Tijd voor daden is j
gekomen
Frankrijk in
staat van beleg
stellen ultimatum
GEEN HULP
aan
VAN ITALIË
Duitschland
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
aldus verklaart Chamberlain
Engeland zal zonder aarzeling
zijn verplichtingen nakomen
500 millioen pond
Bregman
Terugtrekking der
troepen uit Polen
geëischt
Polen doet beroep
op Engeland
voorEngelaods bewapening
Polen ontvluchten Dantzig
Eden weer in de
Engelsche regeering?
Dank van Hitier
aan den Duce
ZATERDAG
Nu alle desbetreffende documenten gepubliceerd zijn, al
dus Chamberlain verder, zullen wij voor de rechtbank
der historie staan, wetende, dat de verantwoordelijkheid
voor dezen verschrikkelijken rampspoed ligt op de schou
ders van één man. (Luide toejuichingen,)
De Duitsche Rijkskanselier heeft niet geaarzeld om de we
reld te dompelen in ellende om zijn eigen zinnelooze eer
zucht en ambities te dienen. (Luide toejuichingen.)
CHAMBERLAIN
Denemarken
blijft neutraal
Poolsche ambassadeur
verlaat Berlijn
De houding der
Fransche communisten
Accountantskantoor
LEERAAR M. O.
Mussolini zou een
Vijfmogendheden-
cooferentie voorstellen
HELDERSCHE COURANT
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
Eén man de schuldige
Uitgave der Uitg.-Ml|. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
2 SEPTEMBER 1939
67e JAARG. No. 8711
In een stampvol Lagerhuis, waarvan ook de tribune meer dan
bezet was, heeft gisteravond Chamberlain een verklaring afgelegd,
die een beeld geeft van den huidigen benarden toestand.
De eerste woorden van zijn rede, die hij op bijna onhoorbaren
toon uitsprak, waren de volgende: „Ik ben niet voornemens heden
avond veel woorden te zeggen. De tijd is gekomen voor daden (toe
juichingen) veeleer dan voor woorden. Achttien maanden geleden
bad ik dat de verantwoordelijkheid niet op mij zou mogen vallen om
dit' Huis te vragen de vreeselijke scheidsrechterlijke uitspraak van
een oorlog te aanvaarden. Ik vrees dat ik niet in staat zal zijn die
.verantwoordelijkheid te vermijden.
Ik zou echter geen duidelijker omstandigheden wenschen, dan
zij vandaag zijn ten aanzien van de vraag waar mijn plicht is ge
legen (toejuichingen).
Wij hebben geen enkel middel verwaarloosd om het kristalhel
der te maken voor de Duitsche regeering, dat, wanneer zij er aan
vasthield wederom geweld te gebruiken op de wijze waarop zij dit
in het verleden heeft gebruikt, wij vastbesloten waren ons met ge
weld tegen haar te verzetten.
■zomm
Bevolking koelbloedig.
In Frankrijk is met ingang van
heden de algemeene mobilisatie ge
last van de Fransche legers te land,
ter zee en in de lucht, over de ge-
heele uitgestrektheid van het Fran
sche grondgebied, in Algiers, in de
koloniën en andere gebieden van
Fransche onderhoorigheid. De staat
van beleg is afgekondigd.
Deze maatregelen werden tegen twee uur
in speciale dagbladedities bekend gemaakt,
doch verwekten geen onrust. Integendeel, de
menschen verdrongen zich wel rondom de
kiosken en de courantenverkoopers, doch be
waarden hun koelbloedigheid. Wie de mobi
lisatie van 1914 heeft meegemaakt, zoo zegt
Havas, maakt onwillekeurig een vergelij
king met die van heden. Ditmaal geen lie
deren en geen kreten Men schijnt zich geen
vertrouwen te hoeven inblazen, aangezien
dit een gevoelen is, dat zich vanzelf aan
allen opdringt.
