dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Oorlogsgevaar ligt in
Arabieren tegen den Moefti
Staatsraad Kooien
Duitschland roept
lichtingen op
Een Duitsch-Poolsch
accoord
De Brit mag niet alles weten
Mandsjockwo-conflict
duurt nog voort
Fransche Katholieke
geestelijkheid aangevallen
Ernstig spoorwegongeluk
te Milaan
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON SO (2 LIJNEN)
10 JULI 1939
67e JAARG. No. 8664
ZULLLN FRANKRIJK EN- ri O Ih* -| Q
ENGELAND DE EISCH TOT V/Uol^ijUI O JJd
garantie van neder- hbhmmm
LAND en ZWITSERLAND
laten VALLEN?
Conferentie van 2\ uur op het Kremlin
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBER1CHT
DE BILT SEINTi
Troepenconcentratie bij Breslau
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
DE BETEEKENIS VAN HET
WOORD „GARANTIE" IS DE
GROOTE MOEILIJKHEID.
De diplomatieke redacteur van
de Sunday Times schrijft naar aan
leiding van de onderhandelingen met
Rusland, dat Frankrijk noch Groot
Brittannië den wensch der Sovjet
Unie in twijfel trekken tot een over
eenkomst te geraken en dat men
blijft hopen, dat het mogelijk zal zijn
een formule te vinden, welke de ge
varen van een indirecte agressie
dekken. Daarvoor, aldus het blad,
zouden wij de garantie der kleine
mogendheden van het westen door
Rusland kunnen laten vallen, daar
het gevaar, waartegen men zich wil
dekken, vooral in het Oosten ligt.
Dit beteekent dus het laten vallen der ga
rantie van Nederland en Zwitserland.
Een zeer lang onderhoud.
Omtrent het onderhoud op het Kremlin
gisteravond tusschen de ambassadeurs van
Engeland en Frankrijk, Seeds en Naggiar
én Strang met Molotof, wordt medegedeeld,
dat dit het langste is geweest, dat tot nu
toe door deze polititci is gevoerd. Het duur
de 2J4 uur. De snelle opeenvolging van de
besprekingen duidt op een verknold ryth-
me van de onderhandelingen, doch men
kan nog geen ernstige voorspellingen
doen over den duur hiervan.
Gezien het moeilijke karakter van de be
sprekingen, welke ten doel hebben den vre
de in Europa te bewaren en het lot van
verscheidene derde mogendheden, zullen de
besprekingen nog een week, of langer kun
nen duren, voordat nadere mededeelingen
worden gedaan over de resultaten, zelfs in
dien men eerder in beginsel tot overeen
stemming komt.
In de verklaring, welke door het agent
schap Tass omtrent de besprekingen in het
Kremlin gisteravond is gepubliceerd, wordt
gezegd, dat „geen definitief resultaat is be
reikt."
Het woord „garantie" is zeer
moeilijk!
De „Times" publiceert een inter
view met Munters, den minister
president van Letland over de
Britsch-Fransche onderhandelingen
met Moskou. De voornaamste bron
van misverstand, aldus Munters, is
het gemis aan duidelijkheid over de
beteekenis van het woord garantie.
Het doel der huidige onderhandelin
gen is niet garanties te geven, maar
een verdrag van wederzij dschen bij
stand tusschen Groot Brittannië,
Frankrijk en de Sovjet Unie.
De moeilijkheden zijn voortgesproten uit
den wensch andere landen aan dit stelsel
van wederzij dschen bijstand te verbinden.
Daarbij kwam de kwestie der garanties te
voorschijn. Letland wenscht geen garantie
voor zijn onafhankelijkheid, omdat deze een
politiek feit is welke buiten beschouwing
blijft. Indien, aldus Munters, een zoodanige
garantie gegeven werd en later we.er inge
trokken, zou dat dan beteekenen, dat de on
afhankelijkheid van Letland verzwakt zou
zijn? Letland wenscht ook geen garantie
voor zijn grenzen, want daartoe heeft het
verdragen welke zijn territoriale onschend
baarheid bepalen. Óm duidelijke redenen is
Letland niet in staat allianties met de groo-
te mogendheden te sluiten, en daar de vol
kenbond zich niet in staat heeft getoond de
veiligheid van verscheidenen zijner leden
doeltreffend te waarborgen, blijft Letland
niets anders over dan een strikte neutraliteit
welke het voornemens is met alle ter be
schikking staande middelen te verdedigen.
