Hitier wil vrede
zonder concessies
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Het zakenkabinet
vrijwel gereed
Bveg
man
Büvckel naar Dantzig?
Amerika houdt steeds een
wakend oog op Japan
Ook Duitschland cn
Rusland praten weer
Britschc regeerinq niet
achter Kiog Hall
ZATERDAG
Britsch exportcrediet zoo
hoog mogelijk
De val van den
Chineeschen dollar
Dr, Colijn zal over voldoende
bekwame medewerkers kunnen
beschikken
Britsch admiraal
bezoekt Turkije
Italië bevestigt opnieuw
zijn vredeswil
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBERICHT
Radio uit duikbooten
Een korte oorlog is onmogelijk
De resten worden
bij elkaar geveegd
heldersche courant
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON SO (2 LIJNEN)
Ultgav# der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
22 JULI 1939
67e JAARG. No. 8675
geruchten over vreedzame
oplossing van het geschil
ft et polen nemen steeds
toe..
Volgens welingelichte politieke kringen te Berlijn
wenscht Hitier, die thans rust neemt in de Beiersche Al
pen, een vreedzame oplossing van het vraagstuk-Dantzig,
zonder dat hij evenwel aan een compromis denkt.
In nationaal-socialistische kringen ziet men twee mo
gelijkheden van ontwikkeling van den toestand: of een
overeenkomst met Rusland zal Engeland in een automa
tisch stelsel van garanties verwarren, zoodat het geen vrij
heid van handelen zal hebben en er dus bij Polen op zal
aandringen, dat een conflict niet verhaast wordt; of Enge
land kan, indien er geen pact met Rusland komt, Polen
geen doeltreffende hulp verleenen en zal Warschau in zijn
eigen belang aanraden concessies te doen.
De zegsman van Reuter verklaarde, dat Hitier voor
honderd procent besloten is Dantzig te krijgen zonder
eenige concessie, doch ook voor honderd procent wenscht
het zonder oorlog te krijgen. Men geeft toe, dat het vraag
stuk gelijkenis vertoont m.d. Gordiaansche knoop. In de
eerstvolgende maanden zal blijken of de knoop ontward
kan worden of met 't zwaard moet worden doorgehakt. Men
hoopt, dat Polen een vreedzame oplossing op een basis
van „misverstand", die zijn prestige zoo weinig mogelijk
zou schaden, zal prefereeren.
Partijcongres van de vrede zal
doorgang vinden.
Hooge ambtenaren achten het zeker, dat
het „partijcongres van den vrede" in begin
September doorgang zal hebben, omdat het
volkomen in strijd met Hitiers karakter is,
dat een dergelijk congres eerst zou worden
aangekondigd en daarna afgezegd.
De bovenvermelde verklaring is door een
officieel woordvoerder afgelegd tegenover
de vertegenwoordigers der buitenlandsche
nieuwsagentschappen op de dagelijksche
persconferentie. De woordvoerder antwoord
de op door de correspondenten gestelde vra
gen en zijn verklaring was niet van te vo
ren gereed gemaakt. De tot uitdrukking ge
brachte opvattingen werden niet voorgesteld
als een nieuwe richting in de politiek, aan
gezien dezelfde gevoelens herhaaldelijk uit
gesproken zijn den laatstcn tijd door den
nat.socialistischen woordvoerder en de Duit-
scho pers. Als zoodanig mogen de uitgespro
ken meeningen beschouwd worden als die
der Duitsche regeering.
„Natuurlijke voorzorgen."
Men legt in nat.soc. kringen den nadruk
op vastbeslotenheid en vrede. De uitgebreide
militaire voorbereidingen, die openlijk ge
maakt zijn, worden „natuurlijke voorzor
gen" genoemd. In officieele kringen zegt
men, dat Duitschland voor alle gebeurlijk
heden bereid moet zijn, daar het duidelijk
is, dat een oorlog tot de mogelijkheden be
hoort, hoewel hij niet de juiste en ge-
wenschte oplossing wordt geacht.
