DE „NIEUW AMSTERDAM'" Ulf DE VAART contrabande controle Engelsche vloot in volle zee DE „MEES" DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Toenemende dreiging jegens Estland - Wil Rusland Gydnia Warschau? en Fransche marine deed goede zaken bevond zich op gevechtsterrein Onze volkshuishouding tijdens den Wereldoorlog r België waakt voor zijn neutraliteit KONINGSTRAAT 79, DEN HELDER.. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1939 Russisch schip in de Oostzee getorpedeerd Engeland onderschept 70.000 ton goederen i4$ - Dit nummer bevat 8 pagina's EERBERICHT DE BILT SEINTi HELDERSCHE COURANT Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder 67e JAARG. No. 8733 MOSKOU EISCHT ten week De draden der Europeesche poli tiek komen thans onmiskenbaar in Moskou samen. Ten eerste is von Ribbentrop op het Kremlin ontboden, de Turksche minister van buitenlandsche zaken is er een gefêteerde gast, de Bul- gaarsche stafchef is gearriveerd en minister Selter van Estland maakt zijn tweede reis naar 't Canossa van Stalin. Het is duidelijk, dat de Sovjetre- geering het ijzer wil smeden terwijl het heet is en thans zooveel mogelijk voordeelcn uit het vuur wil slepen als slechts mogelijk is. Natuurlijk kan men slechts gissen naar den aard van de aspiraties der Russen. Maar één ding staat vast: von Ribbentrop is niet op eigen ini tiatief naar Moskou getrokken, maar door Molotoff zonder meer ontbo den. Een doorslaggevend verschil! Het trekt algemeen de aandacht en heeft groote verrassing gewekt, dat gouwleider Förster, de groote man van Dantzig, von Ribbentrop vergezelt. Dit wijst er op, dat de kwestie van een uitgang naar de Oostzee voor het thans Russische deel van Polen onderwerp der besprekingen zal uit maken. Ook kan het beteekenen dat Rusland eischen doet gelden op Warschau, welke stad als achterland natuurlijk van groot belang is voor Dantzig. In dit licht zijn vooral te zien de geruch ten over de neiging der verdedigers van de Poolsche hoofdstad om de Russische troepen, die aan de overzijde van de Weichsel in de voorsteden van Warschau staan, in de stad toe te laten, liever dan haar aan de fel ge hate Duitschers over te leveren. Dat intusschen naast het begrensde, maar toch moeilijke vraagstuk van de definitieve vaststelling der grenslijn ook vraag stukken van „hooger" orde tusschen von Rib bentrop en de Sovjetheeren zullen worden besproken, is zeer waarschijnlijk. Het feit, dat Stalin himself aan de eer ste conferentie van ruim twee uur met den Duitschen minister heeft deelgenomen, spreekt hier boekdeelen. DRUK OP ESTLAND. Vrijwel zeker zullen de besprekingen ook geloopen hebben over de Russi sche druk op Estland. Uit Kaunas wordt daaromtrent ge meld, dat de USSR vlooMbases eischt op de aan Estland behoorende eilan den Dagoe en Oesel. RUSSISCH SCHIP GETORPE DEERD. Aan dezen eisch zal nog wel kracht worden bijgezet door het Tassbericht uit Moskou, meldende dat gisteren te zes uur in den avond het Sovjet-Russische schip „Metal- list" door een onbekende duikboot getorpe deerd en tot zinken werd gebracht in de nabijheid van de Narva-baai. Het schip mat 4000 ton. De bemanning be stond uit 24 man. Sovjet-patrouilleschepen hebben negentien opvarendeen opgepikt. De vijf overigen worden vermist. Russische vliegtuigen boven Est land. Estland protesteert. Ook het feit, dat Rusland blijkbaar reeds provoceert, is veelbeteekenend. Volgens het officieuze Estlandsche Nieuws agentschap heeft een Sowjet-Russisch mili tair vliegtuig Dinsdag en Woensdag ver scheidene malen de neutraliteit van het Estlandsche gebied geschonden. De Estlandsche regeering heeft daartegen protest ingediend. Turkije cn de Dardanellen hoofdschotel. de Vrij algemeen neemt mep echter aan, dat