Sudet entaktiek
om Polen
Palestina-Witboek
afgekeurd
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Oorlogsschip
liep te vroeg
van stapel
Berliji
Zenuwachtige
stemming te
n en Rome
De vierling boft
Incident
aan de
Hongaarsche grens
Duitsche grond
in Polen
onteigend
„Er bestaat
geen wet in
Midden-Europa"
Churchill in
de Engelsche
regeering
KONINGSTRAAT 76, DEN HELDER, TELIFOON 50 (2 LIJNEN)
V R IJ D A G
18 AUGUSTUS 1939
67e JAARG. No. 8698
Een doodc
en twintig gewonden
De Poolsch-Duitsche
grens gesloten
Een herhaling van
het vorige jaar?
Roemeensche grenswacht
doodgeschoten
Dit nummer bevat 8 pagina's
Vl/EERBERICHT
DE BILT SEINT
Door de Commissie
voor de Mandaten
HELDERSCHE COURANT
ERNSTIG ONGEVAL OP EEN EN-
GELSCHE SCHEEPSWERF.
SCHIP GLEED TE WATER, NOG
VOOR DE DOOPPLECHTIGHEID
WAS BEGONNEN.
SCHRIK EN ONTZETTING ONDER DE
TALRIJKE MENIGTE.
Met schrik en ontzetting zag de zeer
talrijke menigte, welke zich op de
Engelsche scheepswerf te Belfast be
vond, om getuige te zijn van het te
water laten van het vliegkamp
schip „Formidable", een reus van
23000 ton, dat het schip lang voor
dat de plechtigheid begonnen was,
door tot nu toe onopgehelderde oor
zaken uit eigener beweging van sta
pel begon te loopen. Rechts en links
vlogen de stutten en brokstukken
van de sleden, waarop het schip ge
plaatst was.
Een deel van de brokstukken kwam
onder de toeschouwers terecht, waar
bij een vrouw werd gedood.
De minister van luchtvaart. Kingsley Wood
en zijn echtgenoote, die het schip zou doo-
pen, waren juist aangekomen, toen men stuk
ken van de houten stellage, waarop het schip
rustte, zag breken en het gevaarte tot ieders
schrik, twintig minuten voor den vastge-
stelden tijd, begon te glijden. De arbeiders,
die voor het schip aan het werk waren,
zochten in allerijl een goed heenkomen.
Stukken hout en bouten vlogen overal in
het rond en kwamen ook in de toeschouwers
ruimte terecht.
Toen de geweldige 23.000 ton meten
de massa zich aldus in beweging
zette, en onder een oorverdoovend
gekraak der bezwijkende stutbalken
van de helling begon te loopen, ging
'n golf van panische angst door de
menigte der toeschouwers aan weers
zijden, die vreesden dat het geweldi
ge gevaarte, dat tientallen meters
hoven hen optorende, zou kantelen
en hen verpletteren. Dit gebeurde
echter niet, want het schip gleed keu
rig te water.
Daarop volgde de godsdienstige plechtig
heid, welke volgens het programma voor het
te water laten had moeten worden gehouden.
De sleepbooten, die voor de helling la
gen te wachten, maakten in allerijl plaats
voor het schip. Er heerschte een geweldige
opwinding, door het gehuil der stoomfluiten
nog versterkt. Op de officieele tribune gaf
men mevrouw Kingsley Wood haastige aan
wijzingen, hoe zij de flesch champagne op
den boeg moest breken en zoo kon het schip
toch nog gedoopt worden.
Rede van minister Wood.
Vervolgens hield minister Kingsley Wood
een toespraak, waarin hij zeide: „Kracht en
waakzaamheid moeten ons wachtwoord zijn.
Ik geloof niet, dat iemand in twijfel ver
keert omtrent onze kracht of onze bedoelin
gen. Wij zoeken geen twist met eenig land
en wij gelooven, dat onze goede trouw en
onze eerlijke bedoelingen overal bekend zijn.
Dit volk verlangt, zooals de meerderheid van
ieder ander volk, den vrede, doch er zijn
dingen, die meer waard zijn dan zelfs den
vrede, die niet kunnen worden afgestaan.
„Wij hechten niet alleen aan onze eigen
vrijheid, maar ook aan die van anderen. Wij
zullen al onze plechtig aangegane verplich
tingen getrouwelijk nakomen en nooit capi-
tuleeren voor het geweld der agressie. Wij
kunnen in volkomen vertrouwen op onze
kracht voorwaarts gaan".
