Liniergh voor de radio
De R 5 werd in den rug
bescheten
Wij lazen voor U
Roemenië
Zeeliedenconflict
Hoe stierf Hitier s adjudant 1
Engeland zwicht nooit
Verplichte inventarisatie
kunstmeststoffen
De in beslag
genomen scholen
De visschersvloot
ligt stil
Het lijden van Madame Curie
het nieuwe vraagteeken
Polens goud naar Egypte
Kleinzoon van ex-keizer
qesneuveld
Geen politiek op het
trambalcon
Zal het tegen Duitschland en
Rusland van leer trekken?
BERLIJN ZIET GEEN REDEN WAAROM
BOEKAREST NIET NEUTRAAL
ZOU BLIJVEN.
Zeer belangrijk in de tegenwoordi
ge omstandigheden, nu Rusland
heelt ingegrepen, is de vraag of
Roemenië neutraal zal blijven Koning
Carol staat met zijn tot de tanden
gewapende leger gereed en is door
een militair pact en een verdrag van
bijstand met Polen verbonden. De
vraag is of de Russische aanval dit
verbond nu in werking zal doen
treden.
In Berlijn meent men van niet. Roemenië
kan, aldus redeneert men na kennisneming
der Russische motiveering uit den onder
volledige in achtneming der Roemeensche
neutraliteit voltrokken opmarsch in Polen
geenerlei aanvalshandelingen afleiden. Een
Poolsche regeering, aldus het bericht, be
staat in feite niet meer. Onder deze omstan
digheden kan Roemenië bij de tot nu toe ge
volgde politiek van strikte neutraliteit blij
den.
KONING CAROL.
De in Polen geaccrediteerde diplomaten
hebben zich te Czernowitsj gevestigd, van
waar zij dagelijks een bezoek brengen aan
die overblijfselen van het Poolsche ministe
rie van buitenlandsche zaken te Zaleszczy-
ki.
De Roemeensche regeering ziet hierin vol
gens het DNB een schending van haar neu
traliteit en heeft maatregelen genomen om
aan deze diplomatieke activiteit een einde
|e maken.
Den desbetreffendien buitenlandsche di
plomaten is thans geadviseerd als particu
liere personen in Roemenië te blijven, en
zich dan van iedere verdere activiteit te
onthouden en de uitstapjes over de grens
na te laten.
Telefoneeren verboden!
Sedert gisteravond zijn alle particuliere
internationale telefoonverbindingen in Roe
menië verboden. De lijnen zijn slechts be
schikbaar voor officieel© mediedeelingen en
voor de pers.
Een gisterochtend gepubliceerd decreet
plaatst het Roemeensche bedrijfsleven op
oorlogsvoet. De uitvoer zal voortaan in de-
rect evenwicht moeten staan met den in
voer. Bij decreet kan de regeering den uit
voer en den invoer vermeerderen of ver
minderen. Ook kan die handel op landen, die
mochten weigeren voort te gaan met leve
ring aan Roemenië van materiaal en grond
stoffen, welke noodig zijn voor de landsver
dediging, worden gestaakt
Met ingang van l October zal 30 procent
der uit den uitvoer voortkomende bedragen
ter beschikking worden gesteld van de na
tionale bank. De overige 70 procent kun
nen worden aangewend voor de betalingen
door bemiddeling der gemachtigde bank
instellingen.
1 October loop overeenkomst met
Duitschland ai.
De eerste economische secretaris van het
Duitsche departement van buitenlandsche
zaken, die thans in Boekarest vertoeft ter
bespreking van de economische betrekkin
gen met de Roemeensche regeering heeft
tegenover Duitsche journalisten verklaard,
dat de bestaande handelsovereenkomsten
met Roemenië op 1 October afloopen en dat
nieuwe quota's moeten worden vastgesteld.