Verwondering in Londen.
In Londen toont men zich over dit alles
intusschen zeer verwonderd, speciaal waar
de Duitsche woordvoerder zegt, dat men in
Duitschland van mcening is, dat Enge
land; indien het niet tot een accoord met
Moskou komt, op den duur Polen ertoe zou
willen brengen concessies te doen; Enge
land zou thans ook „bluffen", aldus de com
mentaren.
In Whitehall wordt dit met den
moesten nadruk ontkend. De positie
van Engeland inzake Dantzig, al
dus wordt verklaard, is kristalhel
der, en er is geen sprake van eenige
wijziging.
De jongste berichten uit Berlijn worden
in Londen dan ook geïnterpreteerd als aan
vallen in den „zenuw-oorlog", en in dit ge-
val gelooft men, dat zij erop zijn gericht het
vertrouwen van Polen in Engeland te on
dermijnen Men waarschuwt er voor. zich
door deze tactiek niet te laten beïnvloeden.
Zooals reeds gemeld, schijnt het vrij zeker
fo. zijn, dat de Duitsche financicele deskun
dige, dr. Wohltat, die thans in Londen ver
toeft, met eenige invloedrijke personen in
llritsche regeeringskringen, met name on
derminister van handel Hudson, Sir Ilorace
Mi bon o.n den ambassadeur tc Berlijn, Sir
•N'eville Henderson, heeft gesproken ovci
.economische toenadering" van Engeland
lot Duitschland.
„Economisch" is zeer rekbaar en kan zich
dus ook uitstrekken tot het groote probleem
van thans.
Veel opzien is te Londen in politieke knn
Ren verwekt door het plotseling opgedoken
gerucht, dat de Britschc regeering een
nieuw plan overweegt, dat wij gisteren pu
bliceerden. Het plan zou zijn, zooals gezegd.
Duitschland een groote lecning aan tc bie
den op voorwaarde, dat het in zekere n.1?E
van ontwapening toestemt en de activiteit
van zijn oorlogsindustrieën-tot het n°.rm<*'e
vredespeil terugbrengt. In officieele knnge
aldus de N.R.Crt. beweert men van een
dergelijk plan niets tc weten.
Biirckel naar Dantzig?
Te Berlijn verluidt, volgens U. P- dat in.
Verband met bepaalde mutaties in cle r>e
zetting der hooge partijfuncties Bürckel met
een „bijzondere opdracht" naar Dantzig ge
zonden zal worden.
De categorische verklaring van een woord
voerder der nazi-regeering, dat Duitschland
een vreedzame oplossing van het Danzig-
pobleem wenscht, heeft, hoewel dit stand
punt algemeen bekend was in diplomatieke
kringen te Berlijn buitengewoon de aan
dacht getrokken, omdat tot nu toe een dei>
gelijke verklaring van officieele zijde in
dusdanige duidelijke bewoordingen vervat,
nog niet was afgelegd..
De verklaring beteekent natuurlijk niet
en als zoodanig wordt ze dan ook niet op
gevat dat Duitschland een oorlog zou
ontwijken, indien deze zich uit de Danzig-
kwestie zou ontwikkelen, maar goedinge-
lichte kringen zien er een bewijs in, dat
Hitier en de Duitsche regeering althans op
dit oogenblik niet in een oorlogsstemming
zijn.
Rustig weekeinde voorspeld
In Duitsche politieke kringen wordt een
kalm weekeinde, zonder verwikkelingen, in
Dantzig, voorspeld.
De geruchten, dat gouwleider Buerckel
binnenkort naar Dantzig zou gaan om den
toestand te bestudeeren, worden van andere
zijde zeer onwaarschijnlijk genoemd, in of
ficieele kringen verklaart men niets hier
van te weten.