DUITSCHLAND ZOU O.M. VAN NEDER
LAND DIPLOMATIEKEN STEUN WEN-
SCHEN TE ONTVANGEN. VREEMDE
„KINDERSPEELPLAATS" TE DANTZIG.
Een U.P.-telegram uit Parijs meldt,
dat in officieele kringen berichten
uit Berlijn zijn ontvangen, die mel
den, dat het Duitsche rijk een over
eenkomst met Polen inzake Dantzig
inoverwegingne emt.
Deze berichten, die afkomstig zijn uit di
plomatieke kringen in de Duitsche hoofd
stad, worden de Parijs opgevat als een po
ging van Duitschland, om door een terug
tocht in de kwestie van Dantzig, diploma-
tieken steun te verwerven bij de Europee-
sche crisis, die nu weer in de laatste helft
yan Augustus verwacht wordt.
Het Duitsche rijk schijnt te pogen, vriend-
schappelijker relaties te vestigen met een
aantal staten, die van Berlijn vervreemd
zijn in den laatsten tijd van eenzijdige ac
ties, zooals de aansluiting van Oostenrijk,
de schending van het accoord van Mün-
chen, het Memel-vraagstuk en de inlijving
fan Tsjecho-Slowakije.
De diplomatieke actie van Duitsch
land zou zich volgens deze be
richten vooral richten op Neder
land en een aantal Zuid-Amerikaan
sche staten.
In officieele kringen te Parijs is tevens
het bericht ontvangen, dat Italië in Alba-
?ië op intensieve wijze wegen gaat aan
eggen met de bedoeling de bewegingen
v'an de Italiaansche strijdkrachten in dat
land te vergemakkelijken.
„Dantzig Is sterk".
Gouwleider Forstcr heeft gisteren voor
net eerst een toespeling gemaakt op net
yrijcorps te Dantzig toen hij zeide „üanzig
's sterk, de mannen v. Dantzig weten, noe
geweer te hanteeren en zij zijn beieia
djt te doen, wanneer het noodig n L
fth"
Soldaatje „spelen
De correspondent van Reuter heeft een
z°ek gebracht aan de verboden zone op
Ppn Bischofsberg te Dantzig, waar volgens
^pP laatselijke nazi-pers een kindcisp
b'aats werd aangelegd.
Hij vertelt hoe hij op weg daar
heen tal van Oost-Pruisische mili
taire vrachtauto's zag, die zich
naar den top van den heuvel bega
ven met een door een dekzeil ver
borgen lading. Op den heuveltop,
die door prikkeldraadversperring
was omgeven, zag de Reutercorres-
pondent luchtafweergeschut opge
steld staan.
Kort nadat hij den top had bereikt, ver
schenen twee schildwachten, die hem, na
zijn fototoestel te hebben afgenomen, ver
zochten mee te gaan. Wij liepen, zoo vertelt
hij, langs zoo goed als voltooide barakken
naar het wachthuis. Op een open plek telde
ik meer dan 50 nieuwe militaire vracht
auto's, alle met Oost-Pruisische nummer
borden. Half tusschen de boomen verborgen
lagen veldkeukens en er dichtbij schenen
met dekzeilen bedekte tractors voor kanon
nen te staan. Op de vraag van een Heim-
wehrmann, wat ik in het verboden gebied
kwam doen, zeide ik, dat ik naar de kin
derspeelplaats kwam kijken. De correspon
dent kon gaan, nadat hem de film was
ontnomen. Óp zijn vraag, of de honderden
jongemannen in olijfgroene politieuniformen
met moderne wapens en handgranaten de
kinderspeelplaats zouden gaan gebruiken,
werd hem geantwoord: dat hangt van de
toekomst af. doch hopelijk niet.
Uit Warschau wordt gemeld, dat aan de
vroegere Poolsch—Tsjechische grens in
Teschen Duitsche troepen zijn geconcen
treerd. De troepen hebben op ruim honderd
meter van de grens prikkeldraadversperrin
gen v. twintig tot dertig meter breed opge
richt en nabij Moravisch Ostrawa zijn groo-
te hoeveelheden materiaal voor versterkin
gen aangekomen.
Politieke bedrijvigheid.
Szembek, de Poolsche onderminister van
buitenlandsche zaken heeft Charonov, den
ambassadeur der Sovjet-Unie en Noel, den
ambassadeur van Frankrijk, ontvangen.
Chamberlain opent een vliegveld
bij Birmingham.