De bevolking gewaarschuwd.
Het ministerie van Binnenlandsche Zaken
deelt mede: de regeering herhaalt nog eens
den dringenden raad aan de Parijsche be
volking: zij die een domicilie in de provin
cie hebben en besloten waren de hoofdstad
te verlaten, moeten niet langer wachten met
zich derwaarts te begeven.
Frankrijk en Engeland
Engeland en Frankrijk hebben zich
gisteren door middel van hun am-
basadeurs te Berlijn tot von Rib-
bentrop gewend met den eisch dat
Duitschland onmiddellijk iedere
agressieve actie zal staken en de
Duitsche troepen uit Polen terug
trekken.
In geval van een ongunstig ant
woord zouden beide regeeringen
haar verplichtingen ten uitvoer leg
gen en de ambassadeurs hun pas
poort aanvragen.
Von Ribbentrop heeft geantwoord
dat hij de vraag aan Hitier zal
overbrengen.
Met deze démarohe hebben de
Westersche democratiën dus de eer
ste stap gezet op den weg naar oor
log met het Derde Rijk.
De verzekeringen van Engeland en
Frankrijk laten er geen twijfel aan
bestaan of deze landen zullen bin
nen enkele dagen hun volle militai
re kracht inzetten.
Ik heb thans alle met de Duitsche regee
ring gevoerde correspondentie in den vorm
van een witboek doen stellen. Ik denk niet
dat het noodig is in bijzonderheden te refe-
reeren op dit oogenblik naar deze documen
ten, die reeds voorbije historie zijn. Zij ma
ken het volstrekt duidelijk dat ons doel
is geweest er naar te streven besprekingen
tot stand te brengen omtrent het Poolsch
Duitsche geschil tusschen de beide regeerin
gen zelve op voorwaarden van gelijkheid
(toejuichingen). De regeling zou er eene
moeten zijn geweest welke de onafhankelijk
heid van Polen waarborgde en haar behoor
lijk in acht nemen veilig stelde door een
internationalen waarborg.
Chamberlain vervolgde: De Brit-
sche ambassadeur heeft Berlijn me
degedeeld, dat tenzij verzekeringen
werden gegeven dat iedere agressie
ve actie wordt opgeschort en de Dnit
sche troepen uit Polen worden te
ruggetrokken, de Britsche regeering
zonder aarzeling hare verplichtingen
zal nakomen. Wanneer het antwoord
hierop ongunstig luidt, zal de Brit
sche ambassadeur zijn paspoort aan
vragen.
Chamberlain voegde hieraan toe dat de
militaire toestand van Engeland geruststel
lender is dan in 1914. Alle valide mannen
tusschen 18 en 41 jaar zullen onderhevig
zijn aan militairen dienst, volgens de nieu
we wet.
Er is echter één passage in de mededeeling
d.d. 30 Augustus, die ik zou willen aanha
len, omdat zij toont, hoe gemakkelijk eeri
uiteindelijke hotsing zou hebben kunnen
zijn vermeden, wanneer er het geringste
verlangen had bestaan aan den kant van de
Duitsche regeering om tot een vreedzame
regohng te komen. In dit document zeiden
wij: „De Engelsche regeering erkent ten
volle de noodzakelijkheid van spoed bij het
in gang brengen van besprekingen en zij
deelt de ongerustheid van den rijkskanse
lier, voortvloeiende uit het in elkanders na
bijheid staan van twee gemobiliseerde le
gers, tegenover elkander.
Zijn aanhaling 'vervolgende zeide de
Britsche premier: „Dienovereenkomstig zou
zij op de sterkste wijze er bij beide partijen
op willen aandringen zich te verplichten,
dat gedurende de onderhandelingen geen
agressieve militaire bewegingen zullen
plaats vinden. De Britsche regeering heeft
het vertrouwen dat zij een dergelijke ver
plichting van de Poolsche regeering kan
verkrijgen, wanneer de Duitsche regeering
soortgelijke verzekeringen zou geven".
