Engeland en lurkije Maandag Zomertijd Bezwaren tegen verlenging eersten oefentijd DAGBLAD VOOR DENr HELDER EN-HOLLANDS NOORDERKWARTIER Fransch-Turksch verdrag op komst zijn het eens r I (^„PACTOMANIE", zegt Duitschland Bajonetten als wegwijzers EERBERICHT Anti-Poolsche incidenten te Dantzig Zonden tegen de KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER1 TELEFOON 50 (2 LIJNEN) ZATERDAG 13 M E I 1939 67e JAARG. No. 8617 De klokken Zondagnacht één uur vooruit 1 Dc Tweede Kamer over de voorgestelde wijziging der Dienstplichtwet Uitbreiding van het Contingent „sociaal rechtvaardiger" geacht MOEDERDAG Uoei&al Dit nummer bevat 16 pagina's llw sportcostuum uit melkwol Comptabiliteitswet heldersche courant Uitgave der Uttg.-Mlj. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder IN AFWACHTING VAN EEN DEFINI TIEF VERDRAG THANS REEDS SA- MENWERKING IN GEVAL VAN OORLOG IN DE MIDDELLANDSCHE ZEE. In het Britsehe Lagerhuis heeft minister-president Chamberlain medegedeeld, dat Engeland en Turkije zijn overeengekomen een accoord van wederkeerigen aard en yan langen termijn in het belang van hun nationale vei ligheid te sluiten. In afwachting van de voltooiing der besprekingen ver klaren de regeeringen van Engeland en Turkije, dat zij in geval van een aanvalsdaad, die tot een oorlog in de Mid- dellandsche Zee zou leiden, bereid zijn op doeltreffende wijze samen te werken en elkander alle mogelijke hulp en bijstand te verleenen. Deze verklaring, aldus Chamiberlain is evenmin als de voorgenomen overeenkomst tegen eenig land gericht: Zij heeft ten do-el Engeland en Turkije van elkanders hulp en bijstand te verzekeren, indien de noodzake lijkheid zich zou voordoen. De beide regeeringen hebben ingezien, dat zekere punten, waaronder de scherpere de finitie der verschillende omstandigheden, waarin de wederkeerige verbintenissen in werking zullen treden, een nader onder zoek vereischen, alvorens de definitieve overeenkomst kan worden voltooid. Met dit onderzoek is men bezig. De beide regeeringen beseffen verder, dat het ook noodig is de veiligheid in het Bal kan-schiereiland te verzekeren: Zij plegen met elkander overleg om dit doel zoo spoe dig mogelijk te bereiken. Het is de bedoeling, dat genoemde rege lingen de beide regeeringen niet verhinde ren, overeenkomsten met andere partijen in het algemeene belang van den vrede te sluiten. Henderson stelde de vraag of Britsehe oorlogsschepen de Zwarte Zee zouden kun nen binnenkomen, indien men Roemenië te hulp zou moeten komen. Chamberlain ant woordde hierop, dat de verklaring geen be trekking heeft op dergelijke specifieke pun ten, die ongetwijfeld behandeld zullen wor den in de definitieve overeenkomst. Kapitein Fletcher vroeg nog of de term „Mid'dellandsche Zee" (Mediterrean), dien de premier in zijn verklaring gebruikt had, beteekende dat de Dardanellen en de Zwar te Zee daar niet toe behoorden. Neen, zeidc Chamberlain, de uitdrukking Middelland- sche Zee omvat die zee met alle wateren die in onmiddellijke verbinding met haar staan. Voldoening in het Lagerhuis. In alle kringen van het Lagerhuis was men algemeen voldaan over den inhoud van Cliamberlains verklaring over de be trekkingen met Turkije. Uit een in het Turksche parlement uitge sproken rede van den Turkschen minister president blijkt wel, dat dit land op een openlijke verklaring van Chamberlain heeft aangedrongen. Niet onwaarschijnlijk is het dat de activiteit van v. Popen, den Duitschen diplomaat te Ankara de hoofdstad van Tur kije, de gang van zaken heeft bespoedigd, dus een tegengestelde uitwerking