Zonder olie geen oorlog
GESCHUTVUUR
dringt door
totHongkong
Waar dekken de
groote mogendheden
hun behoeften?
Hongkong
Engelands positie
oppermachtig
Bijzondere geboorte
in „Artis"
Einde der
Chineesche
piraterij
Bommen
werper
verbruikt
een ton
benzine per dag
Herinnering
aan den strijd
in het
Verre Oosten
Gezicht
op
Hofmeester bestolen
Door balen copra getroffen
De ketelontploffing
te Hoogkerk
WAAR DEKKEN DE
GROOTE
HUN BE-
MOGENDHEDEN
HOEFTEN?
(Bijzondere correspondentie.)
Olie, daar gaat het om in een mo
dernen oorlog! De propellers der
Vliegtuigen en de schroeven der
slagschepen worden door olie in be
weging gebracht. Duikbooten worden
gestookt met olie. Tanks, gemotori
seerde artillerie, transportwagens en
veldkeukens worden aangedreven
door olie. Elk modern schip der oor
logsvloten heeft oliemotoren. Er
zijn meer bunkerplaatsen voor olie
dan voor kolen in de wereld.
Het is ongetwijfeld Groot-Brittanje, dat
fezamen met Nederland de overgroote meer
derheid der bronnen buiten de Vereenigde
Staten en de Sovjet-Unie controleert, Deze
zijn gelegen in den Oriënt, Venezuela, Cana
da, Nederlandsch Indië, Iran, Britsch-Indië,
Britsch-Birma en Britsch-Borneo.
Het normale olieverbruik van Engeland,
d.w.z. in vredestijd, bedraagt meer dan 12
millioen ton. En deze consumptie stijgt nog
niet ongeveer 500.000 ton per jaar. Engeland
heeft echter geen moeilijkheden, zich deze
enorme hoeveelheden te verschaffen, hoe
wel slechts 8 procent daarvan in het eigen
land geproduceerd wordt. De rest komt
hoofdzakelijk uit de Vereenigde Staten, Ne-
derlandsch-Indië, Venezuela en Iran.
Dultschlands positie.
Groot-Duitschland verbruikt 7.000.000 ton
ólie per jaar in vredestijd. Ongeveer een
derde deel van deze hoeveelheid produceert
het in eigen land. Ondanks het feit, dat het
de beschikking gekregen heeft over de Oos-
tenrijksche bronnen en het in het bezit is
van uitstekende methodes om synthetische
olie te maken, is het er niet in geslaagd zich
geheel onafhankelijk van het buitenland te
maken. Alles en alles bij elkaar produceert
'het 2.400.000 ton olie per jaar, met inbegrip
van synthetische petroleum, benzol en mo
toralcohol. De rest krijgt het uit de Ver.
Staten, Ned. Indië en Roemenië.
De beteekenis van de Roemeensche bron
nen mag niet overschat worden. De produc
tie van dat land is lang zoo groot niet, als
de leek over het algemeen aanneemt. De
huidige productie bedraagt ongeveer 6.000.000
ton ruwe olie per jaar en deze hoeveelheid
is lang niet voldoende om de Duitsche be
hoeften in tijd van oorlog te kunnen dekken,
gesteld dan, dat de Duitschers er werkelijk
in zouden slagen de controle over de Roe
meensche bronnen te verkrijgen. Zij hebben
dat in den wereldoorlog getracht, maar
zooals bekend hebben de Britten toen de
Roemeensche bronnen voor langen tijd on
bruikbaar gemaakt, zoodat Duitschland niet
vond, wat het er zocht.
Wellicht, dat de Duitschers, nu zij zoo
Juist hun betrekkingen met Rusland geré
geld hebben, op leveranties uit de Sovjet
Unie rekenen. Rusland is na de Vereenigde
Staten de grootste olieproducent van de
wereld. De opbrengst der Russische bron
nen, met inbegrip van die van Sasjalin, be
draagt niet minder dan 30.000.000 ton per
jaar. Daartegenover staat echter, dat de
Russische behoefte, vooral ten gevolge van
de welhaast algeheele motoriseering van
den landbouw, zeer groot is, zoodat er in
de laatste jaren slechts weinig olie voor
den uitvoer overbleef. Anderzijds bezit het
enorme Russische rijk nog vele onontgon
nen olievelden, die wellicht in tijd van oor
log in exploitatie genomen kunnen worden.
