Gaat ons werelddeel
zelfmoord plegen?
Hedennacht door 4
Duitschland en Rusland
onderteekencL
Dat het geweten
der wereld
wakker worde
TIEN JAAR GELDIG
Onder de schaduw
van den oorlog
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Een afschuwelijke
strijd wordt in
Europa voorbereid
Radiorede van den Koning der Belgen
Scheepsramp eischt
59 slachtoffers
en terstond in werking getreden
WEERBERICHT
DONDERDAG
24 AUGUSTUS 1939
J U1J 67e JAARG. No. 8703
Dit nummer bevat 12 pagina's
DE BILT SEINTi
heldersche courant
KONINGSTRAAT 78, DEN HFTTIFB
Uitgave der Ultg.-Ml}. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
De inhoud van het Pact
„ER BESTAAT GEEN VOLK DAT
ZIJN KINDEREN DEN DOOD WIL
INZENDEN OM AAN ANDERE NA
TIËN, DAT RECHT OP HET BE
STAAN TE ONTNEMEN, DAT HET
VOOR ZICHZELF OPEISCHT.
Wij laten hier den officieelen Nederland-
achen tekst volgen van de radiorede, welke
de Koning der Belgen te 8.20 uur Nederland-
sche tijd voor den Belgischen omroepzender
N.I.R. heeft gehouden:
De verklaring, waarvan ik voorlezing ga
doen, wordt afgelegd in het paleis te Brus
sel, in tegenwoordigheid van de ministers
van huitenlandsche zaken en uit naam der
staatshoofden van den Oslo-groep.
De wereld beleeft een tijdperk van
zoodanige spanning, dat elke nor
male samenwerking onder de staten
onmogelijk dreigt te worden. Groote
mogendheden treffen maatregelen
die bijna gelijk staan met de mobi
lisatie hunner gewapende macht.
Moeten de kleine mogendheden niet
vreezen het slachtoffer te worden
van een eventueel conflict waarin
zij, tegen hun eigen wil in, zouden
worden medegesleept, niettegenstaan
de hun politiek van onbetwistbare
onafhankelijkheid en hun vasten
wil onzijdig te blijven? Zijn ze er niet
aan blootgesteld het voorwerp te wor
den van buiten hen om getroffen
schikkingen?
Zelfs zonder dat er vijandelijkheden ge
opend worden, wordt de wereld door een
economische instorting bedreigd. Alom heei-
schen wantrouwen en argwaan.
Onder onze oogen vormen zich de
strijdkampen, stellen de legers zich
op, wordt een afschuwelijke strijd
in Europa voorbereid. Gaat ons we
relddeel zelfmoord plegen door zich
te storten in een ontzettenden oor
log, waarin er noch overwinnaar
noch overwonnene zou zijn, maar
waarin alle, geestelijke en stoffelijke
waarden door de beschaving van
eeuwen geschapen ten ender zouden
gaan?
De oorlogspsychose dringt alle
binnen, en alhoewel de openba,:re
er zich zeer goed van bewust is
ondenkbare ramp een volkenstnjd
gansche mens'chheid zou beteekenen,
zich meer en meer over aan de 8® -/uilen
wij er onvermijdelijk in mcdegcsleurdziallen
worden. Het is van belang tegen een
noodlottige gelatenheid op te komen.
Er bestaat geen volk wij leggen
hier sterk den nadruk op da' zlln
kinderen den dood wil inzenden om
aan andere natiën dat recht op het
bestaan te ontnemen, dat het voor
zich zelf opeischt.
Stellig zijn de belangen van alle ^ateii
n'et allen dezelfde. Maar zijn er wel beiai
gen die niet op vredelievende wijze tot
overeenstemming kunnen gebracht worden,
en kan dat niet oneindig veel beter vóór
dan na een oorlog?
Dat het geweten der wereld wakker
worde. Het ergste kan nog vermeden
worden. Maar de tijd dringt. De evo
lutie der gebeurtenissen kan weldra
elk rechtstreeksch contact nog moei
lijker maken.
Dat men zich niet vergisse. Wij weten dat
het recht, om te kunnen leven op een hech
ten grondslag moet steunen, en de vrede
dien wij wenschen is de vrede welke berust
op den eerbied van alle staten. Een duur
zame vrede kan niet gevestigd zijn op de
macht, maar enkel op een zedelijke orde.
Gebiedt niet de wijsheid op dit oogenblik
een eind te stellen aan den strijd met woor
den, aan ophitsingen en bedreigingen, ten
einde te besluiten om over de gestelde
vraagstukken te beraadslagen. Wij vormen
plechtig den wensch dat de mannen, waar
van den loop der gebeurtenissen afhangt,
bereid zullen zijn hun geschillen en eischen
te onderwerpen aan een onderhandeling in
gezet in een geest van broederlijke samen
werking.