Dit telegram, zoo vervolgde de premier,
bracht een onmiddellijk antwoord van de
Poolsche regeering gedateerd op 31 Augus
tus, waarin de Poolsche regeering zeide,
dat zij bereid was op basis van wederkeerig-
heid, de garantie te geven, dat in geval van
onderhandelingen Poolsche troepen niet de
grens zouden schenden van het Duitsche
rijk, mits een overeenkomstige waarborg
door de Duitschers werd gegeven. Wij heb
ben nooit eenig bericht ontvangen van de
Duitsche regeering op dit voorstel.
Ritzau's Bureau te Kopenhagen deelt
mede: De Deensche regeering heeft beslo
ten, dat Denemarken tijdens den oorlog,
welke is uitgebroken tusschen Duitschland
en Polen, een volkomen neutraliteit zal in-
achtnemen. Deze neutraliteit zal worden in
acht genomen volgens de bewoordingen
der besluiten volgende op de verklaringen
van 27 Mei 1938, geteekend door Denemar
ken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zwe
den.
De Poolsche ambassadeur te Berlijn
I.ipski, heeft opdracht gekregen de Duitsche
hoofdstad te verlaten. De Duitsche zaak
gelastigde te Warschau heeft eveneens na
mens zijn regeering zijn paspoort gevraagd
Hierdoor is ook in diplomatieken zin de
toestand duidelijk.
ER IS SPRAKE VAN „DIRECTE
AGFESSIE."
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt, dat de Poolsche
ambassadeur gisterochtend een be
zoek heeft gebracht aan den Brit-
schen minister van Buitenlandsche
Zaken, Lord Halifax, dien hij op de
hoogte heeft gesteld van een Duit-
schen aanval, welke, naar hij zeide,
een geval beteekende van een directe
agressie, zooals voorzien in het En-
gelsch -Poolsche verdrag, waarop hij
een beroep deed.
O.a. tot het „doeltreffend voeren
van iederen oorlog."
Het Engelsche Lagerhuis heeft met alge-
meene stemmen goedkeuring gehecht aan
een crediet ten bedrage van 500 millioen
pond sterling voor de „verdediging van het
Koninkrijk, de handhaving van de openbare
orde en het doeltreffend voeren van iederen
oorlog."
Op de vraag van een afgevaardigde of hij
een nieuwe begrootinr zou gaan indienen,
antwoordde Sir John Simon vervolgens be
vestigend. Hij kon echter daarvoor nog geen
datum vaststellen.
In de eerste rijen tegen het Hit-
leriaansch fascisme.
De communistische parlementsfractie heeft
een mededeeling gepubliceerd, waarin gezegd
wordt, „dat alle communisten vastbesloten
zijnin de eerste rijen te staan bij het verzet
tegen de agressie van het Hitleriaansche fas
cisme, voor de verdediging van de vrijheden
de nationale onafhankelijkheid, de democra
tische beginselen en de beschaving".
Lid N. I. v. B.
Lid Ned. Gen. v. Acc*
Loodsgracht 72 Tel. 560
Vele Polen in de Vrije Stad wil
len echter voor hun land vech
ten.
Het Poolsche Telegraaf Agentschap bericht
dat tengevolge van de terreur, welke door
de autoriteiten van Dantzig werd uitge
oefend, op de Poolsche bewoners van de
Vrije Stad, vele Polen uit Dantzig naar
Poolsch gebied zijn uitgeweken om te ont
komen aan de inlijving bij do militaire or
ganisaties van Dantzig.
Een aanzienlijke groep Poolsche vluchte
lingen uit Dantzig heeft zich telegrafisch
uit Gdynia gewend tot de Poolsche autori
teiten met het verzoek een afzonderlijke for
rnatie van Polen uit Dantzig te mogen vor-
jnen.
