Wie bestuurde de Ijsvogel
Japansche bladen bespreken
de mooeliikheid van een
oorlog met Engeland
dewEreld
Postvlucbten op Indië
woorden
Groote vliegramp voor het eerst in 't openbaar behandeld
Oss dankt
Minister Goseling
De aardbeving te Batavia
De piloot Duimelaar op zijn doodsvlucht?
gaf v.Gemerenles...
Koeien noodeloos
gekweld
Tekort in schoolkas te Edam
De Raad voor de Luchtvaart heeft
gistermiddag in het departement
van Waterstaat een openhaar on
derzoek ingesteld naar het onge
val, hetwelk op 14 November 1938,
des avonds ongeveer half acht in
den Riekerpolder nabij het lucht
vaart terrein Schiphol is overko
men aan het K.L.M.-vliegtuig van
het type DC 3, gemerkt PH—ARY
(„Ijsvogel"), komende van het
vliegveld Tempelhof.
Bij deze ramp vonden, zooals men
zich herinneren zal, vier leden van
de bemanning, onder wie de com
mandant Duimelaar, den dood,
evenals twee Duitsche dames pas
sagiers. Van de overige passagiers
werden drie zwaar gewond en 9
middelmatig.
Conclusie van het vooron
derzoek.
Voor de behandeling van deze
zaak bestond vrij veel belangstel
ling.
De Voorzitter, Mr. Dr. D. A. P. N.
Kooien (de kabinetsformateur),
deelde bij de opening mede, dat het
vooronderzoek met de meeste zorg
is geschied en dat het daarom nog
al tijd heeft gekost. De conclusie
van het vooronderzoek is
le. dat de oorzaak van de ramp niet met
zekerheid kan worden vastgesteld;
2e. dat een aanwijzing voor een technische
storing of een abnormalen vliegstand niet
aanwezig is;
3e. dat de weersomstandigheden niet zoo
danig waren, dat zonder bijkomstige ande-
dere omstandigheiden de oorzaak daaraan
kan worden geweten;
4e. dat niet met zekerheid is vast te stel
len, welke die andere omstandigheden zijn
geweest.
Parmentier getuigt.
Allereerst werd gisteren als deskundige
gehoord de KLM-vliegtuigbestuurder K. D.
Parmentier.
De Voorzitter: Uit de stukken is gebleken
dat Duimelaar bekend stond als een vlie
ger met groote ervaring en dat hij als in
structeur les heeft gegeven in het landen
met behulp van een radiobaken.
De heer Parmentier bevestigt dit.
De Voorzitter: Blijkens het barogram is
het vliegtuig steil naar beneden gevallen,
hoewel het rustig weer was.
De lieer Parmentier: Ik zie in het baro
gram niets bijzonders. De daarop voorko
mende lijn is volkomen normaal en de
schommelingen zijn een gevolg van remous-
stooten.
De Voorzitter: Gebleken is, dat Duimelaar
vastgebonden zat op den linkerstuurstoel.
Heeft U een meening over de vraag of uit
de helling en het draaien van het vliegtuig
naar rechts een conclusie kan worden ge
trokken, met name wie het vliegtuig be
stuurde?
De heer Parmentier: Neen, want naar
mijn meening kunnen dergelijke afwijkin
gen (helling-en draaien naar rechts) ook
Voorkomen, indien de links zittende het
vliegtuig bestuurt.
De Voorzitter: Vindt u het overi
gens juist, dat iemand, die les krijgt,
een vliegtuig met zooveel passagiers
bestuurt? (De tweede bestuurder
was de kapitein-vlieger van Geme-
ren, die meevloog om ervaring op te
doen op groote vluchten met moder
ne vliegtuigen).
De heer Parmentier: Volgens mij
is dat ontoelaatbaar, en bij de K.
L.M. bestaat de instructie, dat twee
de bestuurders die nog niet de be
voegdheid hebben voor het vliegen
met een DC-3, slechts mogen stu
ren beneden 100 meter en niet mo
gen landen bij slecht zicht, zooals
het dien dag was. Ik acht dat dan
ook bijna onaannemelijk van Dui
melaar.
De meening van Viruly.
Vervolgens werd als deskundige gehoord
de K.L.M.-vliegtuigbestuurder A. Viruly.
