„Bommen en Sterren 99 De maand van het vuurwerk Geen oorlogs industrie maar als uiting van vreugde. DRIE MANNEN DOOR EDGAR RICE BURROUGHS Morgan S* Roscue Roekeloosheid die aan het misdadige grenst 109. Onder bevel van Thudor maakten de Ca- theniaansche soldaten zich gereed om de I olifantsafdeeling van hun vijanden tegemoet te gaan en aan te allen. „Geef mij wapens en ik zal met U vechten", sprak Valthor. I Thudos keek hem verwonderd aan. „Waarom zal een edelman uit Athne de wapens opne men tegen zijn eigen volk?" „Deze mannen zijn de volgelingen van Phoros, den wreden in dringer," zei Valthor, en als het mogelijk is hen te verdrijven, dan kan Zygo, onze ware koning, weer de troon innemen". Thudos lachte verheugd. „Als wij winnen, dan zetten wij Zygo weer op de troon, zodat wij in de toekomst met waardige tegenstanders oorlog zullen voeren", lachte hij. Thudos wilde juist het bevel geven voor een front-aanval, toen Tarzan riep: „Wacht!" De ogen van den aap man waren gericht op den olifant met de ene donkere tand, die hij teruggezonden had om de andere olifanten tot staan te brengen of minstens op te houden. Het grote dier raakte nu slaags met een van de eerste oor- logsdieren. Door de schok kwamen de berij ders op de grond terecht, terwijl de oorlogs olifant zijn evenwicht verloor en omrolde. De overige olifanten trompetterden angstig en waren niet meer te houden. „Nu!" riep Tarzan rustig. „Laat de leeuwen los", beval de koning. Waar groote en kleine bommen ge maakt worden, magnesium-tourbil- lons, slangen, wentelaars. Hermes staven, zwermbommen, brillant. en kunstbommen met diverse effecten. Het opschrift boven deze bijdrage vestigt onwillekeurig den indruk, dat men het verhaal van een oorlogsindustrie te lezen zal krijgen. En toch is niets minder waar: imen verzeilt in een vreedzaam-werkend bedrijf, waar iedereen allerminst „oorlogs zuchtig" is, en waar elke gedachte aan oorlogswinst ook verre te zoeken valt, waar men alleen maar werkt om de menschheid oogeniblikken van genoegen en van prettige verstrooiing te brengen. Allerwegen zitten wij thans in de „maand van het vuurwerk". Nog zeer onlangs werd vuurwerk afgestoken ter gelegenheid van de geboorte van Prinses Irene en over enkele dagen hebben wij Koningin's verjaardag, waarop zoowel in Noordholland-Noord in Zuid-Limburg als in Gelderland en Zeeland, de slangen, bom men, tourbillons en wat men meer wil, de menigte wederom in extase zullen doen komen. Enorme drukte heerscht er momen teel in de vuurwerkfabricage. Honderden vuurpijlen worden gemaakte bij de Konin klijke Nederlandsche Kunstvuurwerkfa brieken A. J. Kat, v.h. Joh. Loef te Leiden en naar de magazijnen aldaar vervoerd, om er spoedig verder hun weg t.e vinden. Over het algemeen is het niet heelemaal juist in ons land van „vuurwerkfabricage" te spre ken, aangezien er slechts enkele fabrieken zijn. Toen ik op bezoek was bij den heer Kat, den directeur dezer fabriek, antwoordde hij mij op 'n vraag, of het druk was: zéér druk zelfs! Men kan weer merken, dat 't tegen de feesten loopt! In gewonen tijd FEUILLETON. Naar het Amerikaansch van 39 O'Malley zette zijn sluipenden tocht om het huisje voort en kwam aan de voorzijde. On derweg passeerde hij de keukendeur. In een plotselinge opwelling probeerde hij de deur knop om te draaien. Deze draaide onder zijn handen en de deur ging een eindje open. Maar hij sloot haar ijlings weer en begaf zich naar het verlichte venster, aan den voorkant dat hij uit de verte gezien had. Eer hij de voordeur bereikte kwam hij aan een ander verlicht venster, dat hij uit zijn schuilhoek niet had kunnen ontdekken. Er waren jalozieën voor, die naar beneden ge trokken waren. Maar een dunne lichtstreep toonde O'Malley, dat de jaloezie