Sedert Maart vertoonen de quota's van 't
handelsverdrag voortdurend een neiging
tot stijgen. Met den meesten klem legde
hij er den nadruk op, dat het bezoek geen
verband hield met den oorlog.
Per Britsche tankboot.
United Press verneemt, uit Boeka
rest, dat het grootste deel van den
goudvoorraad van de Nationale Bank
van Polen in den afgeloopen nacht
te Constanza in de Britsche tank-
boot „Eocenc" is geladen, die er mee
naar Alexandrië (in Egypte) zal va
ren.
Er zijn vele gissingen!
Uit Duitschland wordt gemeld, dat de
dood van Ernst Bahls. een van Hitler's ad
judanten, aanleiding heeft gegeven tot vele
gissingen. Behalve dat hij plotseling over
leed, terwijl hij met Hitier aan het front
was, hebben de berichten van zijn dood
geen bijzonderheden medegedeeld. Bahls
stond in nauw contact met Hitier.
DE BRITSClfE PAMFLETTEN
VOOR DUITSCHLAND.
In de derde reeks van vlugschrif
ten, die door Britsche vliegtuigen bo
ven Duitschland zijn uitgeworpen,
werd o.mr. gezegd: „Wij haten den
oorlog evenzeer als gij, naar wij we
ten, dat doet. Doch herinner U, dat
Engeland nooit zwicht, wij zullen het
nooit opgeven."
cl
Hij vocht in Polen.
Prins Oskar van Hohenzollern, de
oudste zoon van des ex-keizers vijf
den zoon Oskar, is naar U.P. meldt,
op 5 September in Polen gesneuveld.
Prins Oskar werd 12 Juli 1915 geboren en
werd dus 24 jaar oud. Zijn dood is van be
trouwbare particuliere zijde, maar nog niet
officieel bevestigd. Hij diende bij de infan
terie. In welk gedeelte van Polen hij is ge
dood is nog niet bekend geworden.
(Naar verluidt zijn tien leden van de fa
milie Hohenzollern onder de wapenen, doch
waar zij dienen wordt niet openbaar ge
maakt. Men weet alleen, dat prins Louis
Ferdinand, de tweede zoon van den ex-
kroonprins, die twee jaar geleden op huize
Doorn met prinses Kyra van Rusland, de
vriendin van prinses Juliana, in het huwe
lijk is getreden, als vlieger dienst doet. Zijn
jongere broeder Friedrich, die te Londen
wenkte, was ziek toen de oorlog uitbrak. Hij
zou in Schotland zijn geinterneerd).
„V. S. moeten buiten den oorlog
blijven".
Kolonel Lindbergh heeft voor het eerst
sedert acht jaren voor de radio gesproken.
In deze radiotoespraak heeft Lindbergh er
op aangedrongen, dat de Vereenigde Staten
buiten den oorlog moeten blijven. „Wan
neer wij den strijd ingaan voor de demo
cratie in het buitenland, dan zouden wij
haar aan het einden in het eigen land
kunnen verliezen".
De nieuwe flottieljeleider „Jacob van
Heemskerck" is Zaterdag te Amsterdam
te water gelaten. Het schip glijdt in
zijn element.
Duitschers meenden met een En-
gelsch vliegtuig te doen te heb
ben, dat de Nederlandsche kleu
ren zou hebben aangenomen.
Omtrent het incident bij de Wadden-eilan
den, waarbij een Nederlandsch marinevlieg
tuig door een Duitsch werd neergehaald, ver
nemen wij uit Delfzijl nog de volgende bij
zonderheden:
Het vliegtuig R 5 bevond zich vijf mijl uit
de kust, toen het plotseling beschoten werd
door een Duitsch vliegtuig. De bemanning
had dit Duitsche vliegtuig, eenigen tijd tevo
ren reeds waargenomen en was het toen tot
op een halven kilometer genaderd om zijn
nationaliteit vast te stellen. Toen men zag,
dat het een Duitsch toestel was, heeft het
Nederlandsche toestel een zwenking ge
maakt in de richting van Ameland. Even la
ter werd het plotseling in den rug beschoten
en zag men de kogels voor zich uit het wa
ter terecht komen. Het bleek, dat het Duit
sche toestel de R 5 was gevolgd, en nu het
vuur opende van een hoogte van 50 meter ho
ven het Nederlandsche vliegtuig.