De voorzitter: Is uit het barogram de
conclusie te trekken, wie gevlogen heeft?
De heer Viruly: Naar mijn meening wijst
ales op de waarschijnlijkheid, dat de rechts
zittende gestuurd heeft.
De voorzitter: Wordt tijdens de vluchten
ook les gegeven, hetzij aan de hand van
een schema, hetzij volgens voorschriften?
De heer Viruly: Ja, de opvating der pi
loten is, dat de vluchten, waarop militai
re vliegers als tweede bestuurder meegaan,
zijn te beschouwen als instructicvluchten.
De voorzitter: Acht u het verant
woord tegenover de lijnpassagiers,
dat een leerling het stuur overneemt?
De heer Viruly: Een punt van
belang is naar mijn meening hierbij
het inzicht over de weersomstan
digheden. Indien juist is, dat het
laatst ontvangen weerbericht een
wolkenhoogte van 140 meter meid-
Je, was het m.i. wèl verantwoord.
De heer van Ede van der Pais: Mogen
tweede bestuurders een DC-3 machine be
sturen, zonder dat zij de bevoegdheid voor
het besturen van een dergelijke machine
hebben?
De heer Viruly: Er bestaat thans een be
paling, doch ik weet niet van wanneer deze
dateert, dat tweede bestuurders niet mogen
sturen op passagiersvluchten, indien zij de
bevoegdheid nog niet hebben.
Het weer de oorzaak?
Als laatste deskundige werd gehoord dr.
ir. H. J. van der Maas, lid van de com
missie van onderzoek naar de oorzaken
van het ongeval met de Ijsvogel.
De voorzitter: Uit uw verslag blijkt, dat
getracht is met het vliegtuig op de baken-
lijn te komen, maar dat met vrij groote ze
kerheid moet worden aangenomen, dat
storing van het baken zulks niet mogelijk
maakte en verder dat de storing een ge
volg moet zijn geweest van den invloed van
andere zenders. Was het baken als zoo
danig in pcrfecten toestand?
De heer Van der Maas: Naar mijn mee
ning wel. Het kwam wel eens voor, dat een
zekering uitviel, doch bij het onderzoek is
gebleken dat zulks op den bewusten avond
niet het geval is geweest.
De voorzitter: Uit uw rapport blijkt ver
der, dat van bepaald ongunstige weersom
standigheden niet gesproken kan worden.
Uit de gegevens van Schiphol blijkt echter,
dat telkens flarden van wolken laag voor
bijdreven, zoodat het weer toch ook niet
mooi was.
De heer Van der Maas: Het zicht was
nog vrij behoorlijk, vooral voor een piloot
als Duimelaar met zooveel ervaring, zoodat
aangenomen mag worden, dat het weer
niet als de primaire oorzaak van het on
geval mag worden aangemerkt.
De voorzitter: In uw rapport zegt u
voorts, dat het niet ter zake doet, wie het
vliegtuig bestuurder, maar moeten de
weersomstandigheden daarbij dan buiten
beschouwing worden gelaten?
De heer Van der Maas: U moet deze op
merking beschouwen in het verband, dat
naar mijn meening de eerste bestuurder al
tijd verantwoordelijk blijft. De vraag komt
dus naar voren, hoe het komt, dat de eerste
bestuurder blijkbaar niet voldoende con
trole heeft gehouden op den hoogtemeter,
terwijl toch vaststaat, dat hoogte werd ver
loren.
De voorzitter: Verder blijkt uit uw rap
port, dat de plaats van den hoogtemeter
liet aflezen daarvan door den tweeden be
stuurder ten zeerste belemmert. Is dat wel
verantwoord?
De heer van der Maas: De eerste bestuur
der, die verantwoordelijk blijft, heeft de
controle van den hoogtemeter en zoo noo-
dig kan en moet hij aanwijzingen geven
aan den tweeden bestuurder, als deze liet
vliegtuig bestuurt.
Nogmaals: wie stuurde?
De voorzitter: Heeft U een meening over
de vraag, wie gevlogen heeft?
De heer van der Maas: Neen,
zekerheid daaromtrent is er niet,
naar mijn meening geven de helling
en het draaien naar rechts geen ze
kerheid, dat van Gemercn gevlogen
heeft, maar verschillende bijzonder
heden en daarbij gevoegd de er
varing van Duimelaar geven een
kleine indicatie voor de veronder
stelling, dat van Gemeren heeft
gestuurd.