niet geheel tot aan de vensterbank reikte. Hij tastte zijn weg door een hoop rommel heen en kroop tot onder het raam, toen hief hij langzaam het hoofd op tot hij naar binnen kon kijken, door den kier onder de jalozie. Het vertrek werd verlicht door een flikke rende gasvlam. Er stonden een tafel en en kele stoelen. In een daarvan die achterover- gewipt was tegen den muur van den voor kant van het huis zat de man, die dien mid dag proviand had ingeslagen. Hij grijnslachte. Met zijn rug naar O'Malley gekeerd stond een andere man voor de tafel; de Ier ver moedde dat het Mc Girk was. Met de han den in zijn zakken sprak hij tegen iemand die zich tegenover hem bevond, maar zijn breed lichaam aan het oog onttrokken was. O'Malley ving deze woorden op: En nu ga je maar wat eten, versta je juffertje. Ze zeggen, dat het niet pleizierig is als ze je het eten in de keel moeten stop Pen je kleeren worden er zoo vies van...--- Hij kreeg schijnbaar geen antwoord, of een ontkennend, want hij trok zijn handen uk de zakken en liep met iets dreigends in zijn houding langzaam om de tafel heen. n zijn gelaat van terzijde zichtbaar werd. zag OMalley, dat het inderdaad Mc Girk was. Maar zijn belangstelling concentreerde zien heb ik 40 a 50 man in dienst, op 1t oogei> blik ruim 00. Misschien zullen er dat nog wel meer worden. Waar het hier een fabriek betreft, meer dan een eeuw oud (zij werd opgericht in het jaar 1826 was het dus ook mogelijk een vergelijking met andere jaren te ma ken, waarin ook veel vuurwerk gebruikt werd, b.v. in 1938, toen was inderdaad bij deze fabriek zeer veel werk te verzetten. Maar U zult het toch elk jaar zoo omstreeks dezen tijd wel drukker hebben, tegen den 31sten Augustus? Zeker, zoo luidde het antwoord, en dan komt daar bij nog een andere factor. Dan zijn er zoo ongeveer 3 a 400 menschen van ons in geheel Nederland, want bij elk vuurwerk moeten onze monteurs zijn. Die kennen het „knallen van de zweep". Zij weten, hoe alles behandeld moet worden, het opzetten der geraamten, het aansteken en wat er zoo meer bij komt kijken". Al pratende, zijn wij op een plaats van dit bijna een hectare omvattende bedrijf. 200 meter buiten de bebouwde kom gelegen ter rein (voorschrift!) gekomen, waar zulk een geraamle los op den grond uitgespreid ligt: contour van Maurice Chevalier, voor 't vuurwerk in Scheveningen. Weer een ande re figuur voor het vuurwerk in Zandvoort, dat duizenden kijkers trekt en dat dit jaar door Kat verzorgd wordt. Voor elke figuur, elke vuurwerk, wordt een kleine schets ge maakt en alles wordt te Leiden uitgewerkt. Hoe meer ik kennis krijg va.n hetgeen daar verricht wordt, hoe meer zich bij bij de in druk vertigt, dat dit geen menschen zijn, die automatisch of machinaal dien arbeid verrichten. Zij zijn in zeker opzicht, art.ist, kunstenaar, die plannen uitdenken, die zich 'n voorstelling trachten te vormen, op wel ke wijze het fraaiste effect verkregen kan worden, hoe de miemschen het mooiste vuurwerk te kunnen geven, ,,'t Is heusch niet overdreven," aldus de heer Kat, „als ik u zeg, dat we daar dag en nacht over aan 't denken zijn. Niet altijd hetzelfde, maar afwisseling. Dat wil het publiek nu eenmaal, en daarmee hebben we rekening te houden!" Hier ziet u het vuurwerk voor Scheve ningen, en daar voor Zandvoort, allerlei fantastische, fraaie en van rijpelijk-over dachte en bestudeerde plannen getuigend: Oranje magnesiumzon, die 'n Oranje gloed over het.terrein werpt: gekleurd diamant front met spiraal van gekleurd licht en loo- pende gekleurde vuurlijnen, waaromheen zich polypen vormen. Een luchtbombarde ment door slangen, cobra's en tourbillons, gevolgd door batterijen brillantbommen met diverse vuureffecten. Dat alles afgewisseld door cobra's, magnesium