In Duitsche politieke kringen is men ver
der verbaasd over de groote beteekenis, wel
ke in het buitenland wordt gehecht aan de
opmerkingen welke een ambtenaar van het
ministerie van propaganda heeft gemaakt
tegen enkele buitenlandsche journalisten
hierboven geschetst. Dit beteekent in het
geheel geen wijziging van de Duitsche po
litiek.
Eereplicht, nu Polens onafhan
kelijkheid is gewaarborgd.
In zijn antwoord tijdens de debatten over
het wetsontwerp over de exportcredietcn,
dat reeds door het Lagerhuis is aangenomen,
heeft Lord Templemore in het Hoogerhuis
verklaard, dat de regeering uiteraard ten
zeerste verlangend is om alles wat in haar
vermogen ligt te doen. teneinde doeltreffen
de hulp te verleenen aan Polen bij de ver
sterking van zijn defensie. Het ligt voor de
hand. dat wij zulks wenschen, aldus spr.,
omdat wij zijn onafhankelijkheid hebben
gewaarborgd. Men zal begrijpen, aldus
Templemore, dat er begrenzingen bestaan
voor wat wij op een gepaald oogenblik kun
nen doen. met het oog op de eischen van
onze eigen strijdkrachten.
Men zal ook begrijpen, welke moeilijkhe
den gepaard gaan met onze verlecning van
zeer groote credietcn aan Polen ,om dat
land in staat tc stellen aankoopen te doen
in andere landen. Deze zaken worden dooi
de regecring op volle waarde geschat en
worden thans actief besproken met cle
Poolsche delegatie. Het is niet wenschelijk
op bijzonderheden in te gaan, maar spre
ker verzekerde toch, dat alles wat gedaan
kon worden betreffende andere tot Enge
land gerichte verzoeken, in deze aangele
genheid gedaan zou worden.
Gezien de handelspositie met de Balkan-
landen, aldus ging Lord Templemore ver
der, is men zich ten volle bewust van het
belang ccner uitbreiding van ons verbruik
van producten, die door de Balkanlanden
worden uitgevoerd.
Ik neem volledig nota. van de gedachte,
dat wij geen onderscheid belmoren te ma
ken tusschcn de vijf Balkanlanden Roeme
nie, Zuidslavië, Bulgarije, Griekenland en
Turkije.
Het wetsontwerp werd in tweede lezing
aangenomen, waarna het Hoogerhuis ver
daagd werd.
Liever geen openbaar debat over
de betrekkingen.
In een persconferentie heeft de minister
van buitenlandsche zaken, Huil, op de vraag
of de Vereenigde Staten op de hoogte worden
gehouden van de onderhandelingen tusschen
Japan en Engeland inzake Tientsin, herin
nerd aan zijn verklaring van 19 Juli dien
aangaande.
Ilij zcide, dat de regecring van de
Vereenigde Staten niet direct bij het
vraagstuk betrokken is, doch slechts
belangstelling hiervoor heeft wat be
treft de verdere ontwikkeling en de
•algemeene vraagstukken, welke wer
den behandeld in de verklaringen
van de Japansche woordvoerders en
de betrokken regeeringen.
Huil weigerde iets te zeggen over den toe
stand in Eurojia en zeide niets te weten van
de persberichten over mogelijke „verzoe
ningsplannen", welke of wel door Enge
land of wel door Duitschland zouden zijn
ingediend.
Geen openbaar debafe.
In diplomatieke kringen wordt de brief
van Huil beschouwd als een uitting van het
verlangen der regeering geen openbaar de
bat uit te lokken over het moeilijke vraag
stuk van de betrekkingen tusschen Japan en
de Vereenigde Staten. Men is van meening,
dat president Roosevelt alle macht heeft om
restrictie-maatregelen ten aanzien van Ja
pan toe te passen, wanneer de houding van
dit land hét noodzakelijk maakt, doch op
het oogenblik is het nog niet noodig repre
sailles toe te passen.
