Eenige scholen
zijn vrij!
Het oordeel der
soldaten
De ontknooping
van het drama
Over schuilkelders
en gasmaskers
De koningin
verjaarde
Muziek
in het Julianapark
Dank van het 21ste!
Vrijdag 1 September 1939
Tweede Blad
Burgerlijke Stand van Den Helder
Het Leger des Heils en de
militairen
De smokkelende winkelier
Postbestellingen in onze stad
^-iadinieuuj-i
Middelbare en TJ.L.O.school zoo
spoedig mogelijk aan den slag.
Eenige scholen zjjn vrij gekomen,
dat was het verheugende bericht, dat
men ons gisteren van het Raadhuis
kon mededeelen. De R.H.B.S. was ont
ruimd, de Zeevaartschool was vrjj ge
maakt en enkele openbare scholen
stonden op de nominatie om ook „sol
daat-vrij" te worden.
Het is niet onmogelijk, zoo deelde
men ons mede, dat de Middelbare
scholen op tijd hun lessen kunnen be
ginnen. Vandaag of morgen zal men
daarover een positiever bericht kun
nen geven. Het is echter buitengeslo
ten, dat de TJ.L.O. en Lagere scholen
op den vastgestelden tijd geopend kun
nen worden.
Gelukt het niet de Middelbare scho
len 81» tijd te laten beginnen, dan zal
getracht worden, zoo spoedig mogelijk
desnoods gedeeltelijk de lessen
aan te vangen, in andere lokaliteiten.
Voor de lagere scholen wordt even
eens een oplossing gezocht en zoodra
die gevonden is, zal daaraan alge-
meene bekendheid worden gegeven.
Dit geldt ook voor de jongelui, die nog
toelatings- of herexamens moeten af
leggen voor de Middelbare scholen.
Men hoopt, dat het onderwijs, door
de militaire maatregelen, geen al te
groote stagnatie zal ondergaan.
GETROUWD: J. H. Beckschebe en G. J.
van der Neut.
BEVALLEN: P. J. ClemenkowffSchef-
fel, z.
OVERLEDEN: K. LigthartW'fcïing, 55
jaar; A. A. Overtoom, (m.), 90 jaar.
SCHOUW VLIEGER'»
Onderwijs-Instituut
Leerlingen van alle scholen 25 ct. per week
Onze lessen beginnen evengoed van
daag. Elke dag worden leerlingen aange
geven. Ook Uw kind helpen wij gaarne.
HOOFDGRACHT SI
Het gemeentebestuur stelt
werkloozen beschikbaar
Twee groote schuilkelders gereed.
Plaats voor duizend menschen.
Eenige „bezorgde abonné's" stelden ons
enkele vragen over het bouwen van openbare
schuilplaatsen door de gemeente en over de
verstrekking van gasmaskers voor de bevol
king.
Als de nood aan den man komt, zal het
gemeentebestuur er zeker toe overgaan
openbare schuilplaatsen in te richten in
die wyken waar men niet tot het maken
van een schuilplaats in eigen tuin of erf
kan overgaan. Het ligt in de bedoeling
zooveel mogelijk z.g. gezinsschuilloopgra-
ven te maken, d.w.z. dat men in eigen tuin
een loopgraaf maakt, waar men in geval
van nood met zijn gezin een schuilplaats
vindt. Het gemeentebestuur zal daarvoor
straks een groot aantal werkloozen be
schikbaar stellen, die daarbij hulp kunnen
verleenen.
Op het oogenblik zijn de werkloozen voor
ander werk aan den arbeid, doch zoodra ze
daarvan vrij komen, zal men zich aan het
Raadhuis met een verzoek kunnen vervoegen
om een schuilloopgraaf in zijn tuin te doen
bouwen.
Overigens heeft het gemeentebestuur op het
oogenblik de beschikking over een tweetal
bomvrije schuilplaatsen, n.1. onder het gebouw
van den Geneeskundigen Dienst zij den Water
toren en onder het nieuwe gebouw van de
Arbeidsbeurs aan den Kanaalweg. In deze
beide plaatsen is ruimte voor pl.m. 1000 men
schen.
