Eensgezind
front in
Engeland
Polens lot reeds
beslist?
1
Dr. Colijn terug
in de regeering?
Drie methoden
voorgesteld
door Roosevelt
De ootkaoopiog
nadert in
snel tempo
Radio rede van
den Paus
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Onvoorwaardelijk
achter Polen
Een bespreking
met Von Ribbentrop
onmiddellijk na
diens aankomst
uit Moskou
EERBERICHT
Nog is niets verloren
KONINGSTRAAT 76. DEN HELDER. TELEFOON 50 LIJNEN)
V R IJ D A G
25 AUGUSTUS 1939
67e JAARG. No. 8704
Rede van Chamberlain
Engelsche regeering krijgt
verstrekkende volmachten
Ber/ijnsche
bevolking heeft
nog hoop
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT
HE LDERSCHE COURANT
In de met groote spanning verwachte
rede, gisteren door Neville Chamber-
lain in het lagerhuis uitgesproken,
heeft de Britschep remier o.a. gewe
zen op Duitschlands volle gereedheid
voor een oorlog en op Polens zelfbe-
heersching en bereidheid tot onder
handelen, zoo Duitschland niet dreig
de met geweld en er eenig vertrou
wen kon bestaan op naleving van
een overeenkomst.
Engelands optreden vormt geen be
dreiging, maar beoogt hulp te bie
den aan hen, die zich verdedigen.
De zending van Henderson naar Hit-
Ier beoogde, de Britsche vastbesloten
heid in dit opzicht duidelijk te ma
ken.
De Duitsche stelling in antwoord
daarpo luidde, dat Duitschland de
vrije hand wil hebben in de Oost-
Europeesche sfeer en dat bij inter
ventie in deze sfeer de schuld bij En
geland zou liggen.
De vraag: vrede of oorlog? ligt niet
bij Engeland, betoogde Chamberlain
tenslotte.
Zooals verwacht kon worden, heeft het
Lagerhuis het volmachten-ontwerp der Brit
sche regeering aangenomen en doorgezon
den naar het Hoogerhuis, welk lichaam er
eveneens terstond zijn goedkeuring aan
heeft gehecht.
Het Koninklijke Fiat is terstond gevolgd,
zoodat het zeer belangrijke wetsontwerp,
wagrbij de regeering zeer uitgebreide vol
machten heeft gekregen, in één dag tot wet
is geworden.
De bepalingen van de defensie volmach-
tenwet geven o.m. de bevoegdheid tot het
opsluiten van personen, wanneer zulks in
het belang der openbare veiligheid wensche-
lijk wordt geacht, het in bezit nemen of on
der toezicht stellen van eigendommen of on
dernemingen of het verwervan van eigen
dommen, met uitzondering van land, en het
binnentreden en doorzoeken van huizen.
Chamberlain heeft in het Lagerhuis zijn
aangekondigde rede gehouden, waarin hij
uiteenzette, dat het land zich in dreigend
oorlogsgevaar bevindt, daar Engeland vast
besloten is, het geweld in Europa te keeren.
De rede werd luide toegejuicht en ook de
leiders der oppositie hechtten er hun goed
keuring aan.
Militaire voorbereidingen, aldus ving de
grijze minister-president aan, zijn getroffen
in Duitschland op zoodanige schaal, dat dat
land in een toestand van volledige gereed
heid voor den oorlog is. In het begin van
deze week kregen wij bericht, dat Duitsche
troepen begonnen op te rukken naar de
Poolsche grens. Het werd toen duidelijk, dat
een crisis van de eerste grootte naderde en
het Britsche gouvernement besloot dat de
tijd gekomen was, waarop zij de goedkeu
ring moest vragen van het parlement .voor
.verdere defcnsiemaatregelen.
Teleurgesteld.
Na gewezen te hebben op de samenkoppe
ling van de kwestie Dantzig aan die van
den corridor en in het licht gesteld te heb
ben, dat de berichten over mishandeling
van Duitsche onderdanen merkwaardig veel
geleken op die van verleden jaar ten aan
zien van de Sudetcnduitschers, besprak
Chamberlain het Duitsch-Russische pact.
Ofschoon er geruchten waren geweest,
over een aanstaande verandering in de be
trekkingen tusschen Sowjet-Busland en
Duitschland, aldus Chamberlain, heelt cic
Sowjct-regeering noch aan ons noch aan uo
Franschc regcering ook maar iets over deze
wijziging meegedeeld.
De onderhandelingen maakten
voortgang en werden gevoerd op een
basis van wederzijdsch vertrouwen.
