et Amerikaansche volk
moet beslissen
Dr.CoIijnenMr.Romme
komen niet tot elkaar
DAGBLAD VOOR DEN-HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Rozwicht*
Hij en Huil zien
oorlogsgevaar in
Europa, de sena
toren niet.
Groot Duifsch marine
vliegtuig verongelukt
Zware beschuldiging
in het Thetis-proces
Stilte om Soestdijk
Complot in Dantzig
40.000 King Hall brieven
in Duitschland
Marinevliegtuig
verongelukt
KONINGSTRAAT 78, DEN-HELDER.' TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
De neutraliteitswet wordt nog niet gewijzigd
Thans pogingen tot kabinets
formatie buiten de R.K.
Nationaal herstel beangst
Dit nummer bevat 12 pagina's
VJ>
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
Extra verlof voor
den Duitschen oogst
Engelschc bommenwerpers
opnieuw boven Frankrijk
ELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
20 JULI 1935
67e JAARG. No. 8673
ROOSEVELT J
antwoorde op een desbetreffende vraag, dat
zij, die bezig waren met de reddingspogin
gen inderdaad in het begin zich meer om
het redden van het schip dan om het red
den van de menschen hadden bekommerd,
daar zij meenden, dat de bemanning, in
dien noodig, gemakkelijk kon ontspannen.
Pas naderhand realiseerden zij zich, dat
de manschappen niet met het reddingstoe-
stel konden onsnappen, en toen was er
reeds te veel tijd verloren gegaan.
Roosevelt en Huil hebben moeten
zwichten: de neutraliteitswet zal dit
jaar niet worden herzien. Roosevelt
verbergt hierover zijn teleurstelling
en bezorgdheid niet, en heeft ver
klaard, zich thans tot het volk te
zullen wenden. Hij, zoowel als Huil
achten oorlogsgevaar in Europa aan
wezig. Na afloop van een conferen
tie met eenige republikeinsche en
democratische senatoren is de vol
gende verklaring voorgelezen:
„De president en de secretaris van
staat hebben hun standpunt ge
handhaafd, dat een in gebreke blij
ven van den senaat, de neutraliteits
wet in behandeling te nemen, de lei
ding der Vereenigde Staten bij het
aanwenden van hun invloed voor de
zaak van het behoud van den vre
de tusschen de andere naties in ge
val zich tusschen nu en Januari a.s.
een nieuwe crisis in Europa zou
voordoen, zou verzwakken".
De secretaris voor persaangelegenheden
heeft nadrukkelijk bevestigend geantwoord
op de vraag van een verslaggever, of hij uit
het verklaarde moest opmaken, dat in deze
zitting geen verdere pogingen zullen wor
den ondernomen de neutraliteitswetten te
herzien.
„Het beteekent, zoo ging de secretaris
voort, dat do senatoren met het oog op een
langdurig debat of een langdurige obstructie,
indien men dit zoo noemen wil, er de voor
keur aan geven, naar huis te gaan en het
risico aanvaarden, dat er een nieuwe crisis
in Europa uitbreekt, terwijl het Congres niet
bijeen is. Er schijnt verschil van meening te
bestaan over de vraag of in Europa een der
gelijke crisis zal uitbreken.
De president en Huil verklaarden na
drukkelijk, dat in Europa gevaar
voor oorlog bestaat.
Huil verklaarde dat zijn meening
gegrond is op zeer betrouwbare be
richten van diplomatieke vertegen
woordigers van de Vereenigde Sta
ten in Europa.
Roosevelt zal zich tot het volk wen
den.
De onmiddellijke reactie in welingelichte
kringen te Washington was, dat Roosevelt
gedurende zijn zomerreis door de Westelijke
staten, zijn geval aan het volk zal voorleg
gen.
Tezelfder tijd is men van meening, dat de
•"epublikcinschc oppositie er bezorgd over is,
dat men het zal doen voorkomen alsof zij
voor isolement is. Dit zou den democraten
in staat kunnen stellen in 1910 bij de ver
kiezingen van de buitenlandsche politiek een
Programmapunt te maken. Daarom gelooft
men, dat-do republikeinen zullentrachten
de kwestie der neutraliteit bij den ganvang
dor volgende zitting te regelen, waarbij vrij
zal moeten worden gestemd.