„Engeland", aldus de minister, „heeft zijn
luchtmacht, zijn financieele kracht, den
moed en de vastberadenheid van het volk,
die nooit overwonnen kunnen worden, doch
wij denken nu aan de voortreffelijke vloot,
die de herinnering aan Drake en Nelson
nooit zal beschamen. Onze vloot heeft ons
volledig vertrouwen. Ik spreek vandaag tot
n als optimist en ajs iemand, die de h°°P>
namelijk de hoop op den vrede, niet heeft
opgegeven. Oorlog is niet onvermi.ideh.ik. Wij
hebben het geloof in een betere toekomst
voor de menschheid niet verloren.
Verkeer geheel stilgelegd.
De Polen hebben alle grensover-
Rangen tusschen Polen en bet pro
tectoraat van Jablunkof tot Most
Rebarrioadeerd. Het verkeer is RO"
heel stilgelegd. Deze maatregel is
Renomen in den nacht van Dinsdag
op Woensdag, als antwoord op de
uitgebreide voorbereidingen, welke
van Duitsche zijde in dit gebied zijn
gemaakt. De groote weg, welke het
protectoraat verbindt mot Slowakije,
is voor onbepaaldcn tijd voor alle
verkeer gestremd*
Uit verschillende gebeurtenissen
blijkt, dat de Poolsche pers geen
ongelijk heeft als zij beweert dat
Duitschland ten aanzien van Polen
een „Sudetentaktiek" zou willen
toepassen. Evenals een jaar geleden
over „Tsjechische wreedheden"
staan thans de Duitsche bladen
vol over „Poolsche terreur" en ten
gevolge daarvan is te Berlijn een
nerveuse stemming merkbaar.
Men heeft het gevoel, dat iets moet ge
beuren en wel spoedig en er is een gevoel
van gespannen afwachten. De Duitschers
zijn overtuigd, dat de Fuehrer iets wil,
doch men weet niet wat. In niet-officieele
kringen is men van meening, dat Hitier,
wanneer de tijd daar is, bliksemsnel zal
toeslaan, zoodat een beslissende stap zal
zijn gedaan voor de mogendheden van het
vredesfront tijd hebben gehad in actie te
komen.
In officieele kringen wil men doen voor
komen, dat de nervositeit niet algemeen is
onder het volk, doch vreemdelingen, die
hier eenigen tijd gewoond hebben, hebben
den indruk, dat de onrust voortdurend toe
neemt. De lezers dér dagbladen zien een
herhaling van de campagne van het vorig
jaar
„Geen kans van slagen".
De Poolsche pers vestigt op al deze din
gen de aandacht en voegt er direct aan
toe, dat dit procédé geen enkele kans van
slagen zal hebben.
Volgens het Poolsche blad Kurjer Poran-
ny hopen de Duitschers, dat de zaken den
volgenden loop zullen nemen: de internatio
nale spanning zou tot de uiterste grenzen
worden opgezet. Europa, geplaatst voor een
onmiddellijke oorlogsdreiging, zou hand
zaam worden en een nieuw München aan
vaarden. Dan zou Duitschland een „defini
tieven vrede" voorstellen tot den prijs van
„onbeteekenende concessies."
Indien Europa in bevestigenden zin ant
woordt, zou dat zijn moreele demobilisatie
beteekenen en zou een Duitsche vrede kun
nen worden gedicteerd. De Duitschers ver
geten evenwel, aldus het blad, dat de at
mosfeer in Europa sinds verleden jaar vol
komen gewijzigd is. De mogendheden zijn
vastbesloten zich te verzetten tegen iedere
nieuwe Duitsche verovering, de Duitschers
vergeten ook, dat zij te doen hebben met
Polen, dat zich niet zal laten intimidee-
ren en vastbesloten is te strijden, desnoods
alleen.
Ook spanning in Rome.
Het gevoel van spanning met betrekking
tot Dantzig is te Rome gisteren ongewijzigd
gebleven.
Intusschen gaan over en weer de plagerij
en en intimidaties voort.