De oorzaak.
De oorzaak daarvan was, naar later bleek,
dat een der Duitschers, de telegrafist, van
oordeel was geweest, dat het Nederlandsche
toestel op het Duitsche had geschoten. Maar
waarschijnlijk, zoo verklaarde men later van
Duitsche zijde, heeft een loszittend onderdeel
van het Duitsche toestel erg geklapperd en
heeft men dit geluid voor mitrailleurschoten
gehouden.
Tevens gaven de Duitschers nog te
kennen, dat zij gemeend hadden met
een Engelsch vliegtuig te doen te
hebben, dat de Nederlandsche kleu
ren zou hebben aangenomen.
Het Nederlandsche vliegtuig, waarvan bij
dezen verrassenden overval door het mitrail-
leurvuur het instrumentenbord en de voor
ruit vernield werden, was daardoor tot lan
den gedwongen. Bij de landing sloeg tenge-
volgen van het lek schieten van een drijver
liet vliegtuig over den kop, waardoor het ver
loren ging.
„Sind sie Englënder?"
Terwijl de Nederlandsche bemanning zich
trachtte te redden, was het Duitsche vlieg
tuig gedaald en dichterbij gekomen. Ken der
Duitsche vliegers stond op den vleugel met
een revolver in de hand, welke hij op de
Nederlanders richtte, en riep: „Sind sie Eng-
lander?"
Op het ontkennend antwoord van den com
mandant hebben de Duitschers daarna de
Nederlanders opgepikt en hen vervolgens
aan boord van de Duitsche machine naar
Norderney gebracht. In dit verhand kan nog
worden vermeld, dat de Duitschers eerst nog
langs radiotclegrafischen weg geprobeerd
hadden van Norderney twee Roode-Kruis-
vliegtuigen te ontbieden om de Nederlanders
te vervoeren.
Deze vliegtuigen lieten echter zoo lang op
zich wachten, dat men de naar beneden ge
schoten bemanning maar zelf trachtte te
transporteeren, hetgeen ook is gelukt.
Het hacheltjkste ooqenblik.
Achteraf wilde de Nederlandsche beman
ning thans wel bekennen, dat deze vlucht
in den Duitschen verkenner hun nog het ha-
chelijkste van het geheele avontuur voor
kwam, want het had best kunnen gebeuren,
dat een Britsch vliegtuig het zwaar belaste
Duitsche toestel had aangevallen. Halverwe
ge Norderney kwam men de Roode Kruis-
vlicgtuigen tegen, die daarna terugkeerden.
lntusschen putten de nog zeer jonge Duit
sche vliegers zich uit in verontschuldigin
gen. Op Norderney werden de gewonden
naar het hospitaal gebracht. De Nederlan
ders werden zoo hartelijk mogelijk onthaald
en ieder kreeg een volledig stel kleeding-
stukken. Por boot zijn de Nederlandsche ma
rinevliegers Donderdag naar den vasten wal
gebracht en vandaar per auto naar Nieuwe-
schans, vanwaar zij des avonds door mili
taire auto's werden afgehaald, en naar Delf
zijl gebracht.
Distributie wordt gewaarborgd.