heeft ge had. Turkije wenscht, aldus de pre mier, Saradjogloe Dat alle aan de Middellandsche Zee be langen hebbende mogendheden deze zee be schouwen als een gemeenschappelijk vader land. De orde op de Middellandsche Zee mag niemand van de voordeden berooven,_ waar op hij recht heeft. Voor allen is zij een kwestie van nationale veiligheid. liet meest doeltreffende middel om een oorlogsramp te voorkomen was dan ook volgens den premier, In den nacht van Zondag op Maandag gaat de zo mertijd in. Men zette dus Zondagavond alle klok ken één uur vooruit. zich aan te sluiten bij de naties die zich vereenigen voor den vrede in vredelievende samenwerking, doch die niet voor een oor log zouden terugschrikken indien dat nood zakelijk zou zijn. Daarom vraagt de Turksche regeering de goedkeuring plaats te nemen aan de zijde van Engeland in een gemeenschap van vre de, verdediging en veiligheid, welke tegen niemand gericht is, niemand omsingelt, nie mand benadeelt, doch beoogt de volken te vrijwaren voor de tragiek van een oorlogs ramp. De minister-president deelde vervol gens mede dat met Frankrijk even eens vriendschappelijke besprekin gen worden gehouden met het oog op de sluiting van een dergelijk ver drag. Vervolgens sprekende over de be trekkingen van Turkije met Rus land, verklaarde de premier, dat het meest directe en hartelijkste con tact wordt onderhouden met de machtige en bevriende bnurmogend- heid. De gemeenschappelijkheid yan opvattin gen en belangen doet ons zien hoe duide lijk de weg van samenwerking is, welke zich voor ons opent. Het jongste bezoek van Potemkin heeft in staat gesteld te erkennen, dat wij yer- eenigd worden door gelijkheid van inzicht en begrip en dat onze politiek van morgen er toe bestemd is zich op dezelfde bases te ontwikkelen. De redevoering werd langdurig toege juicht. De houding der regeering werd ten volle goedgekeurd. De Turksche nationale vergadering heeft met algemeene stemmen de TurkschBrit sehe verklaring goedgekeurd. Duitsche pers reageert op iro nische wijze. De Duitsche pers reageert op ironische wijze op Chamberlains verklaring inzake het Britsch-Turksche verdrag. Wanneer dat zoo verder gaat, zijn wij met het oog op een oorlogspsychose, welke een oerproduct van Brittannie is, bezorgd voor de komende geestesgesteldheid van Britsehe staatslieden. Engeland biedt met een ijver, welke den blinde tenslotte moet ziende maken aan alle hoeken en kanten der wereld het ge schenk aan van do Britsehe bescherming te gen oorlogsverwikkelingen en wie zich er tegen verzet te geloovcn, dat hij in gevaar verkeert, dien maakt men bang en stopt men geld in de zak. Wat hopen, aldus vraagt de Duitsche pers, de tegenwoordige verantwoordelijke leiders der Turksche politiek, wanneer zij zich van de veilige basis der neutraliteit verwijderen en den weg van Engeland in slaan, van welk 'land het een ieder moet weten, dat het nog nooit voor andere dan zijn eigen belangen heeft gestreden en dit niet in do laatste plaats voornamelijk onder opoffering van goed en bloed va.n andere volken! „Pactomanie". Met betrekking tot het door Chamberlain aangekondigde Britsch Turksche pact ver klaart men in bevoegde kringen, dat Duitschland hierin vooral een uiting ziet van de „pactomanie", die zich plotseling van Engeland meester heeft gemaakt. Men verwijt Chamberlain, gisteren „vreeselijk lichtvaardig" over den oorlog te hebben gesproken en wil in de overhaaste aankon diging van het nieuwe pact een teeken van zwakheid zien. KUNNEN WIJ MET MINDER MANNEN TOE BIJ UITBREIDING VAN PERMA NENTE KLEINE VERDEDIGINGS