de vrije doorvaart door de Dardanellen en de bepaling van Turkije's positie, welke ten slotte over het lot van Roemenië beslist, de hoofdschotel der Kremlinsche besprekingen vormt. De gelijktijdige tegenwoordigheid van de Turksche en Duitsche ministers van buiten- lndsche zaken in Moskou, is tè opvallend om zonder beteekenis te zijn. De veronderstellir-. dat groote druk op Turkije wordt uitgeoefend om dit land los te werken van Engeland en Frankrijk, is dan ook zeker niet gewaagd. En daarbij is de afwezigheid van een Roemeen f:n de aanwezigheid van een Bul- gaarsch vertegenwoordiger van zulk een si nistere welsprekendheid, dat de hoofdrich ting der Russische aspiraties: het bezit van Roemeensch (vroeger Russisch) Bessarabië en de Roemeensche petroleumvelden, wel zeer duidelijk om het hoekje komen kijken. Sluiting der Dardanellen voor Britsche oorlogsschepen door een regeling, goed- of kwaadscchiks, met Ankara zou deze opzet wel zeer vergemakkelijken. Of Hitier deze ontwikkeling der Euro peesche politiek zal slikken hangt af van de tegenwerkende factoren, waaronder eer stens de vernietiging van zijn eigen ver- langes kan worden gerekend, maar niet minder het verzet van Mussolini, die allerminst verheugd zal zijn met de verschijning van de vlag met de Sovjetster in de Middellandsche zee, zijn zee. Wat weegt voor de Führer zwaarder de Russische hulp of de Italiaansche vriend schap? EXPLOITATIEKOSTEN TE HOOG. Het vlaggeschip van de HollandAmeri ka Lijn, de „Nieuw Amsterdam" zal uit de vaart worden genomen. De exploitatiekostenvan het schip zijn n.1. zóó gestegen, dat zij de inkomsten niet meer kunnen dekken. Het f raaie passa giersschip zal dus worden opgelegd. Pet 15 October a.s. zal echter het H.A.L. s.s. „Rotterdam" uit de Maasstad naar de Ver. Staten vertrekken. Men verwacht de „Rotterdam" dezer dagen, geladen met graan voor onze regeering, van New York terug. Het ministerie voor economischen oorlog in Engeland deelt mede. dat in de week, die op 26 September ein digde, ruim 70.000 ton goederen on derschept en aangehouden zijn door de Britsche contrabande-controle, Onderschept werden 24.150 ton ijzer erts, 14.200 ton petroleumproducten, 7.200 ton mangaan, 7.600 ton olie houdende zaden. 6000 ton bauxiet, 2600 ton veevoer, 2100 ton verschil lende levensmiddelen, 1300 ton ve zels, 1300 ton oliën en vetten, 1000 ton granen en 5900 ton rubber. Voorts werd een aantal zendingen chemicaliën, katoen, wol, gom, har sen, hout, huiden en vellen, mest stoffen onderschept. De goederen in kwestie werden vastgehouden, om dat er bewijzen waren, dat zij naar Duitschland werden verzonden. GEEN DUIKBOOTEN IN NEUTRALE HAVENS? In de pan-Amerikaansche conferentie werden gister voorstellen ingediend door Ar gentinië, Uruquay, Brazilië en Chili. Deze beoogden zich niet te verzetten tegen de lijs ten van als contrabande beschouwde pro ducten, die door Frankrijk, Engeland en Duitschland zijn gepubliceerd, doch het recht van neutrale mogendheden te verdedi gen handel te drijven. Tot de voornaamste vragstukken waarover gesproken werd, behoort dat der instelling van ee „continen tale zee" aan de kusten van Amerika, waar Amerikaansche schepen zouden moeten pa trouilleeren. De vorming van een dergelijke zone brengt de noodzakelijkheid mee van middelen om deze te beschermen. Daarom schijnt het, dat dit voorstel ver gezeld zal moeten gaan van een ander voor stel, waarbij het binnenloopen van neutrale havens door duikbooten op straffe van in- temecring wordt verboden. Overigens bevinden zich tal van Duitsche vrachtbooten naar men meent een vijftigtal thans in de Amerikaansche wateren. Zekere delegaties zouden voorstellen deze schepen te koopen, anderen zouden ze eenvoudigweg willen in beslagne- men