met H. Ms. „Jan van Gelder
I
de Siegfiied-linie
Ook Letland en Finland
onder Sovjet-voogdij?
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Door ontploffing van een mijn
West-Terschelling opgeschrikt
''injs'jjsisvr ics*?
Letlandsch
Het schip van
achteren geraakt
Twee dooden
drie vermisten
Engeland waarschuwt zijn
handelsvloot
De Landsvrouwe
in de hoofdstad
Deensch schip getorpedeerd
minister naar Moskou
KONINGSTRAAT 76. DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
2 OCTOBER 1939
67e JAARG. No. 8735
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
De Jan van Gelder"
De Noordzee
vol duikbooten
Bntsch-lndië bedreigd
HE LDERSCHE COURANT
De Regeeringspersdienst meldt:
Gi^tei middag omstreeks half drie heeft bij mijnenwerkzaam-
heden nabij Terschelling door het springen van een mijn een treu-
1 ig ongeluk plaats gehad. De Koninklijke Marine betreurt twee
dooden, den korporaal-konstabel Grootjans, en den matroos eerste
klasse Bimmel. Vermist worden de luitenant ter zee derde klasse
'der Koninklijke Marine reserve Donker, schipper Leenders en ma
joor-machinist Strous.
Er zijn drie zwaar gewonden, nl. de kwartiermeesters van Eyk,
de korporaal-machinist Kruisland en de adspirant kwartiermees
ter Arends. Verder zijn vier marineschepelingen licht gewond.
Het schip waarop de betrokkenen dienden, H. Ms. mijnenveger
Jan van Gelder, is beschadigd.
De onmiddellijk na het bekend wor
den van den ramp in Den Helder ge
reed gehouden vliegtuigen met ge
neeskundig personeel, behoefden niet
op te stijgen, daar ter plaatse vol
doende geneeskundige hulp aanwezig
was.
Terschelling opgeschrikt.
De bewoners van het eiland Terschelling
werden gistermiddag omstreeks half drie
door het geluid der ontploffing opgeschrikt.
Van de kust kon worden waargenomen, dat
zich twee oorlogsschepen in eikaars nabij
heid bevonden. Toen bekend werd, dat een
ongeluk was gebeurd, werd de haven onmid
dellijk door marincmanschappen afgezet. Te
vens voeren de reddingboot „Brandaris", een
loodsboot en de sleepboot „Texel", van de
reederij Doeksen, ter assistentie uit. Het
hospitaaNop Terschelling werd dadelijk in
gereedheid gebracht en de verplegers ston
den met volledig materiaal klaar om naar
de haven uit te rukken.
Aangenomen werd, dat H. Ms. „-Tan van
Gelder" zijn werkzaamheden in samenwer
king met een anderen mijnenveger verricht
te Later bleek, dat dit H.Ms. „Abraham van
der Hulst" was. Hulp zal dus spoedig gebo
den kunnen zijn.
Van de diensten der „Brandaris' heeft men
geen gebruik behoeven te maken. De redding
boot is na enkele uren in de haven terugge-
Op sleeptouw
In den loop van den middag werd bericht
ontvangen, dat H. Ms. „Jan van Gelder door
de sleepboot „Texel" op sleeptouw was ge
nomen. Aanvankelijk' schijnt het de bedoe
ling te zijn gcwee&t den beschadigden oor
logsbodem naar West-Terschelling te sleepen
doch laat in den avond, toen het schip nog
niet was gearriveerd, werd vernomen, da
het ten noordwesten van het eiland dij de
z.g. Spathoek voor anker was gegaan om b
het aanbreken van den dag naar Den
dér te worden gebracht.
Schip van achteren geraakt.
(fmtrent de oorzaak en de toe-
dracht van het ongeluk konden w j
'nog weinig bijzonderheden vel"
men, doch wij hoorden, dot het schip
H.Ms. Mijnenveger Jan v. Gelder, een
zirstyschip van H. Ms. „Willem ^n
Ewijck", van achteren door een
mijn 'werd geraakt.
Een explosie volgde, waarbij het
schip ernstig beschadigd werd, doch
dank zij het waterdichte schot dm
vende bleef.
