Een Koninklij k Hitier beraadslaagt over
Rusland talmt
Het Duitsche volk wil
den oorlog niet
Chamberlain zal
heden het Lagerhuis
inlichten
Londen blijft
Polen steunen
WOOrd Koningin Wilhelmina
Hendetson
spreekt bijna
anderhalj uur
met den Führer
DAGBLAD VOOR DEN'HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
richt zich tot haar volk
Fransch-Duitschc
grens gesloten
Bemiddelingspogin g
te Brussel?
Geen oorlogsroes
te Berlijn
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER." TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
29 AUGUSTUS 1939
67e JAARG. No. 8707
«Nederland behoeft
zich van geen enkele
zijde bedreigd
te voelen"
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
Distributie gisteren
in werking gesteld
heldersche courant
DINSDAG
De Koningin heeft gisteravond om
8 uur de volgende rede tot Haar volk
gehouden:
„Landgenooten,
Op het ernstige uur waarop wij ons
verplicht hebben gezien de maatrege
len te nemen om Land- en Zeemacht
op voet van oorlog te brengen, is het
Mij een behoefte een woord tot U al
len te richten.
De toestand is ernstig.
Niet in dien zin, dat alle hoop op
een vreedzame oplossing tusschen
de betrokken mogendheden als ver
vlogen zal moeten worden be
schouwd. De besprekingen zijn nog
niet afgebroken, en zoo lang er geen
breuk is, is niet gebleken dat de vre
de moet wijken voor den oorlog.
Maar wei moet de toestand als
ernstig worden beschouwd in dien
zin, dat helaas ernstig rekening moet
worden gehouden met de mogelijk
heid dat een conflict zal uitbreken.
Mocht deze afschuwelijke moge
lijkheid werkelijkheid worden, niet
tegenstaande alie pogingen die zijn
en worden gedaan om de wereld
voor een ramp zonder wedergade te
bewaren, dan zal Nederland in dat
conflict naar alle zijden en met in
spanning van alle krachten en mid
delen waarover ons land beschikt,
een strikte onzijdigheid in acht ne
men en handhaven. Ik bevestig dit
in de onderstelling en het vertrou
wen, dat geen der strijdende partijen
Nederland in den oorlog zal willen
betrekken. Onze zelfstandigheidspoli-
tiek, bij voortduring en met nauwge
zetheid gevolgd, heeft niemand aan
leiding kunnen geven, daartoe ovei
te gaan.
Neutraliteitshandhaving eischt de
mogelijkheid, aan den wil tot onzij
digheid de vereischte kracht te kun
nen bijzetten. Teneinde daartoe tijdig
bereid te zijn, heeft de regeering he
den gemeend niet langer te mogen
wachten met het nemen van den
uitersten voorzorgsmaatregel, zij
beeft dien zoo buitengewoon ingrij
penden maatregel zoo lang mogelij
uitgesteld, doch meent dat nu de tijd
gekomen is hem te nemen, teneinde
tijdig paraat te zijn. In alle duide
lijkheid wensch ik hierbij te doen
uitkomen, dat Nederland zich van
geen enkele zijde bedreigd behoeft te
gevoelen. Het geldt hier ecn .voor"
zorgsmaatregel, waarvan de uitzon
derlijke omvang door de nu eenmaal
heerschcnde uitzonderlijke omstan
digheden wordt gewettigd.
Ook indien mocht blijken, wat wij
allen vurig hopen, dat ons besluit
overbodig zou zijn geworden, dan
nog zal een ieder moeten erkennen,
dat Nederland tegenover zichzelf zoo
wel als naar buiten een plicht heeft
vervuld waarvan verzuim, gelet op de
thans bestaande verhoudingen, nala
tigheid zou zijn geweest.
Ik twijfel niet of gij staat allen om
uwe regeering geschaard, bereid om
haar te schragen, eendrachtig en
vastberaden.
Ten volle vertrouw ik dat leger en
vloot onder alle omstandigheden hun
plicht zullen doen.
Allen moeten wij nu het hoofd
koel houden en zonder ons te laten
verontrusten opgewekt en nauwge
zet doen wat onze plicht is.
Niet alleen naar leger en vloot
gaan thans mijn gedachten uit. Ik
denk ook aan die velen in rijks
dienst, die in deze dagen van span
ning voor een zware taak worden
gesteld.
