slechts 16 minuten
Eerste mobilisatiedag
rustig verloopen
Gewijzigde treinenloop
Oen Heïder-Amsterilaiii
r
Nederlandkan
vrijwilligers
gebruiken
Dc Nederlandsche
krijgsgevangenen
in Spanje
Postvlucbten op Indië
Engeland vastbesloten en oorlogsbereid
Vraagrubriek
per radio
Visscherij IJsselmeer
AN.W.B.-wegwijzers
zonder armen
Geen onmiddellijke publicatie van
de met Hitier uitgewisselde nota's
Soldaten nemen afscheid
Dc voedselkaarten
in Duitschland
J
Gelegenheid tot
dienen geopend
i""""1- 89 IlV 59 Au«-
De P/I\T\ op Koninginne
dag normaal
Slechts één vleeschschotcl
per dag
Chamberlain spreekt
l)e speciale zitting van liet La
gerhuis, die tegen gistermiddag
bijeen is gekomen voor het aan-
hooren van het verslag van Cham
berlain over de recente ontwikke
ling der betrekkingen met Duitsch-
land, werd om 14.45 uur geopend.
Er heerschte een volstrekte kalmte
en onder de Lagerhuisleden viel een
sfeer van kameraadschap waar te
hemen, welke ontsprong aan het
bewustzijn, dat voor het oogentolik
alle partijgeschillen begraven zijn.
Toen Chamberlain het Lagerhuis
betrad, werd hij met luid gejuich
begroet. Om 14.50 uur (Eng. tijd)
Stond hij op voor het uitspreken van
zijn historische rede.
De grijze staatsman begon met de ver
klaring, dat sedert het Lagerhuis Donder
dag j.1. bijeen was geweest, er weinig ver
andering was ingetreden in de voornaam
ste trekken van den toestand. De catastrofe
is nog niet boven ons losgebarsten, gelijk
ik toen reeds zeide, aldus de premier. Ik
kan niet zeggen, dat het gevaar van den
rampspoed reeds op eenigerlei wijze is te
ruggeweken.
Een woord tot de Koningin der
aarde.
Er is één ding dat ik op dit oogenblik zou
willen zeggen niet betrekking tot de pers:
aldus Chamberlain: ik acht het eens te
meer noodzakelijk er bij de pers op aan te
dringen, de uiterste beheerschtheid aan den
dag te leggen (toejuichingen.)
Het is in dezen tijd immers mogelijk, dat
enkele gedachtelooze woorden in een dag
blad, dat misschien niet van bijzonder be
lang is, het geheele streven zouden kun
nen teniet doen, dat door de, regeering in
het werk wordt gesteld om een bevredigen
de oplossing tot stand te brengen.
Terloops merkte Chamberlain in dit ver
band op, dat hij gehoord bad van berichten
welke een woordelijke besch rij ving beweer
den te geven van de mededeeling der Brit-
sche regeering aan Hitl'er. Een dergelijk l>e-
richt aldus Chamberlain kan niet an
dere zijn dan een verzinsel van liet eerste
tot het laatste woord (toejuichingen.)
Ik zal thans een verslag geven van
de gebeurtenissen in de paar laat
ste dagen, maar natuurlijk bestaat
er geen wijziging in de politiek van
de regeering.
Na vervolgens verwezen te hebben naar
de uitnoodiging van rijkskanselier Hitier
aan den Britschen ambassadeur te Berlijn,
Henderson, voor een onderhoud en naar
't denkbeeld, dat Henderson zich per vlieg
tuig naar Engeland zou begeven, zeide
Chamberlain: „Wij hebben een verslag ont
vangen van het onderhoud van onzen am
bassadeur op Vrijdagavond j.1. dit verslag
was echter eerst na middernacht geheel
ontcijferd en persoonlijk heb ik eerst den
volgenden morgen van het geheele verslag
kennis genomen.
Ons definitieve antwoord is gistermiddag
door den ambassadeur medegenomen, toen
hij naar Berlijn vloog en het is gisteravond
aan den Rijkskanselier overhandigd.