Toen deze bom geworpen werd. Het
is voor ons hoogst pijnlijk te moeten
booten, dat onze besprekingen op die
basis werden gevoerd en dat onder-
Mijl de Sowjct-regeering in het ge
heim met Duitschland onderhandel-
Hitier velt het laatste oordeel
Gisteravond is Hitier van Berch-
tesgaden naar Berlijn vertrokken,
waar hij tot laat in den nacht
heelt geconfereerd met zijn naaste
medewerkers. Tegenwoordig waren
o.a. Goering en von Ribbentrop, wel
ke laatste zich rechtstreeks van
Moskou naar de Duitsche hoofdstad
had begeven. Ook de militaire chefs
namen aan het onderhoud deel.
Tot heden zijn er geen officieele
mededeelingen over dit onderhoud
dat voor de wereld zulke verstrek
kende gevolgen kan hebben.
De overheerschende meening is,
dal de Duitsche beslissing ten aan
zien van Polen reeds is genomen en
wellicht zelfs op het punt staat ten
uitvoer te worden gelegd.
Overeenkomst uit omsingeling ont
staan.
Behalve de Poolsche kwestie is ongetwij
feld ook de Russische aangelegenheid be
sproken en heeft von Ribbentrop daarom
trent rapport uitgebracht. Voor von Ribben
trop gistermiddag om 1 uur 20 uit Moskou
vertrok, heeft hij 'een verklaring afgelegd,
Hij zeide o.a.:
„Duitschland en Rusland is het vroeger
steeds slecht gegaan, wanneer zij vijanden1
waren, doch goed wanneer zij vrienden wa
ren. Gisteren was het voor de beide volken
een voor hun bestemming belangrijke dag:
De Fuehrer en Stalin hebben tot vriend
schap besloten. Het niet-aanvals- en consul-
tatiepact. dat de heer Moloioi en ik hebben
onderteekend. is een vast en hecht funda
ment. waarop de beide staten zullen op
bouwen en tot een nanwe samenwerking
zullen komen. Het is misschien een der be
langrijkste keerpunten in de geschiedenis
van twee volken.
Men heeft geprobeerd Duitschland en Rus
land te omsingelen en tuist uit de omsin
geling is nu de Duitsch-Russische overeen
stemming ontstaan.
De Duitsche ambassade was bij het ver
trek van den minister, die door den plaats-
vervangender volkscommissaris Potemkin
uitgeleide werd gedaan, tegenwoordig. Ook
van Italiaansche zijde was er officieele be
langstelling.
Vredespolitiek.
Het voorname Russische orgaan de Praw-
da schrijft naar aanleiding van het
tusschen Duitschland en Sovjet Rusland
onderteekende niet-aanvals-verdrag o.m.: 't
verdrag is een oorkonde van buitengewone
politieke beteekenis en vormt een nawer
king van de vredespolitiek van Sovjet-Rus
land. De buitenlandsche politiek der Sovjet-
regeering heeft zich ten doel gesteld de
zaak van den vrede te verdedigen en de
vriendschappelijke betrekkingen te steunen
en te versterken van al die landen die hun
nerzijds die politiek aanhangen.
INDRUKKEN IN BERLIJN.
De terugkeer van Von Ribbentrop uit Mos
kou en de persoonlijke indrukken, die hij
den Fuehrer thans geeft van zijn besprekin
gen met de Sovjet Russische leiders, schij
nen erop te wijzen, dat ernstige beslissin
gen op handen zijn.
De gisteren te Dantzig tot stand
gebrachte hervorming, de militaire
voorbereidingen en tenslotte de ca
tegorische wijze, waarop welinge
lichte kringen de rrde van Chamber
lain van de hand -wijzen, zijn er
onomstootelijk op berekend, de mee
ning ingang te doen vinden, dat
Duitschland zeker is van den steun
van de Sovjet-Unie.
De vastberadenheid van Polen en zijn
West-Europeesche hondgenooten blijft even
wel een factor, van dien aard, dat er een
matigenden invloed van uitgaat op 'n zeker
ongeduld, dat overigens vooral tot uiting
komt in politieke kringen zonder werkelij-
ken invloed. Aan het einde van
den dag van gisteren, die geken
merkt werd door het vertrek van vrijwel
alle in de Duitsche hoofdstad geaccrediteer
de Engelsche en Fransche correspondenten,
is de indruk, dat wellicht nog niet alle hoop
op het tot stand komen van een vreedzame
regeling behoeft te worden opgegeven.
Volgens berichten die de
N.R.Crt. uit betrouwbare, doch
niet officieele bron heeft, zijn
Duitschland en Rusland tot over
eenstemming gekomen over een
verdeeling van Polen. Rusland
zal, volgens het Duitsch-Russi
sche plan het Poolsche grondge
bied tot aan de „Wilson-lijn" in
Oost-Polen krijgen en Duitsch
land zal Dantzig, den Corridor
en Poolsch West-Silezië krij
gen, aldus meldt de Berlijnsche
Times-correspondent.