Agenten van de geheime staatspolitie en
S.S.-mannen hebben gisteravond een razzia
gehouden in het grootste koffiehuis te
Dantzig. Het „Deutsche Haus". Drie per
sonen werden gearresteerd. Deze maatregel
staat in verband met de geheime anti-Hit-
leriaansche propaganda, die op het oogen-
blik gevoerd wordt en een zekere opschud
ding onder de nationaal-socialistische lei
ders veroorzaakt heeft.
Voorts wordt gemeld, dat de tankversper
ringen en het luchtafweergeschut sedert
gisteren speciaal bewaakt worden, hetgeen
onder de bevolking eenige zenuwachtigheid
teweeg heeft gebracht.
In Oost-Opper-Silezië
zijn alle bureaux der jong Duitsche partij,
der vakvereeniging van Duitsche arbei
ders, der vakvereeniging van de Duitsche
kantoorbedienden en van het Duitsche
volksblok gesloten en verzegeld. Ook zijn
de bureaux van den Duitschen cultuur bond
te Kattowitz en de lokalen van den Duit
schen volksbond te Lublinitz Tarnowitz,
Koenigshutte en Rybnik gesloten. Het aan
tal gearresteerde Duitschers bedraagt vol
gens het D.N.B. veel meer dan duizend.
De Duitsche regeering daarentegen neemt
weer verschillende maatregelen tegen de
Duitsche minderheid in Polen.
Sedert gistermiddag wordt de controle der
paspoorten aan de grens van Polen en
Dantzig uitgevoerd door Dantziger politie
mannen die de stalen helm dragen. Te
Dantzig wordt dit uitgelegd als een maat
regel tot intimidatie van de Poolsche bevol
king.
Frankrijk en Rusland confereeren.
Het verluidt, dat de Fransche minister
Bonnet en de Sovjet ambassadeur vanmid
dag een belangrijk onderhoud hebben ge
had, dat geheel gewijd was aan den Pool-
schen toestand.
De Fransche ambassadeur had Dinsdag
bij zijn terugkeer van een verlof te Ber
lijn in de Wilhelmstrasse den algemeenen
t
toestand besproken, in het bijzonder de
betrekkingen tusschen Duitschland en Po
len en opnieuw doen uitkomen, dat Frank
rijk kalm en vastbesloten is zijn verplich
tingen na te komen.
De Fransche ambassadeur heeft Van Wei-
zaecker, den onderstaats-secretaris ontmoet,
die optreedt als plaatsvervanger van Von
Ribbentrop.
Er wordt evenwel verklaard, dat het on
derhoud van den gewonen aard was.
Een belangrijke gift uit het Prin
ses Beatrixfonds.
Het Prinses Beatrix-fonds heeft een
belangrijk bedrag beschikbaar ge
steld ten behoeve van de vierling der
familie Pijlman te Hengelo.
HET GEBEURDE HEEFT BIJ DE
REGEEPINGEN EEN PIJNLIJKEN
INDRUK GEMAAKT, DAAR DE
BEIDE LANDEN JUIST STAPPEN
DEDEN OM DE BETREKKINGEN
TE VERBETEREN.
Boekarest. Gisteravond werd
officieel verklaard, dat gister bij een
nieuw incident aan de Hongaarsch-
Roemeensche grens een Roemeensche
grenswacht werd doodgeschoten en
een andere door een bajonetsteek ge
wond. Een 3de man, behoorende tot
den geneeskundigen dienst van het
Roemeensche leger, wordt vermist.
Het incident heeft zich voorgedaan bij
AtaseulNou, waar 'n Roemeensche patrouil
le van de Hongaarsche zijde van de grens
uit door een groep mannen werd aangeval-
Na het incident werd een aantal doozen
met patronen, van de in Hongarije gebruik
te soort, in de buurt aangetroffen. Het ge
beurde heeft te Boekarest een pijnlijken in
druk gemaakt, daar verluidde, dat de heide
regeeringen stappen deden om de betrekkin
gen te verbeteren.
Roemeensche grenswachten op
Hongaarsch gebied doorgedron
gen.
In het Hongaarsche communiqué aangaan
de het incident wordt gezegd dat vijf Roe
meensche grenswachten zijn doorgedrongen
op Hongaarsch gebied en de Hongaarsche
grenswacht hebben aangevallen. Uit zelfver
dediging opende een Hongaarsche patrouil
le het vuur. waardoor twee Roemeensche
grenswachten werder gedood. Twee anderen
wisten naar Roemeensch gebied te vluchten
en de vijfde Roemeen werd gevangen geno
men.