De minister van Economische Zaken
maakt het volgende bekend:
Hoewel verwacht mag worden, dat de
voorziening van land- en tuinbouw in Ne
derland met kunstmeststoffen voorloopig
geen' moeilijkheden zal opleveren, zal het
niettemin noodzakelijk zijn, regelingen te
treffen, waardoor een gelijkmatige verdee
ling wordt gewaarborgd. Daartoe wordt in
gesteld een kunstmestdistributiebureau, het
welk gevestigd zal zijn te 's-Gravenhage,
Lange Voorhout 3. De leiding van dit bu
reau is opgedragen aan den heer C. Boude-
wijn, afdeelingschef bij de Staatsmijnen in
Limburg.
Inventarisatie.
Alvorens te geraken tot een distributie
van kunstmeststoffen in eiken vorm, met
uitzondering van kalkmeststoffen, zal wor
den overgegaan tot hét inventariseeren van
de in Nederland aanwezige voorraden. Zij
die kunstmeststoffen, uitgezonderd kalkmest
stoffen, voorhanden of in voorraad hebben,
zijn verplicht vóór 20 September te 24 uur
van den voorraad dier goederen opgave te
doen door invulling en opzending van in
ventarisatieformulieren, welke met ingang
van heden ter gemeentesecretarie hunner
woonplaats verkrijgbaar zullen zijn. De ver
plichting geldt niet, indien en voor zoover
men kunstmeststoffen voorhanden of in
voorraad heeft ter uitoefening van zijn land-
of tuinbouwbedrijf. Wegens de inventarisa
tie is het vervoer van kunstmeststoffen, uit
gezonderd van kalkmeststoffen, met ingang
van 17 September tot een nader te bepalen
datum verboden. Onder dit vervoerverbod
valt, zooals vanzelf spreekt, ook het vervoer
van de opslagplaats van een handelaar of
een coöperatieve aankoopvereeniging naar
een verbruiker. Aan verbruikers kan dus
in dit tijdvak niet worden afgeleverd. Het
vervoer van hoeveelheden van 5 kg. of min
der is toegestaan.
Vervoersvergunningen bij uitzon
dering.
Nadat over enkele dagen nadere regelin
gen zullen getroffen zijn, kan het Kunst
mest Distributiebureau, indien het aan dit
bureau noodzakelijk zal voorkomen, een ver-
voervergunning verleenen, welke echter
slechts bij uitzondering in zeer bijzondere ge
vallen gegeven zal worden. Voordat een na
dere regeling getroffen is, kunnen aanvra
gen voor een vervoervergunning niet in be
handeling genomen worden.
Ook de conducteur neutraal,
Naar wij vernemen heeft die directeur van
de Haagsche Tramweg Maatschappij, ir. P.
M. Montijn, een dienstorder tot het perso
neel gerioht, waarin allereerst wordt herin
nerd aan een dienstorder van 18 Juni 1935,
bij welke het personeel werd opgediragen
zich in dienstunifomi en/of in diensttijd te
onthouden van gesprekken of opmerkingen
van )>olitieken aard en van andere manifes
tatie van hun politieke gezindheid dóór
taal, teekens, gebaren of op welke wijze ook
In het bijzonder werd er op gewezen, dat
de reizigers op geenerlei wijze lastig geval
len mochten worden over hun politieke ge
zindheid, noch tegenover hen een onaange
name of minder beleefde houding mag wor
den aangenomen.
Er wordt thans bij het personeel op aan
gedrongen, dezen order iin oorlogstijd ten
strengste na te leven, opdat Nederland ook
op deze wijze van zijn neutraliteit doet blij
ken.
Maatregelen om het onderwijs
voortgang te doen vinden.
