe
riode zoo weinig insecten vlogen, zijn de
perebloesems ook weinig bestoven en daar
door bleven de boomen veel langer in hun
witten fooi Als de insecten loskomen, zullen
na de bestuiving de bloemblaadjes spoedig
afvallen!
Waardevol rapport op grond van
de Britsche maatregelen.
De Woningwet van 1902 bevat vanzelfspre
kend geen bepalingen met betrekking op het
luchtgevaar. In 1936 is een aanvulling geko
men, waardoor de wetgever kan verlangen,
dat in gebouwen, welke een zekere opper
vlakte overschrijden, openbare schuilplaatsen
gemaakt zullen worden. Deze schuilkelders
zijn dan bestemd voor hen, die zich tijdens
een luchtbombardement toevallig op straat
bevinden.
De gezinsbescherming, d.w.z. de bescher
ming van hen, die tijdens een bombardement
in hun woning verblijven, wordt aan de in
gezetenen zelf overgelaten. In tegenstelling
tot Engeland, waar de overheid de taak
heeft aanvaard om ook de gezinsbescherming
te regelen.
De gemeente 's-Gravenhage heeft den heer
Meijer, directeur van bouw- en woningtoe
zicht, naar Londen gezonden om de Britsche
methoden te bestudeeren. Hij heeft hierom
trent rapport uitgebracht.
Het blijkt, dat men in Engeland als eisch
stelt, dat de bevolking van de 12 groote ste-
dene voor zooveel zij niet geëvacueerd zal
worden, tijdens een bombardement uit de
lucht bescherming kan vinden in schuilplaat
sen, welke zijn: scherfvrij, instortingsvrij en
bestand tegen luchtstooten. Voorts stelt men
als eisch dt da schuilplaatsen in de onmid
dellijke nabijheid van de woningen liggen,
zoodat in geval van alarm zij in korten tijd
bereikt kunnen worden.
Voor het aanbrengen van de schuilplaats
zijn geen andere gereedschappen noodig dan
een schop cn een schroefsleutel. Twee arbei-
DE BILT SEINT:
Verwachting: Iets warmer, toe
nemende bewolking, met in
den avond plaatselijk eenige
regen, zwakke tot matige,
aan de kust tijdelijk krach
tige wind, uit Zuidelijke
richtingen.
ders kunnen in 5 a 6 uur tijd een schuilplaats
aanbrengen.
De schuilplaatsen behoeven niet onmiddel
lijk te worden geplaatst. Zij kunnen achter
de woning worden opgelegd tot gevaar dreigt.
Zij kunnen ook weder worden uitgegraven
en opgelegd, nadat zij zijn schoongemaakt.
De schuilplaats is van binnen lang 2,
breed 1.37 en hoog 1.85 m. Zij biedt ruimte
voor 8 personen en kan dus dienen voor
twee gezinnen van gemiddelde sterkte.
Bij de thans geldende materiaalprijzen
zijn in ons land de kosten van de levering
van de onderdeelen aan huis niet meer dan
f90.--.
Het rapport van den heer Meijer zal onge
twijfeld van zeer veel waarde blijken voor
de luchtbescherming in ons land.
Om 11 uur Oost-Europeesche
tijd. Na zijn rede worden di
verse vertalingen uitgezonden.
Officieel wordt te Warschau medegedeeld,
dat Beek zijn rede vanmorgen reeds te 11
uur zal uitspreken en niet om 12 uur zoo
als aanvankelijk was gemeld. De rede
wordt geheel in het Poolsch uitgezonden,
terwijl ook Fransche, Engelsche, Hongaar-
sche en Duitsche uitzendingen worden ver
zorgd.
Reuter meldt uit Warschau dat volgens
de laatste aanwijzingen aldaar de rede van
Beek vastberaden, maar niet provoceerend
zal zijn. Het is waarschijnlijk dat Beek er
den nadruk op zal leggen, dat aan de Pool
sche rechten in Dantzig geen afbreuk mag
worden gedaan en dat nieuwe garanties de
bescherming van den hoogen commissaris
van den Volkenbond moeten vervangen, die
waarschijnlijk van zijn post teruggeroepen
zal worden, wanneer de Volkenbondscom
missie in Mei bijeenkomt.
Latere berichten veronderstellen, dat Beck's
rede door het aftreden van Litwinoff en de
onzekerheid in de verhouding met Rusland
zal worden beïnvloed.
Voor den tweeden keer bombar
deeren de Japanners Tsjoenking
OPNIEUW DUIZEND SLACHTOFFERS.