STELLINGEN? Eenige Tweede Kamerleden zien het wets ontwerp tot wijziging van de Dienstplicht wet als een toegeven aan en een verster king van militairistische strevingen, die aan een krachtige bestrijding van de werk loosheid in den weg staan, aldus lezen wij in het zoojuist verschenen Voorloopig Ver slag. Deze opvatting wordt echter door zeer vele andere leden weersproken. Enkele leden keuren af, dat de re geering een zoodanige buitenland schep olitiek volgt, dat zij de vrij heid mist tegenover agressieve mo gendheden stelling te nemen, ja gendheden stelling te nemen, ja zelfs onder bepaalde omstandighe den feitelijk gedwongen kan wor den zich aan de zijde van die mo gendheden te plaatsen. Weer anderen achten de zelfstandig- ncidspolitiek der regeering juist. De financiering. Velen achten het een ernstige leemte in de Memorie van Toelichting, dat daarin gezwegen wordt over de kosten. Hoe stelt de overheid zich voorts de financiering voor? Verschillende denkbeelden worden fcr sprake gebracht: heffing van een oorlogs- winstbelasting; een extra-belasting van de belastingplichtigen, die voor de Defensie geen persoonlijke offers brengen of gebracht hpbben, een bijzondere heffing van det groot ere vermogens, een bijzondere heffinsr van inkomens, grooter dan bij voorbeeld f !i000.financiering uit leeningseelden. Wat de technische zijde van het ontwerp betreft, worden de volgende vragen gesteld en opmerkingen gemaakt: Hoe zal in de naaste toekomst in het groote tekort aan kader worden voorzien? Hoe heeft de regeering zich de versterking van de grens- en kustbeveiliging gedacht? Op welke wijze zullen de troepen, bestemd voor de grens- en kustbeveiliging, worden geor ganiseerd en gelegerd? De troepen, die dienst zullen moeten doen voor de beveiliging van grens en kust, die nen voortaan metterdaad bij de grens en bij de kust te worden gelegerd, de tweede ba taljons incluis. Alleen clan is het land tegen een plotselingen overval verzekerd en alleen zoo geraken deze troepen in hun operatic- terrein geheel thuis. Tijdelijk? Daar de voorzieningen een tijdelijk ka rakter behooren te dragen, wil men van ver schillende zijden de machtiging tot verlen ging van den duur der eerste oefening be perken tot 2, 3 of 4 jaren, of deze binden aan de lichting 1943. Sommigen zouden ook de verlenging van den duur der herhalingsoefeningen voor en kele jaren willen doen gelden, evenals de voorgestelde verlenging van den duur der eerste oefening voor de dienstplichtigen bij de Marine-kustwacht tot 21 maanden. Vele leden zouden de werkgevers willen verplichten, hun personeel, dat voor herhalingsoefeningen onder dienst is geweest, weer aan te stel len. De eerste oefentijd. In hoeverre zal de Kroon gebruik maken van haar machtiging, den eersten oefentijd tot 2 jaren te verlengen?vragen vele Ka merleden. Volgens anderen had de regeering de oplossing van het defensièpro- bleem beter kunnen zoeken in de richting van vergrooting van het contingent, wellicht gepaard met een matige verlenging van don eersten oefentijd. Ook het stelsel van vrijwilligcrkorpscn had, haar men meende, onder dc oogen moeten worden gezien. Velen ondersteunen deze zienswijze, voor al uit een oogpunt van sociale rechtvaardig hcid daar de lasten op de schouders van een te gering aantal mannen neerkomen. Men noemt in dit verband een contingent van 50.000 man. Tempo! Door een vergrooting van het contingent worden echter volgens een groote groep Kamerleden, de benoodigde voorzieningen niet snel genoeg verkregen! Ook is volgens deze groep door den 2-jarigen oefentijd een soepeler