Bij de opening van het vliegveld Elmdon
bij Birmingham heeft Chamberlain een rede
gehouden, waarin hij zeide te gelooven, dat
de Britsche militaire luchtvaart in velerlei
opzichten de beste ter wereld is, „doch zoo
zeide hij, ik zeg u bij voorbaat, dat Sir Kings-
ley Wood, de minister- van luchtvaart, u
niet al zijn geheimen vertelt, en gij kunt er
zeker van zijn, dat de werkelijkheid alles
wat hij ons kan zeggen nog verre te boven
gaat."
Kingsley Wood, die daarna het woord
voerde, wees op het belang van de herbewa
pening in de lucht Hij deelde mede, dat
Ghamberlain de eeretitel was verleend van
„commodore" yan escadrille 915. -
Een andere kijk op de zaak, dan
die der nog steeds zeer optimis
tische Japanneezen.
De talrijke uitsluitend .Japansche
berichten over den strijd aan de
Mandsjoekwo-Buiten Mongoolsche
grens, spreken van groote Japansche
overwinningen. Talrijke Russische
toestellen zouden zijn neergescho
ten, en volgens de Japansche mili
taire autoriteiten zal het conflict
binnen enkele dagen beëindigd zijn.
Een bijzonder Rcutercorrespondent
aan het Mandsjocrijsch-Mongoolsche
front bekijkt de zaak wel even
nuchterder
Deze meer objectieve beoordeelaar seint o.a.
De gevechten aan het anderhalve kilo
meter lange front aan de grens tusschen
Mandsjoekwo en Buiten-Mongolië vinden
plaats op een schaal, die doen denken aan
de gevechten van verleden jaar zomer om
Tsjangkoefeng. Algemeen gelooft men, dat
dit zoogenaamde incident gerekt zal wor
den, daar, naar men zegt, versterkingen on
derweg zijn van de Siberische garnizoenen.
De toestand toen ik drie dagen geleden aan
het front was, aldus seint de Reuter-cor-
respondent, was, dat de Japanneezen bezit
hadden genomen van de meeste Mongool
sche stellingen op den oostelijken oever van
de Halahar-rivier en den Nomonhan-heuvel
De Japanneezen hebben zich meester ge
maakt van verscheidene belangrijke overzet-
plaatsen aan de rivier, doch de Mongolen
houden verbeten stand bij de westelijke
bruggen beneden Nomonhan, ondanks het
vuur van de Japansche kanonnen en ma
chinegeweren.
Mijn algemeene indruk na twee da
gen en nachten aan het front, aldus
de Reutercorrespondent, was, dat de
voorgenomen exploitatie van de vroe
gere Japansche successen niet aan de
verwachtingen had beantwoord, als
gevolg van de gewelddadige tegen
aanvallen der Mongolen. Een hooge
Japansche officier heeft mij verteld,
dat ongeveer 60.000 man Sovjet-Rus
sische versterkingen in den strijd
geworpen zijn om het moreel der
Mongolen te versterker, doch dit heb
ik niet persoonlijk kvlnnen contro
leeren.
De Japanneezen beweren, dat zij 250 tanks
buitgemaakt hebben en dat 600 Mongolen ge
sneuveld zijn. De commandant van het lucht
vaartdetachement hield vol, dat de berichten
over de Japansche overwinningen in de
lucht juist zijn. De Russische toestellen, zoo
verklaarde' hij, werden, ofschoon zij sneller
waren dan enkele der Japansche machines,
gemakkelijk buiten gevecht gesteld. Zij vlie
gen in te gesloten verband en ik zag tijdens
liet gevecht vele botsingen. De Japansche
commandant verklaarde, dat hij de laatste
veertien dagen zelf veertien Russische vlieg
tuigen had neergeschoten.
Een beschuldigend manifest ge
publiceerd.
In een manifest, dat onderteckcnd
is door acht vroegere Arabische be
velhebbers en dat in Palestina wijd
en zijd wordt verspreid, worden be
schuldigingen van wreedheden, af-
schuwelykc handelingen en corrup
tie geuit tegen het Hooge Arabische
Comité en de rond den Moefti staan
de Arabische rebellenpartij.
De Moefti van Jeruzalem.
