Den Helder stemt op personen
Een ouderwetsche stemming
Langs
de stemlokalen
Uitslag Gemeenteraadsverkiezing Woensdag 21 Juni 1939
De samenstelling van onze nieuwe vroedschap
Principes komen in de tweede plaats
Piet van Twisk met voorkeursstemmen tweemaal
gekozen
De zetelverdeeling
Ponderdag 22 Juni 1939
Tweede Blad
Nieuwe gezichten
Wie niet terugkomen
5
2
25|
S. D. A. P.
Vrijz.-Democraten.
Chr. Prot. Groep.
R.-K. Staatspartij.
Economische Groep.
Gem. en Nat. Belang.
'T ZIT
LUCHT
De stemming voor den gemeenteraal van
gisteren is een ouderwetsche stemming ge
weest. Een stemming op personen, niet op
principes. De goed gerichte reclame van de
Vrijz.-Democraten, in het bizonder die op den
persoon van den heer Van Twisk, heeft het
volk in het hart getroffen. En al staan de
principieele partijen, als de S.D.A.P. en de
Chr. Prot. groep, 'met verbeten blik naar het
resultaat van de stemming van gisteren te
kijken, een feit is, dat Piet van Twisk glorieus
uit den strijd is gekomen en dat hierdoor de
beteekenis van den populairen man voor de
partijen onomstootelijk gebleken is. Daarbij
mogen we eerlijkheidshalve niet uit het oog
verliezen, dat over het algemeen deMarine-
mail zich minder om het beleid van de gemeen
telijke huishouding bekommert dan dat men
dat over het geheel genomen bij de burgers
aantreft. Hij körnt er dus lichter toe een hem
sympathiek gezind persoon te stemmen.
De heer Van Twisk behaalde niet min
der dan 1678 voorkeursstemmen, wat be-
teekent, dat hg tweemaal in den Raad
gekozen is en dus met een eigen partijtje
niet eens een slecht figuur geslagen zou
hebben. Hij behaalde meer stemmen dan
Mr. Mulder van de Chr. Prot. groepen,
die als lijstaanvoerder in kieskring 2 en
3 van deze groepen uitkwam en dan de
lijstaanvoerder van de R.-K. Staatspartij
in alle kieskringen op zich vermocht te
vereenigen.
Deze stemming heeft inderdaad onverwachte
verrassingen gebracht. De S.D.A.P., die in
April bij de Statenverkiezingen nog 4581 stem
men op zich wist te vereenigen, verkreeg gis
teren 3626 stemmen, waarmee zij dus een
verlies boekte Van ruim 900 stemmen. De Chr.
Prot. Groep verging het nog slechter en ver
loor niet minder dan 1680 stemmen. In April
stemden op deze partij 4884 kiezers, bij de
stemming van gisteren 3204. Voor het grootste
gedeelte gingen deze stemmen, zoowel als die
van de S.D.A.P., naar de Vrijz.-Democraten,
die een winst van pl.m. 1500 stemmen boekten
en van 3625 stemmen in April op 5139 bij de
stemming van gisteren kwamen. Een prachtig
resultaat voor de Vrijzinnigen!
Wij moeten hierbjj opmerken, dat het
verlies voor de S.D.A.P. een principieel
verlies is. Voor de Chr. Prot. groepen gaf
de uitslag van April geen zuiver beeld, en
moeten we de cijfers van 1935 ter vergelij
king nemen, met een percentage van 13
procent voor bevolkingstoename. In 1935
werden op deze groepen 2063 stemmen
uitgebracht en bij de verkiezing van gis
teren 3204, zoodat hier inderdaad nog
eenigen groei geconstateerd kan worden.
Toch konden deze groepen niet meer dan
het oude aantal zetels in den Raad boe
ken, n.I. 4.
Wanneer we op deze wijze de cijfers
van de S.D.A.P. bezien, bljjkt de achter
uitgang niet zoo groot te zijn als de ver
gelijking met de cijfers van April zou doen
vermoeden. In 1935 behaalde de S.D.A.P.