Het zou mij aangenaam zijn, wan
neer ik het huis op de hoogte kon
brengen op de meest volledige wijze
\an de inlichtingen, uitgewisseld
met Hitier. De leden van het Lager
huis zullen echtej- begrijpen, dat
in een toestand van zoo uiterste de-
lecaatheio, nu zoo ernstige proble
men op netelige wijze in evenwicht
hangen, het niet in het openhaar
belang is om deze vertrouwelijke
mededeelingen te publiceeren of er
in dit stadium in bijzonderheden
commentaar op te leveren, (toejui
chingen)
Ik bon echter wel in staat, in volstrekt
algemeene bewoordigen eenige der voor
naamste punten aan te geven, waarover
zij handelen.
Hitiers streven.
Hitier aldus Chamberlain heelt er
naar gestreefd om de Britsche regeering
zijn wensch naar een Engelsch-Duitsche
overeenstemming van volledigen en duur-
zamen aard duidelijk te maken. Aan den
anderen kant heeft hij de Britsche regee
ring niet in twijfel gelaten ten aanzien van
zijn opvattingen betreffende de urgentie van
een regeling der Duitsch-Poolsche kwesties.
Dp Britsche regeering heeft eveoeens her
haaldelijk den wensch tot uiting gebracht
om een verwezenlijking tot stand te zien
komen van een dusdanige Engelsch-Duitsche
overeenstemming en zoodra de omstandig
heden zulks veroorlooven, zou zij uiteraard
de gelegenheid toejuichen om met Duitsch-
land verscheidene problemen te bespreken,
welker regeling zou moenten plaatsvinden
bij iedere permanente ove reen komst.
Alles draait echter om de manier, waar
op de onmiddellijke geschillen tusschen
Duitschland en Polen kunnen worden be
handeld (toejuichingen) en de aard der
voorstellen, die voor een regeling, welke
ook, zouden kunnen worden geda«an.
Wij hebben het duidelijk gemaakt,
dat onze verplichtingen jegens Polen
in formeelen vorm gegoten zijn door
de overeenkomst, die op 25 Augus
tus werd onderteekend en die ten
uitvoer zullen worden gelegd. (Toe
juichingen).
De regeering heeft meer dan eens open
lijk verklaard, dat de DuitschPoolsche
geschillen op vreedzame wijze en met
vreedzame middelen behoorden te kunnen
worden opgelost. Intusschen is een eerste
eisch voor iedere nuttige bespreking, dat
de spanning, welke geschapen is door bot
singen aan de grens en door berichten
over incidenten van beide kanten, minder
worden. De Britsche regeering spreekt
dienovereenkomstig de hoop uit, dat beide
regeeringen er naar haar beste vermogen
haar zullen streven om 't gebeuren van der
gelijke incidenten te voorkomen en het in
omloop brengen van overdreven berichten
te verhinderen, evenals alle andere activi
teiten, die zouden kunnen uitloopen op een
gevaarlijke ontbranding van de openbare
meening.
Het wachten is op Hitiers ant
woordt.
Op dit oogenblik is de positie al
dus, dat wij het antwoord van Hit-
Ier op onze mededeeling afwachten
Van den aard van dat antwoord
hangt het af of nog meer tijd kan
worden gegeven aan een doorvor-
sching van den toestand en aan de
werking van de vele krachten ten
gunste van den vrede.
De hulde, die Chamberlain vervolgens aan
de ka Inrit e van het Britsche volk bracht,
werd door het Lagerhuis met gejuich be
groet. Het schijnt, zoo zeide hij, dat er
twee redenen zijn voor deze houding: ten
eerste voedt niemand van ons eenigerlei
twijfel over de vraag, waar onze plicht ligt
(toejuichingen). Er bestaat geen verschil
van meening onder ons en er is geen ver
zwakking in onze vastberadenheid.
Ten tweede: ons vertrouwen, dat
wij gereed staan voor iedere gebeur
lijkheid.