In het bijzonder gaan mij terharte
de tallooze gezinnen, die echtgenoot,
vader of zoons moeten afstaan en Ik
geef Mij ook rekenschap van de
groote materieele moeilijkheden die
dit voor zoo heel velen meebrengt.
Maar evenzeer weet Ik, dat de Ne-
derlandsche vrouwen in volle be
rusting en godsvertrouwen bereid
zijn de offers die het vaderland van
hen vraagt te brengen.
Allen tezamen moeten wij vooral in
een tijd als deze, blijk geven door
drongen te zijn van een geest van
eendracht en liefde tot den naaste,
waardoor alleen het ons mogelijk
zal zijn de lasten die ons worden op
gelegd, gezamenlijk en voor elkan
der te dragen.
De radiorede in Indië goed
ontvangen.
P.T.T. verneemt uit Bandoeng,
dat de radiorede, welke H.M. de Ko
ningin heeft uitgesproken, in Ne-
derlandsch Indië goed is ontvangen.
NAAR REUTER UIT PARIJS MELDT,
HEEFT FRANKRIJK ZIJN GRENS
MET DUITSCHLAND GESLOTEN.
Er zijn geen treinen uit Duitschland
meer aangekomen aan de Gare de 1'Est te
Parijs, terwijl ook aan de Gare du Nord
het verkeer uit Duitschland is gestaakt.
Niet-aanvalspact met Duitsch
land nog niet. geratificeerd.
De bijeenkomst van den oppersten Sovjet-
raad en den raad der nationaliteiten is gis
teren om 7 uur begonnen, bijgewoond door
Stalin, Litwinoff en Stakoff, den Russischen
zaakgelastigde te Berlijn.
Opvallend is, dat de behandeling van de
goedkeuring van het non-agressiepact met
Duitschland is uitgesteld tot heden of mor
gen.
Dit besluit heeft groote verwondering ge
wekt en men meent, dat de Sovjets nog en
kele dagen willen wachten teneinde den
loop der gebeurtenissen te bezien alvorens
een definitief besluit te nemen.
In diplomatieke kringen te Londen gaat
volgens U. P. het gerucht, dat de Russische
gezant te Warschau aan de Poolsche re
geering de verklaring heeft gegeven, dat in
geval van een conflict de verschepingen van
grondstoffen en oorlogstuig uit Rusland naar
Polen op grond van het Duitsch-Russisch
pact niet gestaakt behoeven te worden.
Deze verklaring zou Vrijdag aan Beek ge
geven zijl!
uropa s
lot
De Engelsche ambassadeur in Berlijn, Sir
Neville Henderson, die het antwoord van
Engeland aan Hitier overbrengt, is gister
avond om 20 uur 30 op het vliegveld te Tem
pelhof bij Berlijn aangekomen.
Reeds om kwart over tien vertrok Sir
Henderson uit de Britsche ambassade na <r
de Rijkskanselarij, teneinde daar door Hit-
Ier te worden ontvangen. Tevoren had hij
nog een langdurig gesprek met zijn Fran-
schen collega.
Ambassadeur Henderson werd in den
Ehrenhof der Rijkskanselarij, waar een
eerecompagnie hem de gebruikelijke eerbe
wijzen bracht, door staatsminister Meissner
en den chef-adjunct van den Fuehrer, S. A.
Obergruppenfuehrer Brueckner ontvangen,
die den Engelschen gezent naar het werk
vertrek van den Fuehrer geleidden.
Aan de bespreking namen, behalve Hitier,
en de Britsche ambassadeur ook Rijksminis
ter van Buitenlandsche Zaken von Ribben-
trop, Goering en als tolk Dr. Schmidt deel.
Eerst omstreeks kwart voor twaalf verliet
Henderson de rijkskanselarij, zoodat zijn
onderhoud met Hitier bijna anderhalf uur
duurde.
Over de inhoud der besprekingen wordt
niets losgelaten. Het staat echter wel vast
dat Henderson een schriftelijk antwoord
van zijn regeering heeft overgebracht en
daaraan mondelinge uiteenzettingen heeft
toegevoegd.
Volgens welingelichte Duitsche kringen te
Berlijn kunnen geen nieuwe mededeelingen
van Duitsche zijde voorloopig over het on
derhoud tusschen den Rijkskanselier en
Henderson verwacht worden. Men doet uit
komen dat het onderhoud anderhalf uur
duurde en dat het natuurlijk is, dat de in
houd van het onderhoud door de bevoegde
Duitsche kringen bestudeerd moet worden.