Verder heeft Huil een brief geschreven
aan den republikeinschen senator Vanden-
bergh, waarin hij zegt, dat het ministerie
van buitenlandsche zaken nauwkeurig het
voorstel om de ondertcekenaars van liet ne
gen mogendheden verdrag bijeen te roepen
teneinde de houding van Japan te bespre
ken, bestudeert.
Nieuwe instructies voor Seeds
Do besprekingen tusschen Duitschland en
Rusland over een handelsovereenkomst en
credieten zijn onlangs hervat.
Als vertegenwoordiger van het volkscom
missariaat voor den buitenlandschen han
del treedt op Barbarin, asssistent van den
Sowjet-attaché voor handel te Berlijn. De
Duitsche regecring wordt, naar het I-Isbl.
meldt, vertegenwoordigd door Schnurre.
De Britsch-Russische besprekin
gen.
De diplomatieke redacteur van Reuter
verneemt, dat gisteravond nieuwe instruc
ties naar Seeds zouden worden gezonden,
die hervatting der besprekingen te Moskou
mogelijk zouden maken. De instructies zou
den worden verzonden in overeenstemming
met de Fransche regeering, die haar ambas
sadeur een gelijke opdracht verleent.
Vreugde en bezorgdheid in Japan.
De koers van den Chineeschen dol
lar is gisteren gedaald tot vier pen-
ce, terwijl de hoogste koers van den
dag i 11,32 was.
Een vooraanstaand deskundige in het
Verre Oosten heeft Reuter verklaard, dat
dezen val van den Chineeschen dollar de
grootste Japansche overwinning is sedert
de verovering van Hankau.
De overwinning is zuivel moreel cn psy
chologisch, doch op den langen duur kan
blijken, dat deze overwinning van meer be
teekenis is dan de militaire. Het vertrou
wen in de Chineesche munt is er door ge
schokt. De deskundige wees hierbij op het
feit, dat de onderwerping van Mandsjoekwo
door Japan krachtig werd begunstigd door
het invoeren van een eigen munt.
Een ander geleerde.
Dc Japansche minister van Financiën
Isjiwata is echter minder optimistisch en
betoonde zich juist bezorgd over den val
van den Chineeschen dollar. Hij wees er op
dat door dezen val Japan groote inkomsten
zou derven en achtte onverwijld maatrege
len dringend noodig.
Chaotische toestanden te Shanghai
Naar het Hsbl. meldt, heerschen er op
financieel gebied te Sjanghai chaotische
toestanden. De leider van een vooraanstaan
de im- en exportfirma heeft tegenover den
den correspondent van Reuter verklaard,
dat het geheeie zakenleven stil ligt.
Voor dc Hoeasing Handelsbank staan
de Chineczcn in een rij om hun nationale
munt in te wisselen tegen biljetten van de
ze bank welke gister op 6 pence gefixeerd
zijn. De bezitters van Chineesche dollars
poogden hiervoor veelal buitenlandsche wis
sels te koopen, doch deze waren slechts in
lippèrktc mate te krijgen, tegen een zeer on-
voordoelige koert. Anderen kochten goede
ren of effecten. De goedcrenprijzen stegen
evenwel met'20 tot 30%, terwijl de winke
liers den verkoop van geïmporteerde goe
deren beperkten. De prijzen voor goud wa
ren eveneens buitensporig hoog.
Omtrent het bezoek, dat Dr. Colijn gister
morgen aan H. M. de Koningin heeft ge
bracht, zijn geen nadere mededeelingen van
officieele zijde verstrekt. Het blijft dus bij
gissen, maar men mag toch veilig aanne
men dat de formateur H. M. in de meer
dan twee uren durende conferentie, geheel
op de hoogte heeft gesteld van de stand
van zaken.
Het staat vrijwel vast, dat Dr. Colijn ge
slaagd is in de vorming van een zakenka
binet. Minstens 3 demissionnaire ministers
zullen, naar vrij algemeen wordt aangeno
men, deel uitmaken van de nieuwe regee
ring en wel de heeren Mr. Patijn, Dr. van
Dijk en Van Buuren.