Een vraag betreffende het eventueel be
schikbaar stellen van gasmaskers door het
gemeentebestuur moeten we ontkennend be
antwoorden. Voor het personeel van den lucht
beschermingsdienst zijn een paar honderd
maskers voorradig, maar dat is ook alles.
Ieder heeft gelegenheid gehad een masker aan
te schaffen. Momenteel is dat niet gemakke
lijk, daar er practisch geen gasmaskers in ons
land meer te krijgen zijn. Overigens make men
zich niet al te ongerust over mogelijke gas
aanvallen boven onze stad. Afgezien nog van
het feit, dat onze stad practisch slechts een
veertigtal dagen van het jaar met eenig succes
aan een gasaanval bloot zou kunnen staan, is
het gevaar voor onze stad vrij gering, omdat
zij uitstekend beschermd is.
Bovendien, men make zich niet ongerust.
Ook al zouden Duitschland en Engeland
in een conflict geraken, dan is het nog
zeer onwaarschijnlijk, dat ons land daarin
betrokken zou worden.
Laat men vooral rustig blijven. Aan over
spannen besluiten heeft men niets.
Onderwijzers die hun „mobilisatietaak" vroolijk opvatten.
(foto „Modern").
Groote drukte, veel vlaggen, maar
geen feeststemming.
Ondanks de gedrukte stemming waaronder
Koninginnefeest is gevierd, ondanks het feit,
dat deze dag bijna verstreken is als elke
andere dag in rumoerige weken, was het
toch aan de haven merkbaar, dat Hare Ma
jesteit de Koningin vandaag haar verjaardag
vierde.
Alle schepen waren versierd met bonte
vlaggen, die vroolijk wapperden in den lichten
bries, die over de haven woei, en het ge
zicht van de rijkgepavoiseerde vloot zou ook
den voorbijganger bijna in een stemming van
vreugde brengen, was het niet, dat de ge
dachte aan de droeve omstandigheden waar
in we heden verkeeren, zich niet liet verdrij
ven voor het prachtige zomerweer en den
bonten vlaggentooi.
Want alles aan de haven herinnerde aan
deze omstandigheden en heel het zenuw
achtig beweeg, het gejaagde vervoer van
materieel, het groote aantal matrozen...
Dat alles heeft dezen dag allesbehalve tot
een feestdag gemaakt.
Desondanks en misschien wel juist daar
om des te meer zullen velen gedacht heb
ben aan Haar, die in dezen moeilijken tijd ons
land heeft te regeeren.
Telegram van Gelukwensch.
Door het bestuur van de Chr. Oranjever. is
gisteren aan H. M. de Koningin te Soestdijk,
het volgende telegram gestuurd:
Het bestuur der Chr. Oranjevereeniging te
Den Helder, uiting gevende aan haar gevoe
lens van onwankelbare trouw aan het Oranje
huis, moge Uwe Majesteit eerbiedig geluk
wenschen op Uwen verjaardag onder toebid
ding van kracht en wijsheid van God in deze
spannende tijden.
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen
Barometerstand Den Helder: 762.1
Temperatuur lucht: 18.1
Maximum tmp. lucht: 22.1
Wind: Yichting: Z.W., kracht 1
Temperatuur zeewater 20.1
Licht op: 8.21
Het Leger des Heils, instelling van geeste-
ijk en maatschappelijk nut, heeft het initiatief I
genomen, den soldaten niet alleen van koffie
en thee te voorzien, maar de geheele zaal aan f
de Spoorgracht ter beschikking te stellen van
de jongens. Er zijn sjoelbakken geplaatst, er
zijn gezelschapsspelen, er is lectuur en gelegen
heid voor de jongens hun correspondentie af
te doen.
Er werd van een ander een dankbaar ge
bruik gemaakt en wij brengen graag hulde
aan de leiding van de plaatselijke afdeeling
voor dit gebaar.
ZONDAGSSCHOOL X. H. KERK.