tourbillons, wen telaars, Hermesstaven, zwermbommen, bril lant- en kunst bommen met diverse effecten en figuren. Bijna zou 't iemand groen en geel voor de oogen worden bij 't hooren van zooveel vuurwerk-vocabulaire Het vervoer van dit vuurwerk naar al die plaatsen geschiedde tot verleden jaar nog op zeer primitieve wijze, het mocht niet per vrachtauto vervoerd worden in ons land. Thans hebben wij een speciale vrachtauto voor 't vervoer, waarop met groote letters het woord „Buskruit" geschilderd staat, al dus de heer Kat. Wij passeeren een groot aantal loodsen, gebouwtjes, welke door betonnnuren geschei den zijn, met het oog op eventueele ontplof fingen, waarin honderden figuren geborgen zijn: magazijnen, waarin duizenden „fon teinen" gereed liggen; houten vakken in ge timmerde stellages, waarin allerlei soort bommen, met 3, 4. 5 ontploffingen. Maar ook grootere exemplaren, niet 13, 14 en 15 ontploffingen (de laatste weegt 20 kilo!), ja zelfs met 20 knallen. Plaatsen, waar luchtslagen enz, klaar liggen voor het ge bruik. De hoogte dezer vuurpijlen wordt bepaald door middel van driehoeksmeting: de hoogte komt tot 150 a 200 meter. „Nu moet U niet denken, dat vuurpijlen alleen gemaakt worden voor vuurwerk", zoo zegt de heer Kat. „Er zijn er, die een geheel andere bestemming hebben, n.1. hagelslag, d.w.z. hagelwolken worden er door uiteenge slagen (contra la grelle), zooals de Fran- schen zeggen, die dit middel veel bij den wijnbouw toepassen. Deze pijlen gaan tot een hoogte van 2050 meter. Voorts worden zij ook wel aangemaakt voor nevelvorming bij mitrailleurbeschieting. Het verwonderde mij, zoo weinig machi nes te zien: 't blijkt, dat alles hier handen arbeid is. Slechts enkele hulpapparaten uit gesloten. Over bommen, enz. Reeds werd enkele malen over „bommen" een belangrijk onderdeel van elk vuurwerk, gesproken. Men heeft er nogal alle mogelij ke soorten in. De kleine worden met pek draad omwonden, een werkje, dat zeer nauwkeurig dient te geschieden en dat symmetrisch moet gebeuren. Om zoo'n klei nen bom zit ongeveer 3 meter pektouw ge bonden. „Als -ie barst", dan moet het kleu reneffect zoo groot mogelijk zijn, aldus de heer Kat. De inhoud van zoo'n bom is zeer verschillend: men heeft onderscheidene com posities, diverse chemicaliën worden gebe zigd. Rood wordt b.v. teweeggebracht door chloorkali, groen: cloorzuur bariet en schel lak. Alle bommen zijn in papier verpakt, waarop de kleuren zijn aangegeven. Zooals reeds gezegd, duizenden liggen gereed! Zij worden in kisten verzonden, alléén als vrachtgoed van 20 kilo. Ook hier blijkt de wetgeving in Nederland lichtelijk achterlijk te zijn... Men denke b.v. eene even. Wat de Hembrug wel eens verzendt! De groote bom men hebben in de lucht een spreiding van 300 meter middellijn: er zijn er bij met 20 uitbarstingen. Verder héél kleine bommetjes, die slechts 6 c.m. lang zijn en die weer bij de grootere bommen gaan. Dan een vakterm: hier ziet u „gouden muizen", een combinatie van kruit, alumi nium en magnesium of wel van magne sium alleen. Weer een ander gebouwtje, waarin we binnengaan: er heerscht een behagelijke temperatuur; de centrale ver warming werkt: zeventig graden; aan den wand hangt een haarhygrometer, want vocht is in dit bedrijf uit den booze! Er moet „op temperatuur" gewerkt worden, want voor bepaalde sterren mag in het drooghuis de temperatuur niet hooger dan 70 graden zijn. Een zeer belangrijk onderdeel dezer fa bricage is de lont, om het vuurwerk aan te steken. Per dag wordt hier ongeveer tienduizend meter gemaakt en dit geschiedt in den tijd van ongeveer, drie kwartier. Op dit gebied eenig in Europa! Duizenden nog eens duizenden lonthui zen liggen gereed. In de stad zélf is een bij dit bedrijf behoorende