Het feit dat het schip niet midscheops ge-
- troffen werd, zooals bij H. ^- "WiUem
van Ewijck" het geval was u„g
de ramp niet dien ont zetlenden om vang
heeft aangenomen, als de ramp
"ïn ÏÏwteuri*
zaak van het vreesellke ongel
gesteld.
H. MS. „JAN VAN GELDER"-
Tl Ms miinenveger „Jan van Ge f ci ie
H. MS. mijnenvegei wil|em van
hoorde. evenals H. M». 'ss-onvprrers
Ewijck" tot de serie van acht mijnen
welke in de afgeloopen twe. j d h
bouwd en waarvan er vier in Neder!.
Indië zijn ge&tationneerd. c(.i,nonscom-
deze schepen zijn ontleend a dje
mand-anten uit dn zet en i rol
hoewel zij minder heken'onze ma.
van beteekenis hebben vei
dB werf nnsto te Sctpedam ,g
'ember 1037 in dienst gesteun
bewapend met een kanon en heeft een ma
chinevermogen van zestiehonderd P.K.
De commandant van H. Ms. „Jan van
Gelder" is de luitenant ter zee der eerste
klasse G. Y. C. Fraser.
(Zie verder Stadsnieuws).
Engelsche verkenningsvliegtuigen
door Duitsche overmacht verrast.
STOUTMOEDIGE TOCHT VAN
BRITSCH ESKADRILLELEIDER.
Aan een luchtgevecht boven de Siegfriedr
linie, het grootste sinds het uitbreken der
vijandelijkheden werd door twee of drie
Britische en Fransche eskaders deelgeno
men.
Volgens het Britsche ministerie van voor
lichting hebben de Britsche vliegers verlie
zen geleden, doch in hun eerste oorlogser
varing hebben zij weder de oude geveohts-
kwaliteiten getoond. De Britsche vliegtui
gen hadden opdracht gekregen een bijzon
dere stelling achter de Duitsche linie, in
het sterkst verdedigde deel van de Saar-
werken, te verkennen. De luchtdoelbatte
rijen openden een hevig spervuur, doch de
Britsche vliegtuigen kwamen daar met suc
ces doorheen.
STERKE DUITSCHE TEGENSTAND.
Van achter een mistbank naderden ne
gen Dutische gevechtsvliegtuigen, die zeven
honderd meter hooger vlogen. Aan de rech
terzijde zetten zes andere Duitsche toestel
len den aanval in. De verkenning moest
echter volbracht worden en de Britsche es
cadrille vloog dan ook door. Toen het ge
vecht begon, onthulde de vijand zim tactieK
De Duitsche toestellen verbraken hun
formatie en concentreerden achtereenvol
gens op alle Britsche machines een massa-
vuur. Het was hun tactiek in duikvlucht
naar beneden te cirkelen en onder den
staart dor Engelsche vliegtuigen te komen.
Het hevige gevecht duurde 35 minuten.
Drie Engelsche toestellen werden neerge
schoten, een vierde maakte een noodlan
ding, doch men heeft waargenomen, dat t>
leden van de twaalf koppen tellende beman
ningen der vliegtuigen zich door middel
van hun valscherm konden redden.
EéN ENKEL BRITSCH TOESTEL
ZETTE HET WERK VOORT.
Dc Engelsche escadrilleleider bleef over
on zette zijn werk voort. Hij verwijderde
zich van het geconcentreerde vijandelijke
vuur, doch bleef den koers, die vooi de vei
kenning noodig was, volgen.
Intusschen bleef het geschut m den staart
van het toestel voortdurend vuren. Een re
gen van kogels trof het leidende Messer-
schmidttoestel, dat brandend vrille
Een tweede Duitsche machine ging n u
naar heneden terwijl een zwarte rooku»
de neus opsteeg. Dc 13 overblijvende Duih
sche vliegtuigen gaven den strijd op. De na
vigator gaf den bestuurder den koers voor
den terugtocht aan, hoewel zijn instrumeri-
tei vernield waren en hij zelf aan het voo
l oofd gewo nd was. Beide enzinetanks wa
ÏÏW» T«„ het
(ri-pns vloog weigerde de motor. Bij cie ia
dïï7eXte het toestel in brand. De be
manning werd echter gered.