Doordat alle scholen bezet zijn vanwege de
mobilisatie, kunnen voorloopig de gewone Zon
dagsschoollessen niet gegeven worden tot na
der order. Ter vervanging zal op Zondag 10
September en Zondag 17 September Kinder-
kerk gehouden worden in de Westerkerk op
het gewone Zondagschooluur (half één 's mid
dags)
BARRICADE: Het kan
toor van het hoofd van
den luchtbeschermings
dienst wordt beschermd
(foto „Modern").
Gisteravond heeft de Stafmuziek der
Koninklijke Marine een concert gegeven in
het Julianapark in verband met den ver
jaardag van Koningin Wilhelmina. Dat was
een sympathiek besluit, aangezien dit con
cert, afgezien van de vele vlaggen die de
gevels in onze stad sierden, vrijwel het
eenige blijk was van den feestdag aan het
Hof.
Reeds te half acht nam het concert een aan
vang en dat was wellicht de oorzaak, dat er
niet nóg meer publiek aanwezig was. Toch
schaarden zich eenige honderden burgers en
militairen in en rond het plantsoen en genoten
van de bekende marschen en pittig gespeelde
Vaderlandsche liederen.
Op de omrastering leunden en zaten de sol
daten, matrozen en burgers. Met name beide
eerstgenoemde categorieën hadden zich veelal
voorzien van een zak sausjes, van appels of
broodjes, die ze, al luisterende naar het con
cert, frisch maakten. Glimlachend zag de trou
we garde van de oudjes dit aan.
Het was een uitgezochte avond. Niet te
warm en toch bladstil. Geen twijg in het dichte
loover van het vriendelijke park bewoog en
waar de politie voor een uitstekende orde zorg
de, konden velen inderdaad van dit concert ge
nieten.
Het program was uitnemend geselecteerd.
Men kreeg een compleet Oranje-programma.
Zoowel Valerius als Viotta en de directeur, de
heer L. H. F. Leistikow, waren vertegenwoor
digd en waar de leden der kapel blijkbaar zelf
plezier in dit musiceeren voor een zoo bont ge
schakeerd auditorium hadden, mag gesproken
worden van een uiterst prettig uurtje onder
het geboomte van het park.
En wat wellicht nog belangrijker is: men
werd ook door dit concert in de goede oranje
stemming gebracht.
300 kg thee en koffie clandestien
vervoerd. Op heeterdaad betrapt.
Een winkelier ter plaatse is gisteren leelijk
tegen de lamp geloopen. Hij had bepaald ge
dacht een extraatje te kunnen verdienen, als
straks de prijzen eens op mochten loopen of
er aan bepaalde goederen gebrek zou komen.
Niet minder dan 300 kg koffie en thee ver
voerde hij in een bestelwagentje, toen hij door
de politie werd aangehouden en de inhoud van
de wagen werd onderzocht. Deze werd in be
slag genomen en voorloopig op het Raadhuis
gedeponeerd, terwijl tegen den overtreder
proces-verbaal werd opgemaakt. Dat kon nog
wel eens een zware pijp worden voor onzen
middenstander.
(foto „Modern").
„Opoe" trekt een bedenkelijk gezicht bij de
ontvangst van de distributiekaarten.
Wij ontvingen van den Sergeant-menage
meester van het 2121 R.I., het verzoek de
volgende dankbetuiging te plaatsen. Wij vol
doen daaraan natuurlijk gaarne:
Aan de Heldersche Burgerij.
Nu bekend geworden is, dat wij de
9tad gaan verlaten, willen wij, soldaten
van het 21ste, deze gelegenheid aan-
I grijpen om onze dankbaarheid te betui- 11
gen voor al hetgeen wij gedurende deze 11
dagen mochten ontvangen van de bur- J
II gerij. Wij hebben het hier niet slecht 11
[•gehad; weggehaald uit gezinnen, be-
trekkingen kwijtgeraakt, niets van deze
dingen kan ook maar in de geringste
mate afbreuk doen aan ons gevoel van
dankbaarheid.