De twee landen oefenen den
grootst mogelijken druk op Roe
menië uit, om zich los te maken
uit het vredesfront, maar als
koning Karei halsstarrig blijft
weigeren, dan zal Rusland Bes-
sarabië nemen.
Het gebied van Teschen, dat
na de overeenkomst van Mun-
chen aan Polen werd afgestaan,
zal weer bij Moravië worden ge
voegd, volgens deze inlichtin
gen.
Tenslotte heeft Duitschland
beloofd zijn ambities t.a.v. ex
pansie in de Oekraine op te ge
ven.
Wat Polen zelf betreft zijn
Duitschland en Rusland blijk
baar van plan een „Congres-Po
len" te vormen, dat
hankelijk" zou zijn,
geen diplomatieke
woordigingen in het
zal mogen hebben.
wel „onaf
maar dat
vertegen
buitenland
de over een verdrag, dat bovendien
nog niet te vereenigen was met de
doelstellingen van hun buitenland
sche politiek, zooals wij die hadden
verstaan. (Algemeene toejuichingen)
Chamberlain vroeg wat het effect in-
die er van eenig effect sprake is op den
toestand is en op de Britsch-Fransche po
litiek.
Wij hebben het onzen eersten plicht ge
acht gevaarlijke illusies weg te nemen, ver
klaarde Chamberlain onder luide toejuichin
gen. Het Huis zal zich herinneren dat er
met Rusland is gesproken over garanties en
dat deze garanties geenszins afhankelijk
zijn gesteld van andere overeenkomsten.
Daarom kunnen wij thans met eere terug
komen op de verplichtingen, die wij zoo dik
wijls en zoo duidelijk hebben geproclameerd
Onze eerste daad was daarom een verkla
ring, dat onze verplichtingen aan Polen en
aan andere landen onaangetast blijven.
Duitschland niet bedreigd.
Chamberlain zette vervolgens uiteen, dat
niets wat Engeland doet, Duitschland be
dreigt. Het is geen daad van bedreiging zich
voor te bereiden om vrienden te helpen en
zichzelf tegen geweld verdedigen (toejui
chingen).
Chamberlain wees vervolgens op de ge
nomen financieele maatregelen om dan op
nieuw uiting te geven aan ziin overtuiging,
dat een oorlog tusschen Duitschland en
Engeland een groote ramp zou beteekenen.
Daarom werd Henderson naar Hitier go-
zonden, doch het antwoord van den rijks
kanselier kwam neer op een nieuwe ver
klaring van de Duitsche stelling, volgens
welke Oost-Europa een sfeer vormt, waarin
Duitschland de vrije hand behoort te heb
ben en dat wanneer wij of eenig ander land
dat minder rechtstreeksch belang daar
heeft, mocht willen intervenieeren, de schuld
voor een daaropvolgend conflict bij ons zou
liegen.
Deze stelling, aldus Chamberlain. vormt
een volkomen misvatting ten opzichte van
de Britsche positie.
Waardeering voor de rede van
Koning Leopold.
Chamberlain drukte daarna zijn warme
waardeering uit voor de poging van Ko
ning Leopold van België een beroep te
doen op het wereldgeweten. Engeland
steunt deze poging, doch, zeide de minister
president met grooten nadruk:
Wanneer ondanks al onze pogingen om
een vreedzame oplossing te vinden, en God
weet, dat ik mijn beste krachten daaraan
gegeven heb (luide toejuichingen) wij ons
gedwongen zien een worsteling te aanvaar
den, die noodzakelijk gepaard moet gaan
met leed en ellende voor de geheele
menschheid en waarvan niemand het einde
kan voorspellen, zullen wij niet strijden
voor de politieke toekomst van een veraf
gelegen stad in een vreemd land, maar
voor het behoud van die beginselen, waar
over ik heb gesproken en welker vernieti
ging een vernieling mét zich mede zou
brengen uitgaande boven iedere mogel'j»v-
heid van vrede en veiligheid voor de vol
keren der aarde.
Algemeene toejuichingen weerklonken
toen de eerste minister aan het einde van
zijn rede weer ging zitten. Het was toen
15.25 'uur. Chamberlain had ongeveer een
half uur gesproken. Zijn stem had krach
tig geklonken en gedurende het grootste
deel van zijn rede sprak hij op zakelijken
toon. Tegen het einde echter, nam de om
vang van zijn stem toe en klonk zij vuri
ger dan gewoonlijk.
De oppositie verstomd.
Slechts kort voerde Greenwood namens
de oppositie het woord. Hij sprak zijn af
keuring uit over de politiek van het verle
den maar verklaarde daarop de regeering te
zullen steunen, nu zij evenals de Labour-
partij front neemt tegen de agressie. Ook
Eden sprak. Hij noemde het pact met Rus
land een érnstige misrekening van Hitier.