Wanneer Duimelaar voldoende
aandacht aan de navigatie heeft ge
wijd. dan lijkt het mij uitgesloten,
dat het ongeval heeft plaats gehad
tengevolge van het vliegen van Van
Gemeren. Ik blijf dus bij mijn op
vatting, dat het niet ter zake doet,
wie gevlogen heeft.
De voorzitter: Maar vindt u het besturen
door van Gemeren wel verantwoord voor
een vliegtuig met 14 passagiers?
De heer Van der Maas: Daardoor is vap
belang de vraag of Van Gemeren voldoen
de vliegerervaring had en de beoordeeling
daarvan stond geheel aan Duimelaar.
De voorzitter: Alleen van Gemeren had
landingszicht, doch geen voldoende con
trole op den hoogtemeter. Duimelaar kon
den hoogtemeter controleeren maar had
geen landingszicht. Kon onder deze omstan
digheden de leiding door Duimelaar bij het
landen voldoende worden uitgeoefend?
De beer van der Maas: Indien van Ge
meren heeft gevlogen, moet naar mijn mee
ning worden aangenomen, dat hij naar de
beoordeeling van Duimelaar daartoe vol
doende vliegervaring had en dat Duimelaar
hem bekwaam genoeg heeft geacht om te
vliegen met eigen landingszicht en met
aanwijzing- van Duimelaar ten aanzien van
de hoogtemeter.
Getuige ontvangt scherpe repri
mande.
Ten slotte werd als getuige gehoord de
K.L.M.-bestuurder H C. A. van Montfoort,
bestuurder van het vliegtuig PH-AKO op
den avond van het ongeval met de IJsvogel.
De voorzitter: U kwam met uw vliegtuig
uit Groningen en vloog om 18.28 boven
Schiphol. Toen wist u, dat Schiphol het
mistweerbericht Q.B.I. had doorgegeven en
daarop kreeg u van de K.L.M. order om
naar Rotterdam te gaan. U heeft deze op
dracht echter niet beschouwd als een order,
maar als een aanwijzing, waarom?
De heer van Montfoort: Ik zag daarin
slechts de aanwijzing, dat goedgevonden
werd, dat ik eventueel naar Rotterdam zou
gaan.
De voorzitter: U heeft voorts de mededee-
ling ontvangen, dat u als landingsnummer
2 had. Blijkt daaruit niet, dat toen een an
dere machine bezig was te landen?
De heer van Montfoort: Dat behoeft daar
uit niet te blijken.
De voorzitter: U heeft daarna gevraagd
naar Groningen te mogen terugkeeren,
welk verzoek om 18.30 is goedgevonden.
Daarop heeft u om 18.34 uur gevraagd als
nog te mogen landen, waarop om 18.35 de
order kwam, dat u zich uit het naderings-
gebied moest verwijderen.
Deze order is door u opgevolgd,
doch daarbij is u van 200 op 500 me
ter gaan vliegen, terwijl ook de Ijs
vogel op 500 meter vloog. U hebt
daarmede zeer onverantwoordelijk
gehandeld. In den aanvang van het
onderzoek was er een aanwijzing, dat
u door uw optreden mede schuld
zoudt kunnen hebben aan het onge
val van de IJsvogel, maar geluk
kig voor u is nader gebleken, dat de
ramp niet mede een gevolg is ge
weest van uw afwijking van de or
ders.
Ik raad u echter aan in de toekomst
meer rekening te houaen met de door u
ontvangen orders.
De zitting werd hierna gesloten.
Expediteurs en chauffeur ver
oordeeld.
Gisteren heeft de Amsterdamsche kanton
rechter mr. Haase, het onderzoek in de
zaak tegen twee expediteurs en een chauf
feur, die er van beschuldigd worden op
noodeloos kwellende wijze een te groot aan
tal koeien in een vrachtwagen met opleg
ger te hebben vervoerd, voortgezet. AsK
tuige-deskundige werd gehooid de i;P.an
teur van de dierenbescherming, ...t
den Akker, die tot de conclusie kwam dat
er te veel dieren in den wagen
laden en dat van een noodeloos kwellend
wijze van ervoer sprake is KeNxe?;
eenig re- en dupliek veroordeelde mr. HM
se de expediteurs beiden tot ijftig
boete en den chauffeur tot een ge 1
van vijfentwintig gulden.