3627 stemmen, tellen we daar 13 procent
bjj, dan komen we tot ongeveer 4100 stem
men en beteekent het verlies dus pl.m. 500
stemmen.
Wij laten hierbij voor beide partijen andere
factoren, die van invloed geweest kunnen zijn,
achterwege.
Voor de R.-K. Staatspartij moet het verlies
van een zetel wel een teleurstelling beteekenen.
Men had met deze mogelijkheid wel eenigs-
zins rekening gehouden, gezien de innerlijke
verdeeldheid in de partij, maar nu het er op
aankomt, dat men wethouder Smits niet meer
in den Raad terug zal zien, zal dit voor velen
een teleurstelling zijn.
De heer Schoeffelenberger komt op zijn
oude zetel terug. Hij is er glansrijk gekomen
en behaalde zelfs ruim 300 stemmen meer dan
in 1935. Men mag hem dus nog wel.
De gecombineerde groep van Nationaal Her
stel en Gemeentebelang hebben een zetel ver
loren, de tweede zetel werd zelfs niet bij eerste
stemming behaald, doch verkreeg men als
restzetel. Een verlies van ruim 300 stemmen
bij de verkiezing van 1935 was hiervan de
oorzaak. De heer Loesberg komt dus niet in
den Raad terug.
Welke nieuwe gezichten zullen we nu in
September in den Raad zien?
Voor de S.D.A.P. is het de 32-jarige heer
H. J. Bulten, telegrafist bij het Station, die
sinds twee jaar in onze stad woont.
Voor de Vrijzinnig-Democraten zijn het de
heeren J. Kreuger, de bekende van „Dennen
heuvel" van Huisduinen, een oude Nieuwe-
dieper, die al jarenlang de gemeente politiek
als buitenstaander volgt en nu zal kunnen
toonen wat hij in den Raad waard is. De be
woners van Huisduinen krijgen daardoor een
tweede vertegenwoordiger, naast den heer
Terra, in den Raad.
De heer Van Twisk zal met September op
het gestoelte der eere plaats nemen. Hij is
met eere gekozen en zal zich nu moeten ont
poppen als een waardig behartiger van de
belangen van de gemeenschap.
Met den heer P. J. Trap komt een oud raads
lid in het college terug. Van 1925 tot 1929 had
de heer Trap zitting in den gemeenteraad voor
de partij Schoeffelenberger. In dien tijd ging
hij echter reeds principieel over naar de Vrijz.-
Dem. De heer Trap, die 67 jaar oud is, is
oud chef-monteur van de P.T.T. Jarenlang
was hij leider van de technische groep van het
P.T.T.-personeel en momenteel is hij nog voor
zitter van de afd. Den Helder van H.O.R.A.
De heer S. Makelaar, die als zevende can-
didaat van de V.-D. in den Raad zal komen,
drijft een groentenhandel in de Molenstraat.
Hij is 53 jaar oud en is 16 jaar voorzitter van
de groentenhandelaren ter plaatse, terwijl hij
4 jaar zitting heeft in het bestuur van de Mid-
denstandsvereeniging „Den Helder". In zijn
jonge jaren diende <fè heer Makelaar 13%
jaar bij de Kon. Marine.
Van de oude garde verliest de Raad één
van zijn leden. Wethouder Smits zal met Sep
tember niet meer terugkomen. 16 Jaar heeft
de heer Smits voor de R.-K. Staatspartij in
den Raad zitting gehad, zoodat hij tot een
van de oudste leden behoort, daarvan was hij
10 jaar wethouder, op 6 Augustus 1929 werd
hij benoemd. De eerste jaren had de heer
Smits de portefeuille voor de Reiniging, de
laatste acht jaar die voor Sociale aangelegen
heden. Door zijn vrienden is de heer Smits ge
licht en met hem zijn ze tevens een zetel
kwijt geraakt.