Engeland verkeert in een ster
ker positie.
Het is dan ook duidelijk, dat En-
eland ten aanzien van de olievoor-
ening in geval van oorlog er betei
x>r staat dan Duitschland. 4V ari'
i bijna alle gevallen moet de olie
it overzeesche gebieden komen en
og steeds beheerscht Engelands
loot de voornaamste wereldzeeën.
u bovendien kunnen de Engel-
chen van de-route om de Kaap gc-
't'uiik maken, wanneer de Middol-
landsche Zee te gevaarlijk zou blij
ken,
,'nderdaad is de Engelsche olievoorzic
in de laatste plaats dank zij het wc.a
van wijlen dr. Deterding, uitstekend geor
ganiseerd. Zoo is het mogelijk, dat de ben
zine, welke men in Londen koopt, niet
meer dan vier weken te voren uit den
bron van een olieveld in Louisiana spoot.
In dien tijd is het product getranspor
teerd door de zeven honderd mijlen
lange pipeline naar Galveston aan
de Golf van Mexico, geraffineerd, in
de tankboot geladen, in ongeveer
tien dagen over den oceaan ge
bracht, opgeslagen in de groote tanks
aan de Theems, daarna overgeladen
in een tankwagen, om tenslotte via
een tankstation terecht te komen in.
het reservoir van Mr. Jones' auto.
Door een pipeline van 130 kilo
meter.
Perzische olie, die door een 130 km. lange
pipeline, welke dwars door de woestijn loopt,
naar Abadan aan de Perzische Golf gebracht
wordt, kan Engeland bereiken, geraffineerd
en gereed voor het gebruik, binnen vijf we
ken nadat zij de aarde verlaten heeft. Te
Abadan is een raffinaderij, die alleen meer
dan 11.000.000 ton olie per jaar produceert.
Deze raffinaderij alleen zou dus de Engel
sche behoeften in vredestijd kunnen dekken.
Twee andere belangrijke raffinaderijen zijn
die op Curacao en Aruba, in Xederlandsch-
West-Indië, die hoofdzakelijk de Venezulaan-
sche olie zuiveren. De een heeft een dage
lij ksche productie van 20.000 ton, de ander
van meer dan 25.000 ton. Deze drie groote
raffinaderijen produceeren twee maal meer
olie dan Groot-Brittanje in tijd van vrede
noodig heeft. En zoo noodig ook nog uit an
dere landen kan Engeland olie betrekken.
NederlandschIndië, met een jaarlijksche
productie van bijna 8 mill. ton, Irak, met 'n
productie van 4.300.000 ton, Colombia, met
een productie van meer dan 3.000.000 ton,
Trinidad en Peru, met een productie van te
zamen 5.000.000 ton. En daarbij mag men de
Vereenigde Staten niet vergeten, verreweg de
grootste producenten van de wereld. Niet
minder dan 170.000.000 ton olie werd in het
jaar 1038 in de U.S.A. geproduceerd.
Hoeveel olie gebruikt een bom
menwerper.
Om nu ten slotte nog aan te toonen van
hoeveel belang olie in een oorlog is, willen
wij het olieverbruik van een bommenwerper
aangeven. Een groote machine heeft onge
veer 4 liter benzine noodig om een mijl te
vliegen. Voor een tocht varï 300 mijlen heeft
een bommenwerper dus een ton olie noodig.
Neemt men aan, dat in een oorlog 1000 toe
stellen een tocht van 300 mijl moeten ma
ken, dan is daartoe alleen dus reeds 1 mil
lioen ton benzine noodig. Men kan dus ge
rust aannemen, dat een groote mogendheid
om oorlog te kunnen voeren, eenige millioe-
nen tonnen olie per dag ter beschikking
moet hebben.
menschen hadden Shanghai, die emigranten-
stad, tot bestemming. Te Shanghai wordt
iedereen toegelaten en deze stad biedt dus
een goede gelegenheid voor de Nederlandsch-
Indische overheid om ongewenschte elemen
ten te spuien. De Arabieren en Albaniërs
droegen hun lot met Oostersche gelatenheid,
maar de Duitscher was heftig verontwaar
digd. En toch, hij had meer reden tot dank
baarheid gehad. De NederlandschIndische
overheid had voor hem vrijen overtocht der
de klasse betaald, maar aan boord kreeg hij
voorrechten als een tweede-klasse-passagier,
wat een vriendelijkheid was der scheepvaart
maatschappij. Bovendien had de Neder
landschIndische overheid dien meneer nog
een zakgeldje meegegeven, zoodat hij aan
boord nog sigaretten kon rooken.