Voor den tweeden maal hebben 36 Japan-
sclie vliegtuigen Tsjoengking de zetel der
Chineesche regeering gebombardeerd. Er
vielen opnieuw bijna duizend slachtoffers.
Een der bombardementstoestellen werd
neergehaald.
Volgens een communiqué van de marine
luchtmacht, zijn de Japansche eskaders die
gisteren Tsjoengking, de zetel der Kwomin-
tangregeering, hebben gebombardeerd er in
geslaagd de militaire inrichtingen en in het
bijzonder de bureaux van den militairen
raad te treffen. Tijdens een luchtgevecht
dat daarop ontstond tegen dertig Chineesche
vliegtuigen, zijn tien Chineesche toestel
len neergeschoten. De Japanneezen verlo
ren twee machines.
De andere Japansche toestellen keerden
veilig naar hun basis terug.
Een Japansch detachement is geland te
Putsin, een belangrijke havenstad in het
Noord-oostelijke deel van het eiland Hainan.
Acht Japansch vliegtuigen hebben de
verdragshaven Swatau gebombardeerd,
waardoor vele menschen omgekomen of ge
wond zijn.
Teneinde middelen te vinden, die deze
luchtlijn nieuw vervoer zullen bezorgen,
kwam, naar het Hsbl. meldt, de Zeeuwsche
Vereeniging voor Luchtvaart te Vlissingen
bijeen.
Tijdens de bijeenkomst deelde de heer van
de Pauw, vertegenwoordiger der K.L.M. me
de, dat de K.L.M. dit najaar vijf luchtbussen
voor het binnenlandsoh verkeer in dienst
zal stellen. Deze machines, type DC5, kun
nen goedkooper geexploiteerd worden dan
de bestaande toestellen, hetgeen tot lagere
tarieven kan leiden. Spr. deelde voorts mede,
dat het in de bedoeling ligt op dc Zeeuwsche
lijn de frequentie op te voeren, en ten min
ste vier maal per dag te vliegen, zoodra het
materieel dit toelaat.
Uit de vergadering, die bijgewoond werd
door vertegenwoordigers uit verschillende
deelen van Zeeland, werd gepleit voor het
aanleggen van vliegvelden hij Goes en bij
Terneuzen.
Bespoediging van onteigenings
procedure voorgesteld in 't be
lang van de werkloosheidsbestrij
ding.
Teneinde het tempo van de uitvoering van
werken, ondernomen ter bestrijding van de
werkloosheid, te verhoogen, is een wetsont
werp ingediend, dat beoogt de onteigenings
procedure te bespoedigen, opdat de regee
ring sneller de beschikking krijgt over de
noodige onroerende eroederen.
Men wil deze bespoediging verkrijgen door
een belangi-ijk gedeelte van de onteigenings
procedure, het deskundigenonderzoek te
doen plaats vinden, vóórdat de dagvaarding
aan de onwillige landeigenaren is uitge
bracht.
Dienst zal vier maal per dag
worden gevlogen.
De oudste binnenlandsche luchtlijn, de
Zeeuwsche, die aanvankelijk de glorie van
de K.L.M. vormde en die zich lang zelf heeft
kunnen bedruipen, gaat den laatsten tijd
niet zoo goed meer. Tot op heden hebben
weliswaar 65000 passagiers op deze lijn ge
vlogen, maar de ontwikkeling van het ver
keer gaat minder snel dan men destijds had
verwacht.
Gestichtsmeisje ontvoerd. Tegen
drie mannen gevangenisstraf
geëischt.
Op Zondag 4 December van het vorige
jaar hebben drie mannen een gestichtsmeis
je ontvoerd, n.1. de 19-jarige D. W., die als
pupil was opgenomen in het Juliana Kin
derhuis te Zwolle. Dc broer van het meisje,
J. W., en een man met wien zij een ver
houding had, A. A. M. S., benevens nog een
individu A. C., kwamen met een auto op
een afgesproken uur voor het tehuis cn het
gewillige slachtoffer waagde van circa vijf
meter hoogte den sprong uit een venster.
De ontvoerders vingen haar op en droegen
haar bliksemsnel naar de auto, waarmee zij
ijlings naar Rotterdam verdwenen.
In de Maasstad gekomen, raakte het meisje
opnieuw terecht in dc onderwereld, waar
aan zij eens door het wettig gezag was ont
trokken.
Later heeft men dc jongedame kunnen op
sporen en haar naar Zwolle teruggebracht.
De Officier van Justitie aldaar veroordeelde
gisteren ieder van de drie mannen wegens
„opzettelijk onttrekken van een kind aan het
wettig gezag, zooals hun misdrijf officieel
heet, tot zes weken gevangenisstraf. De eisch
was acht maanden.