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
MAANDAG
VJ^
Verwachting: Meest zwaar be
wolkt of betrokken, plaatse
lijk eenige lichte regen, wei
nig verandering in tempe
ratuur, meest matige Ooste
lijke tot Zuidelijken wind.
ELK BRITSCH KOOPVAARDIJSCHIP ZAL
ALS EEN OORLOGSSCHIP WORDEN
BESCHOUWD.
Het Engelsche ministerie van Voorlichting
deelt mede, dat de admiraliteit gisteren tot
alle Britsche koopvaardijschepen de volgende
boodschap heeft gericht:
„Uit de Duitsche radio hebben wij van
avond het volgende opgevangen: Verschei
dene Duitsche duikbooten zijn de laatste da
gen aangevallen door Britsche koopvaardij
schepen. Tot dusver, zoo beweert de Duitsche
radio, hebben de Duitsche duikbooten het in
ternationale recht in acht genomen door de
koopvaardijschepen altijd te waarschuwen
alvorens aan te vallen.
Thans echter zal Duitschland ver
geldingsmaatregelen moeten nemen
door elk schip van de Britsche koop
vaardijvloot te beschouwen als een
oorlogsschip.
Het bovenstaande, zoo voegt de admirali
teit aan de betreffende boodschap toe, is na
tuurlijk volkomen onwaar. Het kan echter
duiden op een wijziging in de politiek van
oorlogvoeren der Duitsche duikbooten en gij
dient daarop voorbereid te zijn."
H. M. inspecteert de luchtbe
schermingstroepen. Bezoek
aan een schuilplaats.
Het hoogtepunt van het Koninklijk bezoek
aan Amsterdam vormde Zaterdag wel de
inspectie des namiddags door de Lands
vrouwe van den gemeentelijken luchtbe
schermingsdienst in het Olympisch Stadion.
Des morgens had de Koningin zich reeds
op de hoogte gesteld van de constructie der
openbare schuilplaasen in de hoofdstad,
waarvan er momenteel honderdvijftig in
aanbouw zijn. Hare Majesteit maakte een
rondgang door de bovengrondsche schuil
plaats bij het Tweede Weteringplantsoen; 't
zwakke schijnsel van een blauwe lantaarn
diende tot verlichting.
Vrijwilligers treden aan
Om tien minuten voor drieën arriveerde
de Vorstin met Haar gevolg in het Olym
pisch Stadion, waarvan de tribunes zeer
dicht bezet waren met 36.000 vrijwilligers. In
de Koninklijke loge waren o.m. aanwezig:
de opperbevelhebber van Land- en Zee
macht, generaal I. H. Reinders, de comman
dant van de Luchtvaartbrigade, generaal-
majoor P. Best, de commandant der Mari
tieme middelen, kapitein ter Zee N. Bost
van Tonningen, ;>de garnizoenscommandant
van Amsterdam, luitenant-kolonel W. A.
Boswijk en o.a. gemeentelijke autoriteiten.
Onder luid gejuich en de klanken
van het. Wilhelmus nam de Koningin
op de eere-tribune plaats en nadat
Zij zich met een aantal luchtvaart
autoriteiten onderhouden had, begaf
Zij zich naar het terrein en sloeg
met groote belangstelling de demon
straties van zeer nabij gade.
Met gasmaskers uitgerust.
Alle medewerkers aan de ver
schillende diensten waren uitgerust
met gasmaskers.
Daar waren de reparatieploegen van de
gemeente electriciteitsWerken, gasfabrieken,
waterleiding, gemeentetram, bestrating,
stadsreiniging en rioleering.
De verschillende luchtbeschermings
brandweren stonden opgesteld met al htet
materiaal, waarover zij beschikken. Verder
zagen wij den ontsmettingsdienst, welks
manschappen gekleed waj-en in pas vrije
kleeding, de luchtbeschermingstroep van
het korps Vrouwelijke Vrijwilligers en ten
slotte den geneeskundigen dienst met. een
groot gedeelte van bet beschikbare mate
riaal voor het transport en de eerste be
handeling van gewonden.