Van de S.D.A.P. verdwijnt de heer Van
Buuren, die als opvolger van den heer Steen-
lage slechts eenige malen een raadszitting
bijwoonde.
De heer Doesberg, die vorig jaar voor Ge
meentebelang de zetel van den heer Bregman
bezette, zal ook niet meer in den Raad terug-
keeren.
Overigens zullen het vrijwel bekende ge
zichten zijn, die we in September van dit jaar
achter de groene tafel zien plaats nemen.
Rustig en vastberaden!
Van 8 tot 5 uur heeft volwassen Den Hel
der gisteren zijn stem uitgebracht en voor een
4-jarige vroedschap gezorgd, die zijns inziens
de rechte is.
Voor zoover ons bekend, zijn sensaties uit
gebleven. Er is niet gedemonstreerd voor de
stemlokalen, men heeft geen brandende ma
terialen in de bussen gegooid... niets van dat
alles. Men heeft kalm en rustig, ja, zelfs met
een zekere niet te miskennen vastberadenheid,
zijn hokje rood gemaakt op een der 6 lijsten
die het biljet vulden.
Buiten was het warm, maar binnen, in de
schoollokalen, heerschte een weldadige koelte,
die er ook al toe bijdroeg, dat er van „ver
hitte gemoederen" weinig of geen sprake was.
Ook de bekende akties vóór de lokalen wa
ren tam. Uitsluitend de Sociaal Democraten
en Piet van Twisk meenden dat een laatste
opwekking in den vorm van opvallende bor
den nooit geen kwaad kon. De andere partijen
vonden het blijkbaar welletjes.
En zoo stemde men. Als gewoonlijk de oude
re garde een enkele maal een ietsje onzeker,
maar daar waren altijd behulpzame comité
leden, die niet moe werden te wijzen op het
juiste systeem. En die oude vrouwtjes, wier
man toevallig ziek thuis lag, op weg hielpen.
Van een aardig voorvalletje waren we juist
getuige.
Een visscherman, pet scheef op z'n hoofd,
zwaaide naar binnen.
Morgen!
Morgen!
De commissie kreeg de oproepingskaart, hij
zijn stembiljet.
Dit biljet verdween in z'n zak, en de vis-
1935
1939
S. D. A. P.
6
5
Vrijz.-Democraten
'4
1
Chr. Prot. Groep
4
4
R.K. Staatsparty
3
2
Economische Groep
1
1
Gem. en Nationaal Belang
S
2
scherman maakte aanstalten weer te ver
dwijnen. (Dacht zeker dat hij het thuis kon
invullen).
Goeie morgen.
Hé, meneer!
Watte?
Daar moet U zijn, wees de voorzitter.
O, ook goed. Onverschillig zeilde hjj
tusschen een tweetal schotten.
Even later
En nu moet U het biljet in dezen bus
doen.
Mooi, morgen!
Morgen!
Even later schoof hij langs het raam, ver
genoegd dat dit lastige karweitje weer voor
bij was...
Ook deze verkiezing kenmerkte zich door
een zeker rythme. Dat wil zeggen: vóór 12
uur was in vrijwel het meeste aantal distric
ten reeds de helft van het aantal kiezers ge
weest. In sommige maakte men gedurende
een groot deel van den dag een gemiddelde
van 100 kiezers per uur.
Het was vijf uur eer men het wist, en
de bussen geopend werden. Het moment
waarop de gele en groene gevaarten hun
zoo belangrijke inhoud prijsgaven aan hen,
die de keuze van de Heldersche gemeen
schap gingen bepalen. En toen duurde het
evenmin lang, of de eerste cijfers en na
men gingen verschijnen op de groote pu
blicatieborden die wij, ook al weer als
gewoonlijk, buiten voor ons Bureau opge
hangen hadden.