teneinde zich de betaling te verzekeren van door het rijk niet betaalde bestellingen. Volgens Havas kan men zeggen, dat er geen enkel geschil van opvatting bestaat tusschen de gedelegeerden, die spreken uit naam van bijna 240 millioen menschen. Alleen op detailpunten is men het niet altijd eens. Interessante cijfers. De publicatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek over bovenstaand onder werp is thans verschenen. Ze wordt in de inleiding aangekondigd als een „Economi sche statistische schets", welke met opzet zeer kort is gehouden. Niettemin is er een aanzienlijk cijfermateriaal op overzichtelij ke wijze in verwerkt. In een paragraaf over de prijsbeweging worden groothandelsprij- zen, kosten van levensonderhoud, loonen, hu ren en rentestand naast elkaar gezet en voorts de prijsbeweging in Nederland met die in Engeland en met de zeevrachten ver geleden. In 191S was* het groothandelsprijsniveau hier tot 376 (1913=100) gestegen, de kosten van levensonderhoud tot 175 (1911—13=100), het gemiddeld dagloon tot 139 (1914=100). De prijsstijging in Engeland was aanzienlijk minder, doch de hooge vrachten (in 1918 lOx het bedrag van 1914, voor b.v. steenkolen) beletten een aanpassing. Zonder het ingrij pen der regeering zouden de voedingskos ten naar schatting nog 20 pet. hooger ge weest zijn dan ze waren. Industrie en landbouw. In een beschouwing over de bedrijvigheids indices wordt het groote verschil tusschen de takken met ingevoerde grondstoffen en die met nationale grondstoffen in cijfers uitgedrukt en voorts de ontwikkeling van akkerbouw, veeteelt, industrie, mijnbouw en bouwbedrijf ontleed. Stelt men 1914=100, dan was, alweer in 1918, de invoer van grondstoffen voor de in dustrie 13, de uitvoer van fabrikaten 10, de invoer van afgewerkte consumptiegoederen evens 10, le landbouwproductie echter nog 90, de bouwbedrijvigheid 54, het goederen vervoer bij de spoorwegen 77. Onze inkomens en de besteding daarvan. Voorts wordt het verloop en de verdee ling der inkomens bestudeerd. In een para graaf over het verbruik wordt de consump tie der belangrijkste voedings- en genotmid delen statistisch onderzocht. De inzinking in 1917 en 1918 en de gedeeltelijke compensa ties van b.v. tarwe door aardappelen en suiker en margarine door boter wordt be sproken.» De consumptie van voedingsmiddelen per hoofd wordt zeer globaal voor 1918 becij ferd op 70 a 75 pet. van 1914. Staatsuitgaven. In 1918 bedroegen, zoo besluit de schets, de totale staatsuitgaven ruim f 1 milliard, waarvan f 327 mill. voor de landmacht, f 180 mill. voor levensmiddelen en f 25 mill. voor brandstoffen- en schoeiselvoorziening, f 32 mill. voor het steuncomité, enz. ENGELSCHE EN DUITSCHE BE RICHTEN SPREKEN ELKAAR PER TINENT TEGEN OVER DE RESUL TATEN. De Britsche minister van oorlog, Churcliill, heeft aangekondigd, dat eergisteren de Brit sche vloot in het midden van de Noordzee is aangevallen door 20 Duitsche vliegtuigen. Het Britsche smaldeel bestond uit slagsche pen, een vliegtuig-moederschip, kruisers en torpedojagers. Geen enkel Britsch schip werd ge troffen en neen enkele matroos zelfs gewond. Een Duitsch watervliegtuig is omlaag geschoten en een ander ernstig beschadigd. De commandant van de thuisvloot heeft dit draadloos gemeld. De minister legde deze verklaring af in antwoord op een vraag over het Duitsche legerbericht, waarin mel ding werd gemaakt van het vernie len van een vliegtuig-moederschip en het ernstig beschadigen van een slagschip. Hij voegde hier nog aan toe, dat een an der Duitsch vliegtuig in zee terecht is geko men en de vier inzittenden gevangen zijn genomen. Het is niet waar. zeggen de Duitschers! Het Duitsche nieuwsbureau schrijft, dat nadat van Britsche zijde eergisteren