Onmiddellijk is een onderzoek ingesteld.
Een lezing van het geval van
Roemeensche zijde.
De sergeant Nicolai Chiose, die gisteroch
tend bij het incident in de omgeving van
Ateiasul Nou, aan de grens van Transylva-
nië bij het stadje Salonta werd gewond, is
stervende. Hij heeft evenwel nog een ver
klaring afgelegd, waarin hij zeide, dat gis
terochtend een Roemeensche patrouille op
Roeineensch gebied surveilleerde en vier
Hongaarsche soldaten ontmoette. Deze Hon
garen deden alsof zij een praatje wilden ma
ken en de Roemenen staken de grens over.
Vervolgens voegden zich zes andere Hon
gaarsche soldaten, die verscholen hadden
gelegen, zich bij hun kameraden en begon
nen te schieten. Hierbij werd een Roemeen
gedood, de sergeant ernstig gewond en een
hospitaalsoldaat wordt vermist.
Roemeensch protest.
De Roemeensche Minister van Buitenland-
sche Zaken, Gafencu, heeft gisteravond den
Hongaarschen gezant te Boekarest, Bardossy
ontvangen. Gafencu heeft namens zijn re
geering geprotesteerd nopens het incident
van Ateiasol Nou.
GEDWONGEN VERKOOP EN
VERKAVELING VAN HET
GROOT GRONDBEZIT IN DE
GRENSSTREKEN.
Oficieel wordt medegedeeld, dat heden in
het Poolsche staatsblad een presidentieel
decreet zal verschijnen, waarbij de minister
van landbouw, in overeenstemming met den
minister van binnenlandsche zaken, zal wor
den gemachtigd om redenen van veiligheid
van den staat of de grensverdediging over
te gaan tot een verkaveling en in zekere ge
vallen van een geforceerden verkoop van be
zittingen. die zich in het gebied bevinden.
Het decreet zal de bepalingen wijzigen van
de wet op de landbouwhervorming van 1925,
die er in voorzag zekere bezittingen van ver
kaveling vrij te stellen.
De minister van landbouw zal bijv.
kunnen worden gemachtigd over te
gaan tot de verkaveling van zeker
groot grondbezit, toebehoorende aan
leden der Duitsche minderheid en er
stukken van te verdeelen onder de
boeren of kleine grondbezitters.
Er moet in dit verband aan worden her
innerd, aldus Havas dat in zekere grensstre
ken, met name in Opper Silezië en Pomme-
ren, nog groote stukken grond aan Duitsche
aristocraten toebehooren.
Naar schatting zijn de groote bezittingen
in Pommeren voor 80 pCt. in Duitsche han
den, terwijl de Duitsche minderheid slechts
9,8 pCt. van de bevolking uitmaakt.
In Opper Silezie telt de Duitsche minder
heid slechts 9 pCt. van de bevolking, doch
bezit zij 86 pCt. van den grond.
Hitier verrichtte het onmogelijke:
het Britsche volk kwam in bewe
ging!
De Britsche lord kanselier lord Maugham,
is aan de Laval Universiteit bevorderd tot
doctor honoris causa, In zijn toespraak zei
de hij, dat Engeland een krachtige houding
tegenover Duitschland aanneemt.
„Indien Hitier aldus verklaarde hij
zal blijven volharden in het geen rekening
willen houden met de waarschuwingen, die
men hem zoowel als het Duitsche en Itali-
aansche volk doet toekomen, zal oorlog on
vermijdelijk worden.
Het zijn niet een of twee voorvallen, maar
zich gestadig herhalende incidenten, die ons
er van overtuigd hebben, dat in Midden-
Europa geen wet meer bestaat. Hitier heeft
bereikt wat onmogelijk scheen: hij wist het
Engelsche volk in beweging te brengen. De
Britsche regeering blijft standvastig en haar
bondgenoot blijft Frankrijk, dat vol moed is
en evenzeer besloten te verhinderen, dat Eu
ropa door het geweld overheerscht wordt.
Een beroep van hoogleeraren op
Chamberlain.
375 Engelsche hoogleeraren en docenten
aan Britsche universiteiten hebben een op
roep gericht tot minister-president Cham
berlain, waarbij zij aandringen op de op
neming van Winston Churchill in de regee
ring.
De onderteekenaars zijn verbonden aan
22 universiteiten en hoogescholen in geheel
Groot Brittannië. Er zijn zeventig professo
ren en zes hoofden van collegc's bij.