De eisch was voor de expediteurs een
hechtenisstraf van drie dagen en voor aen
chauffeur een boete van 50 gulden subsi
diair 25 dagen hechtenis.
Een telegram van 64 vereenigin-
gen.
Aan minister Goseling werd een telegram
gezonden door het bestuur van de Sociale
Studie- en Ontwikkelingsclub „St. Thomas
Morus" te Oss, in opdracht van de in het
telegram genoemde vereenigingen. Hieron
der komen o.m. voor alle te Oss bestaande
afdeelingen der stands- en vakorganisaties
\an r.k. werknemers en middenstanders, in
totaal 64 vereenigingen en plaatselijke afdee
lingen van landelijke bonden. De tekst van
het telegram, dat door voorzitter cn secreta
ris van de studieclub was onderteekend,
luidde: „Aan Zijne Excellentie den Minister
van Justitie, Mr. C. Goseling, s-Gravenhagc.
De besturen der afdeelingen te Oss van
(volgen de namen der diverse vereenigin
gen), betuigen Uwe Excellentie, namens hun
vereeniging, dank voor de in April 1938 ge
nomen maatregelen tot het herstel van de
orde en de rust in de gemeente Oss.
Zij spreken hun voldoening uit over de
juiste weergave der feiten in de grootsche
redevoering, op 27 Juni 1939 gehouden in de
vergadering van de Tweede Kamer der Sta
ten Generaal."
G000 gulden en e endeel der ad
ministratie verdwenen!
Bij de vereeniging „Nijverheidsschool voor
Edam en Omstreken" waaronder ressorteert
de Ambachtsschool, die destijds is opge
richt voor jonge menschen, die door de in
poldering der Zuiderzee met werkloosheid
worden bedreigd, en die op deze school in
de gelegenheid worden gesteld een ambacht
te leeren, is een kastekort ontdekt van pl.
m. 6000 gulden.
Justitie en rijksaccountantsdienst hebben
de zaak thans in onderzoek, waarbij zich
echter de groote moeilijkheid voordoet, dat
de boeken en bescheiden, betrekking heb
bende op de administratie van de ambachts
school zijn verdwenen.
Het Hotel der Nederlanden
„scheurt".
De aardbeving, welke gistermiddag om
acht minuten voor twee te Batavia werd
geconstateerd (men zie ook elders in dit
nr.) blijkt in het Hotel der Nederlanden
verschillende scheuren te hebben veroor
zaakt. O.a. loopt in het plafond van het
verdiepingsgebouw een scheur over de
lengte van acht kamers.
In de woning van den directeur be
vindt zich een scheur van twee meter lang
een een halve centimeter breedte.
Overigens zijn in dit hotel sedert de
jongste werking van de Krakatau regel
matig op verschillende plaatsen scheuren
voorgekomen.
Uiteraard wordt door vele inwoners van
Batavia verband gelegd tusschen de Kra
katau en deze, voor de hoofdstad betrekke
lijk zeldzame, beving. Van de zijde van
het observatorium wordt echter medege
deeld, dat hieromtrent wetenschappelijk
nog niets vaststaat.
Pessismlsme ten aanzien van de
besprekingen ter regeling van
het Tleiitsin-confllct.
Japansche vlootkringen geven uit
drukking aan diepe bezorgdheid be
treffende de a.s. besprekingen te
Tokio over een regeling van de
kwestie-Tientsin, ofschoon naar ver
luidt nog geen besluit is genomen
over het zenden van een waarne
mer door de admiraliteit naar de
BritschJapansche besprekingen.