Als nieuwe figuren worden genoemd Mr.
J. A. de Visser, procureur-generaal van het
Arnhemsche gerechtshof, die men justitie
en de oud vice president van den Raad van
Nederlandsch Indië, de heer G. W. Boden-
hauscn, die men financiën toedenkt.
Verder schijnt het vrij zeker te zijn dat
oud-ministers van Lidth de eude weer op
Waterstaat zal tronen, en dat Dr. Neder-
bragt beheerder zal worden van het depar
tement van Algemeen Bestuur, dat thans
door Dr. Colijn zelf wordt waargenomen.
De Premier zelf zal dan binnenlandsche
zaken nemen.
Het behoeft geen betoog, dat al deze con
structies op louter veronderstellingen be
rusten, welke in Haagsche politieke krin
gen de ronde doen.
Zeer positief is een bericht in de anti
revolutionaire „Nieuwe Haagsche Courant"
die in afwijking van bovengenoemde mee
ningen zegt dat Dr. Nederbragt Economi
sche Zaken zal krijgen, terwijl Dr. Colijn
bij Algemeene Zaken zou blijven.
Dit A. R. blad noemt nog Dr. A. D. de
Kat Angelino, oud-directeur van Onderwijs
en Eeredienst in Ned. Indië als toekomstig
minister van Onderwijs terwijl Dr. Slote-
maker de Bruiine weer terug zou keeren
naar zijn vroeger departement Sociale Za
ken.
Zeker is slechts, dat de officieele samenstel
ling van het Zakenkabinet Colijn thans niet
lang meer op zich zal laten wachten.
Treffende demonstratie van
BritschTurksche vriendschap
verwacht.
De correspondent te Ankara van de Daily
Telegraph meldt, dat de Turksche regee
ring er officieel van in kennis is gesteld dat
de opperbevelhebber van de Britsche vloot
in de Middellandsche Zee, admiraal Sir
Andrew Cunningham, op 20 Augustus een
bezoek zal brengen aan Istanboel met zijn
vlaggeschip „Warspite".
Politieke kringen in Ankara hechten het
grootste belang aan dit bezoek, dat drie da
gen zal duren. Alle Turksche bladen maken
op opvallende wijze melding van het desbe
treffende bericht en schrijven, dat de aan
wezigheid van Britsche schepen in de Turk
sche wateren de gelegenheid zal bieden voor
een treffende demonstratie van het Britsch-
Turksche bondgenootschap.
Hij schrijft zijn brieven zonder
„ruggesteun."
In het Lagerhuis is de vraag gesteld of
de verspreiding der nieuwsbrieven van King
Hall in Duitschland wordt ondernemen met
steun van de regeering.
Butler heeft daarop geantwoord: „Ik
maak van deze gelegenheid gebruik om de
categorische ontkenning te herhalen, die
gegeven is in de Duitsche uitzending der
B. B. C. van 14 Juli j.1., dat de Britsche
regeering op eenigerlei wijze in verband
zou staan met of verantwoordelijk zou zijn
voor deze brieven. Kol. King Hall zelf
heeft een brief gepubliceerd in de pers op
19 Juli, verklarende, dat het volkomen on
waar is, dat hij betaald wordt door het Fo-
reign Office of dat de minister van buiten
landsche zaken hem bijgestaan heeft bij
de samenstelling van zijn brieven."
De plannen lot afschaffen van
grootgrondbezit op Sicilië.
De Italiaansche pers bespreekt uitvoerig
het plan tot het afschaffen van het groot
grondbezit op Sicilië en de groote werken
tot verbetering van den grond. De pers
noemt dit een werk met buitenlandsche po
litieke beteekenis, aangezien een werk, dat
zooveel tijd in beslag neemt een bewijs is
van de vredelievende bedoelingen van Ita
lië. Het ontwerp vraagt tien jaar tijd, een
groote energie en enorme financieele mid
delen. Het is derhalve een bevestiging van
den vredeswil van Italië.