toepassing der Defcnsiemaatregc- ien mogelijk! Een uitbreiding van het con tingent is bovendien duurde, dan verlenging „Moeder, jij bent twéé maal jarig! Twéé maal in één jaar! En Papa maar ééns zeg, Moeder, Hoe speel je dat klaar?" Moeder weet dat niet te zeggen, O, haar „dag" is düür. En zij denkt aan arbeid, offers, Zorgen menig uur Doch zij zwijgt met lieven glimlach Over eigen daad: Twee maal jarig is een kunststuk, Dat slechts Z ij verstaat! oefentijd. Tenslotte zou een vergrooting van het contingent tot 50.000' man het vredesle- ger slechts met ongeveer 50 pet. versterken Om, gelijk de regeering wil, verdubbeling van het vredesleger mogelijk te maken, zou dc maximumduur der eerste oefening dus toch aanzienlijk verlegd moeten worden en wel tot IS maanden! Sommige leden mecnen, dat het vrijwilli- gersstelsel vooral voor de kustwacht aan beveling zou verdienen. Kan het niet minder? Enkele zouden gaarne vernemen, of Neder land niet met een aanzienlijk geringere personeelssterkte aan kust en grenzen zou kunnen volstaan, indien meer spoed werd betracht met de vervolmaking van de be wapening en een uitgebreid stelsel van permante kleine verdedigingsstellingen werd ingericht. Verscheidene leden hebben er be zwaar tegen, de beslissing over de verlenging van den diensttijd aan de Kroon over te laten. In het ont werp worde opgenomen een bepa ling, krachtens welke de regeering verplicht zal zijn aan de Staten-Ge- neraal mededeeling te doen van de krachtens artikel 30, tweede lid (nieuw) der Dienstplichtwet, geno men maatregelen. Onze luchtbescherming. In de memorie vinden wij tenslotte nog een pleidooi voor een betere regeling der kostwinnersvergoeding, nro en contra in zake de voorgestelde verlenging der herha lingsoefeningen en de opmerking, dat een luchtbescherming van vitale objecten, welke niet door het Rijk geschiedt, strijdig is met de Grondwet. Anderen weerspreken de laat ste opmerking. Tenslotte wordt wederom aangedrongen op het graven van een kanaal AlmenPan- nerden. Voelkische Beobachter geeft de Polen een goeden raad. Voelkische Beobachter schrijft onder het opschrift: „Bajonetten als wegwijzers" o.m.: De Poolsche openbare meening zou er goed aan doen zoo langzamerhand weer te ont waken uit haar nerveuze oververhitting en den blik te slaan op de bestaande werke lijkheid Niemand zal het Poolsche volk ver hinderen zijn eigen belangen te behartigen. Dat de Poolsche bajonet het daarbij den weg zal wijzen interesseert ons voor het oogenblik niet overmatig. Wij spreken slechts dc hoop uit, dat de, het Poolsche volk door de Poolsche bajonet aangewezen weg, niet mogelijk gaat in die richting welke op de in Polen uitgegeven nieuwe landkaarten is aangegeven en welke de Poolsche grens tot dicht voor de poorten van Berlijn laat eindigen. Want in dat gebied hebben wij reeds onze Duitsche bajo netten als wegwijzers opgesteld. En die zullen er in geval het noodig mocht zijn geen twijfel overlaten, waar Polen op houdt en Duitschland begint. ZWALUWEN—EVERTON. Op Zondag 28 Mei (Eersten Pinksterdag), speelt de Engelschc kampioensclub Everton in hot Olympisch Stadion te Amsterdam een wedstrijd tegen een sterke Zwaluwenploeg. DE BILT SEINT i Verwachting: Betrokken tot zwaar of half bewolkt, kans op enkele regenbuien, daar na opklarend, zelfde tempe ratuur als gisteren, meest matige N.O. tot N. wind. Alg. vooruitz.: Opklarend, de kans op nachtvorsten neemt weer toe. Poolsch krantenbedrijf moet het ontgelden. Terwijl de Polen te Dantzig den dood van Pilsoedski herdachten, heeft een nationaal- socialistische menigte