De Regeeringpersdienst meldt:
Onder leiding van den minister van On
derwijs, Kunsten en wetenschappen zijn be
sprekingen gehouden over den toestand van
het Lagen Onderwijs, ontstaan door 't in be
slag nemen door de militaire autoriteiten
van een groot aantal scholen. Bij deze be
sprekingen bleek, dat in de meeste gemeen
ten door voorbeeldige samenwerking tus-
schen de gemeente- en schoolbesturen, het
onderwijs in voldoende mate kan plaats vin
den. In de gemeenten, waarin dit tengevol
ge van het in beslag nemen van alle of vrij
wel alle schoolgebouwen nog niet mogelijk
is, zullen binnenkort de noodige maatregelen
worden getroffen, opdat ook daar het onder
wijs voortgang zal kunnen vinden. De mi
nister van Onderwijs, kunsten en Weten
schappen is terzake met zijn ambtgenoot van
defensie in overleg getreden. Indien niet
een voldoend aantal scholen zal kunnen wor
den vrijgegeven, zal door het treffen van
noodmaatregelen in het onderwijs worden
voorzien.
De „Vliestroom" en de „Honte-
stroom" niet van Amsterdam uit
gevaren.
Wij vernemen, dat er moeilijkheden zijn
gerezen tusschen de directie van de Holland-
sclie Stoombootmaatschappij N.V. en de op
varenden van de „Vliestroom" en de „Hon-
testroom", welke schepen toebehooren aan
genoemde maatschappij en die Zaterdag
avond resp. met bestemming Leith (Schot
land) en Londen van Amsterdam hadden
moeten vertrekken. De directie deelde ons
hieromtrent gistermiddag mede, dat de op
varenden van beide schepen belangrijke
eischen betreffende een verhooging der ga
ges hadden gesteld, welke eischen zij niet
kon inwilligen. De directie heeft de opva
renden verwezen naar hun bonden, die na
het uitbreken van den oorlog met die orga
nisatie van de lijnreeders over de kwestie
der gages in het algemeen reeds in onder
handeling zijn getreden. De directie is van
oordeel, dat de opvarenden het resultaat van
deze onderhandelingen, dat een dezer dagen
kan worden tegemoet gezien, dienen af te
wachten.
De opvarenden zoo werd ons medege
deeld wilden dit evenwel niet en weiger
den uit te varen, alvorens hun eischen wa
ren ingewilligd. De directie heeft hun tot
Zondagmiddag 5 uur bedenktijd gegeven en
toen zij bleven weigeren uit te varen, direct
ontslagen.
De „Vliestroom" en de „Hontestroom" zijn
dus in de Amsterdamsche haven blijven lig
gen.
De „Amstelstroom" van dezelfde maat
schappij is Zaterdag met bestemming Huil,
normaal vertrokken.
Imvort uit Denemarken heeft be
zwaren.
De vischhandelaarsvereeniging „Vrede"
.hield te SoheveningerH een bijzondere leden
vergadering ter bespreking van de moeilijke
toestanden, ontstaan door het stilliggen
van die geheele visschersvloot. De voorzit
ter, de heer Jac. Vooys, schetste den toe
stand, waarin de visohhandel momenteel
is komen te verkeeron, en vergeleek dezen
met 19141918. Toen was de Noordzee viscih
rijk, thans is zij arm aan visch. In dien tijd
werd door een groot gedeelte der vloot aan
de visscherij deelgenomen, voor de groote
vangsten werden hooge prijzen besteed. Dit
animeerde de visschers, trots het levensge
vaar, hieraan verbonden, te gaan visschen.
Spr. noemde verschillende factoren, waar
door deze animo nu niet aanwezig is. De
visohhandel zal zich op een visehloozen tijd
moeten instellen. De medewerking van de
Nederlandsche Visscherij Centrale is verkre
gen om, indien mogelijk, visch uit Denemar
ken te importeeren. Het vervoer door
Duitschland gaat echter met groote moeilijk
heden gepaard. Ook levensgevaar is hierbij
niet uitgesloten, zoodat de vergadering van
dezen import in de huidige omstandigheden
niet veel verwacht.
De kleine kooplieden zijn nog het aller
meeste getroffen: hun ontbreekt alle hulp
en steun. De autoriteiten zijn op de hoogte
gesteld met den toestand van deze ne
ringdoenden. Men hoopt allerwegen op een
spoedige regeling om aan deze groep hulp
te verleenen.