DE BILT SEINTi
Verwachting: Droog warm weer
behoudens plaatselijk onweer,
gedeeltelijk bewolkt, meest ma
tige veranderlijke wind.
Accountantskantoor
Lid N. I. v. B.
LEERAAR M. O.
Lid Ned. Gen. v. Acc.
Loodsgracht 72 - Tel. 650
Een Nederlandsche vinding de
marine aangeboden.
Na de duikbootrampen, die in de laatste
maanden habben plaats gevonden, is her
haaldelijk de vraag opgedoken, waarom
men geen verbinding tot stand heeft ge
bracht met de menschen in de duikboot
door middel van radio. Toen van de duik
booten de telefoonboei was losgeslagen of
niet kon worden opgelaten, was slechts
cmmunicatie mogelijk door middel van dui
kers, die met hamers op de wand sloegen.
Tot nog toe kan namelijk van een duikboot
uit alleen .radiografische verbinding ge
maakt worden, wanneer de boot boven wa
ter vaart cn de antenne in ae vrije lucht
hangt. Onder water varend, of verongelukt
op de zeebodem liggend, is radioverbinding
niet mogelijk, doordat het omringende wa
ter cle radiogolven te veel beïnvloedt.
Thans echter, zoo schrijft Het Volk, heeft
een Nederlander, de heer Ph. A. J. de Rop,
in radiokringen welbekend, een oplossing
voor dit probleem gevonden. Volgens zijn
constructie zal de bemanning van een
duikboot, die in moeilijkheden is geraakt,
radiografisch hulp kunnen inroepen, waar
door in vele gevallen de hulpverleening zoo
veel sneller zal kunnen geschieden, dat niet
vele kostbare uren verloren gaan, zooals
bij de Thetis.
Dc heer De Rop heeft zijn uitvinding aan
de Nederlandsche marine-autoriteiten aan
geboden.
Oud-generaal herinnert aan den
wereldkrijg, die óók kort duren
zou!
De gepensionneerde generaal von Tem-
pelhoff publiceert in het militaire tijd
schrift „Wissen und Wehr" een artikel
over „oorlog met snelle beslissing". De
schrijver schijnt niet te gelooven aan do
mogelijkheid van een korten oorlog, gezien
de tegenwoordige omstandigheden.
Hij herinnert er met name aan, dat „in
den laatsten oorlog elk der oorlogvoerenden
met de grootst mogelijke volharding pro
beerde een snelle overwinning te behalen,
doch het was vergeefsch." Hij haalt Moltke
aan, die zegt „wanneer een oorlog uit
breekt. kan men noch zijn duur, noch zijn
einde vooruitzien". Tempelhoff besluit: Dit
is geen wartaal van een ouden man van
negentig jaren, doch de wijze inzichten van
een der meesters van een snellen oorlog".
Nieuwe actie in Duitschland tot
het verzamelen van oud roest.
In de maanden Juli tot September zal in
Duitschland een nieuwe actie tot vergaring
van oud ijzer worden ondernomen. In 1938
werden in de verschillende Duitsche fabrie
ken 223.000 ton oud ijzer ingezameld. Dc
nieuwe campagne zal, evenals de vorige,
ten doel hebben buiten gebruik gesteld ma
teriaal in te zamelen, zooals stukken staal
cn ijzer, onbruikbare machines, rails, spij
kers, kettingen, kabels cn in hot algemeen
alle apparaten, die uit dc fabrieken wegge
haald kunnen worden zonder den goeden
gang van zaken te storen.
Bevoegde Duitsche kringen verklaren, dat
do behoefte der Duitsche industrie aan oud
ijzer voor 90 tot 93 procent gedekt is door
de inzameling in Duitschland. Zooals men
weet. gingen de pogingen om oud ijzer in te
zamelen zoo ver, dat de hekken van tuinen
openbare monumenten en eraven werden
weggenomen.