Het schijnt dus, dat vóór morgen geen zeer
belangrijke beslissingen genomen zullen
worden.
Hitier confereert.
Na zijn onderhoud met Henderson heeft
Hitier zijn belangrijkste medewerkers om
zich verzameld. In gezaghebbende kringen
verklaart men geen enkele mededeeling te
kunnen doen over den inhoud of over de
gevolgen van het onderhoud Hitier—Hender
son. Niettemin wordt in deze kringen ver
nomen, dat waarschijnlijk in den loop van
den dag een schriftelijk antwoord aan den
Britschen ambassadeur zal worden overhan
digd.
HET BRITSCHE PARLEMENT HE
DENMIDDAG BIJE1N.
Vóór dien tijd geen publicatie der
gewisselde boodschappen.
Na een bezoek van den arbeidcrsleider
Greenwood aan Chamberlain is het besluit
gevallen om heden het Parlement bijeen te
roepen. Vrijwel onmiddellijk na de opening
der zitting zullen Chamberlain in het Lager
huis en Halifax in het Hoogerhuis verkla
ringen afleggen.
Het is niet waarschijnlijk, dat de
tekst van de boodschap van Rijks
kanselier Hitier en het antwoord
van de Britsche regeering te Londen
gepubliceerd zal worden voor mi
nister president Chamberlain en
Lord Halifax in Lager en Hooger
huis zullen hebben gesproken.
Het schijnt, dat men te Londen
verlangt den Rijkskanselier alle ge
legenheid te geven het Britsche ant
woord te bestudeeren, alvorens het
zal worden gepubliceerd.
De duur der parlemcntsbijecnkoinst zal
bepaald worden door den toestand. Alle
noodige politieke maatregelen voor het ge
val een oorlog ophanden mocht schijnen,
zijn gereed en zouden in enkele uren ten
uitvoer kunnen worden gelegd.
Deze maatregelen voorzien in de instelling
van een oorlogskabinet van omstreeks ze
ven leden, met een uitgebreider lichaam,
dat het departementale werk zal leiden.
Er is reden om aan te nemen, dat Sin
clair terstond iedere uitnoodiging om zit
ting te nemen in een gereconstrueerde re
geering zou aanvaarden.
De Labour oppositie is echter niet zoo
vrij om terstond te aanvaarden, aangezien
de geheele arbeidersbeweging tevoren ge
raadpleegd moet worden en zij, wanneer zij
zouden aanvaarden, de vertegenwoordigers
wenschen uit te kiezen.
In dit verband loopen de meeningen zeer uit
een ten aanzien van de vraag of Attlee dan
wel Greenwood een beter parlementair lei
der is, aangezien velen gunstig denken over
Greenwoods behandeling als staatsman van
de oppositie gedurende de afwezigheid van
Attlee.
De noodzakelijke beraadslagingen zullen
echter vlug verloopen en de vorming van
een alle partijen omvattende regeering zou
niet belangrijk vertraagd worden wanneer
de uiterste urgentie zich mocht voordoen.
Eveneens zullen alle partij bezwaren tegen
een terugkeer van Churchill, Eden en Duff
Cooper tot zwijgen komen en zal de weg
open liggen voor de breedst mogelijke keuze
van mannen.
In officieele kringen te Brussel
weigert men eenige mededeeling te
doen over het bezoek, dat de di
plomatieke vertegenwoordigers van
Frankrijk, Duitschland, Italië en Po
len aan Pierlot hebben gebracht.
Het gerucht doet echter de ronde,
dat hier van een bemiddelingspo
ging sprake zou zijn.
Men verneemt verder, dat de
op het oogeniblik geen nieuwe
maatregelen zou overwegen.
regeering
militaire
DE VERDEDIGING VAN DE PANAMA
ZONE.
Het Amerikaansche departement van Oor
log maakt bekend, dat het de bedoeling
heeft het leger dat belast is met de verde
diging van de Panama-zone op 24.000 man
te brengen.
1
DE BILT SEINT,
Verwachting; Meest zwakke Oos
telijke tot Zuidelijken wind,
gedeeltelijk bewolkt, kans
op plaatselijke onweers
buien, vrij warm weer.