Nadat de andere personen bet W itte Huis
]'eeds hadden verlaten, heeft Roosevelt nog
een conferentie met Garner en Barkley ge
had, die 20 min. duurde en waarin de pre
sident hen er op wees, dat hij in go\al \an
een nieuwe Europeesche crisis, gedwongen
zou zijn, het congres in bijzondere zitting
hijeen te roepen.
Bij don aanvang van de conferentie met
de leiders der partijen verklaarde dn presi
dent reeds dat hij een Europecschcn oorlog
mogelijk achlt\ llij voegde er aan toe, dat
het herroepen van het embargo op den uit
voer van wapenen een factor zou kunnen
zijn tot handhaving van den vrede.
Roosevelt werd hoos
Een van de personen, die aan die confe
rentie beeft deelgenomen, meldt nog. dat
Roosevelt Borah zijn grooten tegenstan
der boos had toegevoegd „gij kunt uw mee
ning hebben, maar ik heb feiten" waarou
Borah antwoorde, dat ook hij in het bezit
van feiten was en dat hij overtuigd was,
dat de oorlog nog ver is en dat de senaat
bereid is om de verantwoordelijkheid voor
liet uitstel van het regeeringsprogramma
op zich te nemen.
Volgens de „New York Herald Tri
bune" gaf de president te kennen,
dat de toestand in Europa veel ge
vaarlijker is dan algemeen wordt
vermoed en dat Hitier iederen dag,
week of maand een oorlog zou kun
nen ontketenen.
De president heeft gewezen op de nood
zaak de neutraliteitswet spoedig in behan
deling te nemen en te amendeeren en hem
grooter gezag toe te kennen bij de leiding
der buitenlandsche aangelegenheden.
Als eerste getuige tot ondersteuning van
zijn stelling kon president Roosevelt vol
gens de Herald Tribune refereeren aan Da-
vis, den ambassadeur der Vereenigde Sta
ten in België, daarvoor in Rusland, die aan
president Roosevelt uit de eerste hand in
lichtingen heeft gegeven over den Europee-
schen toestand.
K.L.M. vliegtuig ving noodsigna
len op. - De ramp in Duitschland
verzwegen.
De heer G. J. C. te Roller, gezag
voerder van het K.L.M. vliegtuig
naar Oslo, dat gisteren om halt
twaalf van Schiphol was vertrok
ken, heeft op zijn vlucht een bericht
opgevangen, volgens hetwelk op
ongeveer 50 km. buiten de kust van
Jutland op 56 gr. 42 min. n.b. en 7
gr. 2 min. o.l., dus ongeveer ter
hoogte van den mond van de Lüm
Fjord, een groot militair vliegtuig
van Duitsche nationaliteit in zee
was gestort.
Het vliegtuig was klaarblijkelijk op een
kruisvlucht langs de Deensche kust, zooals
uit de positie van het vliegtuig zou kunnen
blijken. Onmiddellijk hebben de Deensche
luchtvaartautox-iteitcn maatregelen geno
men om de bemanning van het vliegtuig te
redden. Booten werden uitgezonden naar de
plaats waar de machine moest zijn neerge
stort. Laat in den middag was echter nog
niet bekend hoeveel personen zich aan
boord van het verongelukte toestel bevon
den en evenmin of men iemand had kun
nen redden. De aanvankelijke vrees, dat het
hier een lijnvliegtuig van den Kopenhagcn-
Londen dienst betrof, bleek, volgens de an
dere opgave van den heer Tc Boller, onge
grond. iletgcen ook bleek uit berichten van
waarnemende visschers, die meldden, dat
bet hier een marinevliegtuig betrof.
De radiozender Kopenhagen onderbrak
gistermiddag zijn programma om mede te
deelen, dat een groote Duitsche marinevlieg-
boot in zee was gevallen en zich in nood
bevond. De zender gaf dit S.O.S. bericht
verder. Het werd o.m. opgenomen door een
machine van de K.L.M., die daarop van zijn
koers afweek en het wrak van de Duitsche
machine ontdekte. De Nedcrlandsche Dou-
glas kon intusschen geen hulp verleenen.
De juiste positie van het wrak werd o.m.
opgenomen door een Noorsche stoomboot,
die zich op weg daarheen begaf.
Ongetwijfeld, zegt het Hsb., zijn ook van
Duitsche marinezijde maatregelen genomen.