Ned.-Indische regeering „onmen-
schelijk."
Ik meen me te herinneren, dat in Duitsch
land Joden, daar geboren Joden, zijn uitge
wezen onder veel minder gunstige omstan
digheden. En toch durfde deze Duitscher te
spreken van de „onmenschelijkheid" der Ne
derlandschIndische overheid.
In Hongkong.
Met een veertienmijlsvaart is het
van Manilla tot Hongkong drie
dagen stoomen. Te Hongkong had
ik verwacht iets van een oorlogs-
stemming te zullen vinden, maar
er was bijna n:ets, dat aan den in
China woedenden oorlog herinner
de. Deze stad met thans, met haar
talrijk vluchtelingen die er een
onderkonien vonden, bijna een mil
lioen inwoners, is vol leven en be
weging.
Op de kaden en in de winkelstraten
ontmoeten er de meest moderne automo
bielen niet alleen „rickshaws", deze kleine,
door een Chinees getrokken rijtuigjes, maar
zelfs nog middeleeuwsche draagstoelen. Het
zeer drukke verkeer wordt er geregeld door
politiemannen, die voor een deel uit
Britsch-Indië afkomstig zijn. Hongkong is
een Engelsche kroon-kolonie en als men
pas uit Manilla komt, valt zeer sterk op
het verschil tusschen de Engelsche en de
Amerikaansche methode, voor welke laat
ste ik niet. den minsten eerbied kan heb
ben. De Amerikanen zijn inzake koloniaal
bestuur goedwillende „dilettanten", de
Engelschen zijn „meesters".
Hongkong bestaat uit een gedeeltelijk
Europeesche zakenwijk, de Chineesche stad
en. tegen heuvelen opgebouwd, een „woon
wijk", waar de meeste Europeanen en en
kele rijke Chineezen verblijf houden.
Twee dagen vertoefde ik te Hongkong
en ik ontmoette er nog een ouden Neder-
landschen vriend, dien ik reeds uit Britsch-
Indië kende en met wien ik, in gezelschap
van eenige anderen, een heelen avond ver
praat heb.
Te Hongkong, waar men soms door
ver geschutvuur aan den thans in
China woedenden oorlog herinnerd
wordt, maakt men zich over dien
oorlog niet btjzonder ongerust.
dig hadden gemaakt aan zeerooverij, dan
trokken de Engelschen erop uit, maar kwa
nten ze in het verdachte dorp, dan trof men
daar alleen eerzame visschers aan, die niets
wisten van zeerooverij en de Engelschen
stonden machteloos.
Aziatische manieren.
De Japanners gingen op Aziatische metho
den te werk. Een verdacht dorp werd ge
straft en zwaar gestraft, soms gebombar
deerd, waarbij de goeden met de kwaden
moesten lijden. Chineesche visschersvaartui-
gen, die zich buiten de territoriale wateren
begeven worden door de Japanners meedo
genloos in den grond geboord. Het is naar
Europeesche opvattingen onmenschelijk,
niaar... aan de zeerooverij is zoo goed als
de kop ingedrukt
Het is volgens dezelfde methode, dat men
in Turkije en Perzië de roovers der groote
karavaanwegen heeft bestreden. Ook hier
hebben vele onschuldigen moeten lijden,
maar het resultaat is, dat berooving van
karavanen en zoo goed als niet meer voor
komt.
Europeesche methoden en Aziatische me
thoden.
J. K. BREDERODE.
Zeldzame struisvogel
het levenslicht.
aanschouwt
De jonge condor, den 25sten Juni jl. in
„Artis" geboren, ontwikkelt zich voorspoe
dig.
Thans valt echter uit „Artis" een geboor
te te vermelden, die misschien nog meer
uitzonderlijk genoemd mag worden, dan de
geboorte van den jongen condor.
Dinsdag jl., 22 dezer, kroop nl. een jonge
casuaris (soort struisvogel) uit een ei, dat
door zijn vader ongeveer 53 dagen bebroed
was.