BRITSCHE POLITIEK VOLGT EEN
KRACHTIGE LIJN.
Over de inhoud van Hitler's boodschap
aan Engeland en het Britsche antwoord
doen tal van geruchten de ronde.
De een spreekt van een botte Engelsche
weigering en wijdt daaraan de verscherpte
maatregelen in tal van landen, de ander*
meent, dat Londen een soort bestand zou
hebben voorgesteld van 3 of 6 maanden, ge
paard gaand met een gedeeltelijke ontwape
ning.
Zeker is slechts, dat mien alleen maar
gissen kan naar de richting welke de diplo
matieke besprekingen inslaan en ze toetsen
aan de feiten, zooals dlie zich aan ons voor
doen.
Opvallend is dan, dat Vrijdag, na het be
kend worden van het gesprek HitierHen
derson verschillende voorgenomen maatre
gelen, tijdelijk werden stopgezet, terwijl
thans de militaire activiteit weer toeneemt,
Dit wijst er op, dat Engeland een krachti
ge lijn van actie tot steun van Polen blijft
volgen, maar behoeft juist daarom nog geen
noodelooze ongerustheid te brengen.
Of er oorlog zal zijn hangt immers geheel er
van af van de vraag of Duitschland zich
krachtig genoeg gevoelt om het tegen de
Westersche democratieën op te nemen.
En slechts dit bepaalt of het Britsche
antwoord, hoe het dan ook moge luiden,
zal leiden tot een ramp of een tijdelijk
herstel van den vrede.
Vanmiddag, als Chamberlain spreekt,
zullen wij weten
De Duitsche hoofdstad verkeerde gister
avond in groote spanning in verband met
den terugkeer van Henderson met het „nood
lot bepalende" Britsche antwoord aan Hitier.
Men heeft den indruk, dat thans snel
een beslissing nadert. Afgezien van
vrachtauto's mef soldaten die van
tijd tot tijd voorbijrijden, en enkele
militaire vliegmachines, die over
Berlijn ronken, was er gisteren wei
nig te zien van militaire bedrijvig
heid in de hoofdstad. De huisvrou
wen beproefden het rantsoeneerings-
systeem. Aan alle winkels is het be
vel gegeven hun voorraden op te ge
ven.
„De Duitsche eischen in het Oosten
terugkeer van den corridor en Dantzig
moeten ingewilligd worden. Zonder een op
lossing van het probleem van het Oosten
zal de wereld nooit rust krijgen."
Als een draad loopen deze zinnen door alle
commentaar van de Duitsche nieuwsbladen.
De Wilhelmstrasse was betrekkelijk rustig
in het begin van den avond, wanneer men
den ongewonen tijd in oogenschouw neemt.
Er stonden slechts een paar kleine groe
pen menschen tegenover de regeeringsge-
bouwen. Sommigen staarden nieuwsgierig
naar het gebouw der Britsche ambassade,
dat in dezelfde straat staat.
De distributie
Verslagenheid.
in werking.
Gisteren is de distributie overal in Duitsch
land in werking gesteld. Duizenden pro
beerden nog wat reserves op te slaan en
overal zag men mannen en vrouwen, win
kels in, winkels uit gaan om voorraden te
koopen. Slechts enkelen slaagden, daar de
voorraden van enkele artikelen al spoedig
waren geruimd en andere zaken als schoenen
en kousen nog slechts bij het paar werden
verkocht en dan nog slechts in enkele zaken.
Er heerscht in het algemeen in Berlijn een
sombere stemming, daar de distributiekaar
ten, vooral bij de ouderen, herinneringen op
roepen aan de donkerste dagen in Duitsch-
lands geschiedenis.
Deze indruk is door geen vaderlandslieven
de radiotoespraken en courantenartikelen
weg te nemen.
Als een somber noodlot voelt de Berlijner
de naderende oorlog boven zijn stad zweven
en vrouwen en kinderen klemmen zich dik
wijls vast aan de naar hun depots vertrek
kende mannen.
Uit alles blijkt, dat het Duitsche volk den
oorlog niet wil en verbaasd zich afvraagt of
de wereld opnieuw zal moeten baden door
een zee van bloed en ellende.
Men wil Dantzig, de corridor terug, maar
gaat met het uur meer beseffen, dat de prijs
welke zal moeten worden betaald, wel eens
zéér, zéér hoog zal kunnen zijn.