Engeland paraat.
Chamberlain behandelde verbolgens
de Britsche Voorbereidingen der defensie.
Onder luid gejuich zeide hij: Wij behoef
den hier niet te beginnen met het. uitgeven
van rantsoeneeringskaarten! De luchtverde
diging van Groot Brittannië is in een staat
van onmiddellijke gereedheid gebracht. De
basis der luehtafweerdefensies is tot ont-
ploooiing gebracht en bemand. Geregelde
eskaders van de luchtafweer zijn op oor
logssterkte gebracht door toevoeging van
de noodige reservisten. Strijders, algemeene
verkenners en hulptroepen zijn opgeroepen
en staan gereed en de ballonversperring
is ter plaatse aangebracht.
Waarnemerskorpsen staan op hun
posten en in feite is het geheele
waarschuwingssysteem dag en nacht
in gereedheid om oogenblikkelijk in
werking te treden (toejuichingen).
Sprekende over de vloot, zeide Chamber
lain, dat deze in een vergevorderd stadium
van bereidheid vorkeeren, toen de huidige
crisis opkwam. Onze geheele oorlogsvloot
staat gereed om op het eerste sein haar oor-
iogsregelingen te treffen (toejuichingen). Er
is een aanzienlijk aantal bewegingen ge
weest van de eenheid der gewapende troe
pen, zoowel in het binnenland zoowel als
over zee. Deze bewegingen vormen deel van
van tevoren in orde gebrachte plannen, wel
ke aldus opgesteld waren, dat een aantal
eenheden zich zoo spoedig mogelijk zpuden
begeven naar hun oorlogsstations, voordat
de oorlog uitbrak.
Evacuatie van schoolkinderen.
Voortgaande, zeide Chamberlain, dat hij
het huis er van in kennis stelde, dat de re
gionale organisatoren der burgerlijke lmds-
vei-dediging op voet van oorlog zijn ge
plaatst. Instructies zijn gezonden aan plaat
selijke autoriteiten, zoodat op het eerste
sein kon worden opgetreden en plannen zijn
gereed voor de evacuatie van schoolkinderen
moeders met zuigelingen, in verwachting
zijnde moeders en blinden uit bepaalde
dicht bevolkte gebieden.
Ook de ziekenhuizen zijn voorbereid op
het opnemen van gewonden.
Ten slotte zeide de premier:
De vraag: oorlog of vrede is nog
niet beslist. Maar nog hebben, maar
nog Willen wij hopen, en nog willen
wij werken voor den vrede. Wij
willen geen tittel of jota afdoen van
vastberadenheid om vast te houden
aan de richtlijnen, die wij voor ons
zelve vastgelegd hebben. (Luide toe
juichingen).
Chamberlains rede duurde slechts zestien
minuten; de premier sprak op een kalmen,
krachtigen en verzekerden toon.
Het Lagerhuis is verdaagd om 15.41 uur
tot Dinsdag a.s., waarbij de bevoegdheid om
eerder bijeen geroepen te worden, blijft be
staan.
Bijval van Labour.
Nadat de toejuichingen voor Chamberlain
verklonken waren, viel Greenwood namens
rie Labourpartij krachtig den minister-presi
dent bij. Hij zeide o.in.: In de meest nadruk
kelijke bewoordingen wil ik zeggen, dat voor
zoover ons betreft, de agressie thans een ein
de moet nemen! (Toejuichingen.)
Ook Sinclair onderstreepte Chamberlains
woorden. Het laatste woord is thans aan
Hitier, aldus Sinclair.
Tenslotte sprak de communist Gallacher,
die met ongeduld werd aangehoord en dien
men telkens, klaarblijkelijk tengevolge van
het Russisch-Duitsche pact. interrumpeerde.
De verklaring van Chamberlain
in Polen met geestdrift ontvan-
gen.