twee valsche berichten zijn gepubliceerd over een vliegeraanval op Kiel en op Friedrichtshafen gisteren werd gemeld dat bij den aanval van Duitsche vliegers op een Britsch smal deel in de Noordzee geen der schepen zou zijn getroffen, terwijl drie Duitsche vlieg tuigen verloren zouden zijn gegaan. De opperbevelhebber van de luchtmacht stelt te dien aanzien vast: Het Britsche vliegtuigmoederschip is getroffen door een bom van 500 kg., een slagschip word door twee bommen van 250 kg. getroffen, mid scheeps en aan het voorschip Welke uit werking deze bómmen hebben gehad be hoeft geen nader betoog. Verder is, naar het D.Nb. meldt, geen der aanvallende vliegtuigen door de Engel- schen getroffen en zijn alle toestellen naar hun basis teruggekeerd. Pertinente bevestiging der En- gelschen. Naar aanleiding van de Duitsche niedc- deeling, waarin de door Churchill in het Lagerhuis afgelegde verklaring over het ge vecht op de Noordzee werd tegenspreken verklaart het ministerie van voorlichting, dat de verklaring van Churchill volkomen juist was en dat van de Duitsche mededee- ling geen letter waar was. De Belgische regeering heeft op verscheidene plaatsen langs de gren zen versperringen aangebracht, die het keeren van tanks ten doel heb ben. Deze versperringen bestaan uit losse deelen, welke onderling verbonden zijn en, verplaatsbaar zijn daar de deelen op rollen zijn ge plaatst. V ijt; - G- - - - - W V W Verwachting: Gedeeltelijk be wolkt, plaatselijk enkele buitjes, weinig verandering in temperatuur, meest mati ge wind uit Noordelijke richtingen. LNiet minder dan 3200 kilogram heeft bovenstaande zee-olifant bij dezen stand in evenwicht te houden. J Duitsche regeering heeft K.L.M, niet gewaarschuwd. Men staat in Duitsche kringen op het standpunt, dat bij een incident als met de „Mees" geschied i dw.z. als Duitsche mili taire vliegtuigen plotseling neutrale mili taire of burgerlijke machines in de lucht ontdekken, de Duitsche piloten het recht hebben liet vuur tot eigen verdediging on middellijk te openen en het pas moeten sta ken als daarna blijkt dat men niet met een vijandelijke machine te doen heeft. In dit bijzondere geval redeneert men, aldus de Berlijnsche corr. van het Hsbl., in Duitsche bevoegde kringen aldus: „Het traject Mal- mc—Amsterdam gaat hier en daar dwars door feitelijk oorlogsterrein. Een plotseling opduiken van een Neder- landsch vliegtuig, dat zijn komst niet aan de Duitsche weermacht heeft medegedeeld, en dat niet op zeer opvallende wijze als neutraal herkenbaar is, loopt nu eenmaal het risico voor een vijandige machine te worden gehouden, vooral als het zich, gelijk hier is geschied, door wegduiken in de wol ken aan een vervolging schijnt te willen onttrekken. Men mag den Duitschen mili tairen vlieger, die zich in oorlog bevindt, niet kwalijk nemen dat hij eerst zijn eigen leven verdedigt in de veronderstelling dat het gevaar loopt. Het is zeer te betreuren als hij daarbij een neutrale machine treft en noncombattanten het leven verliezen, maar zijn schuld is het niet." Aldus zoo ongeveer de Duitsche op vatting. Het was echter in Duitsch land wel degelijk bekend gemaakt, dat de K.L.M. de route naar Zweden weer had opgenomen. Daarentegen is toen niet van officieele Duitsche zij de erop gewezen dat deze route over gevaarlijke gevechtsterreinen loopt en dus ook niet den raad gegeven de route niet te bevliegen. Meer dan 100.000 ton contra bande aangehouden. De Fransche admiraliteit heeft medege deeld dat de Fransche marine sedert het uitbreken van de vijandelijkheden tot 25 September meer dan 100.00Ó ton goederen als contrabande heeft aangehouden, waaF- onder 24.000 ton stookolie.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1939 | | pagina 1