Het is uit deze overwegingen dat ik in
naam van
Z.M. den Koning van Denemarken,
den President der Finsche republiek,
H.K.H de Groothertogin van Luxemburg,
H.M. de Koningin der Nederlanden,
Z.M. den koning van Noorwegen,
Z.M. den Koning van Zweden,
en in mijn eigen naam, ieder onzer in over
eenstemming handelend met zijn regeering.
deze oproep doe.
Wij drukken de hoop uit dat andere
staatshoofden hun steun bij den onze zullen
voegen, bezield door dezelfde zorg voor den
vrede en de veiligheid van hun volkeren.
Straks zullen honderden millioenen men-
schen van harte met ons zijn om den wed
loop naar den oorlog te stuiten.
Mogen degenen in wier handen het lot der
wereld berust deze gevoelens beantwoorden
en den door hen menigmaal uitgedrukten
wensch verwezenlijken, de moeilijkheden,
die hen scheiden op vredelievende wijze te
regelen.
En dat de ramp, die de menschheid be
dreigt, vermeden worde.
RIO DE JANEIRO. In de baai van
Ileos is een jacht vergaan, nadat het
op de zuigbuis van een zandzuiger
was gestooten. 40 van de 42 passa
giers en 19 van de 26 leden der be
manning zijn verdronken.
Na een conferentie van drie en een half uur hebben
von Ribbentrop en Molotoff het Duitsch-Russische niet-
aanvalspact geteekend. Gedurende het verblijf van den
Duitschen minister te Moskou woei van het gebouw der
voormalige Oostenrijksche legatie de hakenkruisvlag. Van
nacht om een uur meldde von Ribbentrop den Führer de
totstandkoming van het Duitsch-Russische niet-aanvals-
pact. Hij zal vanmiddag om 1 uur Moskou per vliegtuig
verlaten om zich naar den Berghof te begeven, teneinde
den Führer over zijn besprekingen verslag uit te brengen.
DE TEKST VAN HET PACT IS VOLGENS
DE OFFICIEELE COMMUNIQUE'S DE VOL
GENDE:
Art. 1. De beide verdragsluitende partijen verplichten
zich, zich van iedere gewelddaad, iedere agressieve hande
ling en iederen aanval jegens elkaar, en wel zoowel afzon
derlijk als tezamen met andere mogendheden, te onthou
den.
Art. 2. Ingeval een der verdragsluitende partijen het
voorwerp zou worden van oorlogshandelingen van de zijde
eener derde mogendheid, zal de andere verdragsluitende
partij deze derde mogendheid in geenerleï vorm steunen.
Art. 3. De regeeringen der beide verdragsluitende
partijen zullen in de toekomst voortdurend voeling met el
kaar houden, om elkaar wederkeerig in te lichten over
vraagstukken, die haar gemeenschappelijke belangen raken.
Art. 4. Geen der beide verdragsluitende partijen zal
deelnemen aan eenigerlei groepeering van mogendheden,
die direct of indirect tegen de andere partij is gericht.
Art. 5. Ingeval tusschen de verdragsluitende partijen
geschillen of conflicten over vraagstukken van den een of
anderen aard zouden ontstaan, zullen beide partijen deze
geschillen of conflicten langs den weg van vriendschappe
lijke gedachtenwisseling, of, zoo noodig, door arbitrage
commissies regelen.
Art. 6. Het onderhavige verdrag wordt gesloten voor
den duur van tien jaar, met de bepaling, dat, voorzoover
niet een der verdragsluitende partijen bet een jaar voor
afloop van dezen termijn opzegt, de geldigheidsduur van dit
verdrag geacht zal worden, automatisch met vijf jaar te
zijn verlengd.
Art. 7. Het onderhavige verdrag zal binnen den kortst
mogelijken tijd geratificeerd worden. De ratificatie-oorkon
den zullen te Berlijn uitgewisseld worden. Het verdrag
treedt terstond na onderteekening in werking.
FRANSCHEN EN AMERIKANEN AAN
GERADEN POLEN EN DUITSCHLAND TE
VERLATEN.
Wanneer een oorlog zou uitbreken kan niet
worden gezegd, dat de partijen elkanders
standpunt van te voren niet bekend was.
Na de ondubbelzinnige verklaring van En
geland, dat het Duitsch-Russische pact
geen enkele invloed zal hebben op de
Britsche garanties, heeft de Britsche am
bassadeur Henderson van Hitier op zijn
beurt weer een even ondubbelzinnig ant
woord terug gekregen. Henderson heeft een
speciale boodschap van de Britsche regee
ring naar Berchtesgaden gebracht, het was
een schrijven van Chamberlain, dat in ge
lijken zin was gesteld als het gisteren uit
gegeven communiqué vam de kabinetszit
ting.
De Fuehrer liet er bij den Bntschen am
bassadeur geen twijfel over bestaan, dat de
door de Britsche regeering aangegane ver-
plichüngen Duitschland geen aanleiding
kunnen geven om af te zien van de behar
tiging van nationale vitale belangen.
Het blijkt dat Italië dit standpunt deelt.
In Rome heeft zich hetzelfde afgespeeld
als te Berchtesgaden. De Fransche ambas
sadeur bracht Ciano een dergelijke bood
schap over, als Henderson aan Hitier had
gedaan en het antwoord liet ook geen twij
fel bestaan over het standpunt van Italië.