Het manifest waarvan de tekst gepubli
ceerd wordt door het Ministerie van Kolo
niën, beweert o.a. dat de daden van het
hooge Arabische comité geleid werden door
persoonlijke beweegredenen, dat de leden er
naar streven Benige bu.tenlandsche belan
gen te dienen tegen een vaste belooning, dat
het comité het witboek heeft verworpen om
dat de Moefti verhinderd werd Palestina
binnen te komen, dat de leiders van den op
stand het plan hadden vooraanstaande Ara-
biei'en en ware patriotten te vermoorden,
ter voldoening aan hun gevóel van wraak
en persoonlijken haat, dat de Moefti mins
tens twee millioen pond sterling heeft opge
haald om den nood in Palestina te lenigen,
maar dat niemand hier een piaster van ge
zien heeft, terwijl de trawanten van den
Moefti, waaronder vele roovers en moorde
naars, een weeldeleven leiden.
Het manifest., zoo wordt verklaard is op
gesteld in een bijeenkomst van „Heilige krij
gers" die een eerlijke rol in de actfe ge
speeld hebben en die naar Syrië waren uit
geweken. Het manifest zegt voorts, dat de
meerderheid der Arabieren het volkomen
eens zijn, dat het witboek een goede basis
vormt voor de verwezenlijking van hun na
tionale aspiraties.
Dr. COLIJN HEEFT DE OPDRACHT TOT
VORMING VAN EEN KABINET NIET
AANVAARD.
Dr. H. Colijn heeft Zaterdagochtend
aan H.M. de Koningin verzocht van
de opdracht tot vorming van een ka
binet te mogen worden ontheven,
daar zijn pogingen tot samenstelling
daarvan in de richting, welke hij zich
had gedacht, niet waren geslaagd.
's Middags heeft H. M. Mr. Dr. D.
A, P. N. Kooien ontvangen en hem
oudracht gegeven tot vorming van
een kabinet. De heer Kooien heeft
verzocht deze opdracht in beraad te
mogen houden.
Staatsraad Mr. Dr, D. A. P. N. Kooien,
wien H.M. de Koningin opdracht heeft ge
geven tot vorming van een kabinet, is op
21 Januari 1871 te Rijswijk geboren. Hij be
zocht het gymnasium te Utrecht en studeer
de in de rechten aan de Utrechtsche Univer
siteit. In 1894 promoveerde hij, ook in de
staatswetenschappen.
Na de advocatuur te Utrecht te hebben
uitgeoefend werd hij achtereenvolgens
schoolopziener in het arrondissement IJs-
selstein, voorzitter van den Bond van R.K.
Kiesvereenigingen en lid en onder-voorzit
ter van den ccntralen raad van beroep.
In 1905 vaardigde het kiesdistrict Grave
hem af als lid van de Tweede Kamer. Na
Mr. Fochs benoeming tot Gouverneur-gene
raai volgde Mr. Kooien hem op als voorzit
ter van de Tweede Kamer. Tot 1925 was hij
Kamerpresident. Van Augustus 1925 tot
Maart 1926 was hij minister yan Arbeid.
Handel en Nijverheid in het Kabinet-Colijn.
De aanneming van het amendement-Kersten
(het gezantschap bij het Vaticaan) had de
val van dit kabinet tot gevolg. In April '26
deed de heer Kooien zijn intrede in den
Raad van State.
Behalve vele functies in dienst van het
Katholieke gemeenschapsleven is de heer
Kooien o.a. curator van de technische hoo-
geschool te Delft en voorzitter van den Raad
voor de Luchtvaart.
Ook Mr. Dr. Kooien komt bij de vorming
van een kabinet voor vrijwel onoverkomen-
lijke moeilijkheden te staan.
Deze R.K. Staatsman, die men rekent te
behooren tot de conservatieve vleugel van
zijn partij' zal al direct moeite krijgen om
tot overeenstemming te komen met zijn
eigen vier „jonge" katholieke partijgenoo-
ten, de Roomsche ministers uit het demis
sionaire kabinet. Als solied financier zal
Staatsraad Kooien zich zeker allerminst
kunnen vereenigen met hun wensch tot
groote werken zonder behoorlijke begroo-
tingsdekking.
Daarnaast is het eveneens ondenkbaar,
dat Mr. Dr. Kooien zich zal wenden tot de
S.D.A.P., daar deze formateur niets moet
weten van een luchthartige finantieele po
litiek.
Daarenboven valt te betwijfelen of de anti
revolutionairen zich, uit spijt over den val
van „hun" Dr. Colijn, welke zij aan de ka
tholieken wijten, gemakkelijk voor een
Roomsche Staatskaros zullen laten span
nen.
Zoodat Mr. Dr. Kooien weinig anders over
blijft dan uit te zien naar een minderheids
kabinet met de C.H. en V.D.. Of ook dit ech
ter in den lijn van den formateur ligt, is
dubieus, daar de linkergroepen in de R.K.