Over het lot der bemanning was 's avonds
te acht uur nog niets bekend. Van Duitsche
zijde is voorloopig over deze ramp nog niets
gepubliceerd,
Men trachtte eerst de boot,
daarna de bemanning te redden
Gisteren is bij het gerechtelijk onderzoek
inzake de ramp van de „Thetis", naar de
Engclsche bladen melden, het getuigenver
hoor voortgezet. Getuige was thans aller
eerst Frederick Norton, de eerste duiker die
na het zinken van de onderzeeboot voor een
onderzoek afdaalde.
Hij verklaarde, dat hij zonder
ecnig bezwaar een luchtpijp mee
naar beneden had kunnen nemen,
en deze aan een ventiel in den
voet van het kanon had kunnen
bevestigen, dat in verbinding staat
met het binnenste van den onder
zeeër
Llij zeide voorts, dat hij in staat
zou zijn geweest, het voorste luik
te vinden, en dat hij dit had kun
nen open schroeven.
Na zijn eerste afdaling, waarbij
hij alleen de situatie had opgeno
men, was hij omhoog gekomen, en
had verslag uitgebracht. Daarna
had men hem gezegd, het duiken
verder te staken en bij het werk bo
ven den zeespiegel te helpen.
Norton antwoordde, volgens het Hsb. op
een desbetreffende vraag, dat hij niet wist
waarom do door hem gerapporteerde red-
dingsmogeüjkheden niet uit waren gevoerd.
De duiker had bij zijn onderzoek gezien,
dat een kabel verward zat rond den com-
mandotoren; de uiteinden hingen los langs
het schip omlaag. Hij had het echter niet
nader onderzocht daar men hem had ge
zegd, uit de buurt van het luik te blijven,
waardoor de manschappen met hun Davis-
redding-toestellen zouden kunnen ontsnap
pen.
De rechter vroeg daarop aan Nor
ton: „Was het mogelijk dat deze
kabel de werking van 't reddings
luik heiemmerde?"
Norton: „Ik meen van wel. Een
deel van den kabel ging dien kant
op naar den achtersteven".
Men denkt dat de bemanning
zichzelf kon redden.
Daarop werd het getuigenverhoor voortge
zet met verklaringen van hen, die de tele
grammen naar Portsmouth hadden gezonden
experts van do Admiraliteit, en van een as
sistent van de medische marine-school, die
berekend had, dat na maximum 30 uur de
hoop voor het leven van die manschappen
moest worden opgegeven, daar er dan meer
dan 10 pCt, kooldioxide in den onderzeeër
zou zijn, de doodelijke concentratie.
De volgende getuige was Watters, een
directeur van de werf Cammell Lairds, Hij
Het staat thans vast, dat Dr. Colijn er niet
in geslaagd is mr. Romnie en de zijnen voor
zijn nieuw opgesteld regeeringsprogram te
vinden.
Naar men algemeen aanneemt, stuitte
men op fundamenteele verschillen van op
vatting ten aanzien van de werkloosheids-
politiek.
Bevestigd wordt ook, dat Dr. Colijn de
demissionnaire ministers Ch. J. L. M. Wei
ter en M. P. L. Steenberghe portefeuilles
heeft aangeboden, die beiden bedankten.
Ook de A.R. professor Mr. A. C. Josephus
Jitta schijnt te hebben bedankt, echter om
gezondheidsredenen.
Prominente katholieke figuren zal Dr.
Colijn thans zeer moeilijk bereid kunnen
vinden om hem te steunen bij de vorming
van zijn kabinet, zoodat het er meer en meer
naar gaat uitzien, dat de formateur zal
moeten aansturen op een regeering zonder
katholieken.
Het gaat dus, dit blijkt wel steeds ster
ker, in de richting van een program- of za
kenkabinet.
Men noemt als leden daarvoor o.a. Jhr.
Ir O. C. A. van Lith de Jeude, liberaal en
oud-minister van Waterstaat, Mr. J. A. de
Visser, procureur-generaal bij het Gerechts
hof te Arnhem, christelijk-historisch, ter
wijl men de heer C. W. Bodenhausen, oud-
vice-president van den Raad van Ncd. In-
dië, de portefeuille van finantiën toedenkt.
Drang om de Indische vloot in
vlugger tempo te versterken.