cartonnage- fabriek, waar deze hulzen gemaakt worden, want zoo vertelde men mij de kwali teit van het papier is van 't allergrootste belang, 't Is een eerste eisch! Dan komen we langs de Japansche bom men. Vervolgens een kleiner paviljoen, waarop de aankondiging „Bengaalsch Vuur"; grootere en kleinere potten, waar op eveneens weer de kleur aangegeven staat. Zoo ook: zevenklappers, siswerk, rotjes, dat bestempeld wordt met den naam van „klein vuurwerk". Egn zeer fraai effect geven ook de Arabische palm- boomen, die een goudvuur van ongeveer 4 meter breedte sorteeren. De grondstof hiervan gaat in een mortier in den grond. Daaruit ziet men dan een bom groeien tot 60 meter hoogte, die boven een palm boom te zien geeft. Het is, alsof het Verre Oosten, met zijn magische sprookjes, na bij is Het allernieuwste. Dan vertelt de heer Kat mij nog het al lernieuwst op 't gebied van vuurwerk: het Vreugdevuur, dat veelal op 't strand wordt afgestoken. Het wordt op takken neerge legd en geeft, als het brandt, den indruk van een Paaschvuur. Rooken is in dit bedrijf natuurlijk ta boe! Langs de expeditie verlaten we de terreinen van dit interessante „bommen- en sterrenlbedrijf". De kisten met vuurwerk staan er gereed voor Parimaribo, voor Curaqao, Bonaire en Ned. Indië Teekeningen en uitvoerige be schrijvingen worden erbij gevoegd, waardoor de ontvangers het gemakkelijk in elkaar kunnen zetten. Buiten dit gevaarlijke bedrijf vertelt de heer Kat mij nog, dat er ook voor de zee vaart en de haringvisscherij gewerkt wordt en natuurlijk thans ook voor het leger. Hoe, dat doet hier minder ter zake Wij aanschou wen dit echter gedeeltelijk. Er zijn vuurpij len voor de zeevaart, noodsignalen en hal- med lights, die aan een boei bevestigd wor den en door het water aangaan en een half uur dan blijven branden. Gedachten aan luchtbescherming komen naar voren: de thermietbommien, met een temperatuur van 3800 gr. Smelt- en sproei- thermiet. En dan niet te vergeten het sloop werk van bouwwerken, opruimen van hooge schoorsteenen door middel van trothyl (dus springstoffen). Dit bedrijf, dat een zeer groote bekendheid in den lande geniet, wordt meermalen be zocht door studenten. De heer Kat zélf onmiddellijk op de derde aanwezige in het vertrek. Dicht bij de tafel, tegenover hem, zat Clau- dia Roode streepen liepen van de hoeken van haar fijnen- mond over haar zachte wan gen. Er was een kleine bloedvlek op haar bovenlip. Haar handen lagen onbeweeglijk op de tafel voor haar, aan weerszijden van een bord met de gebakken eieren en gesmeerd brood, dat ze niet had aangeroerd. De onge wone houding van haar voeten trok O'Mal- ley's aandacht. Onder de tafel glurend zag hij, dat haar enkels aan de pooten van haar stoel waren vastgebonden. Haar oogen wa ren omlaag gericht. Terwijl Mc Girk naderkwam keek ze op en deinsde onwillekeurig achteruit. Ze tracht te den man moedig aan te kyken, maar kon de vrees in haar groote oogen niet verber gen. De spanning van vier en twintig uur gevangenisschap had blijkbaar veel van haar dapperheid gevergd. Luister eens juffie, kwam Mc Girk's stem en die stem klonk thans grof en drei gend, we hebben nu geduld genoeg met je gehad. Je eet die eieren op, anders zullen we je eens flink onderhanden nemen, begre pen? Claudia's gezicht gloeide vuurrood. Ze staarde hen met felle oogen aan, haar lichaam strak van nerveuze spanning. Ik wil niet, riep ze wild. Als jullie me niet laat gaan, honger ik dood en mijn broer zal jullie neerschieten. Hij zal jullie dooden, jullie alle twee, beesten die jullie zijn. Mc Girk keek grijnslachend op haar neer, zijn pafferig gezicht hard en wreed. Er kwam een moorddadige uitdrukking in zijn oogen. Hij deed zijn riem af en hield met de andere hand Claudia's