Naar aanleiding van de ontoegeeflijke
houding die naar gemeld wordt veld wint
in Engeland ten aanzien van Japan in ver
band met Tientsin, waarbij zelfs denk
beelden naar voren komen als het instellen
van economische sancties cn het ten uit
voer leggen van een vlootdcmonstratie te
gen Japan schrijven de dagbladen Yomi-
oeri Sjimboen cn Miyuaki Siimbocn over
de do mogelijkheid, van een EngelschJa-
panschen oorlog, waarvan niemand kan
zeggen, of hij niet volgen zal op een anti-
Japansche agitatie der Engelschen, vooral
omdat naar de bladen schrijven, de Ja
pansche regeering besloten heeft in geen
geval de blokkade van de Britsche conces
sie in Tientsin te verzachten, tenzii Enge
land de politiek ten gunste van Tsjansr-
Kai-Sjek laat varen. Mocht een oorlog uit
breken tusschen Engeland en Japan, dan
voorspelt de Yomioeri Sjimboen, dat het
Verre Oosten het tooneel zal worden van
een grooten slag. Het blad geeft een ana
lyse van de Britsche vloot en merkt op, dat
Engeland 14 kapitale schepen heeft, 14
kruisers der A-klasse, 49 kruisers der B-
klasse, met inbegrip van de Belfast en de
Edinburgh. 7 vliegtuigmoederschepen, waar
bij twee van verouderd type. De gespannen
verhoudingen in Europa verhinderen En
geland echter kapitale schepen en kruisers
naar het Verre Oosten te zenden. Aldus
redenerende gelooft de Yomioeri Sjimboen
dat Engeland gedwongen zal zijn om zijn
vlootstrijdmacht te Singapore te concen-
treeren in plaats van in Hongkong, dat
blootgesteld zal zijn aan Japansche aan
vallen.
Het blad citeert echter vlootdes-
kundigen en voorspelt dat Singapo
re gemakkelijk zal vallen voor de
Japansche strijdkrachten, die het
waarschijnlijk evenmin moeiliik
zullen vinden het schiereiland Ma-
lakka te veroveren. Een aanval
met alle beschikbare middelen door
de Japansche vloot buiten beschou
wing latende wijst het blad er op,
dat Singapore bedreigd zal worden
door de Japansche duikbooten. Het
verlies van Sinnanore zou het siq-
naal vormen voor de ineenstorting
van het geheele Britsche defensie-
systeem in het Verre Oosten.
Sprekende over beweerde Britsche ma
chinaties om de Vereenigde Staten er toe
te brengen zich aan Britsche zijde te
plaatsen in een oorlog in het Verre Oosten
tegen Japan, schrijft de Yomioere Sjimboen
niet te gelooven, dat de Vereenigde Staten
Engeland in de kaart zullen spelen en te
gen Japan zullen vechten alleen om de
Britsche vlootsunrematie te vestigen Moch
ten de Vereenigde Staten zich echter bij
de Engelschen en Franschen aansluiten te
gen Japan dan geeft het blad de Japan
sche natie den raad te vertrouwen op de
vlootautoriteiteu die een vlootpolitiek moe
ten hebben uitgewerkt met het oog on
ieder mogelijk noodgeval.
Vertrek van Aankomst t«
Wielewaal |Awab 10 Juli Sing. 10 Juli
(heenreis) I
Torenvalk Basra io Juli Athene 10 Jun
(terugreis) I
Uil Basra 10 Juli fodhp. 10 Juli
(heenreis)
Buizerd 'Rang. 10 Juli Jodhp. 10 Juli
(terugreis) 1
in weinig
De Italiaansche vloot in de Middellandsche
Zee Het tweede eskader der Italiaan
sche vloot heeft het anker gelicht voor zijn
kruistocht naar liet Oosten van de Middel
landsche Zee. Het bestaat uit dertig eenhe
den.
Havenverkeer in Dantzig neemt toe. Vol
gens de recente officieele statistieken is
het scheepvaartverkeer in de eerste vijf
maanden van 1939 in de haven yan Dantzig
aanzienlijk toegenomen, vergeleken met de'
overeenkomstige periode van 1938. ter
wijl het vorige jaar 2339 schepen met een
iniioud van 1.691.000 ton de haven verlie
ten, waren deze cijfers voor diti iaar 26i0
schepen met een inhoud van 14)88.000 ton.
Terwijl in 1938 in Dantzig 2.550.000 ton goe
deren werden ingeladen, bedroeg dit in
1939 2.828.000 ton.
Lugubere uitvinder terechtgesteld. De
Joegoslavische architect Leurenciec, van
wien het plan tot het inrichten van de z.g.
„Tsjeka's „de geheime cellen voor opslui
ting, is uitgegaan, is, na veroordeeld te
zijn, op 8 Juli terechtgesteld.