Te Gdynia, Tczew, Torun en Koseirzyna
zijn commissies van vluchtelingen uit Dant
zig gevormd ter voorbereiding van para-mi
litaire organisaties.
Engelsch kabinet
basis mogelijk.
op breedere
Overeenkomstig de gebruikelijke practijk
in bijzondere omstandigheden hebben de
leden van het Britsche kabinet en de overige
leden der regeering hun ontslag in handen
gesteld van den eersten minister, teneinde
het dezen mogelijk te maken ingeval van
oorlog de regeering op breedere basis te
brengen. Churchill en Eden worden als
eventucele nieuwe ministers genoemd. Zij
zouden bereid zijn in de regeering zitting
te nemen, evenals de liberaie oud-minister
Lord Samuel.
Ook in de wandelgangen van de Fransche
Kamer werd vernomen, dat de Fransche
regeering voornemens is zich op breedere
basis te stellen.
Reeds in zijn Rijksdagrede zeide Hitier,
dat Duitschland alleen de kwestie Polen zou
oplossen, zonder hulp van zijn Italiaanschen
vriend.
Een nader telegram van den Führer aan
het Italiaansche staatshoofd bevestigd dit
nog nader.
Deze depêche luidt:
„Duce'
ik dank u zeer hartelijk voor de
diplomatieke en politieke hulp, wel
ke gij onlangs aan Duitschland en
zijn goed recht hebt geschonken. Ik
ben overtuigd, met de Duitsche mi
litaire macht de taak te kunnen ver
vullen, welke ons is opgelegd. Ik
meen in de gegeven omstandigheden
de Italiaansche militaire hulp niet
noodig te hebben. Ik dank u, Duce,
ook voor alles, wat gij in de toe
komst zult doen voor de gemeen
schappelijke zaak van fascisme en
nationaal-socialisme.
w.g. Hitier."
Deze houding van de „as" is trouwens èn
politiek èn strategisch zeer verklaarbaar.
Via Rome blijft het contact tusschen de te
genstanders bewaard, maar vooral is van be
lang, dat het bevriende Italië thans rustig
het juiste oogenblik kan afwachten waarop
het zijn zwaard in de weegschaal kan wer
pen.
Een groot voordeel van de Italiaansche
onzijdigheid is nog, dat Italiëthans moeilijk
door de vereenigde BritschFransche vloten
kan worden geblokkeerd en dus zijn havens
als aanvoerplaatsen voor de Duitsche oor
logsbehoefte kan beschikbaar stellen.
Intusschen schijnt Mussolini zijn diploma
tieke activiteit nog te verhoogen.
UIT PARIJS WORDT ZELFS GE
MELD, DAT DE DUCE HEEFT
VOORGESTELD EEN VIJFMO-
GENDHEDENCONFERENTIE TE
HOUDEN. WAARIN NIET ALLEEN
DE POOLSCHE KWESTIE, MAAR
ALLE LOOPENDE VRAAGSTUK
KEN ZOUDEN WORDEN BEHAN
DELD.
Daartoe heeft Ciano, den Italiaanschen
minister van buitenlandsche zaken, giste
ren achtereenvolgens ontvangen de ambas
sadeurs van de Vereenigde Staten. Frank
rijk. Engeland, Duitschland, Polen en den
zaakgelastigde van Hongarije.
Wat Italië zal doen, indien straks, het
geen vrijwel zeker is. in het Westen de lan
den togen Duitschland gaan optrekken valt
moeilijk te zeggen.
Het Italiaansche communiqué aan het
volk is in dit opzicht niet geheel duidelijk.
Het zegt immers:
De ministerraad verklaart vervol
gens en kondigt het volk aan, dat
Italië geen enkele militair initiatief
neemt.
Geldt dit slechts voor het geval de oorlog
gelocaliseerd blijft tusschen Duitschland en
Polen of ook indien Frankrijk en Engeland
den asgenoot bespringen?