Het hoofdbestuur van het verhond voor
nationaal herstel heeft zich met een brief
tot H. M. de Koningin gericht om uiting
te geven aan „zijn groote bezorgdheid over
het talmen der politieke partijen met de
spoedeischende vlootversterking in Neder-
landsch Oost-Indië.
Na 3 Augustus geen burgervlieg
tuigen meer in de buurt.
De minister van Waterstaat heeft met het
oog op de te verwachten heugelijke gebeur
tenis in het Vorstelijk gezin bcnaald, dat
het gebied des rijks, gelegen binnen een
cirkel met straal van 5 k.m. beschreven
om het Paleis te Soestdijk, als middelpunt
met ingang van 3 Augustus 1939 tot nadere
aankondiging gesloten te verklaren voor de
luchtvaartuigen.
Vele arrestaties. Duitschland
verwerpt elk compromis."
DUITSCHE PERS WEER FEL OP POLEN
GEBETEN.
Uit Dantzig wordt gemeld: dat aldaar om
streeks 20 personen zijn geaiTesteerd, die
lid zijn geweest van linksche organisaties.
Zij worden van hoogverraad beschuldigd,
daar zij een dynamietaanslag zouden heb
ben voorbereid.
Ten aanzien van de versterking der Dant-
zigsche politie verklaren bevoegde kringen
in Dantzig, dat men alleen Kot burgers der
Vrije Stad zijn toevlucht heeft genomen.
De in de laatste weken aangeworven aanvul
lende politietroepen worden door de Dant-
zigcr Vorposten gesteld op 3 tot 4000 man,
die ondergebracht worden in bestaande ka
zernes en verschillende verbouwde scholen.
Omtrent de aiTcstatie van de twintig vroe
gere leden van de marxistische organisaties
wordt nader gemeld, dat plannen bestonden
om de gasfabriek van Dantzig te vernielen
en andere daden van sabotage Ie plegen.
De politie is hen op het spoor gekomen door
een ontploffing, welke zich heeft voorge
daan in 't huis van 'n werkman, waardoor
deze man en zijn vrouw gedood werden.
Naar verluidt zijn wapens en spi'ingstoffen
in het bezit van de thans gearresteerde per-
sonen gevonden. De politie verklaart verder
dat- zij in contact stonden met buitenland
sche mogendheden.
Versterkingen voortgezet.
Intusschen wordt, naar Un. Press, in wel
ingelichte kringen in de Duifsche hoofdstad
verneemt, de versterking-van het gebied der
Vrije Stad onafgebroken voortgezet.
Taiikaf wee instellingen worden op enkele
wegen, die in de nabijheid der Poolsche
grens gelegen zijn, ingericht en een aantal
jeugdige Dantzigers van 20 a 21 jaar heb
ben opdracht gekregen, zich te melden bij
de rijksmilitaire autoriteiten in Dantzig, op
bepaalde dagen in Augustus.
Reizigei's, ut de Vrije Stad gekomen, dee
len mee, dat opvallend veel meer S. S. en
S. A.-uniformen op straat worden gezien en
ook veel meer politic dan vroeger. De
laatste drie dagen is 5000 ton benzine en
olie in de vrije stad aangekomen en op
geslagen.
Met het nog steeds opgevoerde tempo
der militaire activiteit zal het derde rijk,
volgens politieke waarnemers, 2.000.000 man
tegen eind Augustus op de been hebben.
Duitschland verwerpt ieder com
promis.
De „Danfziger Vorposten" noemt de bc-
ï'ichten, volgens welke Hitier zich wellicht
tot hoofd van een staat Dantzig zou laten
kiezen, „fantastische verhalen". Het blad
voegt hieraan toe, dat Duitschland ieder
compromis ten aanzien van Dnatzig ver
werpt.
De laatste 24 uur zijn de aanvallen van
de Duitsche pers op Polen weer menigvuldi
gcr geworden, zonder twijfel tengevolge van
het bezoek van generaal Ironsidc aan War
schau,
Onder de bevolking van Berlijn doen niet
te controleeren geruchten de rondo over de
spanning van de komende weken. Naar men
zegt zijn voor 6 Augustus auto's en vracht
auto's gei-cquii'cerd. Vermoedelijk vinden
deze berichten huxx oorsprong in do oefenin
gen vaxx de luchtbescherming, welke einde
Juli in Berlijn worden gehouden.