Typhusepidemie in België. le Aywaille,
in de veel door Nederlandsche toeristen be
zochte vallei van het Amblève (provincie
Luik) woedt op dit oogenblik een felle epi
demie van typhuskoorts. Het aantal zieken
bedraagt volgens de N. R. Ct. reeds meer
dan 30. Een vrouw en 2 jonge meisjes zijn
in den loop van de laatste twee dagen over
leden. Naar verluidt zou deze epidemie te
wijten zijn aan de besmetting van verschei
dene bronnen en waterputten.
Vreeselijk autobusongeluk. Te Roquevaire
aan tien weg van Marseille naar Aix-en-
Provence is een autobus verbrand. Er zijn
zeven passagiers omgekomen.
Versnelde Britsche duikbootbouw. De nia-
rinedeskundige van de „Daily Express
wijst op de versnelling van den bouw van
duikbooten in Engeland. Niettegenstaande
de ramp van de „Thetis" en zelfs zonder
dat men op de verbetering der reddings
toestellen wacht, zullen de nieuwe eenhe
den voor de oorspronkelijk vastgestelde da
ta in actievcn dienst worden gesteld. Zes
duikbooten welke thans in aanbouw zijn,
zullen dit jaar voltooid worden, in 1940 zul
len er nog zeven volgen, terwijl plannen
worden uitgewerkt voor vier onderzeeboo
ten van een nieuw type.
De ontploffing in het Spaansche kruitmaga
zijn. Ten gevolge van de ontploffing in
het kruitmagazijn van Penaranda de
Bracamonte zijn, naar thans wordt ge
meld, 88 personen gedood en 1500 gewond.
De oorzaak is nog steeds onbekend.
Franco naar Berchtesgaden? De geruch
ten, die verspreid zijn omtrent een reis
van Franco naar Berchtesgaden lijken
vrij onwaarschijnlijk. Duitsche kringen
verklaren, dat zij ongegrond zijn. Men
ziet trouwens niet wel tot welk doel een
dergelijke reis op dit oogenblik dienen
zou. Volgens het program der a.s. ont
vangsten in Berlijn zou Franco eind Sep
tember een bezoek brengen aan Hitier.
De koning van Italië en koning Boris
van Bulgarije worden eveneens in den
loop van dit najaar venvacht. De juiste
data van deze bezoeken zijn nog niet
vastgesteld.
Treinbotsing bij Mannheim. Bij Mann-
heim zijn twee electrische treinen in
botsing gekomen. Er zijn 25 gewonden.
Het congres van de N.S,D.A.P, Het con
gres van de N.S.D.A.P. zal dit jaar van 2
tot en met 11 September te Neurenberg
worden gehouden.
Duitsche generaals met vacantie. Von
Ribbentrop heeft zich in gezelschap van
dr. Schmidt den rijkschef, naar 'n kasteel
bij Salzburg begeven, waar hij, naar men
te Brelijn verklaart, eenige weken zal
verblijven. Ook generaal von Brauchitsch
is voor een langdurig verlof uit Berlijn
vertrokken.
Een concordaat met Slowakije. Men ver
onderstelt, dat binnenkort onderhandelin
gen zullen worden geopend over een con
cordaat tusschen den Heiligen Stoel en
Slowakije. Tusschen Tsjecho-Slowakije en
het Vatikaan bestond slechts een voorloo-
pige schikking. De vroegere nuntius f®
Praag. Ritter. die thans te Bratislawa is,
bespreekt, den toestand met de regeering
van Slowakije en zal hierna vermoedelijk
rapport uitbrengen.
„Een vrede zonder vernedering", Kardf'
naai Villeneuve is aan boord van de „Nor*
mandie" na zijn bezoek aan Frankrijk te
New York teruggekeerd. Hij verklaarde
den correspondent van Havas, dat hij zeer
fovi eden was over het resultaat van zijd
i eis en zeide, dat hij het Fransche volk be
wonderde voor de houding tegenover de
huidige moeilijkheden. „Het Fransche volk
is kalm en vol vertrouwen in de toekomst
Het wil den vrede, doch een vrede zonder
N ernedering. Frankrijk is bereid bet hoofd
te bieden aan alle eventualiteiten."
I