verwoestingen aan gericht in een Poolsch restaurant en de ruiten van de Poolsche krantencentrale in gegooid. Steenen werden naar het portret van Pilsoedski geworpen. Van rouwfloers vorziene vlaggen werden van vele Poolsche gebouwen neergehaald. Gisterochtend zijn de edities van twintig Poolsche bladen in beslag genomen. De Polen, die in dc Poolsche school te Lang- fuhr een herdenkingsbijeenkomst wilden houden, zijn door de politie gewaarschuwd, dat deze geen bescherming kon waarbor gen. Intusschen heeft de senaat den Poolschen autoriteiten zijn verontschuldiging aange boden voor het bomincident, dat zich eenige dagen geleden heeft voorgedaan, en voor den aanval op den Poolschen stationschef te Marianau, die in ernstigen toestand naar een ziekenhuis moest worden gebracht. Aan den uitgang van het station te Lodz hebben gisterochtend voorbijgangers alle uit Duitschland komende kranten, in de Duitsche taal verbrand. Polen niet bevreesd. Ter gelegenheid van den vierden sterfdag van Pilsoedski is gisteravond gedurende 3 minuten het verkeer in de geheele stad stilgelegd, terwijl kanonschoten werden ge lost. Generaal Sosnkowski heeft voor de radio een toespraak gehouden, waarin hij o.m. zeide: Polen heeft thans wapens en zal zoo noodig tot den laatsten soldaat en het laatste wapen strijden en als er geen wa pens meer zijn zullen wij met onze tan den strijden. Wij zullen geen duimbreed van onzen grond afstaan. Wij blijven in dezen onrusti- gen tijd volkomen kalm. Met koelbloedig heid, het hoofd omhoog, wachten- wij de gebeurtenissen af. Wee hun, die onze zenu wen willen verzwakken en op een snelle overwinning rekenen. Onze zenuwen zul len het uithouden. En wij vreezen evenmin degenen, die meer wapens zouden hebben dan wij. Volgens berichten in de „Manchester Gu ardian is men in Lancashire begonnen met melk wol producten, afkomstig van het Cour- taulds-Concern te gaan verwerken op garens. Men schijnt hierbij niet uitsluitend Lanital- garens te willen gebruiken, maar in een ze kere menging met andere kunstwolproducten (z.g. „staple fibre"). Verschillende weefsels heeft men vervaardigd, die er wolachtig uit zien en waarbij men garens gebruikt die 67 staple- en 33 caseine-wol bevatten. Men heeft, volgens het Hdbld., in Lancashire nogal verwachtingen van dit nieuwe product en stelt zich voor dat de aldus vervaardigde weefsels gebruikt kunnen worden voor sportcostuums e.d. Scherpe contróle noodzakelijk geacht. In het heden verschenen verslag der \lge- meene Rekenkamer over 1938, signaleert deze kamer wederom onrechtmatigheden, gepleegd in verband met de Comptabiliteits wet. Als voorbeeld wordt aangehaald een aannemer, die onjuiste declaraties had in gezonden, waarbij hij 10 winst in rekening bracht als vergoeding voor zijn „bemoeiin gen In een beruchte, trouwens veel belangrij ker zaak van denzelfden aard, is indertijd beweerd, dat de schuld grootendeels lag hij de zeer verouderde Coinptabiliteitsvoorschrif- ten. De Kamer is steeds van meening ge weest, dat wettelijke regelingen hiertegen niets vermogen en dat uitsluitend heil is Ie verwachten van scherpe controle, van haar zehe voor zooveel zij er toe in staat is, maar vooral van de departementen van algemeen bestuur. Besparing bij de werkverschaffing. Bij de bespreking van de kosten van ver voer yan tewerkgestelden hij de werk ven schaffing, merkte de Kamer op, dat zij steeds wenken geeft om tot beperking van die uit gaven te geraken. In dc inspectie Gronin gen zal de besparing in 1930 rond f 100.000 bedragen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1