TWEE ENGELSCHE MILITAIRE VLIEG
TUIGEN IN BOTSING.
Twee Engelsche militaire vliegtuigen zijn
boven Beal (Northumberlandj in volle
vaart met elkander in botsing gekomen.
Een der toestellen is brandend neerge
stort, het andere heeft een noodlanding ge
maakt. Een inzittende van het eerste toe
stel is om het leven gekomen, de andere
wist zich met zijn valscherm te redden.
Verwachting: Plaatselijk och
tendmist, overdag helder tot
half bewolkt, droog, warm
weer, zwakke tot matige
N.O. tot O. wind.
Alg. vooruitz.: De algemeene
luchtdrukverdeeling wijst
er op, dat het zonnige zo
merweer nog enkele dagen
zal aanhouden met geleide
lijk eenige verdere stijging
van temperatuur.
VOLDOENING IN HET KAMP
DER ZIONISTEN.
Naar een federalen Palestijn''
schen staat?
Volkenbondscommissie voor de
mandaten geelt in haar verslag, dat
in September aan den Volkenbonds
raad zal worden voorgelegd, een
stemmig te kennen, dat de Palestijn-
sche politiek der Britsche regeering,
zooals die in het witboek is uiteen
gezet, niet in overeenstemming is
met de interpretatie, die de commis
sie aan het mandaat over Palestina
geeft. Tot de leden der commissie,
die het Engelsche witboek afkeuren,
behoort ook Nederland.
Reuter verneemt, dat Macdonald de zit
ting van den Volkenbondsraad, waarin bo
venstaand verslag zal worden besproken,
zal bijwonen.
Het Britsche antwoord.
In een uitvoerig Britsch antwoord, vervat
in een op 5 Aug. 1939 gedateerd memoran
dum, van het Foreign Office, wordt be
toogd, dat de mandetaire mogendheid, die
verantwoordelijk is voor het bestuur van
Palestina, politieke overwegingen niet ter
zijde kan laten.
De Britsche regeering legt er den
nadruk op. dat een blijvende qualifi-
catie van de verplichting tot bevorde
ring der immigratie wordt gegeven
in artikel 6 van het mandaat, waar
wordt gezegd, dat die immigratie
vergemakkelijkt moet worden, voor
zoover het mogelijk is en „met be
houd van de rechten en de positie
van andere deelen der bevolking".
Indien de Britsche regeering aldus het
memorandum een politiek zou moeten
volgen, waarbij maatregelen ten aanzien
van de immigratie en andere belangrijke
onderwerpen, in het Witboek genoemd, zou
den zijn uitgesloten, zou de onzekerheid tus
schen beide volksgroepen voortduren. In
dien de immigratie onbepaald zou worden
voortgezet tot het uiterste van het economi
sche opnemingsvermoger, en met negatie van
alle andere overwegingen, zal de heillooze
vijandschap tusschen Joden en Arabieren
blijven bestaan.
Federale staat
In welingelichte kringen verluidt overigens
dat de Britsche regeering voornemens is het
uiterste te doen voor de handhaving van een
Joodsch nationaal tehuis, zelfs, wanneer het
land een vorm van onafhankelijkheid zou
krijgen.
Hoewel noq geenszins een voorspel
ling gedaan kan worden ten aanzien
van den bestuursvorm, welken Pales
tina zal krijgen, acht men een fede
ralen staat zeer wel mogelijk, nu de
Britsche reqeering het voorstel van
de commissie Peel twee staten met
zelfbestuur als onuitvoerbaar heeft
afgewezen.
Krachtiger verzet verwacht.
Natuurlijk heeft het Zionisten-congres, dat
thans te Genève bijeen is, met groote vol
doening van het standpunt der Geneefsche
mandatencommissie kennis genomen. Ver-
wacht wordt dat het congres nu een nog
krachtiger verzet zal bieden tegen de Engel
sche Palestina-politiek.
Grossmann, de voorzitter van de Joodsche
staatspartij, heeft zelfs het verzoek kenbaai
gemaakt, tot een politiek van burgerlijki
ongehoorzaamheid in Palestina over te
gaan, dit in tegenstelling met de meening
van dr. Weizmann, die, zooals hij in zijn el
ders in dit blad afgedrukte rede betoogt
Joodsch geweld afkeurt.