De vergadering besloot, om, indien onver
wacht voldoende visch mocht worden aan-
arevoerd, de overheid hij een cventueele
vischdistributie alle mogelijke medewerking
te verleenen.
Als Madame Curie
dat nog had meege
maakt
Men herinnert zich uit het
beroemde boek „Madame
Curie", hoe deze vurige
Poolsche vrouw tijdens de
Russische overheersching '11
groepje kinderen op verbor-
sen plaatsen onderwijs gaf
in Poolsch lezen en schrij
ven.
De schrijfster van genoemd
boek. Madame Curie's doch
ter Eve hield gisteren voor
de Fransche radio een le
zing, waarin zij de groote
liefde van haar moeder voor
haar vaderland schetste.
Volgens het verslag van de
Telegraaf zeide Eve Curie in
haar causerie:
In 1919 had mijn moeder
de onzegbare vreugde haar
Poolsche vaderland weer her
boren te zien. Indien zij op
het oogenblik nog in leven
zou zijn, zou zij gebroken
zijn van smart, wanneer zij
flat jonge Polen weer zou
zien bloeden en lijden in
deze nachtmerrie van een
oorlog. Zij zou diep moeten
lijden, evenals wij allen,
wanneer zij nu opnieuw had
moeten constatceren, dat de
droomen van vrede en sa
menwerking tusschen de vol
ken vernietigd werden in 't
afschuwelijk tumult van
granaten, mitrailleurs en si
renes. Maar zij zou niet wan
kelen. Evenals in 1914 zou
zij ook nu vastberaden en,
onvoorwaardelijk aan de
overwinning geloovcn. Deze
Poolsche vrouw bezat de su
blieme stijfhoofdigheid van
haar ras, dat ten slotte altijd
het ongeluk overwon. Deze
karaktertrek werd uitge
drukt in de eerste twee
versregels van het Poolsche
volkslied, dat werd gedicht
in de eerste periode van on
derdrukking van verdeeld
heid en wanhoop: „Nog is
Polen niet verloren, wan
wij ademen nog."
GEEN GEHEIMZINNIG
GEDOE.
Uit het Volk (s.d.a.p.):
Wij aarzelen niet, de gang
van zaken met de berichtge
ving over het gebeurde bij
Ameland onjuist te noemen.
Een al te sober bericht van
den rcgecringspersdienst
bracht Donderdagochtend 't
Nederlandsche publiek van
dit voorval op do hoogte; te
zelfdertijd echter is, ook
door een enkele Nederland
sche courant, reeds do veel
uitvoeriger Duitsche lezing
oyer de toedracht van de
zaak gepubliceerd, men kon
haar ook in den vroegen
morgen vernemen over de
Brusselsche radio en enkele
uren later van een Engelsch
station. In tweeërlei opzicht
is deze gang van zaken zeer
te betreuren: in de eerste
plaats verdient het den voor
keur, dat ons volk het eigen,
Nederlandsche relaas zoo
spoedig: mogelijk kent; en
in de tweede plaats staat
liet nu zoo, dat het eerste
verhaal, en dus ook de eer
ste indruk, in 't buitenland
uit Duitsche bron komt.
Het. spreekt vanzelf, dat in
een tijd als deze niet alles
kan worden gepubliceerd.
Maar te groote vrees voor
openhartigheid zou, juist in
ernstige dagen, bedenkelijke
gevolgen kunnen hebben.
De regeering moge zich
voortdurend herinneren, dat
ons volk, vertrouwen en me
dewerking biedend bij het
zware werk van handhaving
onzer onafhankelijkheid, van
zijn kant aanspraak mag
maken op het vertrouwen
van de overheid.
Een eenheid, die in vrijheid
ontstaat en groeit, is de
krachtigste; breedc voorlich
ting kan hierbij niet worden
gemist.