Voor zoover bekend, werd tot nu toe nog
slechts eenmaal en wel ook in „Artis" een
I casuaris in gevangenschap geboren, die op-
groeide tot hij geheel volwassen was. Deze
geboorte vond plaats in 1929, op den 20sten
Juli van dat jaar. De toen geboren casuaris
leefde 8 jaar in „Artis" en stierf tengevolge
van een verwonding, die hij bij een vecht
partij met een soortgenoot had opgeloopen.
De vader broedt.
Op het oogenblik broedt de vader nog
door op een tweede ei, dat zes dagen later
gelegd werd dan het ei, waaruit Dinsdag
jl. liet hierboven bedoelde jong te voor
schijn kwam. Als alles met dit tweede ei
in orde is, zou daaruit omstreeks heden
nog een casuaris-kuiken te voorschijn kun
nen komen.
Zooals hierboven reeds werd opgemerkt,
is het uitsluitend het casuarismannetje, dat
de eieren uitbroedt, en na het uitkomen der
jongen deze verzorgt. Het wijfje legt alleen
maar haar eieren en kijkt verder noch naar
manlief, noch naar haar kroost om.
Voor zoover bekend werd, behalve in „Ar
tis" slechts eenmaal en wel in den tuin te
Londen in de tweede helft van de vorige
eeuw een casuaris geboren. Dit casuaris-
kuiken stierf echter zeer kort na het uit
komen uit het ei.
Shanghai, Augustus.
Met hetzelfde Nederlandsche schip, dat
•me ongeveer vijf maanden geleden van Java
naar Manilla bracht, de „Tjinegara" heb ik
de reis gemaakt van Manilla naar China,
naar de woelige, kleurige stad Shanghai en
aan boord werd ik door enkele der officie
ren. door den hofmeester en de bedienden
als een oude kennis begroet en behandeld.
De tweede en derde klasse waren weder
vol met Chineezen op weg naar China. Te
Hongkong gingen er eenigen aan land,
maar er kwamen drie maal zooveel^ Chinee
zen met bestemming naar Shanghai bij.
Men zou zich kunnen verbazen over dit
groote aantal Chineesche passagiers, maar
toch is het gemakkelijk verklaarbaar. Ijj
Nederlandsch-Indië wonen meer dan een
millioen Chineezen, d>e voor een groot ge
deelte nog verwanten en andere betrekkin
gen hebben in Chinat op de Philippijncn
wonen eveneens vele Chineezen, maar daai
hebben de Chineezen zich sterk met de be
volking vermengd, zoodat vele Philippi-
no's Chineesch bloed en Chineesche verwan
ten hebben. Vandaar het drukke personen
verkeer tusschen de verschillende deelen
van Azië,
Chineezen zenuwachtig.
Bij het vertrek van Manilla heerschte on
der een deel der Chineesche passagiers een
zekere zenuwachtigheid. Men ging iimners
naar een „oorlogsland" en dan, het is thans
e tijd der typhonen, die over de oostelijke
wateren zwerven. Toen we de haven van
Manilla verlieten, hing daar het typhonen
waarschuw ingsteeken uit. En sclnp als de
I jhiegara" laat zich daardoor echter niet
van uitvaren afhouden. In dezen tijd van
het jaar zwerven over den Grooten Stillen
Oceaan telkens typhonen, soms meerdere
tegelijk. De eene typhoon is nog niet in
noordelijke richting „verloopen" of dichter
bij den evenaar ontstaat weder een nieuwe.
Niet veel te zien....
Het oorlogsland China. Ik had verwacht
er in de voornaamste havens en aan de
kust iets te zien v. machtsontwikkeling van
Japan, Frankrijk, Engeland en de Vereenig
de Staten, die er sterke eskaders hebben,
maar behalve in de haven van Shanghai
heb ik niets anders gezien dan kleine oor
logsschepen. Het groote materiaal wordt
zooveel mogelijk achteraf gehouden op een
veilige plaats, waar het gemakkelijk be
schermd kan worden tegen onverwachte aan
vallen niet voorafgegaan door een oorlogs
verklaring.
De les van den RussischJapanschen oor
log, nu ongeveer vijf en dertig jaar geleden,
is nog nie' vergeten. Toen giggen de Japan
ners in vollen vrede en zonder oorlogsver
klaring over tot een onverwachten torpedo-
aanval op de Russische oorlogsvloot in het
Verre Oosten, die daardoor zoo goed als ver
nietigd werd.
Emigranten aan boord.