pols vast. Kom, Bleekneus, grauwde hij tegen den anderen man neem die borden weg, dan zul len we haar een portie geven van wat goed is voor die meisjes, die niet willen gehoor zamen O'Malley zag dat Claudia worstelde om haar pols te bevrijden, haar gezicht was deer niswekkend in haar vergeefsch verzet. Hij zag ook dat Bleekneus de borden weggriste en wachtte niet langer. Hij rende om het huis en slipte zacht de keuken binnen, de deur achter zich open latend. Van de voorzijde van het huis kwam een angstige kreet. O'Malley rende naar het aanrecht en met een snelle beweging schoof hij de heel stapel borden eraf. Met een oor- verdoovend lawaai kletterden zij op den grond. Daarop stormde hij naar een half gesloten deur aan den eenen kant van de keuken, die naar een soort bijkeuken voerde. Deze deur duwde hij open, sloop in de duister nis erachter, maar liet een kier vrij, zoodat hij in de keuken kon zien. Het gekletter der gebroken borden werd gevolgd door een plotselinge, doodelijke stilte. HOOFDSTUK XX. A.S.C.H.-Huis. Als O'Malley het huisje, waar Claudia ge vangen gehouden werd, bij daglicht en van de voorzijde was genaderd, zou hij het raad sel van de boodschap in de code geheel heb ben kunnen oplossen. Niet dat hij nu behoefte had aan die oplossing, want hij had het meisje gevonden ook zonder dat hem de be- teekenis van de beide letters, die nog onver klaard waren gebleven, duidelijk was gewor. den. Dat de „t" van het woord dat hij als tasch gelezen had bij het voorafgaande moest worden gevoegd en de eerste woorden dus moeten luiden. „Taxi-zeven-hunt" was, na wat Barrett en hij ontdekt hadden, even min aan twijfel onderhevig, als de „a" en de „s" een aanduiding vormden voor Arthur Street, de straat, die naar huisje voerde. Maar de vergulde letters die boven de voor deur prijkten en thans voor O'Malley's oog verborgen bleven, onthulden de rest .„Syn- thia-Home" bleek het houten villaatje te hee- ten, vermoedelijk naar de echtgenoote van den eigenaar die het, zonder kwaad te ver moeden, gemeubeld aan Mc Girk verhuurd had. Een dergelijk eenzaam gelegen pied-a- terre konden hij en zijn trawanten voor de uitvoering van allerlei duistere doeleinden slecht missen! Het huisje lag op het Noorden. De voor deur, de kleine vestibule en de trap naar boven, waren rechts gelegen als men binnen kwam. De gang, die smal was doordat de trap er langs liep,, kwam op een deur uit, die naar de keuken voerde. Aan den linkerkant, wanneer men binnen trad, was een deur naar de woonkamer, waarin O'Malley Claudia had ontdekt. Verder de gang in gaf een andere deur toegang tot de eetkamer. Achter de eetkamer was de dienkeuken. Woonkamer, eetkamer en dien kamer bevonden zich aan de zijde van het huis en waren onderling door deuren ver bonden. De keuken lag in den Zuidwestelijken hoek. de dienkeuken in den Zuidoostelijken. De kenken had maar één venster, dat op het Zuiden uitkeek. Dan kwam de buitendeur van de keuken en het raam van de dienkeuken. Een deur die, waarachter O'Malley een houdt ook lezingen, zoo b.v. voor de Han- delshoogeschool te Rotterdam. Het vuur werk wordt opgenomen op de film, en die film wordt ten besluite van dit interessan te bezoek gedraaid. Men ziet de menschen in extase staan, alleen, we hooren niet de Qh's en Ah's, welke de praktijk vaak zoo heerlijk doet hooren......! Nog enkele weken en overal in ons land, in Noord en Zuid, in Oost en West zullen de vuurpijlen de hoogte ingaan. Zal menigeen zioh misschien afvragen hoe zouden ze dat vuurwerk toch wel maken, en waar? Moge deze regelen U dan een klein tipje van den sluier van 'n bedrijf hebben opgelicht, dat en allen op onze beurt oogenblikken van zeer aangename verpoozing weet te schenr ken! Waar wij dan staan temidden