I! Burgers van Den Helder, wjj gaan
na
weg, mochten er na ons anderen komen,
11 weest ook goed voor hen. De kleinste 11
attentie verandert een kankerende sol-
daat weer in een normaal mensch.
K B
Voor alle thee, koffie, sigaren, prui-
men, koekjes, cigaretten, briefpapier on- i i
K 4 BB
zen hartelijken dank.
Wij vergeten Den Helder nooit meer!
Si Het 21ste. ii
Den Helder een goede, gastvrjje
stad.
De ergste drukte is al weer achter den rug.
Een groot gedeelte van de troepen, die
Woensdagavond werden geïnspecteerd zijn
reeds in den laten avond van denzelfden dag
uit Den Helder vertrokken.
Ook 's nachts ging het transport geregeld
door en in den morgen van den eenendertig
sten kon men zien, hoe bij de verschillende
kwartieren de bundels dekens op vrachtwa
gens werden geladen.
Hoogopgestapeld lagen daar de grijsgroene
pakken, andere wagens lagen vol met pa-
troontasschen, gereedschappen, schoppen enz.
Bij de menagewagens werd voor de laatste
keer een maaltje gekookt, dat in Den Helder
zou worden verorberd, roode kooien werden in
recordtijd verwerkt, voo de laatste maal wer
den in Den Helder de aardappels door solda
ten en korporaals geschild.
In den middag stonden ze bepakt en bezakt,
klaar om te worden vervoerd, ketels glinster
den in de zon, pannen hingen schoongepoetst
aan de wagens, met touwen was de heele
boel vastgesjord.
Bij alle kwartieren heerschte een groote
drukte, vaandrigs liepen af en aan, kapiteins
deelden orders uit, soldaten sjouwden, maar...
ook zaten en lagen er soldaten van de zon te
genieten.
En als men ze zoo aanziet, dan zijn zij in
de enkele dagen, dat zij hier in Den Helder
zijn, al heel wat van hun stadskleur kwijt-
ge t. Overal „iet men bruine koppen on
der de groene kwartiermutsen.
Op onze vraag of het met het eten niet erg
behelpen was geweest kregen wij ten ant
woord dat de menage-ketel aldoor uitstekend
was en dat de koks hiervoor ook zeker een
pluim toekwam. De koks hebben, niettegen
staande de weinige middelen, waarover zij be
schikten, toch steeds kans gezien om een goe
den maaltijd klaar te maken.
En nu zijn zij weer voor het grootste deel
vertrokken, de jongens van het een en twin
tigste, de ergste drukte is voorbij.
En het is opmerkelijk welk een goeden in
druk Den Rolder op hen heeft gemaakt.
Een echte gezellige drukke plaats hoor
den we verscheide-soldaten beweren en
uit de gesprekken, die we met meer dan
een groenrok maakten bleek telkens weer,
dat de Heldersche burgerjj hun meer dan
meegevallen is.
De berichten van gisterenavond over
den algemeenen toestand waren onrust
barend, die van hedenmorgen fataal. En
geland houdt voet bij stuk en Duitsch
land stapt niet af van zijn eischen. De
dagorder, die hedenmorgen door Hitier
is uitgegeven, beteekent practisch een
oorlogsverklaring aan Polen. Op dit
oogenblik hebben we nog geen verzoek
van Polen aan Engeland om het land bij
te staan, maar waarschijnlijk is dat ver
zoek reeds gedaan, als dit nummer van
de krant verschijnt. Evenzoo is het mo
gelijk, dat de Engelsche strijdkrachten
in beweging zijn gezet en de oorlog dus
in vollen gang is. De toestand kan zich
nu riskant snel ontwikkelen.
De hoop, dat de verschillen, die voor
Europa een blijvende bron van onrust waren,
vreedzaam geregeld zouden kunnen worden,
is dus ijdel gebleken. De halsstarigheid van
den leider van het Duitsche Rijk, de onver
zettelijkheid van Engeland, om opnieuw toe
te geven aan de Duitsche eischen, zal zijn
ontknooping vinden in den oorlog.