Naar uit de Poolsche hoofdstad gemeld
wordt, is de door Chamberlain in het Lager
huis afgelegde verklaring, zoowel in offi
cieele kringen als bij het publiek met geest
drift ontvangen. In politieke kringen noemt
men de rede krachtig, kalm en vasfbeslo-
t.en.- levert, aldus zegt men, het bewijs,
dat Engeland evenals Polen vastbesloten
is te streven naar een regeling van alle
kwesties door vreedzame middelen, doch
een krachtige houding aan te nemen bij de
handhaving van de Poolsche vitale rechten.
Een officieel woordvoerder legde er den na
druk op, dat Engeland gereed is in geval
van een aanval op te treden.
PAARDEN WORDEN GEKEURD.
Gisteren is het geheele ingewikkel
de apparaat der mobilisatie in be
weging gekomen: in alle plaatsen
van ons land komen en gaan sol
daten, zij komen overal vandaan en
zij gaan overal naar toe. In hun zak
boekjes staat de mobilisatiebestem
ming opgegeven en per eerste
reisgelegenheid ging en zij naar deze
plaats toe, waar zij eenigen tijd ge
herbergd zullen worden. Men weet
niet of het kort of lang zal duren,
maar men besefte de ernst van
den tooestand, welke dezen maatre
gel noodzakelijk maakte.
Schelden doet wee...
Afscheid nemen is nooit een aangename
bezigheid, maar vandaag valt het afscheid
zwaarder dan ooit, omdat men niet weet
voor hoelang men vrienden en bekenden
moet achterlaten. Ook daarom was het goed
gezien van de autoriteiten, dat de stations
overal tot vanmiddag 3 uur gereserveerd
waren voor militairen. Burgers hadden
geen toegang. Zoo kwamen de opgeroepe-
ncn oogenblikkelijk in de militaire sfeer.
Degenen, die eerst kort uit dienst waren,
hadden niet veel moeite zich aan deze plot
selinge omstandigheid te wennen. De onder'
linge kameraadschap deed veel leed verge"
ten; trouwens men schikte zich in het
onvermijdelijke...
De opvordering van paarden en
voertuigen.
Was het druk op de stations, vooral in
hoofd- en hofstad, en op de toegangswe
gen, drukker misschien nog was het op de
plaatsen waar de bezitters van paarden en
motorrijtuigen zich moesten melden. De au
to s werden van een nummer voorzien, de
paarden moesten gekeurd worden, voordat
zij werden aangenomen.
En daar waren rijpaarden, trek
paarden en landbouwerspaarden.
Fraaie beesten, welke gewend zijn
langs boschpaden te sta.ppen, en
paarden uit welker houding jaren
lang zwaar werk sprak. In onze
provincie waren het natuurlijk
meest trek- en landbouwerspaarden,
die rustig naast den boer voort
stappen, niet wetend waarloe dit
plotselinge uitje diende of voor den
wagen of voor den ploeg gespannen
werden
De keuring was voor alle dieren dezelf
de; een paardenliefhebber is trotsch op
zijn eigendom en af en toe kreeg men den
indruk van een paardenmarkt en vergat
men, dat deze keuring een militaire vorde
ring was...
In volkomen orde en rust is de eerste
mobilisatiedag in ons land verloopen.
Tuchthuisstraf voor overtredersl
Het Staatsblad publiceert een decreet van
27 Augustus over de „waarborging der le
vensbehoeften voor het Duitsche volk'\
Het decreet heeft betrekking op de uit
reiking van distributiekaarten voor kolonia
le waren en maakt melding van dc sancties,
die tegenover overtreders zullen worden toe
gepast. Op ernstige overtreding staat tucht
huisstraf.
Voorts kunnen voor minder ernstige ge
vallen geldboeten worden opgelegd tot ten
hoogste 0000 mark. Op grond \an art. 8
kunnen boeten worden opgelegd tot een
„onbeperkt bedrag."
Officieel antwoord van be
voegde instantie.