Staatspartij met kracht handhaving van de
vier afgetreden ministers eischen en een
dergelijk samengaan een voortzetting der
begeerde uitgaven-politiek zou beteekenen.
Rijst dan bovendien nog de vraag, welke
van deze „Jonge Vier" moet worden losge
laten. omdat het in dezen tijd toch wel nim
mer de bedoeling zal kunnen zijn met vijf
R K. ministers te gaan regeeren.
Wien zal mr. Kooien dan moeten laten
vallen? Mr. Goseling? Maar juist het los
laten van dezen minister, achter wien de
R.K. pers en Kamerfractie zich eensgezind
hebben geschaard, zou eerst met recht een
aanval van de .jongen" in zijn partij tegen
den conservatieven kabinetsformateur ten
gevolge hebben.
Gemakkelijk is de taak yan Staatsraad
Kooien zeker niet
Verwachting: Gedeeltelijk be
wolkt tot betrokken, moge
lijk enkele regenbuien, vrij
koel weer, meest matige, tij
delijk krachtige Westelijke
tot Noordwestelijken wind.
ONGEVEER 400.000 MAN.
Volkomen normale maatregel,
die niets sensationeels heeft, ver
klaart de Duitsche regeering.
Zaterdag zijn in Duitschland aan
plakbiljetten verschenen, waarin
een groot aantal lichtingen, van het
Duitsche leger onder de wapenen
worden geroepen. Zij, die hiervoor
in aanmerking komen, zijn mannen
die tot dusverre geen vorm van
dienst verricht hebben en geboren
zijn in de jaren 1906, 1907, 1910 en
alle jaren van 1913 tot 1920.
Zij moeten zich voor keuring mel
den tusschen 7 Juli en 9 September.
Ook moeten opkomen degenen, die
reeds eenigen dienst verricht heb
ben en geboren zijn in 1914, 1917,
1920, en in de laatste vier maanden
van 1919. Zij die zich niet aanmelden
worden of wel gearresteerd ofwel
beboet met 150 mark. Naar schatting
betreft deze oproeping ongeveer 400
duizend man.
De aanplakbiljetten vermelden slechts, dat
de mannen worden opgeroepen voor den ar
beidsdienst of voor den actieven legerdienst.
Officieele kringen geven te kennen dat
deze maatregel volkomen normaal is en in
het geheel geen sensatie beteekent.
Evenwel heeft de spoed, waarmede
de mannen worden opgeroepen en
het feit, dat zoovelen tezelfder tijd
moeten opkomen, de aandacht ge
trokken van het publiek dat voor de
aanplakbiljetten staat en den maat
regel bespreekt.
De negende September welke de laatste
dag is, waarop de mannen zich kunnen mel
den, wordt een mogelijk beteekenisvollen
datum geacht, welke tevens aan het einde
valt van het partijcongres te Neurenberg.
Troepenconcentraties bij Breslau.
Reizigers van den internationalen trein
Berlijn—Boekarest, die over Polen rijdt, heb
ben algemeen geconstateerd, dat in het ge
bied van Breslau groote massa's troepen
met artillerie en munitietreinen worden sa
mengetrokken.
Italië vertrouwt ze niet
De „Regime Fascista" doet een heftigen
aanval op de Fransche katholieken en de
Fransche geestelijkheid, in verband met het
a.s. Eucharistisch congres te Nice. Het blad
noemt dit congres „op zijn minst ontwij
ding", aangezien de meeste Franschen anti
fascisten en „met de Joden heulende dema
gogen" zijn Herinnerd wordt aan kardinaal
erdier, die tijdens het eucharistisch con
gres te Algiers, sprak naast den opperrabijn
en den Moefti, hetgeen volgens het blad
onwelvoeglijk, stuitend en afkeerwekkend
is.
Het blad schijnt verder vooral te vree
zen, dat de Katholieken van de totalitaire
staten het slachtoffer zullen worden van
hetgeen het noemt de „politieke manoeu
vres" van het congres te Nice en teneinde
dit te voorkomen spoort het blad de Ita
liaansche Katholieken aan zich te verstaan
met de Katholieken van Spanje en Duitsch
land.
Nabij Sondria, in de buurt van Milaan,
beeft zich 'n ernstig spoorwegongeluk voor
gedaan. Tot dusver zijn als gevolg van het
ongeluk vier personen overleden, doch er
zouden bovendien talrijke zwaar gewonden
zijn.