Wij kunnen er van verzekerd zijn, dat wan
neer Engeland besloten heeft tegen deze
nieuwe Duitsche agressie gewapenderwijze op
te treden, dat de strijd, die voor de deur staat,
hevig zal zijn en, naar we hopen, kort. Het
feit, dat Duitschland een oorlog niet lang
vol zal kunnen houden, zal alle strijdmach
ten wel sterk in beweging zetten; maar naar
we vertrouwen, zal dit alles niet van langen
duur kunnen zijn.
Hitier heeft het dus toch aangedurfd
om Engeland en Frankrijk uit te dagen
door zijn besluit om Danzig in te lijven
bij het Gr. Duitsche rijk. Een groote
vraag blijft nog, hoe zal Duitschland zelf
reageeren? Er is dezer dagen toch wel
overduidelijk gebleken, dat het Duitsche
volk geen oorlog wil. Vooral de ouderen,
die de ellende van den strijd aan den lijve
hebben ondervonden, waren afkeerig van
dit nieuwe avontuur van den leider. De
mogelijkheid bestaat dus, dat het Duit
sche volk toch niet zoo als één man ach
ter Hitier staat als deze zelf wel hoopt.
Dan is een binnenlandsche revolutie in
Duitschland niet uitgesloten. Er leven in
het rjjk, vooral in het geannexeerde ge
deelte, duizenden, wellicht millioenen on
tevredenen. Zullen zij hun leven geven
voor Danzig en den Corridor? Het blijft
een open vraag.
Wat zal Italië doen en wat Rusland?
We zullen den dag vandaag af moeten
wachten om wat positiever beschouwingen te
kunnen houden.
Intussclien mogen we verwachten, dat
ons land, ook al zal de strijd in de landen
rondom ontbranden, buiten den oorlog
zal bljjven. En Duitschland èn Engeland
hebben er geen belang bjj ons land in
den oorlog te betrekken. Integendeel voor
beide is de neutraliteit van ons land
gewenscht.
Klaar om te vertrekken stonden deze
soldaten en nu voelden z(j dubbel wat
Den Helder beteekend had. Nu sputter
den zij, dat het toch zoo zonde was, dat
ze weer zoo gauw uit Nieuwediep weg
moesten.
,,De mense sijn hier bar skappeljjk",
vertelde een Langedijker,
„Daar mot je in A. maar es om kom-
me", wist een ander.
„Het is in andere plaatsen vaak zoo
heel anders," beweerden zjj dan, „daar is
een soldaat gewoon niet in tel, daar kun
nen ze je wel doodkijken".
Des te meer verbaasd hebben zjj daarom
gestaan van het gastvrij en gulle onthaal,
dat hun in onze stad is te beurt gevallen.
Gisterenmiddag en gisterenavond vertrok
ken' geregeld gedeelten, troepen, wagens,
paarden. Laat in den avond gingen de laat-
sten
Hier en daar werd een poging gedaan om
een vroolijk liedje te zingen. Maar het was
niet de ware vroolijkheid. Wel hoorden we het
naïef refrein, wanneer ze elkaar moed toe
zongen: „Houdt sr de moed maar in". Een
druilerige regen begon te vallen.
Langzamerhand verdwenen de verschillende
compagniën in het station, om in den gereed-
staanden trein te stappen, totdat tenslotte de
laatste compagnie verdwenen was. Leeg, ver
laten lag het plein in de regen. Er gingen sol
daten weg, en er zullen weer andere voor te
rug komen. Het doet goed te weten dat alle
vertrekkenden van Den Helder een goede in
druk hebben meegenomen. Laten we zorgen
dat het zoo blijft. Nu zijn zjj vertrokken, met
onbekende bestemming
In verband met den gewijzigder treinen
loop zullen de postbestellingen voorloopig on
geveer op de volgende tijdstippen uitgaan:
lste bestelling 7.30. 2e bestelling 15.00.
De derde bestelling is tijdelijk opgeheven.
De pakketpostbestellingen gaan uit te 9.30
en 18.00,