van ontploffende bommen, sterren, Bengaalsch vuur, gouden muizen, Arabische palmen, enz. En last but not least: bij een Vreugde vuur. Want op dién dag zal er toch. overal in den lande vreugde zijn! Het noodlottige schot te Vlagt- wedde. Militair tot drie maanden gevan genisstraf veroordeeld. Op 8 Juni van dit jaar heeft te Vlagtwedde een schietongeval plaats gehad, dat aan een jong meisje het leven heeft gekost.. De twintigjarige soldaat A. M., dienst plichtige bij 't twaalfde grensbataljon, stond dien dag te Vlagtwedde op post. nabij een mitrailleursnest, In de nabijheid daarvan stonden qenige kinderen. De soldaat be moeide zich met hen en om hen hang te maken, trok hij zijn dienstpistool, Hij ma noeuvreerde daarmede, er niet aan denken de, dat het met scherpe patronen geladen was. Plotseling ging een schot af. Het meis je J. K. werd door een kogel in het hoofd getroffen en overleed vrij spoedig. Gisterochtend stond de soldaat terecht voor den Krijgsraad te 's-IIertogenbosch we gens het veroorzaken van dood door schuld. Hij bekende de feiten. De auditeur-militair, mr, van der Kun, was van meening, dat de roekeloosheid, waarmedp de soldaat met het pistool is om gegaan. grenst aan het misdadige, Hij eischte een gevangenisstraf van vijf maan den. De krijgsdaad, uitspraak doende, heeft den soldaat wegens het veroorzaken van dood door schuld, veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf. schuilplaats had gezocht leidde van de dienkeuken naar de keuken. In den Westelijken muur van 't huis was maar één venster aan den voet van de trap. dat licht gaf in de hall. Aan de voorzijde, naar het Noorden toegewend, bevond zich een dubbel raam dat van de woonkamer dat O'Malley uit zijn observatiepost in het onbe woonde huis gezien had. Aan den Oostkant de verste zijde van O'Malley's schuilp'aats afgerekend waren twee vensters. Het eerste hiervan was in de woonkamer en het was dit venster, waardoor O'Malley een oogenblik te voren gekeken had. Het andere raam was in de eetkamer, halverwege den Oostelijken muur. 'OMalley had de borden op den grond laten vallen om afleiding te veroorzaken zonder zichzelf te verraden en zonder dat hij een speciaal plan in den zin had. Terwijl hij daar achter de deur van de dienkeuken stond in de plotselinge stilte, zag hij in het licht van de keuken een andere deur, bijna achter zijn rug, die maar dat wist hij niet naar de eetkamer leidde. Een plotselinge aanval zou evengoed van dezen kant kunnen komen als uit de keuken en hij hield met beide moge lijkheden rekening. Hij bleef onbeweeglijk staan, de ooren ge spitst om het geringste geluid op te vangen. Eensklaps kraakte een deur, die van de gang naar de keuken leidde. O'Malley schoof zij waarts tot hij deze deur kon zien. Ze ging heel langzaam open. Door de wijderwordende kier verscheen de blinkende loop van een revolver, die door een vleezige en niet al te schoone hand werd vastgehouden. En toen werden het vierkante gezicht en de kwaad aardige loensche oogen zichtbaar van den man, dien Mc Girk „Bleekneus" had genoemd. Een snelle blik gaf den man de zekerheid dat de keuken leeg was. Toen keken zijn oogen van de gebroken borden naar de open achterdeur; hij liep de keuken door en stak zijn hoofd behoedzaam naar buiten in de duisternis. Dit was O'Malley's kans om zijn tegenstan der afzonderlijk onderhanden te nemen en hij greep die oogenblikkelijk aan. Zonder een ge luid te maken, schoot hij zijdelings de keuken in, nam een aanloop en was met een sprong op den rug van zijn slachtoffer, zijn linker arm stevig om den nek van Bleekneus ge klemd en met den anderen den pols beetpak kend, waarvan de hand de revolver vast hield. Wordt vervolqd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 7