De communist Gallacher, zeide dat zijn
tionale basis te geven.
In verantwoordelijke kringen wordt beseft,
dat het in dezen ernstigen tijd een fout zou
zijn, een man van groot formaat als dr. Co-
lijn, met veel ervaring en autoriteit op het
gebied der internationale politiek, buiten de
regeering te houden.
Welke portefeuille dr. Colijn eyentueel zal
worden toevertrouwd, staat nog niet vast In
politieke kringen wordt het niet onmogelijk
geacht, dat dr. Colijn Algemeene Zaken zal
krijgen en jhr. De Geer, indien hij aan
blijft, Financiën zal houden.
Verwachting: Plaatselijk regen-
of onweersbuien, vooral in 't
Zuiden, overigens gedeelte
lijk bewolkt, vrij warm weer,
met in den morgen plaatse
lijk nevel of mist, zwakke
tot matigen wind, meest uit
Oostelijke richtingen.
Het beroep van Roosevelt
Hitier en Moscicky.
op
Washington. Roosevelt heeft in zijn op
roep aan Hitier en Moscicky drie methoden
voorgesteld om oorlog te voorkomen:
1. Directe onderhandelingen;
2. Onderwerping van het geschil aan on
partijdige arbitrage;
3. tot overeenstemming te komen om
een procedure tot verzoening aan te nemen
Dit tweede beroep werd opgesteld nadat
president Roosevelt een uur lang had ge
confereerd met Cordell Huil en Welles.
partij in de eerste gelederen zou blijven
staan van den strijd tegen fascistische aan
vallen van binnen of van buiten welke ook
de consequenties mogen zijn.
Het parlement ging daarna uiteen. Ver
moedelijk zal het Donderdag a.s. weer bij
eenkomen.
Naar de Tel. verneemt, wordt in poli
tieke kringen verwacht, dat wanneer
de internationale politieke situatie
nog meer verergert, de oudminister
president, dr. H. Colijn, zal worden
uitgenoodigd in het kabinet-De
Geer zitting te nemen. De bedoeling
is het kabinet aldus een breedere na-
De rechtvaardigheid moet haar
weg vinden door de kracht der
rede en niet door de kracht der
wapenen.
Gisteravond te tien minuten voor
half acht Nederlandsche zomertijd
heeft Z.H. de Paus uit zijn werkka
mer in Castel Gandolfo een toe
spraak tot de geheele wereld gehou
den waarin hij aanspoorde den
vrede te bewaren.
De Heilige Vader sprak in het Italiaansch,
met vaste stem. Hij zeide dat hij zich op dit
ernstige uur richtte tot de wereld met het
geestelijk gezag, dat hem door God is ge
schonken om de geesten terug te brengen
op den weg van rechtvaardigheid en vrede.
In de stem van den paus hoort de wereld
de stem van Christus, op wien allen hun
vertrouwen stellen.
Niettegenstaande de herhaalde aansporin
gen, de vrees voor een internationaal con
flict steeds nijpender wordt, op het oogen-
blik, waarop de spanning der geesten steeds
meer wijst op een terugkeer van het ver-
schrikkelijk onweer van een oorlog, richt
de Paus zich opnieuw met een nieuwe, va
derlijke en krachtigen oproep tot de staats
hoofden en volken, opdat de staatshoofden
zoeken naar een oplossing van de huidige
moeilijkheden met vreedzame middelen en
opdat de volken streven naar het aanmoedi
gen van deze vredespogingen.
De rechtvaardigheid moet haar weg
vinden door de kracht der rede en
niet door kracht van wapenen. Het
geweer is zeer ernstig, doch nog is
het tijd: nog is niets verloren, ter
wijl door oorlog alles verloren kan
gaan.
Dat de menschen en de mogend
heden zich aikeeren van het niet
begrijpen en dat zij opnieuw gaan
onderhandelen met goeden wil en
met eerbiediging van het weder-
zijdsche recht en zij zullen bemer
ken, dat vreedzame onderhandelin
gen nooit een hinderpaal zijn voor
een eervol succes. Indien de slem
der hartstochten plaats maakt voor
de stem van het verstand, zal het
bloed van broeders worden ge
spaard en zal het vaderland be
waard worden voor ondergang.
De Paus verklaarde vervolgens te hopen,
dat de machtigen naar hem zullen luiste
ren, indien zij niet willen, dat hun macht
geen vernieling, doch een leiband voor het
volk worde en een rust in orde en arbeid.
De Paus smeekt hen dit in naam van Chris
tus.
Ten slotte zeide hij, dat hij God bad, op
dat hij zijn zegen zou doen neerdalen op
de verstoorde wereld en de dageraad van
een betere toekomst zou doen opgaan.
In de verwachting hiervan en in deze
hoop, gaf «ie paus ten slotte de wereld zijn
R&derlijken zegen.