In verband met de talrijke vra
gen om inlichtingen, welke in de
ze dagen op militair gebied aan
de betrokken autoriteiten gesteld
worden, is besloten, dat op vragen,
waarvan de beantwoording ln
breeden kring belangstelling heeft,
in aansluiting op de nieuwsberich
ten van het A.N.P. het officieele
antwoord gegeven zal worden.
Vragen, welke door beantwoor
ding langs dezen weg in aanmer
king komen, kunnen gericht wor
den aan het secretariaat van de
Radio- Omroep- controle- commissie
Mauritskade 17 te 's-Grnvenhage,
dat zich terzake met de bevoegde
militaire autoriteiten in verbinding
zal stellen en voor doorgifte van de
officieele beantwoording aan het
A.N.P. zorg zal dragen.
Behoefte aan vrijwillig dienend per
soneel beneden den rang van
tweede-luitenant.
De Regeeringspersdienst meldt:
Voor hen, die niet ingevolge
eenig voorsobrift of eenige verbinte
nis verplicht zijn tot het vervullen
van werkelijken militairen dienst
in tijd van vrede, wordt, bij deze, de
gelegenheid geopend om voor den
tijd, gedurende welken de dienst-
plichligen van de Landmacht wegens
oorlog, oorlogsgevaar of andere bui
tengewone omstandigheden, met toe
passing van het bepaalde bij artikel
32 der Dienstplichtwet, in werkelij
ken dienst zijn, bij het beroepsper-
soneel der Koninklijke Landmacht
door middel van het aangaan van
een verbintenis als vrijwilliger te
dienen.
Tot een verbintenis als hierboven bedoeld
kunnen worden toegelaten ongehuwde man
nelijke Nedeu'landens (hieronder begrepen
weduwnaars en van de echt geseheidenen
zonder kinderen), di:e
a. niet jonger dan 18 en niet ouder dan
50 jaar zijn.
b. bij militair geneeskundig onderzoek
voor den militairen dienst geschikt zijn be
vonden;
c. voor zoover zij te voren reeds in mili
tairen dienst zijn geweest, gelet op hun ge
drag en wijze van dienstvervulling, geacht
kunnen worden aan de hun te stellen
eisohen te zullen voldoen;
d. bij aanmelding overleggen een aantal
bescheiden, waarover zij bij den burgemees
ter van de plaats hunner inwoning nadere
inlichtingen kunnen vernemen.
De indiensttreding krachtens de onder-
werpelijke verbintenis geschiedt in den
stand van soldaat. Personen, die aan de
voor een bepaalden rang of een bepaalde
betrekking gestelde eischen ten volle vol
doen, kunnen in dien rang of in die be
trekking worden aangesteld.
Gehuwde mannelijke Nederlanders kun
nen slechts met machtiging van den mt-
nister van Defensie worden aangenomen
voor een bepaalden rang of een bepaalde
betrekking, indien hun aanneming in het
belang van den dienst is te achten.
Premiën of handgelden worden bij de
totstandkoming van de verbintenis niet
toegekend.
Personen, die een verbintenis, als biervo-
renbedoeld, wenschen aan te gaan, belmo
ren zich te melden bij den commandant
van het depot van het regiment of korps,
waarbij zij de verbintenis wenschen aan té
gaan, voorzien van de hiervoren aangege
ven bescheiden.
Tot het bekomen van liet adres van den
commandant van dit depot, kunnen zij
zich wenden tot den burgemeester van de
plaats hunner inwoning.
Uitkomsten in Juli lager dan
verleden jaar.
Aan het maandoverzicht omtrent de uit
komsten der Visscherij over Juli 1939 ont-
leenen wij het volgende:
De hoeveelheid en opbrengst der aange
voerde visch bedroeg volgens voorloopige
opgave respectievelijk in de Waddenzee en
het niet-afgesloten gedeelte van de Zuider
zee 2.621.896 verleden jaar (1.381.713) kg en
f 21.208 (21.042).
De hoeveelheid en opbrengst van de vis
scherij in het IJsselmeer bedroeg volgens
voorloopige opgave 389.925 496.626) kg en
f 170.139 (232.999).