Aan boord van de „Tjinegara" bevonden
zich, behalve de gewone passagiers, nog een
aantal menschen, die waren uitgewezen uit
NederlandschIndië, één Duitscher en ver
der ruim een dozijn Arabieren en een fa
milie zonder bekende nationaliteit, maar
oorspronkelijk afkomstig Uit Albanië. Deze
Het Chineesche gebied om Hongkong is
geheel door de Japanners bezet en juist
toen ik er vertoefde, waren gedurende een
week, in verband met krijgsverrichtingen,
de verbindingen met Canton verbroken. De
verbinding met Macao bestaat nog, maar is
moeilijker geworden Macao is de kleine ko
lonie, die de Portugeezen hier nog bezitten
en Macao is een soort ontspanningsplaats
voor de bewoners van Hongkong
f300.uit scheepshut weggenomen.
Toen gistermiddag een hofmeester aan
boord van de „Johan van Oldenbarnevelt"
zich in zijn hut verkleedde om aan land te
gaan, bemerkte hij dat zijn portefeuille,
waarin drie honderd gulden en enkele pa
pieren waren geborgen, uit zijn binnenzak
was verdwenen.
Dit moet zijn gebeurd in den korten tijd,
dat hij even de hut, welke hij met vier an
dere opvarenden deelt, had verlaten. Daar
allen reeds aan land waren gegaan toen de
aangifte bij de politie geschiedde, levert het
onderzoek in dit geval eenige moeilijkheden
op.
Waar het geld over
tafel rolt.
de groene
Te Macao zijn vermaken toegelaten, die
te Hongkong, onder Engelsch bestuur, ver
boden zijn en o.a. vindt men er speelhuizen,
waar tot 's morgens in de vroegte het geld
over het groene laken rolt Macao is een
soort „Monte Carlo van het Verre Oosten".
Gedurende de weinige dagen, dat ik te
Hongkong vertoefde, had ik geen gelegsn-
heid deze merkwaardige Portugeesche kolo
nie te bezoken. Voor mij was het van meer
waarde deze weinige dagen te spreken met
menschen, die de toestanden hier en in Chi
na goed kennen en hun oordeel te verne
men. Daarbij viel het me op, dat dit oor
deel in enkele opzichten nogal verschilt van
de meeningen, die algemeen in Europa
gangbaar zijn. Zoo hoorde ik door een neu
trale, die China van jaren kent, de mee-
ning verkondigen, dat de Japanners in
China ook wel iets goeds hebben verricht.
Zij hebben namelijk vrijwel een einde ge
maakt aan het optreden van Chineesche
zeeroovers. Ook de Engelschen hebben ge
tracht aan de zeerooverij den kop in te
drukken, maar de Engelschen zijn daar
niet in geslaagd. Zij gingen namelijk, vol
gens mijn zegsman, te werk naar Europee
sche methoden en trachtten werkelijk schul
digen, wien men hun schuld bewijzen kon
te straffen. Vennoedde men, dat de bewo
ners van een Chineesch kustdorp zich schul
Terreinchef gedood.
In den vorigen nacht om drie uur is op het
terrein van de firma W. H. Mueller en Co.
aan de Merwehaven te Rotterdam bij het los
sen van balen copra uit het Duitsche stoom
schip „Gneisenau" een hijsch uit elkaar ge
vallen.
De 55-jarige terreinchef, A. van Koutrik,
gewoond hebbende Mathenesserdijk, werd
door een van de vallende balen getroffen en
zoo zwaar verminkt, dat de dood onmiddel
lijk intrad.
Een der slachtoffers overleden.
De arbeider H. Boerma, uit Hoogkerk, die
Dinsdagmorgen bij een ketelontploffing te
Hoogkerk door kokende asfalt getroffen
werd, is gistermorgen in het Diaconessen
Ziekenhuis te Groningen aan de bekomen
verwondingen overleden. De toestand van
het andere slachtoffer A. Belle uit Hoog
kerk is redelijk wel.
NEDERLANDSCHE TOURISTEN IN HET
BUITENLAND TERUGGEROEPEN.
De persdienst van df, Nederlandsche Reis-
oreeniging meldt ons, dat deze vereeniging
«loten heeft, alle in het buitenland ver
evende reisgroepen telegrafisch terug te
oopen. 4 oorts zullen de reisgroepen, die
-durende dit weekeinde zouden vertrekken
Ie reis niet aanvaarden. Bij deze maatrege
len zijn ongeveer 2000 personen betrokken.