Niemand kan dus thans meer de verant
woordelijkheid op den ander schuiven. Het
Duitsch-Russische pact is inmiddels getee
kend; het zal geldig zijn voor den tijd van
tien jaar en de inhoud is zeer verstrekkend.
Het sluit Rusland volkomen uit en geeft
Duitschland de handen vrij. Of Rusland,
zooals het dat bij den Spaanschen burger
oorlog deed, in geval van oorlog, ondanks
neutraliteit hem sympathieke partijen tooh
nog zal steunen is natuurlijk een andere
vraag.
De toestand verscherpt zich nog.
Nu de partijen hun schepen feitelijk
achter zich hebben verbrand volgen de
berichten, welke alle wijzen op komende
oorlogsdaden, elkaar snei op.
Verwachting: Meest zwakke
wind uit Noordelijke rich
tingen, nevelig tot licht- of
half bewolkt. Nog kans op
regen- of onweersbuien,
warm weer.
De Fransche bewoners in Duitschland
hebben zich tot de Fransche ambassade te
Berlijn gericht met de vraag of het geraden
was langer in Duitschland te blijven.
De ambassade heeft hierop hen, die niet
door dringende verplichtingen weerhou
den worden, aangeraden Duitschland te
verlaten.
De Fransche minister-president deelt me
de: in verband met den internationalen toe
stand, heeft de regeering besloten de reeds
genomen militaire maatregelen te voltooien,
door nog meer soldaten onder de wapenen
te roepen.
Ook Engeland treft de laatste voorberei
dingen.
Te Gibraltar mogen de soldaten de ka
zernes niet verlaten, de zware batterijen op
de rotsen zijn bemand, de slagboom defen
sies bij de beide boveningangen zijn in stel
ling gebracht de vesting Gebraltar is dus
oorlogsgereed!
Roosevelt breekt zijn vacantie af, hij
wordt vandaag te Washington verwacht.
Ofschoon hij verklaard heeft de toestand in
Europa zeer ernstig te vinden, heeft hij
zich niet uitgelaten over de maatregelen,
welke Amerika denkt te nemen.
Reizen naar Europa ontraden.
Sumner Welles, de Amerikaansche on
derstaatssecretaris heeft aangeraden af te
zien van reizen naar Europa en adviseert
Amerikaanschen staatsburgers uit Parijs
en Warschau te vertrekken.
Met ingang van heden zullen te New York
de premies voor verzekering tegen oprlogs-
risico's van zendingen uit de Vereenigde
Staten naar Duitschland en Italië tot het
twintigvoudige worden verhoogd.
De premies voor verscheping naar de
Britsche eilanden blijven ongewijzigd.
In Londensche scheepvaartkringen wordt
vernomen, dat de reeders te Newcastle een
aantal afvaarten naar Duitsche en Oostzee
havens hebben geannuleerd. Het betreft
hier, naar men zegt, voorzorgsmaatrege
len, gelijk aan die, welke in September j.1.
zijn genomen.
Op Duitsche vliegmachine geschoten?
Volgens berichten uit Duitschen bron is
tot tweemaal toe, door Poolsch afweerge
schut geschoten op Duitsche verkeersvlieg
tuigen, welke zich in de nabijheid der
Poolsche grenzen, maar nog boven Duitsch
gebied bevonden. Van Poolsche zijde wordt
dit echter pertinent ontkend.
In Poolsche diplomatieke kringen is ver
klaard, dat een Poolsche diplomatieke koe
rier is aangehouden aan de grens te Ra-
wice, terwijl hij de grens naar Polen pas
seerde. Hij is teruggeleid naar Breslau met
het diplomatieke valies. Men voegt hieraan
toe, dat de koerier gisteravond nog werd
vastgehouden.
Voorts worden er nog eenige incidentjes
gemeld, zooals de laatste weken dikwijls
voorkwamen, mishandelingen en molesta
ties aan de DuitschPoolsche grenzen,
waarbij beide partijen den schuld op el
kander werpen.
Rust in Polen.
Ondier dit alles is Polen rustig.
Het bericht, dat de Britsohe ambassadeur
Ie Berlijn een Britsche verklaring over de
te voeren politiek aan Hitier heeft overhan
digd, heeft een onmiddellijk gevoel van op
luchting gewekt. De Polen hebben nooit
twijfel gevoeld omtrent Engelands woord en
dit bericht heeft ontzaggelijk de overtui
ging versterkt, dat hun machtige helpers
hecht achter hen zullen staan.
Intusschen, onder den schaduw van den
oorlog, verrichten de Polen rustig hun
werkzaamheden, is er geen sprake van
een paniek en de meeste vermakelijkheids-
gelegenheden en café's zijn vol. Het volk
heeft volledig vertrouwen in de voldoend
heid der luchtafweer, waaraan de Poolsche
regeering in de afgeloopen maanden haar
uiterste aandacht gewijd heeft.