Volgens een Havas-bericht uit Londen,
heeft minister-president Clxamberlain in het
Lagerhuis, in antwoord op een vraag van
den liberaal Mander, verklaard. dat „de
inlichtingen, waarover de regeering be
schikt, de geruchten inzake liet zcndeix van
zwaar geschut uit Duitschland naar Dant
zig geenszins bevestigen."
Verwachting: Enkele regen- of
onweersbuien. Zwaar bewolkt
met opklaringen. Iets koeler.
Matige, tijdelijk krachtige zui
delijke tot zuidwestelijken
wind.
Politie staat machteloos,
volk komt tot nadenken.
Het
Thans zijn ongeveer 40.000 King Hall-brie-
vcn in drie series in vele en zeer uiteenloo-
pende Duitsche kringen ontvangen.
Personen, die over een grooten
kennissenkxing beschikken, hebben
vernomen, dat deze brieven het on
derwerp van ernstige besprekingen
zijn, niet alleen onder de intellectu-
eclen, aan wie de brieven in het bij
zonder geiicht zijn, doch onder alle
lagen der bevolking.
Het effect van deze blieven is,
dat de vrees voor een mogelijken
ooxiog onder de ontvangers ervan,
alsmede onder hun vrienden nog
is toegenomen.
In dezelfde mate is de belangstelling voor
de buitenlandsche couranten toegenomen,
terwijl eenige doorgaans goed ingelichte per
sonen het aantal Duitschers, dat momen
teel 's avonds naar de radiouitzendingen
van Engeland luistert, op verscheiden hon
derdduizenden schatten.
De politie heeft volgens U. P. tot nu toe
slechts een zeer klein aantal van deze King-
Hall-brieven weten te onderscheppen, daar
ze aan de enveloppen niet te herkennen zijn.
Sommige zijn met de hand, met inkt, of
potlood, geschreven, andere met de schrijf
machine in verschillende soorten, kleuren
en grootten van enveloppes.
Krachtproef van een week.
De chef van den Duitschen arbeidsdienst,
Hieri, is in Oost-Pruisen aangekomen om
het medehelpen der mannen van den ar
beidsdienst bij het inhalen van den oogst te
organiseeren. De leider van het district Ko
ningsbergen heeft bevolen, dat alle staats
ambtenaren een weck beschikbaar moeten
zijn voor het inzamelen van den oogst. Een
aantal banken en verzekeringsmaatschap
pijen heeft besloten het personeel een extra
verlof te geven, opdat het bij den oogst kan
helpen.
Op groote hoogte over Parijs en
Marseille.
Gisteren hebben een honderdtal Brit-
schc vliegtuigen, waaronder Welling-
ton- en Whitley-bommen werpers en
Blenhcims, een tweede oefenvlucht
over langen afstand hoven Frankrijk
gemaakt. Kapitein Balfour, onder
staatssecretaris van luchtvaart,
maakte deel uit der bemanning van
een der Wellington-bommenwerpers.
Eenige vliegers hadden den tocht reeds
in het begin van den middag volbracht en
keerden binnen de drie uur naar hun basis
terug, doch andere toestellen keerden eerst
later in den middag terug.
Toen de .toestellen Parijs passeerden, vlo
gen zij' met geweldige snelheid op groote
hoogte. Op hun tocht zonder tusschcnlan-
ding zijn deze vliegtuigen ook hoven Mar
seille geweest.
Vijf escadrilles vlogen naar Marseille. De
afstand van 1500 mijl werd afgelegd in acht
en een half uur. Bij hun terugkeer verklaar
den de piloten, dat de weersomstandighe
den niet bijster gunstig waren geweest.
Onfortuinlijke start. Beman
ning ongedeerd.
Gistermiddag heeft een watervliegtuig
van het vliegkamp De Mok, bestuurd door
den officier-vlieger Swaab, tijdens een start
in de Mokbaai op Texel, vermoedelijk een
boei geraakt, waardoor het over den kop
is geslagen. De bestuurder en de tweede in
zittende, matroos Roos, Neven, volgens het
Hsb. ongedeerd. Per boot werden zij aan
wal gebracht. Van het toestel, een van het
nieuwste type, waren de motoi- en oen der
drijvers beschadigd.