Om 6 uur reeds dromde een vrij groote
menigte belangstellenden samen en het
was wel duidelijk te constateeren dat er
voor deze verkiezing belangrijk meer in
teresse was dan voor de vorige. Hetgeen
te begrijpen is.
Een advertentie opmaken
kan iedereen;
Een goede advertentie ontwerpen
is echter een kunst!
Laat ONS het daarom voor U doen... j
het kost U niets extra!
.i
STEMDISTRICTEN
I N
DEN HELD
E R
Totaal
uit
ge
Totaal
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Totaal
aantal
uit
ge
brachte
stemmen
in
1935
Lijst No.
STEMBUREAU
Gem. Lyceum
Hoofdgracht
School 10
Vischmarkt
School 10
Vischmarkt
School 10
Vischmarkt
Fröbelschool
Vischmarkt
R.-K. Ver. Geb.
St. Bossestraat
School 1
Julianadorp
School 7
Weststraat
School 15
Molenstraat
Voormalige
School 11
le Vroonstraat
School 7
Weststraat
School 5
Parallelweg
Voormalige
Normaalschool
Kolensteeg
School 14
Oostslootstraat
School 8
Hertzogstraat
School 8
Hertzogstraat
School 8
Hertzogstraat
SchoolTuindorp
Brakkeveldweg
SchoolTuindorp
Brakkeveldweg
Schoolgebouw
Schoolstraat
Schoolgebouw
Schoolstraat
uitge
brachte
stem
men.
brachte
stemmen
Pr. Stat
ver
kiezing
1939
Aantal
zetels
nieuwe
raad
Aantal
zetels
oude
raad
Aantal kiezers
848
831
960
893
921
1052
926
1070
945
926
1001
939
995
989
1008
764
806
1014
1133
985
1224
20230
20230
17798
1
S. D. A. P.
71
151
221
219
151
195
241
160
187
112
149
145
95
192
118
73
133
196
296
257
264
3626
4581
3627
5
6
2
Vrijz. Democraten
164
196
190
127
252
293
185
309
278
239
263
252
304
222
302
205
229
268
257
253
351
5139
3625
2074
7
4
3
Chr. Prot. Groep
102
157
223
245
184
222
218
139
117
174
168
169
98
129
148
115
124
161
160
60
91
3204
4884
2063
4
4
4
R.-K. Staatspartij
62
40
53
70
65
90
94
139
111
107
140
97
103
159
120
84
70
69
66
107
101
1947
2166
1737
2
3
Economische Groep
39
47
76
57
57
30
18
76
89
65
87
97
76
51
22
26
44
55
62
98
89
1261
937
1
1
6
Gem. en Nat. Belang
107
60
40
19
59
68
45
77
36
88
60
44
126
99
134
136
58
68
68
56
90
1538
1848
3
Tot. geld. stemmen
545
651
803
737
768
898
801
900
818
785
867
804
802
852
844
639
658
817
909
831
986
16715
16741
Van onwaarde
33
35
41
43
27
37
33
36
39
41
29
37
43
36
22
42
58
47
52
78
834
1108
Tot. uitgebr. stemmen
578
686
844
780
795
935
834
936
857
826
896
841
845
888
869
661
700
875
95?i
883
1064
i
17549
17849
P. S. V. d. VAART, aftr.
R. BOOGAARD, aftr.
J. H. SMITH, aftr.
W. KRAAK, aftr.
H. J. BULTEN.
L. F. VAN LOO, aftr.
J. B. F. MEYER, aftr.
K. HOORNSMAN, aftr.
J. KREUGER,
P. v. TWISK.
P. J. TRAP.
S. MAKELAAR.
Mr. J. MULDER, aftr.
P. v. d. VEER, aftr.
C. BOT, aftr.
J. y. ZWIJNDRECHT, aftr,
C. RAN, aftr.
TH. A. A. TERRA, aftr.
J. J. SCHOEFFELENBERGER, aftr.
P. FEENSTRA KUIPER, aftr.
A. UITHOL, aftr.