Vertrek van Aankomet te
Emoe ISingap. 29 Aug Band
(heenreis) I u6.
RmigSs1) |Athene 29 Au*|A'dam 29 Aug
fm'ÜJrêlsi 89 A"*' i""1'8 59
Gicr lA'dam 29 Aug. Athene 29 Aue
(heenreis) I '8
Oehoe iBand, 29 Aug. j.Medan 29 Aiur
(terugreis) I 1
Nu het treinverkeer met ingang van he-
den beperkt is, zullen op de lijn Den Hel.
(jerAmsterdam en omgekeerd nog slechts
vier treinen per dag loopert. Deze vertrek
ken uit Amsterdam resp. 8.20, 11.10, 18.14
en 21.10. van Alkmaar resp. om 9.46, 11.58,
19.40 en 21.58, van Heerhugowaard om 9.58,
12.08, 19.52 en 22.08. van Schagen om 10.22,
12.28, 20.16 en 22.28, van Anna Paulowna
om 10.38, 12.39, 20.32 en 22.39, aankomst te
Den Helder 10.56, 12.52, 20.50 en 22.52.
Van Den Helder vertrekken treinen om
5.04, 6.53, 15.34 en 17.58, van Anna Paulowna
resp. om 5.24, 7.07, 15.54 en 18,12, van Scha
gen om 5.40, 7.19. 16.10 en 18.24, van Heer-
hugowaard om 6.04, 7.38, 16.34 en 18.44, van
Alkmaar om 6.19, 7.50, 16.49, 18.56, aan
komst te Amsterdam om 7.43, 8.40, 18.13, en
19.43.
In verband met den bijzohderen toestand
zullen de P.T.T.-kantoren op 31 Augustus
a.s. gewoon, als op eiken werkdag, zijn
opengesteld. Het publiek kan op dien dag
dus op de kantoren voor alle post, tele
graaf- en telefoonzaken, enz. normaal te
recht.
Ook de administratieve bureelen, zooals
die der inspecties, der telefoondistricten en
van het hoofdbestuur zullen dien dag, even
als de technische dienst van het bedrijf, nor,
maal functionneeren.
Als in 1914.,
Bij de mobilisatie van 1914 zijn in
het geheele land de armen van de
A.N.W.B.-wegwijzers afgenomen. De
mogelijkheid is niet uitgesloten, dat
dit ook thans in een gedeelte van het
land weer zal gebeuren en dat ook
de richtingsborden en plaatsnaam
borden zullen worden verwijderd.
Het publiek behoeft bij het consta-
teeren van ontbrekende verwijzingen
hiervan dus geen kennis te geven
aan het bureau van den A.N.W.B.
Het Tweede Kamerlid de heer De Visser,
heeft aan den minister van buitenlandsche
zaken de volgende vragen gesteld:
Is het de regeering hekend, dat vele krijgs
gevangenen in Spanje, die deel uitmaakten
van de voormalige internationale brigade,
naar de landen van hun herkomst zijn terug
gezonden?
Wil de regeering, in verband met de in
ternationale spanning, ten spoedigste bevor
deren, dat de krijgsgevangenen in Spanje
van Nederlandsche herkomst uit hun gevan
genschap worden ontslagen en naar Neder
land kunnen terugkeeren.
PROF. SLOTEMAKER DE BRUINE
TWEEDE KAMERLID.
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine, die
in de vacatureDe Geer is benoemd tot lid
van de Tweede Kamer, heeft die benoeming
aangenomen.
Rantso ene erin g der Italiaansche
restaurants.
Met ingang van heden zal in de Italiaan
sche restaurants niet meer dan één vleesch*
of vischschotel mogen worden geserveerd-
Met. ingang van Zondag zuil Ion geen parti*
culiere auto's meer mogen rijden.
De militaire autoriteiten kunnen Di.i 1,1
zondering verlof tot rijden geven doch a
leen aan hen die bewijzen kunnen 9vcriru]
gen, dat zij de auto dringend noodig 1'°°"
ben.