Met eenige lichte motorb'randspuiten der
vakbrandweer werd gedemonstreerd, terwijl
de geneeskundige dienst demonstreerde op
welke wijze gewonden en met gas besmette
natiënten snel en doeltreffend behandeld en
in veiligheid gebracht kunnen worden.
De Koningin liet zich door eenige autori
teiten voorlichten over alles wat zich op het
grasveld afspeelde. Te ruim vier uur verliet
zij, luide toegejuicht door de tienduizenden,
het Stadion.
ZONDER WAARSCHUWING.
ELF LEDEN DER BEMANNING
OMGEKOMEN.
Het Deensche stoomschip Vendia is Za
terdag ter hoogte van Hanstholm op de
Noordzee door een Duitsche duikboot tot
zinken gebracht. Elf leden van de beman
ning zijn om het leven gekomen.
De zes andere opvarenden van de Vendia
zijn door de duikboot gered en door een
Deensch schip overgenomen. Zoodi-a de be
manning der Vendia de duikboot in' het
oog kreeg, stopte het schip, doch de duik
boot, die geen enkel teeken had gegeven,
vuurde tweemaal op het Deensche schip,
tengevolge waarvan zich een ontploffing
voordeed. De Vendia voer in ballast naai
de Clide om een lading steenkolen te ha
len.
Speciale havenpolitie in Zweden.
De „Allehanda" bericht dat in de Zweed
sche havens een speciale politie is ingesteld,
in verband met de berichten over een wijd
vertakte Duitsche spionnage in de Zweed-
sche havens. De scheepseigenaars verklaren
dat niet alleen in de Zweedsche, doch ook
in de Noorsche havens Duitsche spionnen de
aankomst en het vertrek van ieder schip
melden. De kapiteins van Duitsche duikboo
ten hebben verklaard, dat zij van te voren
inlichtingen krijgen over ieder schip. Een
Zweedsch schipper heeft medegedeeld, dat
de Noordzee „vol duikbooten" is.
Officieel wordt uit Riga medegedeeld, dat
het Letlandsch kabinet gistermiddag onder
voorzitterschap van president Ulmanis in
'buitengewone zitting is bijeengekomen. Na
dat de minister van buitenlandsche zaken
rapport had uitgebracht over de te Moskou
gesloten verdragen tusschen de Sovjet Unie
en Estland en tusschen de Sovjet Unie en
Duitschland, kwam men tot de conclusie,
dat deze verdragen zóó verstrekkende ver
anderingen in den politieken toestand van
Oost Europa hebben gebracht, dat ook Let
land zich genoopt ziet tot een onderzoek zij
ner betrekkingen op buitenlandsch politiek
gebied. In de eerste plaats moet gestreefd
worden naar een aanvullende opheldering
der Letlandsche betrekkingen met de Sov
jet Unie.
Met dit doel heeft de regeering den
Minister van Buitenlandsche Zaken,
Munters, opgedragen, zich onver
wijld naar Moskou te begeven, om
zich in directe verbinding met de
Sovjetregeering te stellen. Munters
zal reeds heden van Riga vertrekken.
Ook uit Tallin (Finland) komen berichten,
welke een bevestiging inhouden van de
groote politieke onrust, welke de groeiende
macht der Sovjets in Oost Europa heeft ver
oorzaakt.
Radio Moskou deelde gisteren mede, dat
de Sovjet Unie binnenkort Finland en Let
land zal voorstellen verdragen met Rusland
te sluiten, analoog aan het RussischEst-
landsche pact.
Een stoot naar het hart van
Brittannië's rijkste koloniën?
„Kokumin Sjimboen" bericht, dat span
ning heerscht in Afghanistan, dat een buf
ferstaat vormt tusschen de Sovjet-Unie en
Britsch Indië. Naar vernomen wordt hebben
reeds Russische afdeelingen de grens van
Afghanistan overschreden. In verband hier
mede heeft Afghanistan de mannen tusschen
25 en 40 iaar gemobiliseerd.
